آرمان هیأت - صله تبدیل به سکه شده است

گفت‌وگو با مجید میرزا‌محمدی درباره دستمزد مداحان

نشریه خیمه؛ مناسک-محمدصادق امینی: مجيد ميرزامحمدي هر چند در ميان مداحان معروف كشور فردي شناخته شده است و با بيشتر آنها ارتباط نزديك دارد، ولي بيشتر دوست دارد كه بي‌سر و صدا به فعاليت‌هاي مذهبي خود ادامه بدهد.

مجيد ميرزامحمدي كه استاد مداحي چند تن از مداحان امروز كشور است، بيش از 37 سال است كه مداحي مي‌كند؛ ولي همچنان مصر است كه خودش را در حاشيه نگاه دارد.

چند باري هم از صدا و سيما به سراغش آمدند و مجالس مداحي‌اش را از تلويزيون پخش كردند؛ با اين وجود به‌رغم استقبال مردمي، خودش زياد از اين موضوع استقبال نكرد.

او هم مداح است، هم شاعر و هم در مجالسي كه براي اهل ‌بيت(ع) برگزار مي‌شود، سخنراني مي‌كند؛ وقتي براي مصاحبه در خصوص دستمزدهاي سنگين تعدادي از مداحان به سراغش رفتيم، سرش را پايين انداخت.

در نهايت صحبت كرد و به نكات بسيار ظريفي اشاره كرد؛ در حين مصاحبه بارها بغض گلويش را فشرد و اشك از چشمانش جاري شد. ولي گفت هر آنچه بايد مي‌گفت.

اجازه بدهيد خيلي صريح وارد بحث شويم. همان‌طور كه خودتان مطلع هستيد، مدتي است كه تعدادي از مداحان معروف كشور نرخ‌هاي سنگيني براي مداحي تعيين مي‌كنند كه اين موضوع نه تنها سبب آزردگي تعدادي از علما شده، بلكه مسئولان تعدادي از هيئت‌ها را نيز براي تأمين مبالغ درخواستي با مشكلاتي مواجه كرده است. به نظر شما چه چيزي باعث شده كه برخي از مداحان نرخ‌هاي ميليوني براي يك ساعت مداحي در يك مجلس طلب كنند؟

میرزامحمدی: به نظر من ثروتمندان باعث شده‌اند که برخی از مداحان پرتوقع شوند؛ شاید خود افراد ثروتمند متوجه نباشند که با بعضی از اقدامات خود چه آسیب‌هایی به دستگاه اهل بیت (ع) وارد می‌‌کنند.

لطفاً منظورتان را روشن‌تر توضیح دهید؟
میرزامحمدی: من ثروتمندی را می‌شناسم که چند وقت پیش يك مداح معروف را برای شرکت در مجلسی دعوت کرد. آن مداح ۱۰دقیقه خواند و آن شخص ثروتمند چكي به مبلغ دو میلیون تومان برای او کشید!

بعد از ۱۵ روز آن شخص ثروتمند متوجه شد چکی که به آن مداح داده هنوز نقد نشده است؛ به من زنگ زد تا پیگیری کنم که چرا چک نقد نشده است. من هم به آن مداح زنگ زدم و علت را جویا شدم.

آن مداح چه گفت؟
میرزامحمدی: گفت چک را نگاه داشته‌ام تا به دوستانم نشان دهم تا ببینند که چه پولی برای ده دقیقه به من پرداخت کرده‌اند!

به نظر شما این کار اشکال دارد؟
میرزا محمدی: بله؛ خیلی اشکال دارد؛ اگر ما اعتقاد داریم که خواندنمان برای اهل‌ بیت(ع) است، پس باید پاداشمان را از ايشان بگیریم؛ چون این نمکی است که اهل‌ بیت(ع) به صدای مداحان داده‌اند، ولی اگر خواندنمان برای دنیاست که موضوع متفاوت است.

خدا به همة انسان‌ها صدا داده، ولی نمک صدا را خدا در اختیار اهل ‌بیت(ع) گذاشته است؛ ما خیلی‌ها را داریم که صدای خوبی دارند، ولی با صدای آنها گریه نمی‌کنیم؛ براي مثال استاد شجریان از این دسته است. بهترین صدا را دارد، ولی صدایش اشک کسی را در نمی‌آورد.

مداحی یعنی گریاندن. آقای کوثریِ خدا بیامرز هر وقت برای حضرت امام خمینی(ره) مداحی می‌کرد، امام(ره) می‌گریستند.

این نشان می‌دهد که امام حسین(ع) در صدای ایشان نمک ریخته بودند؛ بنابراین اگر نمک صدای من را ابا‌عبدالله(ع) داده، پس باید برای خود ایشان هم خرج کنم.

مگر می‌شود ایشان به صدای بندة حقیر نمک ریخته باشد، ولی این صدا را برای غیر ایشان خرج کنم و آن وقت پاکتش را هم از فرد دیگری بگیرم؟ ائمۀ اطهار(ع) این صدا را به ما مداحان امانت داده‌اند و ما نباید امانت‌فروشی کنیم.

اگر نمکی که امام حسین(ع) به صداي من داده را یک میلیون تومان بفروشم، من خیلی بی‌شخصیتم؛ زيرا این نمک میلیاردها تومان ارزش دارد و به نظرم ما مداحان باید مزدمان را در آخرت از خود ایشان بگیریم.

شما نمی‌توانی یک مداح و روضه‌خوان واقعی پیدا کنی که ذلیل زندگی کند؛ پس معلوم است که ائمة اطهار(ع) مزد ما مداحان را حتی در این دنیا هم می‌دهند، ولی دستمزد اصلی در آخرت پرداخت می‌شود.

بنابراين آنکه می‌فروشد نه این دنیايش را می‌خواهد، نه آن دنیا را. من روضه‌خوان‌ها و مداحانی را می‌شناسم که پول‌های بسیاری از مردم گرفتند، ولی ذلیلانه مُردند.

من اسمی از آنها نمی‌برم، چون منصوب به امام حسین(ع) هستند و آبرویشان به آن حضرت وصل است. این مداحان هر چند خیلی مشهور بودند، ولی با خواری و خفت مردند. یا معتاد شدند یا سر موضوعی رسوا شدند.

به نظر من، همه این بدبختی‌ها و مکافات‌ها به خاطر همين پاكت‌هاي سنگين است. قرار نیست که اگر اهل ‌بیت (ع) نمکی به صدای ما مداحان می‌دهند، آن را بفروشیم.

یعنی شما به طور كلي مخالفید که هزینه‌ای به مداحان به خاطر زحمتی که می‌کشند، پرداخت شود؟

میرزامحمدی: نه؛ اجازه بدهید به نکته‌ای اشاره کنم؛ امام صادق (ع) به مداحان صله می‌دادند. ولی برخی آقایانِ مداح متأسفانه این موضوع را دست گرفته‌اند و می‌گویند؛ چون امام صادق (ع) به مداحان پول می‌دادند، پس پول گرفتن هیچ اشکالی ندارد.

متأسفانه الآن صله تبدیل به سکه شده است! اگر در جایی به مداحی بابت مدح اهل‌ بیت(ع) پولی پرداخت کنند، این پول پاک‌ترین پول است.

اصلاً چه پولی حلال‌تر از پولی است که از راه خدمت به اهل‌ بیت(ع) به‌دست آمده باشد؟ ولی گرفتن اين پول وقتی قشنگ است که از قبل صحبتی در خصوص اینكه چقدر می‌خواهم یا چقدر می‌گیرم نشده باشد.

وقتی کسی می‌رود در هیئت غذای نذری بگیرد، دیگ را که با خود نمی‌آورد؛ پس اگر واقعاً مداحی اعتقاد دارد که نان و پول امام حسین(ع) تبرک است، قیمت‌های میلیونی تعيين نمي‌کنند.

به اعتقاد من، مداحانی که مبالغ میلیونی برای یک ساعت مداحی در دستگاه اهل ‌بیت (ع) می‌گیرند، اعتقادی به برکت پول ائمه (ع) ندارند.

شما خودتان چطور؟ شما چقدر دریافت می‌کنید؟

میرزامحمدی: دوستانی که مرا به هیئتشان دعوت می‌کنند، به من پاکت می‌دهند، ولی من دست در پاکت می‌کنم و قسمت کمی از آن را بر می‌دارم و هیچ وقت همة آن را قبول نمی‌کنم، چون به برکت آن اعتقاد دارم.

هر چقدر اصرار می‌کنند، من همة مبلغ موجود در پاکت را قبول نمی‌کنم و بقیة آن را دوباره به صاحب هیئت می‌دهم و می‌گویم که برای هزینه‌های هیئت استفاده کنند تا مجالس ائمه(ع) رونق بیشتری پیدا کند نه وضع مداحی.

بعضی از مداحانی که با آنها صحبت کرده‌ام، می‌گویند آن دسته از مداحانی که پولی دریافت نمی‌کنند منبع درآمد دارند، ولی آنها چون منبع درآمدی ندارند، باید به فکر دوران پیری و ناتوانی خود باشند. آیا یک مداح نباید به فکر دوران بازنشستگی خود باشد؟ دیدگاه شما در این خصوص چیست؟

میرزامحمدی: اگر ما واقعاً اعتقاد داریم که برای سیدالشهداء(ع) می‌خوانیم، اصلاً نباید نگران باشیم؛ من می‌گویم شما نمی‌توانید یک مداح پیدا کنید که در این دنیا ذلیل زندگی کند یا شب‌ها گرسنه بخوابد. چنین چیزی امکان ندارد.

مسئله فقط غذا و گرسنگی نیست. مداح هم کرایه‌خانه‌ و هزینه‌های بسیار دیگری دارد.

میرزامحمدی: بله؛ مداح هم هزینه‌های زندگی دارد، من منکر این موضوع نیستم؛ کسی که با عشق مداحی می‌کند، همیشه امورش را با سربلندی می‌گذارند.

ولی کسی که مداحی اهل‌ بیت(ع) را برای خودش یک شغل کرده است، همیشه ذلیل است و باید روزی خود را از در این خانه و آن خانه تأمین کند.

من می‌توانم مداحان و روضه‌خوان‌هایی را مثال بزنم که کمتر کسی آنها را می‌شناسد، ولی امام حسین(ع) به طرز ویژه‌ای به آنها عنایت کرده است؛ براي مثال ما حاج‌غلام ترابی را داریم که از مداحان بزرگ ترک‌زبان بود.

شما از ترک‌ها بپرسید، خواهید فهمید که همه مرید این بزرگوار بوده‌اند؛ از حاج‌آقا موذن‌زاده بگیر تا ديگران؛ ایشان خیلی آدم عجیب و باتقوایی بود و وقتی از دنیا رفتند نزدیک به چندين میلیارد تومان از ایشان ارث و میراث باقی ماند. ایشان دوست نزدیک من بودند و می‌دانستم که قبل از مداحی و روضه‌خوانی غسل می‌کرد و وضو می‌گرفت و بعد روضة حضرت ابوالفضل(ع) می‌خواند.

یک‌بار ایشان برای من تعریف کردند که پول نداشتند تا به حمام عمومی بروند و غسل کنند و در نهایت مجبور شدند، قوطی سیگارشان را در حمام عمومي محله‌شان گرو بگذارند.

همان شب ایشان با ناراحتی سر بر بالین می‌گذارند و قبل از خوابیدن با مولای خود راز و نیاز می‌کنند. ایشان بعد خوابی را برای بنده تعریف کردند که خیلی تحت‌تأثیر قرار گرفتم.

در همان شب ایشان ابا‌عبدالله(ع) را در خواب ملاقات می‌کنند و حضرت در خواب از ایشان می‌خواهد دست‌هایش را باز کند و هر چه آن حضرت خاک در دستان او می‌ریزد به شمش و طلا و ... تبدیل می‌شود و بعد از همان شب زندگی ایشان دگرگون می‌شود.

دوباره مي‌گويم اگر کسی اعتقاد دارد که برای امام حسین (ع) می‌خواند، خود ایشان هم مزدش را پرداخت می‌‌کند.

ما مداحان بايد اين ديدگاه را داشته باشيم؛ نباید مصلحتمان را فدای منفعت دنیا كنيم؛ یک بار در تلویزیون می‌دیدم که با برادر جانبازی در کنار مرقد مطهر امام رضا(ع) مصاحبه می‌کردند و خبرنگار از ایشان پرسید: «چرا از امام رضا (ع) طلب شفا نمی‌کنيد؟» آن جانباز هم در پاسخ گفت: «من از آقا شفا نمي‌خواهم، شفاعت در آخرت می‌خواهم.»

به نظرتان چرا برخی از مداحان به این مطالبی که شما اشاره کردید، توجهی نمی‌کنند و برای نوحه‌خواني در مجالس امام حسین(ع) نرخ بالایی تعیین می‌کنند؟

میرزامحمدی: من فکر می‌کنم بعضی از ما مداحان مسیر را گم کرده‌ایم و نمی‌خواهیم مزدمان را از دست فاطمه زهرا(س) بگیریم و می‌خواهیم مردم مزد ما را بدهند.

اگر ما به لطف ائمه(ع) اعتقاد داریم، پس نباید نگران چیزی باشیم؛ من می‌توانم صدها مثال در مورد خودم بزنم که در موقعیت‌های بسیاری از نظر مالی دست و بالم خالی شده و دست به دامن اهل‌ بیت(ع) شده‌ام و همیشه هم مشکلاتم برطرف شده‌اند. آيا این معجزه نیست؟ همۀ ما زیر سایة اهل ‌بیت (ع) هستیم.

آيا شما خودتان برای مداحانی که از آنها برای اجرای مراسم در «حسنية محبان حضرت زهرا (س)» دعوت می‌کنید، پولي پرداخت می‌کنید؟

میرزامحمدی: بله؛ من هر وقت مداحی را دعوت می‌کنم، هزینه‌اش را هم پرداخت می‌کنم. ولی می‌خواهم بگویم چقدر خوب است که اگر به مداح یا روضه‌خوانی پاکتی می‌دهند، در پاکت را باز کند و بخشی از آن را به عنوان تبرک بردارد و مابقی آن را خرج مجالس ائمه (ع) کنیم.

برویم سر بحث ستاره‌ها. به نظر شما چه رابطه‌ای بین ستاره شدن و سنگین‌تر شدن پاکت‌ها وجود دارد؟ شما در اظهاراتتان به این موضوع اشاره کردید که ثروتمندان بعضی از مداحان را پرتوقع کرده‌اند. به نظر شما سازمان صدا و سیما چه نقشی در این خصوص داشته است؟

میرزامحمدی: به نظر من نقش صدا و سیما بیشتر از نقش ثروتمندان است؛ چون همان‌طور که می‌دانید، مداحی که مراسمش از تلویزیون پخش می‌شود، بعد از آن کارش سکه می‌شود.

بنده چند بار در صدا و سیما خوانده‌ام و نقش آن را نیز به وضوح احساس کرده‌ام؛ من وقتی در محلة خودمان برای اولین بار هیئت زدم، کسی آن چنان ما را نمی‌شناخت، ولی بعد از اینکه دو شب در محرم تلویزیون از بنده برنامه پخش کرد، خیلی‌ها مراجعه می‌کردند و از بنده برای شرکت در مجالسشان دعوت می‌کردند.

حتی مبالغ خیلی بالایی هم به بنده پیشنهاد می‌کردند، ولی من خودم نمی‌رفتم و به آنها می‌گفتم: «من همان آدمی هستم که تا چند روز پیش خیلی از شماها جواب سلام بنده را هم نمی‌دادید. حالا ما را از پشت یک شیشه دیده‌اید و یک شبه حاج آقا شده‌ايم؟!» در کل باید بگویم صدا و سیما نقش خیلی زیادی دارد.

آیا می‌توان صدا و سیما را در این خصوص مقصر قلمداد کرد؟

میرزامحمدی: خیر؛ چون این سازمان وظیفه دارد با امکاناتی که در اختیار دارد، تبلیغات مذهبی خود را انجام دهد. صدا و سیما باید مجالس اهل‌ بیت(ع) را پوشش تصویری بدهد؛ به نظر من، خود مداحان باید خیلی از مسائل را رعایت کنند؛ چون مداحی بر لبۀ تیغ راه رفتن است.

چطور؟

میرزامحمدی: چون شخصیت انسان به واسطة خدمت در دستگاه امام حسین(ع) صد برابر زودتر از سنش افزایش پیدا می‌کند و این می‌تواند برای انسانی که ظرفیت آن را نداشته باشد، خطرناک باشد؛ براي مثال پسربچه 12ساله‌ای که در يك هيئت مداحی می‌کند، مي‌بيند که از پیرمرد 90 ساله گرفته تا چند صد نفر دیگر به خاطر نحوة خواندش در برابر او تعظیم می‌کنند.

به همین علت اگر مداحان خودشان را به اهل‌ بیت(ع) واگذار نکنند، حتماً خراب می‌شوند؛ اما در این میان همان‌طور که اشاره کردم صدا و سیما هم در رشد شخصیت افراد نقش ایفا می‌کند، چون وقتی مداحی می‌بیند که فیلم مراسم او را در کل کشور پخش کرده‌اند، ممکن است دچار غرور و خودپسندی شود.

اما صدا و سیما همان‌طور که گفتید باید به رسالت خود در زمینة تبلیغ دین عمل کند.گ

میرزامحمدی: بله؛ ولی من فکر می‌کنم که اگر صدا و سیما می‌خواهد به نقش خود عمل کند، حداقل مراسم افرادی را پخش کند که موی آنها سفید شده است.

احساس من این است که ورود سریع یک مداح به صدا و سیما تنها به‌خاطر نحوۀ اجرا و تُن صدایش می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد غرور و مسائل حاشیه‌ای بعدی شود.

من اعتقاد خود را می‌گویم و فکر می‌کنم اگر فرد ثروتمندی هم دوست دارد پول زیادی بدهد آن پول را به کسی بدهد که مویش سفید شده است؛ چون او می‌فهمد که پول را چگونه در دستگاه اهل ‌بیت(ع) خرج کند.

چرا باید به آقای ايکس برای 10 شب مداحی در محرم 10 میلیون تومان پول پرداخت شود؟ معلوم است وقتی هزینه‌های این‌چنینی پرداخت می‌شود سر آن آدم گیج خواهد رفت.

این طور پول دادن در نهایت باعث می‌شود مسیر زندگی آن آدم عوض شود. هر چند اشخاصي که این مبالغ را می‌دهند به عشق امام حسین(ع) این کار را می‌کنند، ولی متوجه نيستند که در واقع با این کار در حال ضربه زدن به دستگاه اهل ‌بیت(ع) هستند؛ در کل فکر می‌کنم که بهتر باشد به هر آدمی به اندازة خودش داده شود.

بعضي‌ها معتقدند كه تعدادي از مداحان درست است كه پول نمي‌گيرند، ولي به جاي آن از «رانت» استفاده می‌کنند. نظر شما در اين مورد چيست؟

میرزامحمدی: به نظر من هر چیزی که به نوعی باعث سوءاستفاده از اهل‌ بیت(ع) شود، حرام است؛ اینکه کسی خودش بخواهد فیش حج عمره به یک مداح بدهد، هیچ اشکالی ندارد؛ خود بنده را ده بار مکه فرستاده‌اند، ولی اگر من را مکه نبردند و من ناراحت شدم، این عیب است.

من چند وقت پیش به یک مداح که اتفاقاً از دوستان بنده است، زنگ زدم تا بیاید و در هيئت ما مداحی کند؛ آن دوست هم از من خواست که از موقعيت اداري‌ام برايش استفاده كنم و مجوزي برایش بگیرم تا بیاید؛ من هم وقتی این را شنیدم، گفتم: «من نمی‌توانم این کار را بکنم. اگر دوست داری بیا، اگر دوست نداری نیا.»

خود شما چطور؟ آيا شده تا به حال از شهرتتان در مداحی به نفع خودتان استفاده کنيد؟
میرزامحمدی: نه خدا را شکر، ولی شده که دوستان در حق ما لطفی بکنند.

مثلاً چه لطفي؟
میرزامحمدی: مثلاً چند وقت پیش با خانواده براي صرف شام به فرحزاد رفته بودیم؛ وقتی خواستیم هزینة غذا را حساب کنم، صاحب مغازه گفت: «فلان جا در هیئت شما شرکت کردم» و می‌خواست پولی از ما نگیرد.

در نهایت بعد از کلی اصرار، قبول کردم که اگر 30 هزار تومان هزینة شام ما شده بود، 20 هزار تومان بگیرد. بارها شده که از این اتفاقات پیش بیاید ولی اینکه من جایی بروم و به واسطة اینکه بنده را می‌شناسند به من تعارف کنند که پولی از شما نمی‌گیریم و من هم بگویم «خیلی ممنون»، نه این‌طور نبوده است.

حرف من این است که مردم به خادمان دستگاه اهل ‌بیت(ع) خیلی احترام مي‌گذارند و ما بايد خيلي مراقب اين احترام باشيم.