روزی روزگاری بر کشورمان جنگ سختی از سوی تمامی جهان تحمیل شد که اقشار مختلف جامعه را به میدان نبرد کشاند تا از کیان کشور دفاع کنند اما امروز درگیر جنگی فراتر از جنگ دیروزیم، جنگی نامحسوس که ذهن‌ها را تسخیر می‌کند. در این میان آنچه به این روند سرعت بخشیده، غفلت از ظرفیت اماکن مذهبی از جمله «مسجد» است. مسجدی که در طول هشت سال دفع مقدس به عنوان اصلی‌ترین پایگاه مردمی حامی جبهه مطرح بود و هنوز هم بعد از گذشت سالیان دراز،‌ همچنان می‌تواند مبدأ بسیاری از حرکت‌های فرهنگی و تحولات عظیم اجتماعی باشد. در این باره با اسماعیل کوثری از رزمندگان دفاع مقدس و نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کردیم.

* به نظر شما مسجد به عنوان یکی از مهم‌ترین کانون‌های اجتماعی در جوامع اسلامی تا چه میزان در سلامت روانی آن جامعه می‌تواند نقش داشته باشد؟

مسجد در اصل خانه اول مسلمین است از همین رو در نظام جمهوری اسلامی و همچنین برای کلیه مسلمانان جهان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در ظاهر مسجد برای عبادت است اما نیایش تنها یک کارکرد مسجد است. فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و حتی سازماندهی و مدیریت در آن صورت می‌گیرد که نمونه‌اش در مقاطع مختلف تاریخ مشاهده می‌شود، نمونه عینی آن انقلاب اسلامی است که از مساجد شروع شد و به نتیجه رسید لذا اگر ما باور داشته باشیم که مسجد پایگاه اصلی کارهای معنوی، فرهنگی و اجتماعی‌مان است و این کارها را از آنجا شروع کنیم؛ به آرامش خواهیم رسید و این آرامش در جامعه تسری می یابد و سبب ایجاد سلامت روانی در کشور می‌شود.

*شعار امسال دهه تکریم و غبارروبی مساجد «آینده را با جوانانمان از مسجد بسازیم» است. لزوم تحقق این موضوع، حضور مستمر جوانان در مسجد است. به نظرتان یک مسجد چه مؤلفه‌هایی باید داشته باشد تا برای جوانان جذاب باشد؟ مقدمات لازم برای جوان‌سازی مساجد چیست؟

مسجد وقتی پایگاه اصلی جامعه شد ارکانی هم که در آن حضور دارند نقش اساسی در این امر پیدا می کنند. یکی از این ارکان پیش‌نماز مسجد است. یک پیش‌نماز آگاه، فعال و خوش اخلاق در جذب جوانان خیلی می‌تواند تاثیر گذار باشد. در همین جهت نقش هیات امناء و حتی خدام مسجد هم اثر گذار است. این بخش مربوط به نیروی انسانی حاضر در مسجد است. یک بخش هم بر می‌گردد به امکانات مادی مسجد که بتواند فعالیتهای فرهنگی، اجتماعی ،سیاسی و حتی ورزشی را جوابگو باشد. یعنی اینکه بگوییم امکاناتش تنها در حد یک نمازخانه باشد و مردم تنها برای ادای فریضه نماز و قرآن خواندن به آنجا مراجعه کنند این درست نیست. به هرحال باید پذیرفت که این امکانات می تواند در نقش یک جاذب برای جوانان موثر باشد.

*یکی از روزهای امسال دهه تکریم و غبارروبی، «مسجد، بستر نشر فرهنگ ایثار و شهادت» نام دارد. مسجد تا چه حد در تربیت نسل ظلم‌ستیز و شهادت‌طلب نقش دارد؟

اصولاً مسجد پایگاه اصلی تربیت نسل جوان ماست ولی ملزوماتی دارد. اگر ائمه جماعات مساجد بتوانند با بیان شیوا مباحث دینی و اخلاقی را عنوان کنند، تفسیر قرآن و نهج البلاغه را بگویند به صورت تئوری ذهن جوانان آماده خواهد شد. در بخش عملی نیز عمل صادقانه مسجدی ها و به ویژه هیات امناء و ائمه جماعات می تواند خیلی راهگشا باشد. این دو عنصر می تواند در تربیت جوانانی که فدائی اسلام باشند و در روزهای مبادا وارد صحنه شوند و با حضور خود کارهای بزرگی را که نیاز جامعه باشد را انجام دهند، موثر باشد.

*مساجد بعد از انقلاب و در هشت سال دفاع مقدس، مهم‌ترین پایگاه مردمی و اعزام بسیجیان به جبهه‌های حق علیه باطل بودند. آن دوران مسجد جایگاه بسیار مهمی داشت، جایگاه کنونی آن را چطور ارزیابی می‌کنید؟

نقش مساجد در دوران جنگ غیر قابل انکار است. مدیریت و سازماندهی اعزام نیرو در جنگ از مساجد صورت می گرفت ولی همانطور که اشاره شد متاسفانه این نقش کمرنگ شد و این دلایل عدیده‌ای دارد. یکی از این عوامل می‌تواند اختلافات بین گردانندگان امور مسجد از قبیل هیات امناء، امام جماعت، اعضای پایگاه بسیج و بعضاً بزرگان مسجد است. عامل بعدی شانتاژهایی است که در برخی موارد از سوی عوامل بیرونی صورت می گیرد و این مسئله را دامن می زنند تا اینکه بگویند جوانان در مسجد کاری ندارند و یا مسائل را بصورتی مطرح می کنند که اختلاف بیندازند و در نتیجه جوانان را ازمسجد دور کنند. این کار اثر بعدی دارد که آن کمرنگ شدن روحیه ایثار و شهادت در بین جوانان است.

اما اگر جوان ما در داخل مسجد با آیات و احادیث و آموزه هایی دینی خود آشنا شود به مراتب باید بگوییم خیلی نیروی بهتر ، فداکارتر و متعهد تری خواهند شد. لذا لازم است این کمرنگ شدن آسیب شناسی شود و برای رفع آن و برگشت مساجد به جایگاه اصلی خود راهکار عملی اتخاذ شود. البته کانونهایی که از سوی وزارت ارشاد و شهرداریها در شهرها ایجاد شده نیز در این امر موثر هستند. معتقدم اگر روحیه گذشت در مساجد بین اعضای هیات امناء ، بسیج و امام جماعت رشد کند، شاهد خواهیم بود که باز مثل گذشته جوانان ما از مساجد به سوی امور اجتماعی، فرهنگی و حتی علمی حرکت خواهند کرد و شرایط به مراتب بهتر خواهد شد.

آرمان هیأت