آرمان هیأت - علل تنزل شعرآیینی؛ کوتاهی شاعر و مداح و انفعال مخاطب

علل تنزل شعرآیینی؛ کوتاهی شاعر و مداح و انفعال مخاطب

رضا اسماعیلی: در شعر آئینی، هم شاعر و هم مداح تعلل و کوتاهی می‌کنند و مخاطب هم اغلب منفعل است و همین امر سبب می‌شود شعرهای نازل از بسامد بالایی برخوردار باشد.

شعر آئینی و بالتبع آن شعر فاطمی نیاز به چارچوب‌هایی دارد که بتواند به رسالت خود در راستای ترویج سیره و زندگی بزرگان دین و ائمه معصومین(ع) عمل کند، برای آشنایی هر چه بیشتر با رسالت و وظایف شعر آئینی و اینکه شعر فاطمی چه رویکردی را طی می‌کند، رضا اسماعیلی در گفت‌وگویی به این پرسش‌ها پاسخ داده است که در ادامه می‌آید:

♦ اینکه گفتمان غالب در شعر فاطمی مرثیه و سوگ‌سروده است و در واقع به قرائت ماتمی محض دچار شده است، چه اندازه به اصل شعر فاطمی و آئینی آسیب می‌زند؟

در حوزه شعر فاطمی یا آئینی با معضلی که مواجهیم این است که مخاطبان و کسانی که در جلسات شعر آئینی شرکت می‌کنند، حضورشان منفعلانه است، شاعرانی در این جلسات دعوت می‌شوند و شعرهایی را قرائت می‌کنند و در لابلای آن شعرها یا ابیاتی خوانده می‌شود که با آموزه‌های دین در تقابل است و جمعیت حاضر کمترین واکنشی نسبت به این شعرها نشان نمی‌دهند و فقط به ظاهر و فرم شعر توجه دارند. اینکه این نوع شعرها در ساختار به ظاهر زیبا با معارف دینی همخوانی دارند و مستند هستند یا نه، توجهی نمی‌شود.

همین تشویق‌های مخاطبان است که باعث می‌شود این شاعر جسورتر شود و در جلسات بعدی نیز همین روند و جریان تکرار شود و همین موضوع تبدیل به عرف و عادت می‌شود. در جامعه‌ای که عاطفی است و عواطف از تشخص بیشتری برخوردار است، فرد به دلیل گریه کردن یا متأثر شدن در این محافل شرکت می‌کند، در حالی که باید این موضوع مورد توجه قرار گیرد که گریه کردن به چه قیمتی باید باشد. روضه‌ای که خوانده و یا شعری که قرائت می‌شود، دارای نکته و دقیقه معرفتی هست یا خیر؟ اگر شاعر دریابد که جمع حاضر ارشاء نشده و مطالبات متعال دارند، سعی می‌کند اشعاری قرائت کند که آموزه‌های دینی در آن پررنگ‌تر باشد.

بنابراین در شعر آئینی، هم شاعر و هم مداح تعلل و کوتاهی می‌کنند و مخاطب هم اغلب منفعل است و همین امر سبب می‌شود شعرهای نازل از بسامد بالایی برخوردار باشد. اگر تقاضا نسبت به این نوع شعرها فروکش کند و به سمت شعرهای سرشار از نکته‌های حکمت‌آمیز، انسانی و ... برود و یا دقت نظر و وسواس بیشتری در این مجالس و محافل شرکت کند و مخاطب هوشمندی باشد، شاعر و مداح مجبور می‌شوند ذوق و ذائقه مخاطب را مورد توجه قرار دهند.

سوگ و مرثیه هم یکی از ابعاد شعر آئینی است که باید به آن جهت داده شود و گریاندن و سوگ هدف شعر نباشد، بلکه هدف، بیان نکته‌های حکمت‌آمیز و اخلاقی و معارف دینی و الهی باشد و شعر در مسیر انسان‌سازی و تعالی روحی حرکت کند و در کنار آن مرثیه نیز باشد. همین امر باعث رخداد اتفاقات ناخوشایندی در این محافل می‌شود. از این‌رو مخاطب باید سطح مطالبات خود از شعر آئینی و فاطمی را ارتقا دهد و مواخذه‌گر باشد و بداند شعر با چه مضمونی سروده و خوانده می‌شود.

در دین اسلام وقتی بحث از شعر و شاعری می‌شود، شاعر به عنوان کسی است که رسالتی سنگین داشته و در مقابل خرافات و گزافه‌ها ایستادگی می‌کند و سیمای اصیل درخشان دین را به نمایش می‌گذارد؛ از این‌رو رسالت شاعر آئینی این است که شعرش مطابق با آموزه‌های قرآنی و معارف دینی باشد و شعر فاطمی هم تریبونی است که باید برای بیان فضایل دینی و حکمت‌های انسان‌ساز استفاده شود و سبک زندگی حضرت فاطمه زهرا(س) ترویج یابد.

در رابطه با حضرت زهرا(س) لالایی‌ها و شعرهایی از ایشان به یادگار مانده است که اگر تحلیل شود، نکات تربیتی مهمی در آنها وجود دارد که می‌توان آنها را آموزش داد؛ از این‌رو باید این نکات و دقایق از زندگی آن حضرت استخراج و در شعرهای فاطمی به کار برده شود تا شعرها از نظر محتوایی ارتقا پیدا کنند.

آموزش امر به معروف و نهی از منکر باید در شعر فاطمی مورد توجه قرار گیرد و آموزه‌های اخلاقی و تربیتی زندگی و سیره حضرت فاطمه زهرا(س) در لابلای شعر فاطمی به کار برده شود، همچنین به نقد آموزه‌هایی که به غلط وارد دین شده‌اند بپردازد و نسبت به مسائل جهان اسلام در شعر فاطمی بی‌تفاوت نباشد و امروز که گروه‌های تکفیری و داعشی سعی دارند چهره خشنی از دین و ائمه اطهار(ع) ارائه دهند و اسلام را چهره خردستیز معرفی کنند، باید از همه ظرفیت‌های شعر، به‌ویژه شعر فاطمی استفاده شود.

دین اسلام بر اساس خرد و عقلانیت است؛ از این‌رو باید رحمت و رحمانیت اسلام در شعر فاطمی به نمایش گذاشته شود و آموزه‌هایی که ریشه در دین و قرآن دارد مورد توجه قرار گیرد، همان‌گونه که بنیانگذار کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی(ره) نیز بر فاصله گرفتن از اسلام تحجری و معرفی اسلام ناب محمدی(ص) تأکید داشتند؛ از این‌رو اگر این گونه باشد رغبت و گرایش جهانیان به دین اسلام افزایش خواهد یافت.

انتهای پیام/