آرمان هیأت - روضه‌خوانی باید از دست افراد بی‌سواد خارج شود

روضه‌خوانی باید از دست افراد بی‌سواد خارج شود

جامعه-خیمه: تربیت خطیب و مبلغ از جمله کارهای بسیار حساس و مهمی است که از سوی سازمان تبیلغات پیگیری می‌شود.

حجت‌الاسلام مرتضی وافی مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه در گفت‌وگو با خبرنگار خیمه درباره آسیب‌های گریبان‌گیر روضه‌خوانی و مقتل‌خوانی در حال حاضر بیان کرد که مشکل ما در مقتل‌خوانی از وقتی آغاز شد که عده‌ای آن را به عنوان «نمک» منبر تلقی کردند نه اصل؛ البته پیشتر که مقتل‌خوانی رواج داشت،‌ بزرگان نیز آن را به نمک منبر تعبیر می‌کردند.

اما منظور آنها از این عبارت، عنوان طعم خوب و لذت‌بخش منبر بود؛‌ نه آنکه چاشنی یک دیگ بزرگ آش با انواع افزودنی‌ها که مقتل‌خوانی در آن گم می‌شود. در ادامه جریان قرار شد که منبر به زبان عامه‌فهم باشد. اما بازهم راه را اشتباه رفتند و مقتل‌خوانی این دُرّ درخشان منبر و وعظ و روضه، جای خود را به اشعار سبک و سخنان سطحی داد.

من خود با همه‌فهم بودن منبر موافقم؛ اما معنای همه‌فهم بودن، نازل بودن سطح علمی و کیفی منبر و خطابه نیست؛ بلکه معنای آن مورد پسند واقع شدن از سوی خواص و فهمیده شدن مطالب از طرف عوام است. در حالی که مورد پسند خواص واقع شدن مغفول ماند و قربانی اول این جریان، دور شدن از کتب مقاتل و مقتل‌خوانی است.

اما آسیب بعدی در جریان مقتل‌خوانی،‌ دوری از فضای مطالعه توسط سخنرانان و وعاظ ما بود. اگر بزرگان در گذشته برای هر منبر خود به کتب مقتل مراجعه می‌کردند و ساعت‌ها آن را به عنوان یک علم مطالعه می‌کردند،‌ امروزه سخنرانان ما برای منابر خود به جای بیان واقعیت‌ها به زبان «حال» و نه «قال» روی آورده‌اند؛ ما قبلا سابقه روضه‌خوانی و مقتل‌خوانی از سوی بزرگان حتی در مجامع علمی را داریم.

مثلا شهید مطهری در سال‌های پیش از انقلاب در دانشگاه تهران روضه‌خوانی می‌کرد؛ کتاب روضه‌های او با نام «مقتل مطهر» که مجموعه سخنرانی‌ها و مقتل‌خوانی‌های اوست، محصول همین منبرهاست. پس از آن و در فاصله سال‌های پایانی رژیم طاغوت و اوایل انقلاب، ‌روضه‌خوانی کم‌کم به دست افراد بی‌سواد سپرده شد که سبب شد علما و روحانیون تراز اول از منبر و روضه‌خوانی فاصله بگیرند تا اتهام روحانی کوچه‌بازاری به آنها زده نشود.

حجت‌الإسلام وافی، مدرس رشته مقتل‌خوانی در دوره تربیت خطیب سازمان تبلیغات اسلامی درباره اصل جریان راه‌اندازی دوره‌های آموزشی ویژه خطبا و وعاظ جوان، ضمن بیان موافقت با این جریان گفت که ‌قبل از این هم زیر نظر علمای بزرگ به روحانیون تبلیغی، آموزش وعظ و خطابه داده می‌شد که از جمله آنها آموزش مقتل‌خوانی است؛ اما این مسأله برای دوره‌ای دچار فترت شد که با گذشت آن، مجددا ارگان‌های متولی تبلیغ در فکر احیای این دوره‌ها هستند.

البته تبلیغ تنها به نحوه سخن‌رانی محدود نمی‌شود؛ به مجموعه‌ای از علوم مانند روانشناسی و جامعه‌شناسی تبلیغ و حتی رسانه‌شناسی در عصر حاضر نیز نیاز است تا یک خطیب بتواند آن وجه قانع‌‌کننده بودن مبلغ را به بهترین نحو ادا نماید.

مطلب بعدی آموزش ندیدن مقتل‌خوانان جوان ماست. برای مقتل‌خوانی باید در مقابل استاد آن زانو زد و تلمذ کرد؛ نه آنکه با ذوق و سلیقه خود شروع به خواندن مقتل و ترجمه آن بر بالای منبر کرد.

مهمترین مشکل ما نبود کتابی است که در آن اولا: روش چگونه خواندن مقاتل آموزش دهد و ثانیا: کتابت را به گفتار و خطابه آن هم مناسب مجالس روضه‌خوانی تبدیل کند؛ ما در منابع و مآخذ نحوه مقتل‌خوانی به شدت ضعف داریم.

برای جبران این ضعف حداقل کاری که می‌شود کرد، به سراغ بزرگان مقتل‌خوانی رفتن و جمع‌آوری و سامان‌دهی علمی تجربیات آن‌ها برای نگارش کتاب مناسب در حوزه مقتل‌خوانی است.