آرمان هیأت - 128نکته درباره مرثيه‌خواني

این مقاله تلاشی در جهت ارائه برخی الزامات آیین مدح و ستایش و سوگواري اهل بیت(س) است.

بايد ها و نبايدهاي مرثيه‌خواني:
1- در مرثيه خواني به «خدا» توکل کنيم.

2- در مرثيه خواني توسل به معصومان و کمک از آنان بويژه حضرت فاطمه‏ي زهرا و امام حسين و حضرت مهدي - عليهم‏السلام - را فراموش نکنيم.

3- در مرثيه خواني، از خاندان عصمت و طهارت - عليهم‏السلام - با احترام ياد کنيم، مثلا براي مرد (عليه‏السلام) و براي زن (عليهاالسلام) را به کار بريم.

4- از خدا بخواهيم تا خاندان عصمت و طهارت بويژه حضرت مهدي - عليهم‏السلام - به جلسات مرثيه خواني ما عنايت کنند و در اين گونه مجالس تشريف بياورند و چشمان گنهکار ما را به جمال دل آراي خويش نوراني بفرمايند.

5- اگر به مرثيه خواني علالقه داريم از خاندان عصمت و طهارت بويژه حضرت فاطمه‏ي زهرا و امام حسين و امام زمان - عليهم‏السلام - بخواهيم تا ما را در زمره‏ي مرثيه خوانان واقعي خود قرار دهند.

6- مرثيه خواني از نعمتهايي است که خداوند و خاندان عصمت و طهارت - عليهم‏السلام - به دوستان خود عطا مي‏کند، پس آن را دست کم نگيريم و کم ارزش نکنيم.

7- مي‏توانيم ثواب مرثيه خواني خود را به معصومان - عليهم‏السلام - يا مراجع تقليد - رضوان الله عليهم - و يا پدر و مادر و فاميل و مانند آن هديه کنيم.

8- خواندن مرثيه را به عنوان انجام عبادت و وظيفه‏ي شرعي بدانيم.

9- در هنگام مرثيه خواني با طهارت و با نظافت باشيم.

10- مي‏توانيم پيش از مرثيه خواني دو رکعت نماز بخوانيم و از خدا بخواهيم تا ما را در مرثيه خواني موفق بدارد.

11- شايسته است پيش از خواندن مرثيه جمله‏ي «يا اباعبدالله ادرکنا» يا جمله‏ي «يا صاحب الزمان ادرکنا» و يا جمله‏ي «يا فاطمة الزهراء ادرکينا» را از قلب خود بگذرانيم و يا بر زبانمان جاري نماييم.

12- پيش از مرثيه خواني درباره‏ي آن فکر نماييم که چگونه آن را آغاز کنيم، چگونه آن را ادامه دهيم و چگونه آن را به پايان بريم و بطور کلي چگونه آن را بيان نماييم.

13- مرثيه را با نام و حمد خدا و درود و صلوات بر پيامبر گرامي اسلام - صلي الله عليه و آله - و ائمه‏ي معصومين - عليهم‏السلام - و بيزاري از دشمن آنان آغاز کنيم. مثلا بگوييم: «بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمن، ثم الصلوة و السلام علي سيدنا و نبينا ابي‏القاسم محمد و علي اهل بيته الطيبين الطاهرين و لعنة الله علي اعدائهم اجمعين من الآن الي قيام يوم الدين».

14- مي‏توانيم مرثيه را نيز با نام خدا و ياد صفات خدا آغاز کنيم. مثلا بگوييم: «بسم الله الرحمن الرحيم، يا رحمان يا رحيم...».

15- پس از ذکر نام و صفات و حمد خدا و درود بر معصومان مي‏توانيم چند بيت شعر بخوانيم و يا خاطره و داستاني را ذکر کنيم و سپس اصل مرثيه را بازگو نماييم.

16- اگر شعر يا خاطره و يا داستاني پيش از خواندن اصل مرثيه مورد استفاده قرار مي‏گيرد، سعي شود آن قدر طولاني نگردد که از اصل مرثيه بيشتر شود و اصل مرثيه و هدف و محتواي آن را تحت الشعاع خود قرار دهد.

17- چناچه شعر يا داستان يا خاطره و يا نظاير آن در مرثيه خواني مورد استفاده قرار گرفتند، بايد از نظر محتوا درست و از نظر مدرک صحيح و معتبر باشند.

18- شايسته است از اشعار عرفاني مربوط به مرثيه در همه جا استفاده نشود، زيرا عرفان، زمينه و يا زمينه سازي مي‏خواهد.

19- در آغاز راه و پيش از خواندن مرثيه، آن را در خانه يا مانند آن تمرين و حفظ کنيم، تا در هنگام خواندن مرثيه دچار اشتباه و يا فراموشي نشويم.

20- اگر شنوندگان براي شنيدن مرثيه بطور پراکنده نشسته‏اند، در صورت امکان از آنان بخواهيم به صورت جمعتر بنشينند.

21- سعي کنيم تا مرثيه را بدون مقدمه چيني و زمينه سازي شروع ننماييم. به قول معروف، فوري به «گودال قتلگاه» نرويم.

22- براي مقدمه چيني و زمينه سازي مي‏توان مرثيه را با عرض سلام بر معصوم يا شهيد مورد نظر، و يا همان گونه که گفته شد با خواندن شعر و ذکر داستان و خاطره‏اي مربوط به مرثيه‏ي مورد نظر آغاز کنيم.

23- گاهي براي آغاز يا پايان مرثيه‏ي سرور شهيدان مي‏توانيم اين سلامها را بخوانيم: «السلام عليک يا اباعبدالله و علي الارواح التي حلت بفنائک عليک مني سلام الله ابدا ما بقيت و بقي الليل و النهار و لا جعله الله اخر العهد مني لزيارتکم السلام علي الحسين و علي علي بن الحسين و علي اولاد الحسين و علي اصحاب الحسين [و رحمة الله و برکاته ]».

24- در آغاز يا پايان مرثيه‏ي هر معصومي - عليه‏السلام- مي‏توانيم قسمتي از دعاي توسل را که مربوط به آن معصوم است بخوانيم، مثلا براي مرثيه‏ي امام حسين - عليه‏السلام- عرض کنيم: «[السلام عليک] يا اباعبدالله يا حسين بن علي ايها الشهيد يابن رسول الله يا حجة الله علي خلقه يا سيدنا و مولينا انا توجهنا و استشفعنا و توسلنا بک الي الله و قدمناک بين يدي حاجاتنا يا وجيها عند الله اشفع لنا عندالله».

25- معمولا مرثيه داراي سه مرحله است: يک: مقدمه، دو: اوج و سه: فرود. بعد از رسيدن مرثيه به مرحله‏ي اوج و سوزناک خود، آن را زياد طول ندهيم، يعني مرحله‏ي فرود مرثيه را کوتاه کنيم، که گاهي مرثيه حتي بدون فرود نيز خوانده مي‏شود.

26- مرحله‏ي اوج مرثيه، مرحله‏اي است که گره مرثيه گشوده مي‏شود و سوزناکترين قسمت مرثيه است. بدين جهت مرحله‏ي اوج مرثيه را زود بيان نمي‏کنيم.

27- وقتي مرثيه به مرحله‏ي اوج خود رسيد سوز و گدازي را در شنوندگان برانگيزانيم و «تحولي دروني» در آنها به وجود آوريم به گونه‏اي که حالت توجه به معارف بلند عاشورايي با آن سوز و گداز همراه گردد.

28- در اوج مرثيه با کلماتي مانند «يا حسين» و «يا زهرا» توسل را بيشتر و داغتر کنيم.

29- اگر مرثيه را همراه با سخنراني انجام مي‏دهيم شايسته است که ارتباط موضوع سخنراني با موضوع مرثيه را فراموش نکنيم و ارتباط بين آن دو را در نظر داشته باشيم، و به اصطلاح سخنوران مرثيه خوان «گريز» بزنيم.

30- شايسته است مرثيه را با خواندن دعا و فاتحه و صلوات و قيام براي حضرت مهدي - عجل الله تعالي فرجه الشريف - به پايان بريم.

31- پس از پايان مرثيه مي‏توان آيه‏ي «و سيعلم الذين ظلموا اي منقلب ينقلبون: و ستمکاران بزودي خواهند دانست که به چه مکاني باز مي‏گردند.» و يا آيه‏ي «الا لعنة الله علي الظالمين: آگاه باشيد نفرين خدا بر سمتمکاران است»، را خواند.

32- بعد از خواندن آياتي که گفته شد مي‏توانيم براي استجابت دعا پنج بار آيه‏ي «امن يجيب المظطر اذا دعاه و يکشف السوء» را بخوانيم.

33- مي‏توانيم پس از «امن يجيب» اين دعا را بخوانيم «اللهم انا نسئلک و ندعوک باسمک العظيم الاعظم الاعز الاجل الاکرم بحق محمد و علي و فاطمة و الحسن و الحسين و التسعة المعصومين من ذرية الحسين» و سپس ده بار «يا الله» بگوييم و آن گاه دعاهاي ديگر را بخوانيم.

34- اگر هنگام مرثيه خواني، مطلب يا شعر بعدي را فراموش کرديم، مطلب يا شعر قبلي را تکرار مي‏کنيم و شرح مي‏دهيم و در ضمن اين کار به جستجوي مطلب يا شعر بعدي مي‏پردازيم تا آن را به ياد آوريم.

35- براي مرثيه خواني اگر مي‏توانيم در جايي قرار گيريم که مشرف بر شنوندگان باشيم.

36- شايسته است موانع تمرکز حواس را از محل مرثيه خواني حذف کنيم. گاهي اين کار با تذکري از سوي مرثيه خوان مي‏تواند انجام گيرد.

37- در آغاز مرثيه مي‏توانيم از شنوندگان بخواهيم تا سرها را به زير بيندازند، دلها را روانه‏ي کربلا کنند و زانوي غم در بغل بگيرند.

38- تا مي‏توانيم مدت و مقدار مرثيه را در مدت زماني که از ما خواسته‏اند انجام دهيم، يعني مرثيه را بموقع شروع کنيم و بموقع خاتمه دهيم.

39- در ابتداي مرثيه صداي خود را خيلي بالا نبريم و بلند نکنيم، تا براي ادامه‏ي مرثيه نيز نفس داشته باشيم.

40- گاهي گلو و دهان مرثيه خوانهاي مبتدي خشک مي‏شود و يا نفس آنان کم مي‏آيد، اين امري طبيعي است که به مرور زمان از بين مي‏رود. ولي نکات مرثيه خواني مانند نکته‏ي قبلي را نيز بايد رعايت کرد، تا با چنين مشکلي روبرو نشد.

41- اگر صداي شما گرفته يا سرما خورده و يا ناصفاف است، چنانچه مي‏توانيم در رفع آن بکوشيم و يا خودمان پيش از خواندن مرثيه به شنوندگان آن را بگوييم.

42- سعي کنيم براي خواندن مرثيه، شروع خوب، گيرا و جذابي داشته باشيم.

43- تلاش کنيم خودمان نيز همراه خواندن مرثيه بسوزيم و اشک بريزيم و گريه کنيم که گفته‏اند: «آنچه از دل برآيد، لا جرم بر دل نشيند».

44- اگر هنگام خواند مرثيه، خودمان گريه نمي‏کنيم (بکاء)، دست کم حالت گريه به خود بگيريم (تباکي).

45- سوز و حال و گريه در مرثيه خواني را از خود خدا و معصومان - عليهم‏السلام - طلب کنيم.

46- خود را برتر از مرثيه خوانهاي ديگر ندانيم و متواضع باشيم. مثلا نگوييم: «من يک ساعت مرثيه خواني کردم ولي فلاني کم آورد».

47- علاقه و تمرين و صدق و اخلاص و تقوا از عوامل موثر در مرثيه خواني است؛ پس به آنها توجه بيشتري کنيم.

48- تعدا کم يا زياد جمعيت در اخلاص ما براي مرثيه خواني تاثير نگذارد. مثلا نگوئيم: «ديشب در مجلسي مرثيه خواني کردم که غلغله بود و جاي سوزن انداختن نبود».

49- اگر از مرثيه خواني ما انتقاد سودمندي کردند، ناراحت نشويم و آن را بپذيريم.

50- از تحقير مرثيه خوانهاي ديگر به گونه‏هاي مختلف خودداري کنيم، مثلا نگوئيم: «روي فلاني را کم کردم».

51- اگر براي مرثيه خواني به ما هديه‏اي ندادند ناراحت نشويم، زيرا پاداش اصلي و حقيقي اين کار نزد خدا است.

52- به خاطر حضرت فاطمه‏ي زهرا و امام حسين - عليهاالسلام - براي مرثيه خوانها احترام ويژه‏اي قائل باشيم. پس حداقل مي‏توانيم به احترامشان از جاي خود برخيزيم و يا دست آنان را ببوسيم.

53- هنگام مرثيه خواني با مديريت خود، کنترل مجلس را به عهده بگيريم، زيرا ممکن است در بعضي موارد، کنترل مجلس را از دست بدهيم و يا ديگران بخواهند نظم مجلس را به هم بزنند.

54- تجربيات مرثيه خواني خود را در اختيار ديگران قرار دهيم و در اين مورد نيز سخاوتمند باشيم، که خير و برکت نزد خداست.

55- حتما بر موضوع و محتواي مرثيه تسلط کافي داشته باشيم. مثلا بدانيم در آغاز و مقدمه‏ي مرثيه چه چيزهايي را بايد بخوانيم و در اوج و فرود مرثيه چه چيزهايي را بايد بگوييم.

56- در آغاز راه و پيش از خواندن مرثيه، يک بار ديگر مرثيه را مطالعه و مرور کنيم تا مرتکب اشتباهي نشويم.

57- مي‏توانيم در ابتداي مرثيه خواني موضوع مرثيه را به شنوندگان بگوييم، مثلا به آنان بگوييم: «امشب مي‏خواهم روضه‏ي حضرت علي اکبر -عليه‏السلام- را براي شما بخوانم».

58- اگر چراغهاي مجلس مرثيه خواني خاموش شوند، شايد حزن و اندوه بيشتري بر آن مجلس حاکم گردد؛ پس در مواردي به اين نکته توجه داشته باشيم.

59- در مرثيه خواني از طرح سئوالات و شبهات بدون پاسخ پرهيز نماييم. مثلا در مرثيه‏ي حضرت فاطمه‏ي زهرا - عليهاالسلام - اين سوال را مطرح نکنيم که چگونه ممکن است حضرت فاطمه‏ي زهرا - عليهاالسلام - بعد از مرگش، دستهاي خود را از کفن بيرون آورد و امام حسن و امام حسين - عليهاالسلام - را در آغوش بگيرد و بعد پاسخ آن را هم ندهيم.

60- مطالب احتمالي و مشکوک در مرثيه خواني مانند حضور حضرت ليلا - عليهاالسلام - در کربلا را به صورت قطعي و يقيني ذکر نکنيم و يا حتي از ذکر آنها خودداري نماييم.

61- بدون ضرورت، مرثيه را تکرار نکنيم و از دوباره خواني بپرهيزيم.

62- مي‏توانيم از آيات، روايات، شعر، داستان و خاطره، مثال و تشبيه، ضرب المثل، آمار و اخبار صحيح و دقيق، سخنان عالمان و بزرگان و دانشمندان نظير حضرت امام خميني - قدس سره الشريف - و جملات و قطعه‏هاي ادبي و زيبايي که متناسب با موضوع و محتواي مرثيه باشند استفاده نماييم.

63- اگر در خواندن مرثيه داراي سبک خاصي هستيم، آن قدر تمرين و ممارست داشته باشيم تا آن سبک را از دست ندهيم.

64- در آغاز راه مي‏توانيم پيش از مرثيه خواني چند نفس عميق بکشيم، تا ترس و دلهره‏ي ما از بين برود و آرامش جاي آن را بگيرد.

65- بطور طبيعي مرثيه خواني کنيم و خود را به تکلف و زحمت نيندازيم.

66- نزد عموم از به کارگيري کلمات و لهجه‏ي خاص و محلي در مرثيه خواني خودداري کنيم و از داشتن تکيه کلام پرهيز نماييم.

67- تا مي‏توانيم از ابتکار و خلاقيت و ذوق و سليقه‏ي خود و ديگران در انتخاب مراثي و کيفيت بيان و شيوه‏ي آغاز و پايان آنها استفاده کنيم.

68- اگر در خواندن مرثيه اشتباهي کرديم، در همان جلسه و اگر نتوانستيم در جلسه‏ي بعد، آن اشتباه را تصحيح نماييم.

69- مي‏توانيم هنگام خواندن مرثيه، تحمل در برابر مشکلات و صبر در مقابل مصايب را براي شنوندگان زمينه سازي کنيم، زيرا معصوم - عليه‏السلام - فرموده است: «صبر نيمي از ايمان است».

70- به مرثيه‏اي که مي‏خوانيم، خودمان اعتقاد داشته باشيم، تا اين اعتقاد در شنوندگان نيز تاثير معنوي و عاطفي بگذارد.

71- کيفيت بعضي گريه کردنها زننده است، از انجام چنين گريه‏هايي خودداري کنيم.

72- از دروغها و تحريفاتي که در مرثيه‏ها صورت گرفته است با اطلاع باشيم تا آنها را نخوانيم.

73- مواظب باشيم براي گرياندن مردم، مرثيه‏ها را کم و زياد و تحريف نکنيم تا مثلا سوزناک شوند و مردم را به گريه اندازند.

74- اگر نگاه جمعيت يا افراد خاصي مانع مرثيه خواني ما مي‏شود، مي‏توانيم گاهي چشمان خود را روي هم بگذاريم.

75- توجه داشته باشيم که مرثيه خواني با زبان محاوره‏اي دلنشين‏تر از مرثيه خواني با زبان مکاتبه‏اي است.

76- مرثيه خوان با تجربه‏اي مي‏گفت: «مراثي و اشعار مربوط به آن را پيش از خواب حفظ کنيد تا در ذهن شما کاملا نقش ببندد».

77- از هر حالت و يا حرکتي که متناسب با مرثيه خواني و شخصيت مرثيه خوان نباشد خودداري کنيم.

78- براي مرثيه خواني و جاري ساختن اشکها، سعي کنيم احساسات و عواطف شنوندگان را برانگيزانيم.

79- براي برانگيختن شور و احساس شنوندگان بايد خودمان در هنگام مرثيه خواني شور و سوز و احساس نيز داشته باشيم.

80- بين محتواي مرثيه و شرايط و احساسات شنوندگان ارتباط برقرار کنيم، تا غم و اندوه بيشتري را احساس نمايند و اشک بيشتري را جاري سازند.

81- هنگام مرثيه خواني به همه‏ي جمعيت نگاه کنيم تا توجه همگان را جلب نماييم. و نيز براي جلب توجه و تاثير بيشتر مي‏توانيم در حد ضرورت و متناسب و هماهنگ با محتواي مرثيه از حرکات سر و صورت و دست استفاده کنيم.

82-براي مرثيه خواني ترس به خود راه ندهيم، و از جمعيت زياد شنوندگان و سشخصيت آنان هراسان نشويم.

83- در آغاز مرثيه خواني ترس و لرز و دلهره و ضربان شديد قلب امري طبيعي است، از اين رو ياس را به خود راه ندهيم و مرثيه خواني را در «جاهاي مختلف» و در حضور «جمعيتهاي گوناگون» تمرين و دنبال کنيم تا ترس و دلهره‏ي ما از بين برود.

84- آثار و فوايد معنوي مرثيه خواني را به خاطر بياوريم، تا علاقه‏ي ما به مرثيه خواندن بيشتر شود که نعمتي بزرگ است و متاسفانه برخي از آن غافلند.

85- اگر مرثيه را همراه با سخنراني مي‏خوانيم مواظب باشيم که مرثيه‏ي ما ناقض سخنراني‏مان نباشد و بعکس، مثلا - بنا به فرض - اگر در سخنراني مي‏گوييم: «توبه در آخر عمر پذيرفته نمي‏شود» در اين صورت نبايد مرثيه‏ي حضرت حر را بخوانيم، زيرا حضرت حر در آخر عمرش توبه کرد و امام حسين - عليه‏السلام- توبه‏ي او را پذيرفت.

86- هدف نهايي از مرثيه خواني «گرياندن» نيست، اگر چه مرثيه‏ي همراه با گريه بهتر است.

87- مرثيه خوان بايد آنچنان ورزيده باشد که اگر به او گفتند در سه دقيقه مرثيه خواني کند بتواند، و چنانچه به وي گفتند در سي دقيقه مرثيه خواني کند باز هم بتواند.

88- اگر در آغاز راه هستيم به خود «تلقين» کنيم که مي‏توانيم مرثيه خواني نماييم، زيرا تلقين يکي از راههاي تعليم و تعلم است.

89- در همه جا نبايد مرثيه خواند، بلکه بايد يا شرايط مرثيه خواني موجود باشد و يا شرايط آن را به وجود آورد و سپس مرثيه خواند.

90- مرثيه‏ها را مطابق فهم و موقعيت فردي، سني، زماني و مکاني شنوندگان انتخاب کنيم و بخوانيم. مثلا براي نوجوانان مرثيه‏ي حضرت قاسم - عليه‏السلام- و براي کودکان مرثيه‏ي حضرت رقيه - عليهاالسلام - و براي بانوان مرثيه‏ي حضرت زينب - عليهاالسلام - را بخوانيم.

91- مي‏توانيم از مرثيه‏ها نکات اخلاقي، تربيتي، سياسي، تاريخي و نظامي را استفاده کنيم و آنها را براي شنوندگان بازگو نماييم. يک فرمانده‏ي نظامي مي‏گفت: «گاهي مواقع از مراثي امام حسين - عليه‏السلام- و پيکار او با دشمنانش، نکات نظامي را برداشت مي‏کنيم».

92- معمولا از تعابيري که مخصوص همان زمانها بوده است استفاده کنيم، مثلا به جاي خيمه کلمه‏ي چادر يا سنگر و به جاي عمود، کلمه‏ي گرز را به کار نبريم.

93- مجالس دعا، ختم و مانند آن زمينه‏ي خوبي براي يادگيري و شروع مرثيه خواني است.

94- فقط براي ديگران مرثيه نخوانيم، بلکه در بعضي اوقات و در تنهايي براي خود يا خانواده‏مان نيز مرثيه بخوانيم.

95- جلسه‏ي مرثيه مي‏تواند براي مخاطبان، جلسه‏ي توبه و بازگشت به سوي خدا نيز باشد، به آن توجه کنيم و از آن استفاده نماييم.

96- مرثيه خوان نبايد بر مسموعاتي (شنيده‏ها) که به نظر دروغ و غير صحيح يا غير قابل قبول است تکيه کند.

97- در مجالس مرثيه خوانهاي خبره و مشهور شرکت نماييم، تا از روش و کيفيت مرثيه خواني آنان نيز بهره‏مند شويم. يکي از مرثيه خوانها مي‏گفت: «براي يادگيري مرثيه خواني بايد در جلسات مرثيه خوانها شرکت کنيد تا با چشم خود ببينيد که چگونه مرثيه مي‏خوانند».

98- مرسوم است که در هر يک از روزها يا شبهاي دهه‏ي محرم، مرثيه‏ي يکي از وقايع يا شهداي کربلا را مي‏خوانند، از مرثيه خوانان با تجربه اين را سوال کنيم که مثلا در شب تاسوعا يا عاشورا چه مرثيه‏اي بايد خوانده شود؛ البته اين امر در جاهاي مختلف متفاوت است.

99- اگر مثلا در دو جا مرثيه خواني مي‏کنيم بهتر است براي هر کدام مرثيه‏ي جداگانه و يا دو قسمت مختلف از يک مرثيه را بخوانيم، زيرا در بعضي موارد ممکن است برخي از شنوندگان هر دو جا يکي باشند.

100- مرثيه‏ها را طوري بازگو نکنيم که خواري و ذلت خاندان عصمت و طهارت - عليهم‏السلام - از آن برداشت شود.

101- در مرثيه مي‏توان به جاي آمار و اعدادي که از نظر صحت مورد ترديد و يا انکار است، به کلماتي از قبيل (جمعيتي بسيار)، (عده‏اي زياد)، (تعدادي فراوان) اکتفا نمود، مثلا به جاي اينکه بگوييم: «امام حسين - عليه‏السلام- چندين هزار نفر از دشمنان را کشت»، بهتر است بگوييم: «امام حسين - عليه‏السلام- تعداد فراواني از دشمنان را کشت».

102- شايسته است از ذکر مراثي يا آماري که موجب انکار يا عکس العمل منفي شنوندگان مي‏شود خودداري کنيم. بويژه در مقابل شنوندگاني که کمتر از اعتقاد راسخ و ايمان بالا برخوردار هستند. مثلا در چنين مجالسي شايد لازم نباشد که بگوييم: «نوجوان کربلا حضرت قاسم - عليه‏السلام - سي و پنج نفر از دشمنان را کشت».

103- مي‏توانيم برخي از قسمتهاي مرثيه يا اشعار و رجزهاي آن را با همان زبان عربي بخوانيم و سپس آنها را ترجمه کنيم، مگر در مواري که ترجمه‏ي آنها لازم نباشد.

104- اگر از کلمات و جملات عربي در مرثيه خواني استفاده مي‏کنيم آنها را بطور صحيح تلفظ کنيم، بويژه در مجالسي که آشنايان به زبان عربي مانند علما و طلاب حضور دارند.

105- اگر به زبان عربي آشنايي داريم، مراثي حضرت فاطمه‏ي زهرا - عليهاالسلام - در جلد (43) بحار الانوار و مراثي امام حسين و اصحابش -- عليهم‏السلام - در جلدهاي (44) و (45) بحار الانوار گردآوري شده‏اند.

106- اگر بعد از غذا و يا با حالت کسالت، بيماري، خستگي، عصبانيت، ناراحتي، خواب آلودگي و مانند آن مرثيه خواني نکنيم، بهتر و موثرتر است. از اين رو آرامش، سلامت و استراحت کافي پيش از مرثيه خواني را فراموش ننماييم.

107- مي‏توان براي يادگيري مرثيه‏ها و اشعار زيبا دفتري مانند کلاسور را تهيه کرد و آنها را در آن دفتر نوشت، تا در هنگام مرثيه خواني به تناسب موضوع از مرثيه‏ها و اشعار آن استفاده نمود.

108- کسب تجربه از خود و ديگران از رموز موفقيت در امر مرثيه خواني است.

109- دقت کنيم محتواي مرثيه را اشتباه نگوييم. مثلا توجه داشته باشيم که حضرت عباس - عليه‏السلام- مشک آب را اول به دست راستش گرفت و يا به دست چپش؟ يا مثلا امام حسين - عليه‏السلام - زبانش را در دهان حضرت علي اکبر - عليه‏السلام - گذاشت و يا بعکس؟

110- در مرثيه خواني از اين شاخه به آن شاخه نپريم، بلکه همان موضوع و محتواي مرثيه را براي شنوندگان بازگو کنيم.

111- سعي کنيم مرثيه را براي شنوندگان «مجسم» نماييم.

112- در مرثيه خواني مواظب باشيم به جاي تقويت روحيه، تضعيف روحيه نکنيم.

113- اگر مرثيه خوانهاي ديگري براي خواندن در مجلس حضور دارند، وقت آنان را نيز در نظر داشته باشيم.

114- خواندن مرثيه را بيش از حد، طولاني نکنيم، تا موجب ملال و خستگي شنوندگان نشود و بر آنان اثر منفي نگذارد؛ بويژه در مجالسي که علاقه و زمينه‏ي کمتري نسبت به مرثيه در آنها وجود دارد، از طولاني کردن مرثيه خودداري نماييم.

115- در غير موارد ضروري، مرثيه را متناسب با زمان خود بخوانيم، مثلا مرثيه ورود امام حسين - عليه‏السلام- به کربلا را در همان اوايل محرم و مرثيه‏ي ورود جابر بن عبدالله انصاري به کربلا را در روز اربعين بخوانيم.

116- سعي کنيم حتما در ايام خاص و ويژه ماند ماههاي محرم و صفر و ايام فاطميه و شبهاي قدر و وفات و شهادت مرثيه بخوانيم. و شايسته است در اين ايام از خنده و مزاح پرهيز کنيم.

117- از کتابهاي مقتل (مقاتل) و مرثيه‏هايي که داراي مدرک و سند و مأخذ صحيح و معتبر هستند استفاده کنيم، و از هر مرثيه خواني، مرثيه‏ها را نقل ننماييم و براي ديگران نخوانيم. کتابهاي منتهي الامال، نفس المهموم و بيت الاحزان محدث قمي، لهوف سيد بن طاووس، جلاء العيون مجلسي و ارشاد شيخ مفيد در زمينه‏ي مرثيه خواني کتابهاي خوب، مفيد و معتبري هستند.

119- اگر مأخذ و مدرک مرثيه را به شنوندگان بگوييم بهتر است، بخصوص در مجالسي که طلاب، علما و بزرگان حضور دارند.

120- آرام و شمرده شمرده مرثيه را بخوانيم و با فرياد و با شتاب و سرعت بيش از حد، مرثيه خواني نکنيم.

121- هنگام خواندن مرثيه فاصله‏ي مناسب دهان خود با ميکروفون را رعايت کنيم، تا صدا خوب منتقل شود و بلندگو سوت نکشد. و توجه داشته باشيم که صداي بلندگو بيش از اندازه، کم يا زياد نباشد.

122-اگر مرثيه را با صوت زيبا بخوانيم دلنشين‏تر است. و اگر صوت زيبا نداريم، مرثيه را به صورت عادي و معمولي و بدون صوت بخوانيم، ولي مرثيه خواني را به خاطر نداشتن صوت زيبا ترک و رها نکنيم.

123- در جاهايي که مرثيه، سوزناک و حزين مي‏باشد، بهتر است هماهنگ با آن، صدايمان را سوزناک و حزين و چهره‏مان را اندوهناک نماييم.

124- شايسته است صوت ما هنگام خواندن مرثيه يکنواخت نباشد، بلکه صوت خود را به تناسب محتواي مرثيه و به گونه‏اي که زننده نباشد بالا و پايين ببريم و بلند و آهسته کنيم.

125- اگر در شيوه و سبک مرثيه خواني از کسي تقليد مي‏کنيم آن را به مرور زمان ترک نماييم تا خودمان صاحب سبک شويم، البته گفته‏اند در آغاز راه، تقليد از مرثيه خوانهاي ديگر اشکالي ندارد.

126- اگر مرثيه خوانهاي ديگري نيز در مجلس حضور دارند از روي احترام، از آنان کسب اجازه کنيم و به آنها تعارف نماييم.

127- کتابها و اشعار مرثيه و نوحه خواني را مطالعه کنيم، و به نوارهاي مرثيه و نوحه خواني گوش فرادهيم.

128- از باني و مؤسس و دست اندرکاران مجلس روضه خواني تشکر و قدرداني نماييم، اما به صورت مبالغه‏آميز و خارج از حد و فراتر از واقعيت نباشد.

منبع:
سايت راسخون