آرمان هیأت - قصة خوب دینی برای تولید انیمیشن نداریم

فرهنگ - خیمه: حسن احمدی، مدیر طرح و برنامه مرکز پویانمایی صبا در گفت‌وگو با خیمه، مهم‌ترین مشکل انیمیشن را نبودن داستان مناسب به‌ویژه در حوزه دین مي‌داند.

آيا انيميشن قابليت اين را دارد که بتواند مفاهيم ديني را تعريف کند؟

انيميشن صنعتي است که در همة زمينه‌ها اعم از ديني، تخيلي، علمي و فانتزي مي‌تواند به شکل بسيار خوب، طرح موضوع کند، اما این مسئله به نوع ديد، نگاه و تکنيک‌هايي که قرار است استفاده شود، مرتبط است.

اگر مفاهيم ديني را بخواهيم آ‌ن‌قدر ساده کنيم که براي کودک قابل فهم باشد، آيا به آن مفهوم لطمه نمي‌زند؟

بستگی به نوع نگاه ما دارد. هنرمند مي‌تواند به يک مسئلة پيچيده، ساده نگاه کند؛ پرداخت ساده داشته باشد، مثال‌هاي ساده‌ بزند و شخصيت‌هايي را وارد داستان کند که در خدمت هدف باشد و به زبان کودکانه‌تري طرح موضوع کند. در این صورت است که مفهوم خيلي پيچيده را مي‌شود به آن بچه خردسال هم فهماند.

راه و روشی که فیلمنامه‌نویس انتخاب می‌کند، مهم است؛ يعني زاوية ديد، نگاه، فرم کار و حتي طراحي شخصيت‌ها در انيميشن نقش مهمی دارند و مي‌توانند به رساندن مفهوم و پيام کمک کنند و فکر مي‌کنم، اين امر دست‌يافتني است. ضمن آنکه بچه‌هاي خردسال ما هم خيلي بيشتر مي‌فهمند.

نگاه شما به انيميشن ديني چگونه است؟

يکي از دغدغه‌هاي من، توليد انيميشن‌های ديني و دفاع مقدس است و در صورتي می‌توانیم به این هدف برسیم که داستان محکمي داشته باشيم. تا زمانی که قصه‌اي ضعيف به دست ما برسد، از هر تکنيک و روشي هم که استفاده شود، به نتيجة مطلوب نمي‌رسد.

کودکان نسل امروز خوراکي مي‌خواهند که طبق سليقه‌ها و تکنيک‌هاي روز جلو رود. پس اگر قصه‌اي ديني ساخته ‌و با تکنيک‌هاي امروز کار شود، با علاقه آن را نگاه مي‌کنند؛ انيميشن «عاشوراييان» با داستان حضرت مسلم نمونة قابل توجهي است. يکي از حسن‌هاي اين کار، داستان خوب، کارگرداني خوب و استفاده از نيروي متخصص است. اگر ما از شيوه‌هاي جديد امروزي که بچه‌ها به آن علاقه‌مندند، استفاده کنيم، مي‌توانيم در کارهايمان به نتايج خوبي برسيم.

انيميشن چه نقشي مي‌تواند در ساخت تفکر ديني‌ کودک امروزي داشته باشد؟

اگر ما خوراک خوب به بچه‌ها بدهيم، از همه لحاظ ساخته مي‌شوند، اما وقتي چنين خوراکي نداريم، او به برنامه‌هاي توليدي ديگر کشورها رجوع مي‌کند و جذب آن مي‌شود و ما اين فرصت‌ها را از دست مي‌دهيم.

اگر رابطة بچه‌ها با انيميشن و رابطة انيميشن با مفاهيم ديني را بپذيريم، آيا به جهت تفکر ديني رابطه‌اي بين بچه‌ها و انيميشن ديني به وجود خواهد آمد؟

وقتي ما انيميشنی مي‌سازيم که یک قصة ديني را مطرح مي‌کند، اگر بچه‌اي با علاقه آن را تماشا کند، به فکر فرو مي‌رود؛ يعني قصه روي او تأثير داشته است. اين کودک در جريان آن انيميشن تحت تأثير قرار مي‌گيرد و خودش را جاي آن شخصيت قرار مي‌دهد و کارهاي او را تکرار مي‌کند و همان عمل را انجام مي‌دهد. ما اگر بتوانيم اين خوبي‌ها را در انيمشين خود برجسته نشان دهيم، اين کودک ساخته مي‌شود؛ زيرا فکر بچه زلال‌ است و بسياري از اين مفاهيم را راحت مي‌پذيرد.

اگر قصه‌هاي خوب ديني نوشته شود و در قالب انيميشن و با تکنيک‌هاي خوب کار شود، هم در ساخت شخصيت بچه‌ها و هم در شناخت و فهم صحیح از آن محتوايي که ما مي‌خواهيم مطرح کنيم، تأثير خواهد گذاشت.

آیا شيوه‌هاي اجرايي براي ساخت انيميشن در ايران به گونه‌اي است که کودک را ترغيب به تماشا کند؟

در انيميشن همه چيز به پول و سرمایه‌ای که در اختیار دارید، ربط دارد. اگر پول خوب به مجري طرح داده شود و کارگردان خوبي هم به کار گرفته شود، از آنجا که همه چيز با دستگاه و نرم‌افزارها انجام مي‌شود، به راحتی مي‌توان يک کار خوب توليد کرد.

ما در حوزة انيميشن، به جاي آنکه پيشرفت کنيم، متأسفانه در جا مي‌زنيم؛ زیرا برنامه‌ريزي براي آیندة نيروهايمان نداريم. در حالي که ما نيروهايي داريم که توانايي‌هايی خود را نشان داده‌اند و در این حوزة مي‌توانند بهتر و قوي‌تر از پيشرفته‌ترين کشورها توليد داشته باشند.

مرکز صبا براي توليد کارهاي باکيفيت در حوزة انيميشن ديني چه سياستي را دنبال مي‌کند؟

متأسفانه در اين سي سال بعد از انقلاب، کاري که واقعاً قابل توجه بوده باشد، جز يک يا دو مورد نداشتيم. کارهايي که انجام شده، خيلي کم بوده که يا تکنيک قابل توجهی نداشته يا داستان خوبي نداشته‌اند.

سياست‌ مرکز پویانمایی صبا در دورة مديريت جديد، قصه‌هاي خوب است. چنانکه صبا قول داده اگر قصة خوب داشته باشیم، بودجه‌اش را تأمين خواهد کرد. اما ما متأسفانه هنوز اين خوراک اوليه را نداريم.
مشکل بزرگ ما اين است که برخي‌ فکر مي‌کنند، اگر يک داستان ديني ارائه دهند، سريع‌تر براي توليد، تصويب و تأييد مي‌شود. اما از وقتي که من مسئوليت اين بخش را بر عهده گرفته‌ام، با اين هدف بوده که اگر مي‌خواهيم اقدام مثبتی براي قصه‌هاي قرآني و يا اخلاقي انجام دهيم، لازم است داستان محکمي داشته باشد.

پس ما به دنبال اين هستيم که قصه‌هاي خوب پيدا کنيم و در این راستا با دوستاني که در زمينه‌هاي ديني و قرآني خوب کار مي‌کنند، قرارداد ببنديم تا فيلمنامه‌هاي خوب انيميشني توليد شود و آن را براي کار به مؤسسات توليد انيميشن دهيم.

چرا بايد کار خوب کم به دست شما برسد؟ در حاليکه نه آدم مذهبي کم داريم، نه فيلمنامه‌نويس. قاعدتاً فيلمنامه‌نويس مذهبي هم نبايد کم داشته باشيم. چه چيز باعث مي‌شود که اگر قرار است خروجي داشته باشيم، با محدوديت مواجه باشيم و دستمان خالي باشد؟

من به جرأت مي‌توانم بگويم فيلمنامه‌نويس خوب انيميشن نداريم. نويسندة خوب زياد است، اما فيلمنامه‌نويس خوب زیاد نیست. به همين دليل صبا تصميم گرفت کارگاه‌هاي فيلمنامه‌نويسي راه‌اندازي کند. در حال حاضر 9 کارگاه فيلمنامه‌نويسي در مرکز صبا وجود دارد و با این هدف که بعد از 2 يا 3 سال، از میان شرکت‌کنندگان در اين کارگاه‌ها، فيلمنامه‌نويسان خوبي تربیت شوند که نه فقط در حوزة انيميشن، بلکه در تمامي زمينه‌ها بتوانند کار کنند.

تأثير بودجه و ميزان سرمايه‌گذاري در انيميشن به عنوان يکي از قالب‌های نمايشي چگونه است؟

در دنيا به اين نتیجه رسيده‌اند که انيميشن مي‌تواند بزرگ‌ترين حرف را در زمينه‌های سياسي، فرهنگي و ... بزند و تمایل پیدا کرده‌اند تا حرف‌هايشان را به این طریق منتقل کنند. با بودجة مناسب و کافي مي‌توانيم روي همين بخش سرمايه‌گذاري کنيم و راحت جلو برويم. ولي وقتي شما مجبوريد کاري را که يک ميليارد تومان هزينه دارد با 150 ميليون تومان آماده کنيد، کار به نتيجه نمي‌رسد.

کارهاي ديني بودجة خاصي هم دارند؟

ما کارهايي که توليد مي‌کنيم بر اساس اولويت‌هاي مختلف‌اند. در صبا، کارهاي ديني هميشه جزو اولويت‌هاي اصلي است و اگر قصة خوبي برسد، بودجه‌اي که لازم باشد به آن اختصاص داده مي‌شود.

چشم‌انداز شما در صبا براي توليد انيميشن‌هاي ديني به لحاظ کيفي و کمي چیست؟

ما در صبا کارگاه‌هاي ديني راه‌اندازی کردیم که هر هفته، تشکيل جلسه مي‌دهد.
ضمن آنکه چند کار تحقيق و پژوهش سفارش داده‌ايم که اگر به نتيجه برسد، در توليدات اين مرکز کارهاي خوبي خواهيم داشت.
ما فعلاً مي‌توانيم به صورت برداشت‌هاي آزاد از فلان سوره يا آيه يا شخصيت ديني پيش ببريم، نه اينکه بخواهيم آن‌قدر به قضايا خشن نگاه کنيم که به جاي آنکه کودک را علاقه‌مند کند، او را فراري دهد.