تأسيس موزۀ فرهنگ عاشورا مي‌تواند الگويي براي ساير استان‌ها باشد
18 شهريور 1388 ساعت 10:59
نشریه خیمه؛ فرهنگ: چندي پيش در خبرها آمده بود كه در سال جاري قرار است ۱۴موزه در سطح استان زنجان تشكيل شود. از آنجايي كه يكي از اين موزه‌ها مربوط به فرهنگ عاشورا خواهد بود، گفت‌وگويي با حجت‌الاسلام والمسلمين «علي دشتكي»، مديركل سازمان تبليغات اسلامي استان زنجان در ايــــن خصوص انجام داديم.
اين موزه كه قرار است طبق برنامه‌ريزي‌هاي انجام شده، در اوايل تيرماه سال جاري به طور رسمي افتتاح شود، در يك بناي قديمي زير حسينيۀ اعظم زنجان قرار دارد كه قدمت ساختمان آن به دورۀ صفويه باز مي‌گردد. آنچه در ادامه مي‌خوانيد ماحصل اين گفت‌وگوست.
به نظر شما جمع‌آوري و ثبت آيين‌ها و مناسك عاشورايي چقدر ضرورت دارد؟
يكي از ضرورت‌هاي مهم اين موضوع اين است كه ما همة آيين‌هاي سنتي و كهن را در مورد تمامي موضوعات فرهنگي، به‌ويژه موضوع عاشورا جمع‌آوري و حفظ كنيم.
با تأسيس موزه‌هاي مذهبي چه دستآوردهايي را مي‌توان در زمينة فرهنگ‌سازي مذهبي به دست آورد؟
با توجه به سرعت پيشرفتي كه امروزه به لحاظ رشد فن‌آوري و ساير علوم در دنيا مشاهده مي‌كنيم، گه‌گاه اين احتمال وجود دارد كه ما نتوانيم از نظر فرهنگي با سنت‌هاي بسيار پسنديدة آبا و اجدادي‌مان ارتباط برقرار كنيم. ارتباطي كه تأثيرگذاري آن در ماندگاري مسائل فرهنگي و ريشه‌اي بسيار زياد و قابل‌توجه است؛ يعني ريشه‌هاي اصلي فرهنگ مذهبي به طور عمده در اين آيين‌ها نهفته است و اگر ما نتوانيم با آنها ارتباط برقرار كنيم، شايد در آينده دچار تزلزل و يا به نوعي گسست در اين موضوعات شويم. ولي با تأسيس اين نوع از موزه‌هاي فرهنگي و مذهبي به طور قطع مي‌توان جلوي ايجاد چنين گسست‌هايي را گرفت و يا آنها را به ميزان قابل‌توجهي كاهش داد.
با توجه به مسائلي كه به آنها اشاره كرديد، لطف کنيد؛ در خصوص نحوۀ شكل‌گيري موزۀ فرهنگ عاشورا در زنجان توضيحاتي دهيد؟
بر اساس مصوبة دو سال پيش شوراي عالي انقلاب فرهنگي، ستاد شئون مناسبت‌هاي مذهبي در استان‌ها تشكيل شده و اين ستادها، ساماندهي امور فرهنگي و مذهبي استان‌ها را برعهده دارند. يكي از وظايف اين ستادها كه متشكل از دستگاه‌هاي فرهنگي به دبيري سازمان تبليغات اسلامي است، مراقبت از برنامه‌هاي مناسبت‌هاي مختلف براي جلوگيري از به وجود آمدن هرگونه انحرافي در آنهاست. يكي از همين انحرافات كه مقابله با آن هم مورد تأكيد مقام معظم رهبري و هم مراجع معظم تقليد است، جلوگيري از استفاده از بعضي ابزار و آلات است كه زيبندة دستگاه حضرت اباعبدالله الحسين (ع) و در شأن عزاداران نبود.
در همين راستا، اين ستاد در استان زنجان كارهاي بسيار مناسب فرهنگي و آموزشي را براي متوليان امر در دو سال گذشته انجام داد كه يكي از آثار اين فعاليت‌ها اين بود كه بدون هيچ‌گونه مقاومتي استفاده از ابزارهاي نامتعارف و نامأنوس به راحتي از سطح هيئت‌ها و دسته‌ها جمع‌آوري شد.
اما از آنجايي كه باقي ماندن اين ابزار و آلات در هيئت‌ها مناسب نبود و اين احتمال مي‌رفت كه در آينده دوباره مورد استفاده قرار گيرند و افراد فرصت‌طلب هم از اين مسئله سوء‌استفاده كنند، ستاد تصميم گرفت موزه‌اي تأسيس كند. بر همين اساس از مديركل محترم سازمان ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي استان دعوتي به عمل آمد که ايشان در جلسۀ ستاد شئون فرهنگي در مناسبت‌هاي مذهبي استان زنجان حضور پيدا كردند و متقبل شدند تا موزه‌اي را با عنوان موزۀ «فرهنگ عاشورا» طراحي و تأسيس كنند تا اين ابزارها و وسايل از سطح هيئت‌ها و مساجد جمع‌آوري شده و با افزودن ساير توليدات فرهنگي و هنري در اين موزه
نگهداري شوند.
پس از مصوبه ستاد، مديركل محترم سازمان ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي استان تلاش‌هاي بسياري انجام دادند و در نهايت در طبقۀ زيرين حسينيۀ اعظم زنجان محل بسيار مناسبي با متراژي در حدود 500 مترمربع براي تأسيس موزۀ عاشورا در نظر گرفته شد و بر اساس قولي كه دوستان داده‌اند اميدواريم در اوايل تيرماه موزۀ فرهنگ عاشورا به طور رسمي راه‌اندازي شود تا ستاد بتواند به اهداف خود از تأسيس اين موزۀ عاشورايي دست يابد.
به نظر شما، آيا تشكيل چنين موزه‌اي مي‌تواند منجر به آفت‌زدايي از مراسم عزاداري متعلق به حضرت سيدالشهداء (ع) و حذف فرهنگ‌هاي غلطي مثل قمه‌زني شود؟
اين موزه‌ها به طور قطع اهداف چند منظوره‌اي را دنبال مي‌كنند. جالب است بدانيد كه ما در نمايشـــگاه فرهنـــگ عاشورايي در خصوص بحـــث خودزنــــي و قمه‌زني و برخي حركات نامتعارف، شاهد اين بوديم كه وقتي جوانان تصاوير گردآوري شده در اين خصوص را تماشا مي‌كردند، بدون اينكه كسي چيزي به آنها بگويد، به اين نتيجه مي‌رسيدند كه انجام اين‌گونه اقدامات در مجالس عزاداري مناسب نيست و بعد از خروج از نمايشگاه، بيشتر در خصوص اين اقدامات ناپسند تفكر و تأمل مي‌كردند.
مسلم است که تأسيس چنين موزههايي مي‌توانند، خود به خود در كاهش انحرافات بسيار تأثيرگذار باشند و در فضايي آرام و به دور از احساس، با ايجاد شرايطي براي تفكر و تعقل، به جوان‌ها و مردم آگاهي لازم را بدهد تا جلوي اين‌گونه انحرافات گرفته شود.
پس با توجه به چنين مسائلي، شما معتقديد كه تأسيس چنين موزههايي مي‌تواند در رشد آگاهي مردم و به‌ويژه جوانان در خصوص فرهنگ عاشورا مؤثر باشد؟
بله؛ به طور قطع بسيار مي‌تواند تأثيرگذار باشد.
به نظر شما آيا تأسيس موزۀ عاشورا در استان زنجان مي‌تواند، مشوقي براي سازمان‌هاي دولتي در ساير استان‌ها باشد تا آنها نيز مثل شما كه زحمات بسياري براي تأسيس اين موزه كشيده‌ايد، تصميم بگيرند كه آيين و مناسك مربوط به عاشورا در اقوام مختلف كشور را جمع‌آوري وثبت كنند؟
از آنجايي كه استان زنجان از لحاظ نوع عزاداري و حتي بي‌پيرايه بودن عزاداري‌هاي مذهبي، به عنوان پايتخت شور حسيني مطرح است، به طور قطع اين انتظار وجود دارد كه در همۀ حركت‌هاي فرهنگي و مذهبي به عنوان الگويي براي ساير استان‌ها باشد.
همان‌طور كه دسته‌هاي عزاداري استان زنجان به عنوان الگويي براي ساير استان‌ها و جهان تشيع مطرح هستند، در مورد موزۀ فرهنگ عاشورايي هم استان زنجان مي‌تواند، الگويي براي ساير استان‌ها باشد.
از آنــجايي كه شيعيان در ساير كشورهاي جهان نيز مراسم و آيين‌هاي خاص خود را در خصوص عــزاداري براي امام حسين (ع) دارند، آيا موزۀ استان زنجان تصميمي براي تبديل شدن به يك موزۀ بين‌المللي در اين باره دارد يا اينكه مي‌خواهد فقط در سطح استان زنجان فعاليت كند؟
خوشبختانه امكانات و فن‌آوري روز، دست ما را براي فعاليت‌هاي فرهنگي -در صورتي كه بتوانيم از اين امكانات استفاده كنيم- آزاد گذاشته است. در اين راستا ما راه‌اندازي هيئت مجازي جهان اسلام را انجام داده‌ايم كه در مرحلة اول نزديك به يك ميليون نفر عضو مي‌گيرد و قرار است طبق برنامه‌ريزي‌هاي انجام شده، يكي از بخش‌هاي مختلف اين هيئت مجازي بحث لينك دادن به موزۀ عاشورا باشد كه عموم مردم جهان و به‌ويژه شيعيان مي‌توانند از طريق اينترنت اقدام به بازديد از موزة فرهنگ عاشورا کنند.
آيا به جز سازمان‌هاي دولتي، مردم نيز مي‌توانند در تأسيس اين‌گونه موزه‌ها كمك كنند؟
اصلاً اين‌گونه موزه‌ها توسط دستگاه‌هاي دولتي راه‌اندازي نمي‌شوند، بلكه سياست‌هاي كلي كه در ستاد تصويب شده‌اند، تنها از طريق متوليان امر پيگيري مي‌شود. ولي متولي اجرايي آن حسينيۀ اعظم زنجان و هيئت امناي حسينيه بوده‌اند. به طور كلي، عرض من اين است كه اين يك موزة دولتي نيست، بلكه موزه‌اي مردمي است.
آيا پيامي براي ساير همكارانتان در ساير استان‌ها داريد كه هنوز اقدام به تأسيس چنين موزههايي در استان‌هاي خود نكرده‌اند؟
مقام معظم رهبري در چند سال اخير به شيوه‌هاي مختلف در مورد تقويت حوزه‌‌هاي فرهنگي اشاره داشته‌اند و در اين باره جمع‌بندي فرمايش‌هاي ايشان را بنده مي‌توانم در يك جمله «تشكيل جبهه فرهنگي در مقابل تهاجم دشمن» اعلام كنم.
براي تشكيل جبهة فرهنگي حركات و ابزاري لازم است كه يكي از آنها توليدات و گسترش كيفيت فعاليت‌ها، الگوسازي فرهنگي و ... آن هم از نوع غير دولتي است و همة اينها مستلزم اين است كه ما بخش فعالان تأثيرگذار را تقويت كرده و مردم را نيز ضمن جهت‌دهي پشتيباني كنيم كه راه‌اندازي موزه فرهنگ عاشورا نيز در همين راستا صورت گرفته است.
در همين جا بنده از همة همكارانم در سطح كشور تقاضا دارم كه در وهلۀ اول، به خواست مقام معظم رهبري براي تشكيل جبهة فرهنگي توجه ويژه‌اي داشته باشند و آن را در اولويت فعاليت‌هايشان قرار دهند. دوم اينكه، براي انجام اين‌گونه حركت‌ها هدف‌گذاري داشته باشند تا شاهد بهبود روش‌ها و فرايندها به منظور افزايش سطح آگاهي عموم مردم باشيم. ان‌شاءالله اگر چنين ديدگاهي را سرلوحة اقدامات خود قرار دهيم، به طور قطع مي‌توان زمينة تحقق اهداف فرهنگي و افزايش تأثيرگذاري فعاليت‌هاي فرهنگي را به وجود
آورد.
مدير كل سازمان تبليغات اسلامي استان زنجان
کد مطلب: 8175