حجت‌الاسلام محمود رجبی، قائم‌مقام مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) و عضو شورای عالی حوزه در رابطه با آمادگی‌های لازم برای درک بهتر شب‌های قدر گفت: یک سلسله از آمادگی‌ها برای درک این ایام می‌بایست در ماه‌های پیش یعنی شعبان و رجب کسب می‌شد و اینکه ما می‌بینیم برای این دو ماه اعمال و جایگاه ویژه‌ای بیان می‌شود به دلیل کسب همین آمادگی‌های قبلی برای ورود به رمضان و درک شب های قدر است. در خود ماه رمضان نیز زمینه‌های فراوانی برای کسب آمادگی‌های بیشتر وجود دارد که فرد روزه‌دار باید در ابعاد مختلف مراقبت‌ها و دقت‌هایی نسبت به اعمال و رفتار خود داشته باشد. از جمله نفس روزه که نقش فراوانی برای آمادگی در جهت درک بهتر شب قدر و بهره‌مندی بیشتر، برای آن ذکر شده البته در صورتی که با آداب و شرایط خاص خود انجام شود.

وقتی روزه واقعی بگیری، شب قدر را نیز درک می کنی

وی افزود: مرحوم آیت‌الله ملکی تبریزی عارف بزرگ اسلامی در این زمینه می‌فرماید: نفس گرسنگی که انسان آن را با نیت خالص برای خدا تحمل می‌کند دارای فواید غیرقابل شمارشی است و ایشان نقش بسیار مهمی برای روزه و آمادگی در این مسیر برشمرده است. بنابراین اگر بتوانیم این عمل عبادی را با شرایط ویژه آن یعنی روزه‌بودن کلیه اعضا و جوارح بدن رعایت کنیم آثار فراوانی را مشاهده خواهیم کرد.

حجت‌الاسلام رجبی در تبیین شرایط ویژه روزه خاطرنشان کرد: بر اساس آموزه‌های دینی ما، روزه‌داران فراوانی هستند که از روزه تنها تشنگی و گرسنگی آن را نتیجه می گیرند، یعنی روزه‌‌دار واقعی نیستند اما اگر انسان در هنگام روزه مراقبت کند و بنای روزه واقعی داشته باشد مطمئنا عنایات الهی شامل حال او خواهد شد و در سایه این عنایات، آمادگی لازم برای درک شب قدر نیز فراهم می‌شود.

عضو شورای عالی حوزه در بخش دیگری از سخنان‌ خود به مسئله شب‌زنده‌داری و آثار آن اشاره کرد و افزود: فرصت شب‌زنده‌داری به طور طبیعی در این ماه برای مردم فراهم می‌شود و این یک لطف الهی است که خداوند با واجب‌کردن روزه برای همه مردم، شب‌زنده‌داری ولو در هنگام سحر را برای همگان میسر کرده است. در همین رابطه در روایات ما تأکید شده است حتی افرادی که روزه‌ نمی‌گیرند سحر را بیدار شده و سحری بخورند. نفس سحری‌خوردن نیز یک عبادت محسوب می‌شود و دلیل آن نیز آثار مثبت شب‌زنده‌داری در تکامل روحی انسان است.

نیازها و حاجات بندگان خدا را نادیده مگیر

قائم‌مقام مؤسسه پژوهشی آموزشی امام خمینی (ره) با اشاره به آثار و فواید دعاهای واردشده در ماه رمضان یادآور شد: بخش دیگری از آمادگی‌ها برای درک شب قدر از طریق دعاهای واردشده در این ماه مبارک کسب می‌شود. بخصوص دعای ابوحمزه ثمالی که بسیار سازنده است. اما در رابطه با قرائت دعا باید به این نکته توجه کرد که همچنان که در تلاوت قرآن سفارش می‌شود که در معنای آیات تدبر و توجه کنید و در تمام‌کردن سوره شتاب نداشته باشید در دعا نیز تأمل و تدبر لازم است تا تحولی در انسان ایجاد شده و صفای ویژه‌ای برای او حاصل شود که این حال زمینه‌ساز درک بهتر شب قدر خواهد بود.

خدمت به بندگان خدا از دیگر مواردی است که حجت‌الاسلام رجبی آن را در درک و آمادگی برای شب قدر مهم برشمرد و افزود: خدمت به بندگان خدا اعم از رسیدگی به ایتام، افطاری‌دادن و رسیدگی به مشکلات مسلمانان چه به صورت فردی و چه اجتماعی آثار بسیاری در تقرب به خدا و جلب عنایات الهی دارد. در برخی از نقل‌ها آمده است مرحوم آیت‌الله بروجردی که اجداد ایشان همه از علمای بزرگ اسلام بودند شبی اجدادشان را در خواب دیدند که همه آنها در محفلی در خدمت امام زمان (عج) هستند اما یک نفر از آنها نسبت به سایرین نزدیک‌تر به حضرت نشسته است و تقرب بیشتری دارد، آیت‌الله بروجردی در این فکر بودند که دلیل این تقرب ویژه ایشان چیست؟ که در همین هنگام شخص حضرت بقیه‌الله‌الاعظم به ایشان فرمود او بسیار در برآوردن حوائج مردم تلاش می‌کرد و همین مسئله موجب تقرب او شده است، بنابراین هر قدر بتوانیم در این ماه نسبت به برآوردن حاجات و نیازهای بندگان خدا تلاش کنیم بدون شک موجب تقرب بیشتر به خدا و زمینه‌ساز جلب توجهات حضرت حق شده و در صورتی که چنین اتفاقی رخ دهد قطعا آنچه که مدنظر است یعنی آمادگی برای دریافت فیوضات الهی به نحو اکمل رخ می‌دهد.

به حضرت زهرا سلام الله علیها و بقیه الله اعظم متوسل شوید

حجت‌الاسلام رجبی در ادامه به موضوع توسل به ائمه و اهل بیت علیهم السلام بخصوص حضرت زهرا سلام اله علیها و حضرت بقیه‌الاعظم (عج) اشاره کرد و یادآور شد: این مسئله بسیار در درک شب قدر و دریافت فیوضات الهی مؤثر است چرا که در احادیث و روایات ما از حضرت زهرا سلام الله علیها به عنوان شب قدر تعبیر شده است و این نشانگر یک ارتباط ویژه میان آن حضرت و شب‌های قدر است. از سوی دیگر در شب قدر برنامه آینده انسان‌ها برای تأیید نهایی به خدمت حضرت بقیه‌الله تقدیم می‌شود، بنابراین توسل و عرض ارادت به آن حضرت تقرب به ایشان را به دنبال دارد.

وی خاطرنشان کرد: به یاد حضرت‌بودن در شب‌های قدر، خواندن دعای سلامتی آن حضرت به دفعات در این شب‌ها، همچنین صدقه‌دادن برای سلامتی ایشان و انجام اعمال نیک به نیت آن حضرت می‌تواند بسیار به انسان کمک کند البته این امور نه‌تنها در شب قدر بلکه می‌بایست در تمام طول سال انجام شود که عنایات ویژه حضرت به انسان را به دنبال خواهد داشت.

عضو شورای عالی حوزه با اشاره به ماجرای حدیث «عنوان بصری» تصریح کرد: هنگامی که این فرد برای استفاده از محضر امام صادق علیه السلام خدمت ایشان رسید حضرت او را نپذیرفت و عذرخواهی کرد. «عنوان بصری» از این واقعه متأثر شد و به مسجد رفت، دو رکعت نماز خواند و از خدا خواست تا قلب آن حضرت را نسبت به او مهربان کرده و زمینه پذیرش او را از جانب حضرت صادق علیه السلام فراهم آورد. سپس به درب منزل حضرت بازگشت و درخواست خود را تکرار نمود، این بار امام صادق او را پذیرفت و آن حدیث بسیار بلند با مضامین عالی را در اختیار او قرار داد.

درک شب قدر یعنی جلب توجه حضرت بقیه الله اعظم

حجت‌الاسلام رجبی افزود: این واقعه بیانگر آن است که اهل بیت علیهم السلام خانواده کرامت و اکرام هستند و ما هرچه بتوانیم ارتباط خود را با آنها بیشتر کرده و ارادت خود را بیشتر به این خاندان نشان دهیم قطعا مورد عنایات ویژه آنها قرار می‌گیریم بخصوص حضرت ولی‌عصر (عج) که هم امام عصر ما هستند و هم شخص حضرت می‌فرمایند ما به یاد شما هستیم و شما را فراموش نمی‌کنیم، بنابراین اگر در شب‌های قدر از عنایت ویژه آن حضرت محروم شویم این محرومیت، معلول کوتاهی خود ماست چرا که کوچک‌ترین حرکتی در مسیر عرض ارادت به اهل بیت بزرگ‌ترین و بیشترین نتیجه را عاید انسان می‌کند و درک شب قدر نیز به این معناست که انسان بتواند عنایات خدا و الطاف حضرت بقیه‌الله را به خود جلب کند که در این صورت به درک شب قدر نایل شده است.

آرمان هیأت