آرمان هیأت - نیایش جمعی نباید مقدمه ریا شود

جامعه- صادق امینی: «جواد آريامنش»، عضو كميسيون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و نماينده مردم مشهد، در گفت‌وگو با خيمه، نيايش‌هاي جمعي را داراي پتانسيل‌هاي عظيم فرهنگي و اجتماعي خواند و تاكيد كرد كه سازمان‌ها و مراكز فرهنگي بايد به منظور جلوگيري از ورود برخي آفت‌ها به نيايش‌هاي جمعي بايد اقدام به افزايش سطح آگاهي‌هاي مردم در اين زمينه نموده و در همين حال از سياست‌ها و برنامه‌ريزي‌هاي مدوني در اين خصوص داشته باشند. او همچنين تاكيد كرد كه نبايد شركت كردن يا نكردن در اين نيايش‌هاي مقدمه‌اي براي قضاوت درباره افراد شود.

تعريف شما از نيايش چيست؟
در نظر بنده نيايش يعني دعا و تضرع به پيشگاه خداوند تبارك و تعالي و ستايش خداوند سبحان را كردن.

با توجه به تعريف شما از نيايش آيا نيايش يك رابطه‌ فردي است يا جمعي؟
نيايش مي‌تواند هم فردي و هم جمعي باشد؛ نيايش رابطه‌اي است كه انسان با خداوند سبحان برقرار مي‌كند كه اين هم مي‌تواند به صورت فردي و هم مي‌تواند در قالب نيايش‌هاي گروهي و دعاهاي جمعي در مناسبت‌هاي مختلف برگزار شود. اين در حالي است كه در نيايش جمعي باز هر كسي قاعدتا ارتباط فردي خودش را در همان جمع با خداوند تبارك و تعالي برقرار مي‌كند.

با توجه به اينكه در ماه مبارك رمضان به سر مي‌بريم و بعد از اين ماه عزاداري‌هاي ماه محرم را در پيش داريم، بايد مردم‌ را در جامعه تشويق به شركت در نيايش‌هاي جمعي كنيم يا فردي؟
به نظر من هر دوي اين موارد بايد در جاي خودش مورد توجه قرار بگيرد چون اسلام ديني است كه هم به ابعاد فردي و هم به عبادات و نيايش‌هاي جمعي توجه دارد و درهمين حال هر فرد را در قالب گروه مي‌بيند.

منظورتان چيست؟
يعني هر كدام از اين‌ نوع نيايش‌ها (چه فردي و چه جمعي) در جاي خودش آثار فردي و عبادي دارد. مثلا وقتي كه ما نماز جمعه و جماعت مي‌خوانيم، در واقع نيات همه افراد، نيات فردي است اما وقتي در قالب جمع برگزار مي‌شود، آثار روحي، رواني و اجتماعي نيز خواهد داشت. بنابراين در عين حاليكه به عبادات فردي توصيه شده به عبادات جمعي نيز توصيه شده چون هر دوي اين‌ها در جاي خودش موضوعيت دارد.

آيا منظورتان اين است كه در نيايش‌هاي جمعي پتانسيل‌هاي عظيم فرهنگي و اجتماعي نهفته است؟
بله حتما اين‌طور است.

در وجود چنين پتانسيل‌هاي مثبتي جاي هيچ شكي نيست ولي نيايش‌هاي جمعي در كنار تمامي پتانسيل‌هايي كه دارند ممكن است دچار آفاتي نظير ورود ديدگاه‌هاي سليقه‌اي به چنين نيايش‌هاي شوند. آيا شما اين موضوع را قبول داريد؟
بله همين طور است.

اما ورود ديدگاه‌هاي سليقه‌اي تنها آفاتي نيست كه اين نيايش‌ها را تهديد مي‌كند بلكه امكان ورود آفاتات ديگري مثل ريا و نفاق نيز در اين جلسات وجود دارد؟
مثلا چطوري؟

در گذشته رسم بر اين بود كه در هنگام گزينش استخدامي از فرد جوياي كار مي‌پرسيدند كه آيا شما در نماز جمعه شركت مي‌منيد يا نه؟ اگر آن شخص در نماز جمعه شركت مي‌كرد و مي‌گفت بله شركت مي‌كنم يك امتياز مثبت به او داده مي‌شد و اگر هم شركت نمي‌كرد طبيعتا يك نقطه منفي در پرونده آن شخص بوجود مي‌آمد. اين در حالي است كه امروزه بسياري از افراد بر اين باورند كه به منظور جلوگيري از ورود آفات‌ها به نيايش‌هاي جمعي نبايد حضور افراد در نيايش‌هاي جمعي را به رزق آنها گره زد. نظر شما در اين خصوص چيست؟

من هم صد در صد با اين ديدگاه موافق هستم. به نظر من نبايد حضور در اين مناسبت‌ها يك عاملي براي ارزيابي‌ افراد باشد و نبايد اين زمينه را ايجاد نمود آنهايي كه در اين نيايش‌ها شركت مي‌كنند بتواند از حضور در نيايش‌هاي جمعي بعنوان راهي براي برخورداري از امتيازات دنيوي و امتيازاتي نظير استخدام و امثال اين‌ها استفاده كنند. اينكار به طور كامل غير اسلامي و غير شرعي و در واقع نوعي نفاق است. ما نبايستي افراد را به اين سمت سوق دهيم كه به خاطر تظاهر و ريا دست به يك اقدامي‌بزنند. اما در اين طرف هم نبايد طوري باشد كه خود اين يك وسيله‌اي براي فرار از عبادات جمعي باشد.

پس به نظر شما براي جلوگيري از ورود مباحث سليقه‌اي به نيايش‌هاي جمعي بايد چه اقدامات و راه‌كارهايي را در نظر گرفت؟
اين مسئله بستگي به ارتقاي سطح آگاهي‌ها و نيات افراد و در همين حال بالا رفتن سطح تقوا و تعهد افراد‌ دارد. يعني اگر به آموزه‌هاي ديني بيشتر توجه كنيم و روحانيت و علماي ما نيز مردم را آگاه‌تر كنند كه نيات خود را خالص كنند، حتما اين ناخالصي‌ها از نيايش‌هاي جمعي زدوده مي‌شود. شما وقتي‌كه در نماز جمعه شركت مي‌كنيد مهم‌ترين موضوعي كه بدون استثنا مورد تاكيد همه ائمه جمعه قرار مي‌گيرد توصيه به تقوا است. بنابراين عامل اصلي آلايش‌ها رفع ناخالصي‌ها همين ارتقاي سطح آگاهي‌ها و تقواي افراد است كه بايد در اين زمينه كار كرد.

نقش رسانه ملي را در ترويج نيايش‌هاي جمعي گونه مي‌بينيد؟
در اين زمينه صدا و سيما مي‌تواند نقش بي‌بديل، تاثير گذار و تعيين كننده‌اي را در جهت ارتقاي سطح آگاهي‌هاي مردم، رفع ناخالصي‌ها و ارتقاي سطح تقوا و تعهدات مردم ايفا نمايد. اين در حالي است كه رسانه ملي در همه زمينه‌ها نقش بسيار موثر و تعيين كننده‌اي را دارد و در همين حال يكي از موثرترين، ‌فراگيرترين و فرهنگ‌سازترين ابزارهايي است كه در كشور ما وجود دارد. بنابراين تلويزيون مي‌تواند خيلي در اين زمينه‌ها نقش موثري را ايفا كند چون پرجاذبه‌ترين رسانه است. من فكر مي‌كنم پيام‌هاي مذهبي صدا و سيما بايد به صورت غير مستقيم و در قالب برنامه سازي‌ها و توليد آثار فاخر به جامعه منتقل شود.

آقاي آريامنش صرف نظر از اين نقش غير قابل انكاري كه شما به آن اشاره كرديد صدا و سيما بايد چه هدفي را از ترويج نيايش‌هاي جمعي دنبال كند؟ آيا فقط اين‌كه به مردم بگوييم بياييد در اين جلسات شركت كنيد كفايت مي‌كند يا اينكه بايد برنامه‌ريزي و سياست خاصي را دنبال نمايد تا علاوه بر افزايش سطح آگاهي افراد مانع از حاكم شدن ديدگاه‌هاي سليقه‌اي در نيايش‌هاي جمعي شويم؟
به نظر بنده استفاده از افراد صاحب نظر و مشاورين برجسته و صاحب نظر در اين زمينه مي‌تواند برنامه‌هاي صدا و سيما را در مسير صحيح خودش قرار دهد. البته هيچ شكي در اين نيست كه روشي كه صدا و سيما با عمل به آن مي‌خواهد به اهداف خود برسد ظرافت و حساسيت بالايي را مي‌طلبد. گاهي اوقات وقتي مسئولان صدا اهداف خود را در اين خصوص مطرح مي‌كنند مي‌بينيم كه اهدافشان بسيار متعالي است اما ممكن است مسيري كه در جهت تحقق آن و در جهت عملياتي كردن آن اهداف طي مي‌كنند مسير صحيحي نباشد كه اين نيازمند استفاده از خبرگان،‌ كارشناسان و برنامه سازان قوي است كه بايستي در اختيار داشته باشد كه بتواند به اين اهداف برسد.

به عنوان آخرين سوال آيا شما براي مردمي هم كه در اين جلسات شركت مي‌كنند نقشي قايل هستيد؟‌ آيا مردم هم بايد از آگاهي خاصي برخوردار باشند و يا هدف خاصي را از شركت در نيايش‌هاي جمعي دنبال كنند؟
يقينا همينطور است. بدون هدف و نيت كه كسي در اين نيايش‌ها شركت نمي‌كند؛ يعني كسي كه پايش را از منزلش بيرون مي‌گذارد تا در يك مراسم جمعي شركت كند قطعا براساس يك تصميم و يك هدف و يك نيتي است. ما بايد سعي كنيم در تصميم‌گيري‌ها و هدف‌گذاري‌ها به افراد كمك كنيم تا مسير انحرافي نروند كه باز تاكيد مي‌كنم رسانه ملي در اين زمينه مي‌تواند خيلي موثر باشد.