کد مطلب : ۱۱۶۳۰
مرشدان پرده‌خوان ایران -۶
درباره اکبر عبدالله‌زاده
اکبر عبدالله‌زاده
پرده‌خوان، تعزیه‌خوان
سال تولد: ۱۳۱۲
محل تولد: تربت حیدریه
شروع پرده‌خوانی: ۱۰-۱۲سالگی
استادان: کربلایی محمد صالحی، کربلایی محمد مشهدی‌علی، کربلایی شکرالله نورالهی
نقاش پرده: محمد گنجی
سن پرده: ۴۰سال
شیوه اجرای نمایش
فیگورهای متمرکز در برابر مجلسی که روایت می‌شود و حرکت استیلیزه که اغلب به وسیله دستان و حرکت مختصر بدن ایجاد می‌شود مهم‌ترین ویژگی‌های اجرایی این پرده‌خوان است.
نگاه نافذ و آواز پر از احساس مرشد اکبر سبب می‌شود تا همین محدوده حرکات در کنار صورت‌های پرده برای اجرایی به سبک خاص کافی باشد. برخی از فیگورها که با حالتی مانا اجرا می‌شوند مانند قرار دادن دستان روی یکدیگر، بالا آوردن دست به صورتی اشاره‌وار به جهات مختلف، نگاه داشتن عصا در یک موقعیت خاص مانند فیگور انداختن تیر و دست زدن کمتر جزء حرکات متداول پرده‌خوانان است.
بنابراین می‌توان ادعا کرد که وی علاوه بر حرکات شناخته شده پرده‌خوانی مجموعه‌ای از فیگورهای خاص را برای خود ابداع کرده است.
شیوه اجرای آواز
مرشد اکبر عبدالله‌زاده در پرده‌خوانی از شیوه اولیاءخوانان تعزیه بهره می‌گیرد. در این شیوه ولی‌خوان با آواز هم متن تعزیه و هم متن پرده را اجرا می‌کند. گستره نغمات و تعداد آنها محدود و با فضای موسیقی دستگاهی قابل تطبیق است.
وی در ابتدای مجلس دختر نصرانی از نسبت فواصل دانگ اول بیات ترک استفاده می‌کند. که در بگفت ای که تویی مرغ دل مرا صیاد... وارد دانگ دوم می‌شود. بدین ترتیب آواز به پرده‌های ابوعطا در قالب تیپ ملودی‌های تکرارشونده حرکت می‌کند.
در قسمت دوم پرده‌خوانی- داستان سلطان قیس ما همچنان شاهد اجرای تیپ ملودی‌های مشخص در بیات ترک هستیم: ای دوای دردمندان یا حسین ... آواز از لحن مثنوی‌خوانی و فضای بیات ترک بهره می‌گیرد.
در قسمت سوم – ضامن آهو – به واسطة تأکید پرده‌خوان بر درجه اول دانگ دوم شور – شاهد ابوعطا – فضای مجلس را دگرگون می‌کند. تیپ ملودی‌های این مجلس به لحاظ گردش ملودی و فواصل اصوات و ایست‌ها نسبت دوری با فیگور ملودی قسمت دوم دارد. در این قسمت گستره ملودی به دانگ دوم رسیده و بیتشر ایست‌های موقت روی شاهد ابوعطاست. به تدریج درجه بعد از شاهد ابوعطا نقشی پررنگ‌تر به خود می‌گیرد به طوری که فضایی نزدیک به دستگاه نوا ایجاد می‌شود و پرده‌خوانی در همین فضا به پایان می‌رسد.
روایت
مجلس اول مربوط به عاشق شدن دختر نصرانی به حضرت علی‌اکبر است در خواب. وی در پی یافتن معشوق به سرزمین کربلا می‌رود، همان‌جایی که حضرت علی‌اکبر شهید شده است. مجلس دوم داستان سلطان قیس و حضرت امام حسین است. در این مجلس امام حسین، سلطان قیس را از دست شیر درنده نجات می‌دهد. مجلس سوم داستان امام رضا و صیاد آهو است. امام رضا آهوی اسیر در دست صیاد را شفاعت می‌کند تا آهو برای شیر دادن فرزندانش برود و باز آید.
* منبع: مرشدان پرده‌خوان ایران(۳۰ دفتر)/ حمیدرضا اردلان/انتشارات فرهنگستان هنر
پرده‌خوان، تعزیه‌خوان
سال تولد: ۱۳۱۲
محل تولد: تربت حیدریه
شروع پرده‌خوانی: ۱۰-۱۲سالگی
استادان: کربلایی محمد صالحی، کربلایی محمد مشهدی‌علی، کربلایی شکرالله نورالهی
نقاش پرده: محمد گنجی
سن پرده: ۴۰سال
شیوه اجرای نمایش
فیگورهای متمرکز در برابر مجلسی که روایت می‌شود و حرکت استیلیزه که اغلب به وسیله دستان و حرکت مختصر بدن ایجاد می‌شود مهم‌ترین ویژگی‌های اجرایی این پرده‌خوان است.
نگاه نافذ و آواز پر از احساس مرشد اکبر سبب می‌شود تا همین محدوده حرکات در کنار صورت‌های پرده برای اجرایی به سبک خاص کافی باشد. برخی از فیگورها که با حالتی مانا اجرا می‌شوند مانند قرار دادن دستان روی یکدیگر، بالا آوردن دست به صورتی اشاره‌وار به جهات مختلف، نگاه داشتن عصا در یک موقعیت خاص مانند فیگور انداختن تیر و دست زدن کمتر جزء حرکات متداول پرده‌خوانان است.
بنابراین می‌توان ادعا کرد که وی علاوه بر حرکات شناخته شده پرده‌خوانی مجموعه‌ای از فیگورهای خاص را برای خود ابداع کرده است.
شیوه اجرای آواز
مرشد اکبر عبدالله‌زاده در پرده‌خوانی از شیوه اولیاءخوانان تعزیه بهره می‌گیرد. در این شیوه ولی‌خوان با آواز هم متن تعزیه و هم متن پرده را اجرا می‌کند. گستره نغمات و تعداد آنها محدود و با فضای موسیقی دستگاهی قابل تطبیق است.
وی در ابتدای مجلس دختر نصرانی از نسبت فواصل دانگ اول بیات ترک استفاده می‌کند. که در بگفت ای که تویی مرغ دل مرا صیاد... وارد دانگ دوم می‌شود. بدین ترتیب آواز به پرده‌های ابوعطا در قالب تیپ ملودی‌های تکرارشونده حرکت می‌کند.
در قسمت دوم پرده‌خوانی- داستان سلطان قیس ما همچنان شاهد اجرای تیپ ملودی‌های مشخص در بیات ترک هستیم: ای دوای دردمندان یا حسین ... آواز از لحن مثنوی‌خوانی و فضای بیات ترک بهره می‌گیرد.
در قسمت سوم – ضامن آهو – به واسطة تأکید پرده‌خوان بر درجه اول دانگ دوم شور – شاهد ابوعطا – فضای مجلس را دگرگون می‌کند. تیپ ملودی‌های این مجلس به لحاظ گردش ملودی و فواصل اصوات و ایست‌ها نسبت دوری با فیگور ملودی قسمت دوم دارد. در این قسمت گستره ملودی به دانگ دوم رسیده و بیتشر ایست‌های موقت روی شاهد ابوعطاست. به تدریج درجه بعد از شاهد ابوعطا نقشی پررنگ‌تر به خود می‌گیرد به طوری که فضایی نزدیک به دستگاه نوا ایجاد می‌شود و پرده‌خوانی در همین فضا به پایان می‌رسد.
روایت
مجلس اول مربوط به عاشق شدن دختر نصرانی به حضرت علی‌اکبر است در خواب. وی در پی یافتن معشوق به سرزمین کربلا می‌رود، همان‌جایی که حضرت علی‌اکبر شهید شده است. مجلس دوم داستان سلطان قیس و حضرت امام حسین است. در این مجلس امام حسین، سلطان قیس را از دست شیر درنده نجات می‌دهد. مجلس سوم داستان امام رضا و صیاد آهو است. امام رضا آهوی اسیر در دست صیاد را شفاعت می‌کند تا آهو برای شیر دادن فرزندانش برود و باز آید.
* منبع: مرشدان پرده‌خوان ایران(۳۰ دفتر)/ حمیدرضا اردلان/انتشارات فرهنگستان هنر
