آرمان هیأت - درباره سقاخانه

خیمه – فرهنگ: سقاخانه كه از دو كلمه «سقا» و «خانه» تشكيل شده است. از آن جهت بدين نام شهرت يافته كه در گذشته «سقا»، یعنی کسی که وظیفۀ آبرسانی و رفع عطش تشنگان را به عهده داشته در كنار آبخوري مي‌ايستاده و بعد از دريافت پول از رهگذران آب مشك خود را در آن خالي مي كرده است.

در قدیم سقاخانه‌ها را بیشتر به دلیل مذهبی یعنی بزرگداشت یاد شهید تشنه لب کربلا، حضرت ابوالفضل علیه السلام و ثواب آن، می‌ساختند.

بنای این مکان متبرک معمولا چنین بود که در یک دکان نیم بابی یا ظروف سنگی بزرگی قرار می دادند و در اطراف آن جام‌ها و یا پیاله‌هایی که معمولا بسته به زنجیر بود، می‌نهادند.

سقاخانه‌ها بيشتر در مقابل مساجد، آب انبارها، زيارتگاه‌ها و بازارچه‌ها و از جنس مسي، آجري و سنگي بوده اند و اشكال آنها به شكل هاوني، پايه‌دار و ديواري بوده است.

بنا کردن سقاخانه‌ها در قدیم و قرار گرفتن کسی به عنوان «سقا» برای آبرسانی به مردم، بیشتر در ایام عزاداری و یا روضه‌خوانی سیدالشهداء و یا شهیدان دشت کربلا انجام می‌شد.

در شب هنگام، برای اینکه چشم تشنه لبان بهتر ببیند در محفظه‌هایی در کنار محل آب، شمع‌هایی روشن می‌کردند و بعد از مدتی این کار مقدمه‌ای شد برای کسانی که نذر و نیازی داشتند. آنها هر شب جمعه، شمع‌هایی را در سقاخانه‌ها قرار می‌دادند و روشن می‌کردند در بعضی سقاخانه‌ها که کار و وضعشان مفصل‌تر بود تعدادی شمایل مقدسین مثل حضرت عباس ابوالفضل(ع) و حضرت علی اکبر(ع) را به دیوار می‌آویختند و معمولا هر سقاخانه‌ای برای خود یک متولی و کارگردان داشت.

در شهرهای مختلف ایران سقاخانه‌های زیادی وجود دارد؛ سقاخانه نوروزخان، سقاخانه مرحوم آشیخ هادی نجم آبادی و سقاخانه آیینه از معروفترین سقاخانه‌ها در تهران و سقاخانه حاج علی، سقاخانه آقا نور، سقاخانه ترک‌ها، سقاخانه تاج‌الدین و سقاخانه مسجد لبنان از مشهورترین سقاخانه‌های شهر اصفهان هستند.