دکتر محمد حسین رجبی دوانی در گفت‌وگو با شفقنا، اظهار کرد: کارشناسان در برنامه های مناسبتی و مذهبی بخصوص ایامی که معنوی است مانند ماه مبارک رمضان یا دهه اول محرم باید افرادی باشند که اولا نسبت به موضوعی که برای آنها در نظر گرفته می شود کاملا مسلط و متبحر باشند ثانیا از یک بیان شیوا و همه فهمی برخوردار باشند و از به کار بردن عبارات پیچیده خودداری کنند چرا که مخاطبان فراوانی از هر درجه و سطحی از سواد ممکن است آن برنامه را ببینند.

او افزود: مردم دنبال کسب معرفت، معنا و معنویت در این ایام خاص هستند، اقشار مختلف صرف نظر از میزان سواد، شغل و موقعیت به این برنامه ها توجه می کنند لذا این برنامه ها مخاطبان متفاوت و گوناگونی را در بر می گیرد. از این حیث باید آن کارشناس به نوعی سخن بگوید که در عین دارا بودن غنای علمی، افرادی را هم که از نظر سطح معلومات ظاهری پایین هستند و همچنین افراد تحصیلکرده ای که به دنبال کسب معرفت بیشتر هستند را مجذوب کند.

رجبی دوانی مخاطب شناسی را ویژگی دیگر کارشناسان مذهبی دانست و تصریح کرد: چنانچه کارشناس مذهبی متوجه شود که بحث طولانی شده و ممکن است بیننده را خسته کند باید با هنری که از خود نشان می دهد مانند آوردن نمونه ها و تعابیری که جذب کننده باشند از یکنواختی و خشکی آن برنامه بکاهد.

او افزود: برخی از برنامه ها موضوع جذاب و جالبی دارند و بحث مربوط توسط کارشناس به خوبی در حال پیش روی است، اما گاهی دست اندرکاران آن برنامه به تصور اینکه طولانی شدن بحث ممکن است باعث خستگی مخاطب شود بحث را که جاذبه لازم پیدا کرده و مخاطب در حال پیگیری آن هست را ناگهان قطع می کنند و با پخش میان برنامه هایی آمادگی و توجه را از کارشناس و مخاطب می گیرند، این امر از سوی مخاطبان انتقادات بسیاری را به دنبال دارد.

او با اشاره به اینکه کارشناس مذهبی با توجه به وضعیت جامعه باید نیازسنجی صحیحی داشته باشد، گفت: کارشناسان مذهبی با مشورت با اهل فن از جمله جامعه شناسان، روانشناسان، علما و روحانیونی که در عرصه اجتماع با مردم و مشکلات آنها سروکار دارند، باید معضلات و مشکلات جامعه را بسنجند و اولویت بندی کنند و سپس بر مبنای تعالیم دینی به رفع مشکلات و معضلات جامعه بپردازند.

این کارشناس مذهبی افزود: ماه رمضان، ماه عبودیت، بندگی و توبه است، افراد بسیاری هستند که در مواقع عادی دچار غفلت هایی شدند و گاه شیطان بر آنها غلبه کرده و می خواهند در این ماه مبارک خود را اصلاح کنند و در این امر از سخنان کارشناسان مذهبی در صدا و سیما و منابر بهره ها بگیرند. اینجاست که کارشناسان مذهبی در سخنان خود باید به خود ساختن و توبه، بهای بسیاری دهند و خود آنها نیز نه تنها سواد کافی بلکه رفتار و سلوکشان نیز اخلاقی باشد و به این مساله کاملا باور داشته باشند. اگر کارشناسی خود متخلق به اخلاق الله باشد حتی اگر مخاطب او را به درستی هم نشناسد تاثیر کلام خود را خواهد داشت و می تواند کسی که به این منظور پای صحبت او نشسته را اصلاح کند و از این فرصت بهره های کافی را ببرد.

رجبی دوانی به پیام های اخلاقی که لازم است کارشناسان مذهبی به آنها تأکید کنند، اشاره و اظهار کرد: در کشور معضلات متعددی داریم، به خاطر برخی مشکلات اقتصادی عده ای خواسته یا ناخواسته در بعد اقتصادی دچار مشکل هستند و چه بسا به حرام خواری افتاده باشند، در این ماه مبارک باید این افراد را از این گناه بزرگ دور کنیم چون اثرات لقمه حرام به گونه ایست که انسان ها ولو به ظاهر دین و ایمان هم داشته باشند به جایی می کشاند که در روز عاشورا مقابل امام حسین(ع)، فرزند رسول خدا قرار می دهد و به علت درنده خویی نمی خواهند، سخن حق امام و حجت خدا را بشنود. عده ای دیگر شاید به دلیل عدم امکان ازدواج یا نداشتن تربیت صحیح و فضای فاسدی که در ماهواره ها یا فضای مجازی وجود دارد دچار مشکلات اخلاقی باشند، آنها هم باید به نوعی نسبت به مضرات چنین مسایلی آگاه شوند و برای این قشر آیات و روایاتی در زمینه عفت، پاکدامنی، نگاه سالم و پاک و دوری از نگاه حرام، مطرح کرد. باید توجه کرد مسایل اخلاقی تنها به حجاب خانم ها برنمی گردد، اخلاق به عنوان ثمره دین باید در ظاهر و باطن افراد نمود پیدا کند، این ماه فرصتی است برای اینکه انسان بتواند تمرین کند، همانگونه که در این ایام از اذان صبح تا مغرب، حلال هایی که به راحتی در دسترس انسان است برای او حرام شده تا به خاطر قرب به خدا بر نفس خود غلبه کند، از انجام دروغ، تهمت، غیبت و نگاه حرام نیز دوری کند؛ وقتی انسان در این ماه این اصول را در وجود خود نهادینه کرد در حقیقت خود را ساخته و در سایر ماه ها هم می تواند از آن تضمینی برای سلامت نفس خود ایجاد کند.

آرمان هیأت