آرمان هیأت - شمه‌اي از دريای فضايل کريمه اهل بيت(س)

کمتر امامزاده‏ای به اندازه حضرت معصومه عليهاالسلام مورد توجه و سفارش امامان معصوم عليهم‏السلام قرار گرفته است.

ابن‌جوزی، يکی از علما و مورخان اهل سنت در قرن هفتم می‏نويسد: در بين اولاد امام موسی کاظم عليه‏السلام چهار دختر به نام فاطمه وجود دارد:
1. فاطمه صغری که به او بی‏بی هيبت گفته می‏شود و در مدخل جنوبی شهر باکو در آذربايجان شوروی (سابق) دفن است.
2. فاطمه وسطی که در رشت مدفون است.
3. فاطمه وسطی (ستّی فاطمه) که در اصفهان دفن شده است.
4. فاطمه کبری(1) (فاطمه معصومه) که مدفن او در قم، زيارتگاه شيعيان و اهل دل است.

ولادت و وفات
حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام در روز اوّل ذيقعده سال 173 (ه . ق) در مدينه منوره، ديده به جهان گشود. چنان که مرحوم حاج شيخ علی نمازی، متوفای دوم ذيحجه 1405 (ه . ق) شرح زندگانی آن حضرت را با اين عبارت آغاز می‏کند: «فاطِمَةُ الْمَعْصُومَةُ اَلْمَوْلُودَةُ فی غُرَّةِ ذی القعده سنة 173؛(1) فاطمه معصومه که در روز اوّل ذيقعده 173 به دنيا آمده است.»

بايد توجه داشت که در مورد ماه و روز ولادت آن حضرت، اتفاق‌نظر وجود دارد، وليکن در مورد سال ولادت آن حضرت بين سال‌های 173 و 183 (ه . ق) اختلاف وجود دارد.

ولی با توجه به سال شهادت حضرت موسی بن جعفر عليهماالسلام، يعنی سال 183 (ه . ق) و اين که آن حضرت در سال‌های آخر عمر، در زندان و دور از خانواده به سر می‏برده‏اند و با توجه به منابع متعدد تاريخی(2)، سال ولادت، همان سال 173 صحيح‏تر به نظر می‏رسد.

پدر بزرگوار آن حضرت، امام موسی کاظم عليه‏السلام و مادر گرامی‏اش نجمه خاتون است که بعد از تولد حضرت رضا عليه‏السلام به طاهره ملقب شد.(3) در نتيجه فاطمه معصومه عليهاالسلام با امام رضا خواهر و برادر ابوينی هستند.

فاطمه معصومه عليهاالسلام در سال 201 (ه . ق) در پی انتقال اجباری امام هشتم علیه‏السلام به مرو، بعد از یک سال تحمل دوری برادر بزرگوارش از مدینه منوره، عازم خراسان گردید که در مسیر سفر در 23 ربیع الاوّل سال 201 (ه . ق) وارد شهر قم شده و مورد استقبال عده زیادی از مردم مشتاق وشیفته اهل بیت علیهم‏السلام قرار گرفت.

و بعد از هفده روز اقامت در منزل موسی بن خزرج، در سن 27 سالگی در سال 201 (ه . ق) دیده از جهان فرو بست و در «باغ بابلان» محل فعلی مَزار آن حضرت، دفن گردید.

در مورد ماه و روز وفات آن حضرت بین مورخان، اختلاف است. برخی وفات آن حضرت را دهم ربیع الثانی دانسته و بعضی دیگر، دوازدهم ربیع الثانی و عده‏ای نیز هشتم شعبان را به عنوان روز وفات آن حضرت ذکر کرده‏اند؛ راز وفات آن حضرت را برخی محققان معاصر، مسمومیتی دانسته‏اند که از ناحیه دشمنان اهل بیت علیهم‏السلام نسبت به آن بانوی بزرگوار روا داشته شد.

آنچه در پیش رو دارید نگاهی است به چند مقام و منزلت معنوی کریمه اهل بیت، فاطمه معصومه علیهاالسلام ، با این تذکر که در همین مجله، برخی موضوعات مربوط به آن حضرت در شماره‏های پیشین مورد بررسی قرار گرفته است و تلاش بر این است که مطالب غیرتکراری و ناگفته در مورد آن حضرت بیان شود.

مقامات و منزلتهای معنوی
کمتر امامزاده‏ای به اندازه حضرت معصومه عليهاالسلام مورد توجه و سفارش امامان معصوم عليهم‏السلام قرار گرفته است.

حضرت عبدالعظيم حسنی علیه‏السلام با آن همه عظمت، بيش از يکی دو روايت در موردش وارد نشده است.

ولی درباره عظمت و مقامات فاطمه معصومه علیهاالسلام حدود يازده روایت وارد شده است، حتی سالها قبل از ولادت آن حضرت حدود (45 سال قبل) امام صادق عليه‏السلام سخنان بسیار ارزشمندی درباره عظمت و فضیلت آن بانو بيان داشته است که نشان از اوج عظمت و فضيلت آن حضرت دارد.

يکی از شيعيان، به محضر امام صادق عليه‏السلام شرفياب شد و مشاهده کرد که آن حضرت، در کنار گهواره با کودکی سخن می‏گويد، تعجب کرد و عرض کرد: آيا با کودک نوزاد سخن می‏گويی؟ حضرت صادق عليه‏السلام فرمود: اگر تو هم مايل هستی می‏توانی نزد او بيايی و با او گفت‌وگو کنی. او می‏گويد: نزد گهواره آن نوزاد رفتم، سلام کردم، جواب سلام را داد و به من فرمود: نامی که برای دختر تازه به دنيا آمده‏ات برگزيده‏ای عوض کن، زيرا خداوند آن نام را دشمن می‏دارد. (سخن نوزاد اشاره به نام دختری بود که به تازگی، خداوند به من عنايت فرموده بود، که او را «حميرا» نامگذاری کرده بودم).

سخنان آن نوزاد و اطلاع او از اخبار پنهانی و نهی از منکر او، مرا بیشتر به تعجب واداشت و بهت زده شدم، امام صادق علیه‏السلام فرمود: تعجب نکن! این کودک فرزندم موسی است، خداونداز او دختری به من عنایت کند که نامش فاطمه است؛ او در سرزمین قم به خاک سپرده می‏شود، و هرکس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می‏شود.(1) و در جای دیگر فرمود: «سَتُدْفَنُ فیها امْرَأةٌ مِنْ اَوْلادی تُسَمّی فاطِمَةُ فَمَنْ زارَها وَجَبَتْ لَهُ الجَنّةُ؛ به زودی بانویی از فرزندان من به نام فاطمه در آن (قم) دفن می‏شود، هرکس او را زیارت کند، بهشت برای او واجب می‏گردد.»

در ذيل روايت آمده است که امام صادق عليه‏السلام اين سخن را قبل از ولادت امام کاظم عليه‏السلام فرمود.با توجه به اين که امام کاظم عليه‏السلام در سال 128 (ه . ق) چشم به جهان گشوده است و تولد حضرت معصومه عليهاالسلام در سال 173 رخ داده است امام صادق عليه‏السلام اين سخن را 45 سال قبل از تولد حضرت معصومه فرموده است.

الف. پاداش زیارت حضرت معصومه علیهاالسلام
از آنجا که آن بانو در سه ضلع ولایت یعنی: فرزند و خواهر و عمه امام، قرار گرفته، چنانکه در زیارتنامه آن حضرت نیز به آن تصریح شده است.از همان سه ضلع امامت نیز روایات فراوانی درباره پاداش زیارت آن حضرت نقل شده است که به یکی از آنها اشاره می‏شود.

امام صادق علیه‏السلام فرمود: «فَمَن زارَها وَجَبَتْ لَهُ الجَنَّةُ؛ پس هر کس او (فاطمه) را زیارت کند، بهشت بر او واجب می‏گردد.» به همین مضمون روایات متعددی از آن حضرت نقل شده است.

ب. طهارت و پاکیزگی
هرچند عصمت در مرحله عالی، اختصاص به معصومین دارد، ولی شواهدی در دست است که نشان می‏دهد، فاطمه معصومه علیهاالسلام در مرحله‏ای از عصمت قرار دارد. امام هشتم علیه‏السلام آن بانو را با لقب «معصومه» یاد کرده است. و فرموده است: «مَنْ زارَ الْمَعْصُومَةَ بِقُمْ کَمَنْ زارَنی» که نشان از پاکی و طهارت نسبی آن حضرت دارد و در زیارت نامه آن حضرت می‏خوانیم: «اَلسَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُها الطّاهِرَةُ الْحَمیدَةُ البَرَّة الرَّشیدَةُ، التَّقیَّةُ النَّقیّةُ الرضیَّةُ الْمَرضیّة؛(5) سلام بر تو ای پاکیزه ستوده، [ای[ نیکوکار رشیده، پاک و پاکیزه، [ای بانوی] شایسته و پسندیده.»
صفات فوق، به خوبی نشانگر طهارت و پاکیزگی آن بانوی مطهره است.

ج. کریمه اهل بیت علیهم‏السلام
از دیگر مقامات آن حضرت که توسط امام باقر علیه‏السلام به آن حضرت نسبت داده شده است، «کریمه اهلبیت» بودن است.

از مرحوم آیت اللّه‏ العظمی سیدمحمود مرعشی نقل شده است که بسیار علاقمند بودم که به طریقی محل قبر شریف جده‏ام حضرت زهرا علیهاالسلام را بیابم. برای این مقصود، ختم مجربی انتخاب کرده و چهل شب به آن مداومت کردم، تا شاید با این طریق، از محل مرقد شریف حضرت زهرا علیهاالسلام ، آگاه گردم.

شب چهلم بعد از انجام ختم و توسل فراوان به بستر خواب رفتم. در عالم خواب به محضر امام باقر علیه‏السلام یا امام صادق علیه‏السلام رسیدم، امام به من فرمود: «عَلَیْکَ بِکَریمَةِ اهلِ البَیْتِ؛ به دامن کریمه اهل بیت علیهاالسلام چنگ بزن.» تصور کردم که منظور امام علیه‏السلام از این جمله، حضرت زهرا علیهاالسلام است.

عرض کردم: آری قربانت گردم، من نیز ختم را برای همین گرفتم که محل شریف قبر حضرت را دقیق‏تر بدانم و زیارتش کنم.

امام علیه‏السلام فرمود: منظور من، قبر شریف حضرت معصومه علیهاالسلام در قم است. سپس افزود: به خاطر مصالحی، خداوند اراده کرده است که قبر حضرت زهرا علیهاالسلام برای همیشه برای همگان مخفی باشد.

از اين رو قبر حضرت معصومه عليهاالسلام را تجلی‌گاه قبر شريف حضرت زهرا عليهاالسلام قرار داده و شکوه و عظمت مرقد حضرت زهرا عليهاالسلام را در قبر حضرت معصومه عليهاالسلام متجلی کرده است.

مرحوم سيدمحمود مرعشی رحمه‏الله وقتی از خواب برمی‏خيزد، تصمیم می‏گيرد که با اعضای خانواده خود عازم قم شود.

نمی از کرامات کریمه
پایان بخش بحث را ذکر نمونه‏هایی از کرامات آن بانو قرار می‏دهیم.
1. حل مشکل آیت‌اللّه‏ العظمی نجفی مرعشی رحمه‏الله :
مرحوم آيت‌اللّه‏ العظمی سيدشهاب‌الدين مرعشی نجفی می‏گويد: روزی بر اثر مشکلات فراوان زندگی، از جمله اين که می‏خواستم دخترم را شوهر دهم ولی مال و ثروتی نداشتم تا برای او جهيزيه تهيه کنم.

با ناراحتی به حرم حضرت معصومه عليهاالسلام رفتم و با عتاب و خطاب، در حالی که اشکهايم سرازير بود، گفتم: ای سيده و مولای من! چرا نسبت به امر زندگی من اهميت نمی‏دهيد؟ من چگونه با اين دست خالی دخترم را شوهر دهم؟ سپس با دلی شکسته به خانه برگشتم، حالت خواب مرا فرا گرفت.

در همان حال شنيدم که در می‏زنند؛ رفتم و در را باز کردم؛ شخصی را ديدم که در پشت در ايستاده و وقتی مرا ديد، گفت: «سيده تو را می‏طلبد»، با شتاب به حرم رفتم، وقتی که وارد صحن شريف آن حضرت شدم، چند کنيز را ديدم که به تميز کردن ايوان طلا اشتغال داشتند، از سبب آن پرسيدم.

گفتند: اکنون سيده می‏آيد، پس از اندکی، حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام آمد در حالی که در شکل و شمايل، مانند مادرم فاطمه زهرا عليهاالسلام بود (چون جده‏ام زهرا را سه بار قبل از آن در خواب ديده بودم) نزد عمه‏ام حضرت معصومه عليهاالسلام رفتم و دستش را بوسيدم؛ به من فرمود: «ای شهاب! کِی ما در فکر تو نبوده‏ايم که ما را مورد عتاب قرار داده و از دست ما شاکی هستی؟ تو از زمانی که به قم آمدی، زير نظر ما و مورد عنايت ما بوده‏ای.»

وقتی که از خواب بيدار شدم، فهميدم که نسبت به حضرت معصومه عليهاالسلام اسائه ادب کرده‏ام، همان دم برای عذرخواهی به حرم شريفش رفتم و از آن پس، حاجتم برآورده شد و در کارم گشايشی صورت گرفت و مشکل من حل و زندگی‏ام آسان شد.