گفت و گو با مصطفی فاطمیان درباره"تسبیح گریه"

مصطفی فاطمیان که پیش از این مجموعه غزل های عاشورایی را با عنوان " از سنگ ناله خیزد" جمع آوری و منتشر کرده بود ، امسال مجموعه غزل های فاطمی را در کتابی تحت عنوان "تسبیح گریه" روانه نمایشگاه کتاب کرد.

در همین زمینه با او به گفت و گو نشسته ایم:

کتاب " تسبیح گریه" بیشتر شامل غزل است یا قصیده؟

این کتاب شامل دو بخش است. بخش اول غزل ها و بخش دوم مثنوی ها. در هر بخش هم نه فصل وجود دارد که فصل اول حماسه و پیام قیام و جهاد حضرت زهرا در دفاع از ولایت، فصل دوم کلیات مصائب حضرت زهرا(س) بعد از رحلت حضرت رسول(ص) ، فصل سوم مصائب کوچه بنی هاشم و غصب فدک،فصل چهارم آتش زدن درب خانه و هجوم به بیت صدیقه کبری(س) ، فصل پنجم مصائب ایام بستری، فصل ششم مصائب وداع، فصل هفتم مصائب روز شهادت، فصل هشتم شام شهادت و غسل و تشییع و تدفین و شام غریبان و فصل نهم مصائب بعد از شهادت حضرت زهرا (س)است.

سختی جمع آوری این مجموعه بیشتر بود یا کتاب قبلی؟

دامنه این مجموعه خیلی کمتر بود اما مجموعه کار عاشورایی دامنه گسترده ای داشت و هفتاد و دو بخش بود. خیلی زمان برد. شعرایی که در مورد عاشورا شعر سرودند بسیار گسترده تر از شعرایی است که در مجموعه فاطمیه شعر سرودند.

ما از کل شعرای قدیم و معاصر تقریباً ۱۵۰ نفر را توانستیم پیدا کنیم و طبق ملاک هایی که داشتیم از آثارشان در این مجموعه استفاده کنیم. اما در مجموعه عاشورایی حداقل ۳۳۰ شاعر عاشورایی حضور داشتند.

_ در اشعار اصلاحی هم اتفاق افتاده است؟

بله. ما در مقدمه هم نوشتیم. بعضی از اشعار ایراد محتوایی داشته. مثلاً غلو و وهن بوده و ما یک یا چند بیت را حذف کردیم. یا مثلاً در بیت اول یک کلمه اشکالی داشته مثلاً کلمه هایی مانند نعش و جنازه بوده ما آن ها را عوض کردیم. و یا بعضی کلماتی که در شأن اهل بیت(ع) نبوده جابه جا کردیم.

_ این تغییرات در اشعار بر اساس نظر شخصی بوده یا نظر اساتید را هم در نظر گرفتید؟

بله. نظر اساتید بزرگی مانند مرحوم حاج علی آهی و استاد علی انسانی را هم گرفتیم. بعضی از این اشعار به این دلیل حذف شد که ایراد محتوایی یا تاریخی داشتند. مثلاً یک واقعه تاریخی را نقل کرده که اصلاً ثابت شدنی نیست و ما بیت را حذف کردیم. شاید اگر می خواستیم آن بیت را بیاوریم باید کل شعر را حذف می کردیم. ما بیت را حذف کردیم و کل شعر را نگه داشتیم. برخی ابیات هم ایراد فاحش ادبی داشت که ما حذف کردیم. زمانی یک ایراد جزئی ادبی و زبانی و لفظی و نگارشی داشته، مصاحمتاً استفاده کردیم اما اگر ایراد فاحش ادبی داشت حذف شد . در این مجموعه اشعاری را گرآوری کرده ایم که اول از همه برای مداحان و بعد مابقی مخاطبان کاربردی باشد، یعنی ملاک اول ما برای انتخاب اشعار مخاطب و مداحان و ذاکران اهل بیت بودند. ممکن است خیلی دامنه گسترده ای داشته باشد و کسان دیگری هم از این کتاب استفاده کنند ولی ملاک اول ما ذاکران اهل بیت بودند.

_ با این حساب می توان گفت که جدیدترین و بروزترین کتاب است؟

بله. یک نکته را هم فراموش کردم ما یک فهرست الفبایی اول کتاب داریم که در هر فصل مصرع اول اشعار با نام شاعرش آمده و کار دیگری که در این کتاب کرده ایم و من در مجموعه های گردآوری شده به این شکل ندیده ام این است که در پایان کتاب نمایه ای برای معرفی شاعران داریم و بعد فهرست مجموعه های گردآوری و گلچین فاطمی که حدود ۱۴۰ عنوان می باشد، را معرفی کردیم. در پایان هم فهرست منابع کتاب و اشعاری که استفاده کرده ایم را با مشخصات کامل آوردیم.

_ در بعضی از جمع آوری ها و گردآوری ها متاسفانه اصول ادبی لحاظ نمی شود . چقدر در این مجموعه تلاش کرده اید که این اتفاق نیفتد؟

خیلی زیاد . نمی گویم که که "تسبیح گریه" بی ایراد است اما به اندازه ای که ما شاگردی کردیم و از بزرگان درس یادگرفتیم ، مثلاً در بحث عقاید شعری مرحوم استاد علی آهی و در حوزه ادبیات و فرم شعر در حضور استاد انسانی و در بحث تاریخ استاد آیت الله فاطمی نیا و بقیه اساتید شاگردی و تلمذ کردیم و خیلی بهره بردیم.