آرمان هیأت - کار مداحان از «عشق» به «عادت» رسیده است

گفت‌وگو با مجید میرزا‌محمدی درباره دستمزد مداحان

نشریه خیمه؛ مناسک-محمدصادق امینی: وقتي براي مصاحبه در خصوص دستمزدهاي سنگين تعدادي از مداحان به سراغ میرزامحمدی رفتيم، سرش را پايين انداخت؛ در نهايت صحبت كرد و به نكات بسيار ظريفي اشاره كرد.

قسمت اول گفتگو را اینجا بخوانید.

به نظر شما نقش سازمان‌های دولتی مثل سازمان تبلیغات اسلامی در این خصوص چیست؟
میرزامحمدی: اعتقاد شخصی من این است که اگر بخواهیم خیلی نظم به جلسات امام حسین(ع) بدهیم، باعث بی‌نظمی آن می‌شویم؛ من همیشه گفته‌ام که نظم جلسات امام حسین(ع) به بی‌نظمی آن است.

منظور من در مورد نظم جلسات نیست. منظورم این است که چرا این سازمان برای جلوگیری از افزایش قیمت مداحی کاری انجام نمی‌دهد؟
میرزامحمدی: به نظر من اگر سازمان تبلیغات اسلامی چنین کاری انجام دهد، به نوعی مهر تأيیدی بر این است که مداحی به يك شغل تبديل شده، در صورتی که مداحی یک عشق است.

من فکر می‌کنم که نرخ تعیین کردن، به نوعی تبدیل کردن این کار به یک فعالیت اقتصادی است که خیلی نتایج بدی خواهد داشت.

پس به نظر شما برای جلوگیری از تداوم این روند چه باید کرد؟
میرزامحمدی: باید تقوایمان را زیاد کنیم؛ نبايد فراموش كنيم كه این ما هستیم که باید در خدمت امام حسین(ع) باشیم؛ در قدیم اگر با کلامی ساده و خالصانه پیش مردم «السلام علیک یا اباعبدالله(ع)» می‌گفتیم زود به هم می‌ریختند و اشک از چشمان آنها جاری می‌شد.

ولی الآن باید پشت بلندگو و با تنظیمات بلندگو مردم را تحت‌تأثیر قرار دهیم؛ این نشان می‌دهد که برخی از کارهای ما از «عشق» به «عادت» تبدیل شده است. الآن نه مداحان، مداحان قدیم و نه مردم مثل قدیم هستند. حتی تعدادي از روحانیون نیز روحانیون قدیم نیستند.

روحانیون چرا؟ آنها که خودشان منتقد دستمزد بالای مداحان هستند؟
میرزامحمدی: درست است که آنها منتقد هستند، ولی بعضی از روحانیون نیز مثل بعضی از مداحان پاکت‌های سنگینی دریافت می‌کنند؛ من يك بار روحانی‌اي دعوت کردم و برای سخنرانی در هیئت، 100 هزار تومان به ايشان دادیم.

بعد شنيديم كه به یکی از دوستان ما زنگ زده و گفته کم است و رفته 30 هزار تومان اضافه‌تر گرفته‌ است؛ ايشان به دوست بنده گفته بود: «من شبی 150 هزار تومان می‌گیرم و به خاطر شما شبی 130 هزار تومان گرفتم، ولی نه دیگه شبی 100 هزار تومان!»

چرا؟
میرزامحمدی: چون تلویزیون سخنرانی‌های ایشان را پخش مي‌كند. این دنبال مادیات رفتن خیلی زشت و ناپسند است.

مثال دیگری هم می‌توانم بزنم؛ یک بار من یک روحانی را برای 10 روز سخنرانی در کشور بحرین دعوت کردم. گفت: «به خاطر تو چهار میلیون و 800 هزار تومان می‌گیرم.» به یک روحانی دیگر زنگ زدم، گفت: «7 میلیون تومان می‌گیرم.»

من وقتی این مبالغ را می‌شنیدم، از خودم می‌پرسیدم که شما مگر چه کار دشواری می‌خواهید انجام دهید که 7 میلیون تومان طلب می‌کنید.

البته روحانیون و مداحاني را نيز می‌شناسم که 500 هزار تومان برای یک جلسه گرفته‌اند، ولی به 500 روضه‌خوان برای روضه‌خوانی مجالس ائمه(ع) پول داده‌اند.

این طور افراد هم ما زیاد داریم؛ دوباره تأکید می‌کنم که به اعتقاد من باید پول به عالم و مداح داده شود، ولی به اندازه‌اي كه آسیبی به دستگاه اهل ‌بیت(ع) وارد نشود؛ مداح بايد به پولي كه براي مداحي او پرداخت مي‌كنند، به چشم تبرك نگاه كند.

خود شما وقتي مداحي را براي مداحي در هيئتتان دعوت مي‌كنيد براي پرداخت هزينه چه عواملي را مدنظر قرار مي‌دهيد؟
میرزامحمدی: من به هيچ مداحي نمي‌گويم كه چقدر مي‌دهم، مگر اينكه خودش بگويد كه چقدر مي‌گيرد و بعد من مي‌گويم چقدر مي‌‌دهم.

البته رفقاي ما كه مي‌آيند و در «حسنية» ما مداحي مي‌كنند، چيزي نمي‌گويند و من خودم پاكتشان را به آنها مي‌دهم كه البته پاكت بدي هم نيست.

شما چقدر مي‌دهيد؟
میرزامحمدی: بستگي دارد.

به چه چيزي؟
میرزامحمدی: به خيلي چيزها.

زيادترين مبلغي كه تاكنون به يك مداح پرداخت كرده‌ايد، چقدر بوده است؟
میرزامحمدی: 200 هزار تومان

كمترين مبلغ چقدر بوده است؟
میرزامحمدی: معمولاً كمترين مبلغي كه مي‌دهم 20 الي30 هزار تومان است، ولي همين جمعة قبل به يك مداح 10 هزار تومان دادم.

200 هزار تومان را روي چه حسابي پرداخت كرديد؟
میرزامحمدی: به خاطر اينكه نياز مالي داشت؛ چون مستأجر بود، كرايه‌ خانه‌اش زياد و عيال‌وار بود. البته براي خواندن يك مداح نمي‌توان قيمت گذاشت و مبلغي كه بنده پرداخت كردم هم در راستاي قيمت تعيين كردن براي مداحي ايشان نبوده است.

اعتقاد من اين است كه قيمت تعيين كردن براي مجالس امام حسين(ع) چه از سوي رؤساي هيئت‌ها و چه از طرف مداحان كار اشتباهي است.

من حتي اگر ثروتمندترين انسان روي كرة زمين هم شوم، با پرداخت پول زياد به مداح، روحاني و يا سخنران به اين مجالس مذهبي و معنوي ضربه وارد نخواهم كرد.

اگر كسي نخواست، خودم مي‌خوانم؛ چون اعتقاد دارم مجلس اهل‌ بيت(ع) زمين نمي‌ماند. من خيلي‌ها را ديده‌ام كه پول نداشته‌اند روضه بگيرند؛ اهل ‌بيت (ع) پولش را رسانده‌اند.

من در همان اوايلي كه «حسنيه محبان حضرت زهرا (س)» را راه انداختم، نگران بودم كه اگر فلان قدر به فلان مداح ندهم نمي‌آيد و آبروي مجلس مي‌رود. اگر از فلان مداح مشهور دعوت مي‌كردم، بهتر مي‌شد و خيلي از نگراني‌هاي ديگر.

ولي فهميدم كه اين اهل‌ بيت (ع) هستند كه بايد به برگزاري يك مجلس نظر كنند. يك بار يك مداح خيلي مشهور كه من خيلي دوستش دارم، ولي با هم رفاقتي نداريم، بدون اينكه از او دعوت كرده باشم، وارد هيئت ما شد و پرسيد «آقا مي‌شود اينجا روضه بخوانيم؟» من هم خيلي خوشحال شدم و از او پرسيدم: «چه كسي شما را دعوت كرده است؟» ايشان هم گفتند که خواب ديده‌اند كه بيايند و در اينجا روضه بخوانند.

ايشان حتي موقع رفتن هم يك ميليون تومان به من پول دادند و خواستند اين مبلغ را خرج هيئت كنم؛ خيلي هم مداح معروفي بود. براي همين است كه مي‌گويم اين اهل ‌بيت(ع) هستند كه بايد به مجلس نظر كنند و ما فقط بايد بخواهيم و نبايد نگران ساير موضوعات باشيم.

نظر شما در مورد چاپ پوستر و بنر مداحان چيست؟
میرزامحمدی: اين كار تبليغ است و به نظر من هيچ اشكالي ندارد.

اما بعضي از هيئت‌داران گله مي‌كنند كه به‌تازگي بعضي از مداحان شرط مي‌كنند كه بايد بنرهاي تبليغاتي آنها در خيلي از نقاط شهر نصب شود و اين كار علاوه بر هزينۀ بالاي مداحي، هزينه‌هاي ديگري نيز به آنها تحميل مي‌كند.
میرزامحمدی: دوباره مي‌گويم كه به نظر من شرط گذاشتن براي خواندن دربارۀ اهل ‌بيت(ع) درست نيست؛ من حتي چندين بار شنيده‌ام كه فلان مداح حتي شرط مي‌كند كه بلندگوي هيئت بايد از نوع خاصي باشد وگرنه نمي‌آيم.

اين كار باعث مي‌شود كه هيئت‌داران مجبور شوند، بروند شبي مثلاً 200 هزار تومان سيستم صوتي اجاره كنند، چون هزينة خريد آن چند ميليون تومان است.

حتي برخي از مداحان در خصوص تعداد نفرات شركت‌كننده هم شرط مي‌‌گذارند و مي‌گويند اگر كمتر از چند صد نفر در هيئت حضور داشته باشد نمي‌آيند.

پرسش من اين است كه آيا ما براي مردم مي‌خوانيم يا براي حضرت زهرا (س)؟ ما بايد به خاطر داشته باشيم كه خواندن دوره دارد. اگر كسي براي اهل‌ بيت (ع) از اين فخرفروشي‌ها بكند، دوره‌اش زود تمام مي‌شود.

من مي‌توانم چندين روضه‌خوان مشهور و معروف نام ببرم كه از اين كارها كردند و دوره‌شان خيلي زود تمام شد. حالا همين افراد وقتي در جايي مي‌خوانند، بعضي‌ها در دلشان مي‌گويند باز اين آمد.

در صورتي كه يك زمان مردم براي ديدن آنها سر و دست مي‌شكستند. هر فردي‌ بخواهد با اين شرط و شروط‌ها در اين مسير مقدس گام بگذارد، دوره‌اش زود تمام مي‌شود. به نظر من روضه‌خوان يا مداح بايد مثل رانندة اتوبوس شركت واحد باشد.

يعني چي؟
میرزامحمدی: راننده اتوبوس شركت واحد مسير خودش را مي‌رود؛ چه يك نفر در ايستگاه باشد چه هزار نفر. او مسير را مي‌رود؛ مداح هم بايد هم همين‌طور باشد. بايد مسير را درست برود؛ چه يك نفر پاي منبر او نشسته باشد، چه پنج هزار نفر.

به نظر شما براي اصلاح اين شرايط چه بايد كرد؟
میرزامحمدی: به نظر من نبايد در مقابل مداحان موضع گرفت؛ اين كار غلط است. نبايد در مقابل اين رويكرد موضع گرفت و به سرعت حكم داد كه اين پول‌ها حرام است و ... متأسفانه آقايان علما عليه مداحان موضع مي‌گيرند و مداحان هم از اين وضع خوششان نمي‌آيد.

به نظر من مداح و روحاني در يك مسير و با يك انگيزه فعاليت مي‌كنند و بايد به هم احترام بگذارند. متأسفانه شاهد هستيم كه بعضي از مداحان خيلي براي خود نسبت به علما كلاس مي‌گذارند و وقتي سخنراني علما تمام مي‌شود، با نوعي كلاس وارد مجلس مي‌شوند و تا وقتي كه روحاني بالاي منبر است، پاي منبر نمي‌نشينند.

ما هر چه ياد گرفته‌ايم از همين علما ياد گرفته‌ايم. من هر وقت روحاني خوبي مي‌بينم زودتر از زمان شروع مداحي، مي‌روم پاي منبر ايشان تا حرفي از ايشان ياد بگيرم.

شما آفت مداحي را چه مي‌دانيد؟
میرزامحمدی: به نظر من آفت مداحي بي‌تقوايي است و آفت مداح باتقوا هم شهوت خواندن است؛ يك روز مداحي در مجلس ترك‌ها شروع به خواندن كرد و مجلس را خراب كرد.

آن مداح خيلي آدم مؤدبي بود و بعد از پايان مداحي خود از حضار معذرت‌خواهي كرد و گفت: «ببخشيد كه مجلستان را خراب كردم.» اول از حضرت زهرا (س) و بعد از شما عذر مي‌خواهم. من فقط هدفم اين بود كه اسمم را بنويسند.

علامه اميني (رحمه‌الله عليه) در آن مجلس حضور داشتند و گفتند: «پسرجان اسمت را نوشته بودند با خواندنت خط زدي. مداح بايد دقت كند كه خيلي‌ جاها با خواندنشان اسمشان را از ليست خط مي‌زنند.»

مداح اگر تقوی خود را حفظ کند، همیشه در بین مردم عزیز خواهد ماند، حتی اگر صدایش را از دست بدهد. ما نباید فراموش کنیم، همان‌طور که زمانی مشهور می‌شویم، زمانی نیز به فراموشی سپرده خواهیم شد.

ولی اگر تقوی‌يمان را حفظ کرده باشیم، حتی در سنین پیری نیز در بین مردم محترم باقی خواهیم ماند. من مداحی را می‌شناسم که 90 سال سن دارد و دیگر صدایش را از دست داده، ولی هنوز وقتی در بین مردم ظاهر می‌شود، خیلی به او احترام می‌گذارند و به همدیگر می‌گویند که او خیلی متقی و مؤمن است.

بعضی از مداحان هستند که خیلی هم قشنگ می‌خوانند، ولی شهرتی ندارند؛ امام حسین(ع) شهرت بعضی از مداحان را در آخرت می‌دهد؛ شهرت و پول بعضی از مداحان را هم در این دنیا و بعضی‌ها را هم ‌را در آن دنیا می‌دهد.

بالا رفتن هنر نيست؛ بالا ماندن هنر است؛ آرزو مي‌كنم همه مداحان ان‌شاءالله مورد لطف كريم اهل‌ بيت(ع) امام مجتبي(ع) قرار بگيرند و نگران روزي‌شان نباشند؛ چون همان‌طور كه شاعر مي‌گويد:
«اگر خيمه‌ات در حريم عشق است
اين را بدان روزي‌ات هم با كريم عشق است»