“میزان بروز انواع جرایم در تهران طی ۱۱ روز نخست از ماه رمضان امسال، حدود ۲۵ درصد کاهش داشته است ” این آمار را رسانه ها از قول ساجدی نیا رییس پلیس تهران اعلام کردند. در واقع ذکر این نوع آمار و ارقام و همچنین شواهد علمی بیانگر نوعی ارتباط مستقیم بین باورهای دینی و سلامت روحی واجتماعی جامعه است جامعه ای که اعتقادات دینی مستحکی داشته باشد به همان میزان آسیب ها و مشکلات اجتماعی نیز کاهش می یابد، بسیاری از روانشناسان نیز نقش دین در کاهش انواع آسیب های اجتماعی و تامین سلامت جامعه را کلیدی عنوان می کنند و معتقد هستند: معنویت و دین داری تأثیر شگرف و معجزه‌آسایی بر سلامت روان انسان‌ها دارد سلامت روانی افراد در ماه رمضان به دلیل کاهش میزان استرس، اضطراب، رعایت برخی اخلاقیات نظیر دوری از دروغ گویی و دروی از برخی رفتارهای ناشایست، بیشتر از سایر ماه های سال است بنابراین در جامعه ای که سلامت روحی و روانی افراد مورد غفلت واقع شود طبیعتا آستانه تحمل آنها نیز به حداقل می رسد در نتیجه آمار بزهکاری، جرم، سرقت، طلاق، اعتیاد و خشونت افزایش می یابد، اما دین و معنویت چه ارتباطی با سلامت فردی افراد دارد و چگونه می تواند سلامت اجتماعی یک جامعه را تامین کند.

دکتر علی باغبانیان، روانپزشک  سلامت معنوی را موثرترین ابزار برای سلامت جسمي، روحي، معنوي، اخلاقي، اجتماعي، اقتصادي، رواني و بهداشتي افراد و جامعه دانست و تصریح کرد: سلامت معنونی نوعی ترقی و پرورش روح انسان است که در آن افراد باید برای درمان خود علاوه بر سطوح زیستی، روانی و اجتماعی به بعد دیگری نیز که همان معنویات و سلامت روح است توجه داشته باشد و در آن بعد روحانی انسان باید متناسب با شرایط تربیتی، دینی و آموزشی ارتقا یابد، این بعد از سلامت از زمان تاریخ بشر بسیار توجه شده است و امروزه نیز مورد توجه روانشناسان قرارگرفته است.

رابطه دین و سلامت روان در روایات

وی در ادامه تاکید کرد: در احادیث گوناگون این نکته یادآور شده است که شناخت واقع‌بینانه، منطقی و درست از دین و عمل به باورهای دینی بسیاری از بیماری های روحی و روانی افراد به ویژه افسردگی را از بین می برد امام صادق(ع) فرمود:‌ « هر گاه یکی از شما بر اثر مشکلی از مشکلات دنیا دچار غم و اندوه (افسردگی) شدید وضو بگیرد سپس داخل مسجد شوید و دو رکعت نماز بخوانید و دعا کنید» امام علی(ع) نیز در این زمینه می‌فرمایند: “نعم طارد الهموم الیقین” يقين درمان خوبی برای غم‌ها است. در واقع دانستن معنا و هدف زندگی، احساس تعلق داشتن به منبع والا و امید به خداوند در شرایط سخت زندگی از جمله باورهایی هستند که افراد معتقد با بهره‌مندی از آنها می‌توانند از ابتلا به افسردگی و بسیاری از مشکلات روحی و روانی پیشگیری کنند.

روزه داری بهترین راه تقویت اراده

این روانپزشک همچنین روزه داری را یکی از بهترین و موثرین راههای تقویت اراده در افراد دانست و اظهار کرد: اراده یکی از مهم ترین ویژگی های انسان ها است که بر اساس آن افراد می توانند به تصمیمات خود پایبند باشند فرد روزه‌دار با وجود گرسنگی و تشنگی مفرط با نخوردن و نیاشامیدن، اراده خود را تقویت می‌کند زیرا از یک سو عقل و از سویی دیگر با غرایض مواجه است و در این میان جانب عقل را به دلیل رشد و تعالی معنوی در پیش می‌گیرد.

بروز بسیاری از آسیب های اجتماعی ریشه روانی دارد

به گفته باغبانیان با توجه به اینکه ریشه بسیاری از آسیب های اجتماعی نظیر قتل، توهین، جرم، پرخاشگری و غیره در جامعه ریشه روحی و روانی دارد، می توان به یقین ادعا کرد با روزه داری، صبر و تحمل افراد در برابر ناملایمات زندگی افزایش می‌دهد، در نتیجه فرد در برابر این ناملایمات، از تصمیمات عجولانه و احساسی دوری و با تامل بیشتر تصمیم می گیرد بطوریکه همواره سعی دارد سازش را بر تنش ترجیح دهد، بر این اساس تحمل آنها در مقابل گرفتاری ها بیشتر از گذشته می شود، بطور کلی روزه داری بهترین وسیله ای است كه به افراد می آموزد چگونه هیجان های شدید روحی و درونی خود را كنترل كنند.

بی اراده گی اصلی ترین معضل جامعه ایران

وی خاطر نشان کرد: متاسفانه امروزه بی اراده گی به اصلی ترین معضل جامعه ما به خصوص جوانان تبدیل شده است و برخی رفتارهای نابهنجار و اختلالات روانی شایع نظیر سوءمصرف مواد مخدر یا وسواس در نتیجه همین عدم اراده اتفاق می افتد. بنابراین روزه داری و تقویت باورهای مذهبی افراد علاوه بر تامین آرامش روحی، اراده را تقویت و افراد را از بروز انواع آسیب ها حفظ می کند بنابراین توصیه می شود افراد در غیر از ایام روزه داری، زمان هایی را برای تقویت و سنجش میزان اراده خود اختصاص دهند در واقع تمرین اراده تنها به ایام خاص محدود نشود.

احساس امنیت و آرامش درونی

رییس اسبق کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در ادامه احساس امنیت و آرامش درونی را یکی دیگر از تاثیرات مثبت ماه رمضان بر حالات روحی افراد عنوان کرد و گفت: اعتقادات مذهبی و معنوی افراد یکی از عوامل فراهم کننده آرامش روح و روان انسان ها است، امروزه افراد به دلیل انواع مسائل، مشکلات اجتماعی و اقتصادی به همراه رشد انواع تکنولوژی ها و صنعتی شدن، آن آرامش سابق و گذشته خود را از دست داده اند و روزه داری و تعالی معنویت درونی می تواند موثرترین راه تامین کننده آرامش درون افراد و همچنین خانواده ها باشد. بطور کلی در اثر روزه اعتماد و آسایش خاطر برای انسان به وجود می‌آید زیرا انسان درک می‌کند که با روزه‌داری با خدای جهان و آفریننده خود رابطه پیدا کرده و از این روش به آرامش و رضایت دلنشینی دست می‌یابد.

تقویت ارتباطات بین فردی و انسجام اعضای خانواده

باغبانیان یادآور شد: تقویت ارتباطات بین فردی و انسجام اعضای خانواده یکی دیگر از مزایای روزه داری است چرا که انواع مشکلات و درگیری ای اقتصادی و اجتماعی افراد در جامعه اجازه نمی‌دهد که اعضای خانواده ساعات زیادی را کنار یکدیگر بگذرانند، ماه رمضان فرصت مناسبی برای صله ارحام و با هم بودن اعضای خانواده برسر سفره‌های سحر و افطار است بنابراین توصیه می شود افراد ماه رمضان را فرصت طلایی برای تقویت گقتمان و انسجام خانوادگی بدانند و تا علاوه بر رفع انواع کدورت ها و مشکلات، همدلی بین آنها شکل بگیرد.

افزایش اعتماد به نفس

این استاد دانشگاه اضافه کرد: یك ماه روزه داری، فرد را متوجه حقایقی می كند كه شاید تاكنون از آنها غافل بوده است که یکی از نتایج آن افزایش اعتماد به نفس و اراده، به ویژه در كسانی است كه در تصمیم گیری ها خیلی زود سرخورده می شوند؛ زیرا وقتی فرد در این ماه به توانایی خود در مقابل گرسنگی، گناه و وسوسه های شیطانی پی می برد، اعتماد به نفسش بالا می رود و در می یابد كه در ماه های بعد نیز توانایی چنین كاری را دارد.

افزایش اتحاد و انسجام اجتماعی در ماه رمضان

دکتر باغبانیان در پایان روزه داری را عامل انسجام و همبستگی اجتماعی دانست و اظهار کرد: روزه داری از یك سو باعث ایجاد همدلی و مشاركت بین افراد جامعه و از سوی دیگر باعث افزایش انسجام اجتماعی می شود. چرا که همه با پرداختن به یك ارزش واحد، اعمالی یكسان را به جا می آورند كه در نهایت موجب نوعی همدلی و همگرایی اجتماعی می شود.

آرمان هیأت