کد مطلب : ۲۶۹۴
نگاهي به آيين و سنن مردم کرمانشاه در روزهای محرم
هروله مقدس
به گزارش خيمه، کهنسالان خطه ما بر اين باروند که شاید در ايران، تنها اهل اين زمين توانسته اند در روز عاشورا صدای ناله علی اصغر(ع) طفل خردسال حسين(ع) را در لحظه ای که بر گلویش تير زدند بشنوند و تنها این مردم هستند که برق شمشیر حسین(ع) را در لحظه ای که به فرمان پروردگار بر گردن کفار فرود می آمد ببینند.
شيرين شمامه نوبرم، روله لای، علی لای
غلتان وه خون ای اصغرم، روله لای، علی لای
در شب‌هاي محرم در کرمانشاه به محض اين که خورشید جای خود را به ماه می دهد، هیأت های عزاداری و مردم عزادار به خیابان ها می‌آیند.
مرثيه‌های سوزناک کردی و فارسی را مداح‌ها با عشق تمام می‌خوانند و مردم نيز با نوحه‌سرايی و سينه‌زنی او را همراهی می‌کنند؛ اين نواها که بلند می‌شود، طاقت هر شيفته حضرت حسین(ع) را برای در خانه ماندن طاق می‌کند؛ حتی اگر مريض باشد و بستر، مسير حضورش را سد کرده باشد...
شور و شوق اين مراسم در روزهای تاسوعا و عاشورا به اوج می رسد؛ گروه ها و هيأت های عزاداری که طبق عادت ديرينه و مألوف، قبلاً از امام رضا(ع) کسب اجازه کرده‌اند، وارد خيابان‌های اصلی شهر می‌شوند و چندين و چند ساعت با طی مسافت های طولانی عزاداری می کنند و مراسم ستايش حماسه‌سازان عاشورا را به جا می آورند.
پير و جوان ندارد؛ همه مرتب و منظم در صف ها می‌ايستند، بيشتر آنها کفن‌پوش شده‌اند، صدای هماهنگ زنجيرها که با نوای مداح همراهی می‌کنند، موسيقی بی‌نظير و بی همتايی می‌آفريند.
می‌بينی جوانان به قامت رعنایان بنی هاشمی با سر و صورت پیچیده در شال عزا، روی مردم گلاب می پاشند. وقتی در فضا عطر بی‌نظير گلاب با طنین فریاد «يا حسين، يا حسين» آميخته می‌شود؛ حالتی ايجاد می کند که هرگز زيبایی آن در هيچ تابلوی نقاشی و هیچ شعری نگنجيده است.
ديدن کودکانی هم که به ياد علی اصغر(ع) لباس سبز پوشیده اند و در آغوش پدر و مادر خود بی‌هیچ آلایشی این تصاویر را نگاه می کنند ناخودآگاه اشک را از چشم سرازیر می کند؛ زیر لب زمزمه می کنی بایّ ذنب قتلب...
اين کودکان تعدادشان بسيار بیشتر از ميزان معمولی است که در تصاوير عاشورايی ايران ديده‌اند.
همه خانواده های کرمانشاهی متفق‌اند که کودکان‌شان بايد در اين روز در ظاهر به شمايل طفل امام حسین(ع) درآيند و بر اين مسلک شيفتگی ملبس شوند؛ شيعه و سنی هم معمولاً فرقی ندارد.
در کنار همين کودکان، پيرمردها و پيرزن‌هايی ديده می‌شوند که مشک آبی را مانند ساکنان قرن های عاشقی پيش از این، به دست گرفته اند و با کاسه های سفالی به عزاداران آب تعارف می کنند.
بی‌پرده باید گفت که انگار دستی آشنا از رؤیای همیشه تابناک عاشورایی شیعه در کاسه‌ها آب می‌ریزد؛ دستی آشنا که همیشه تشنگان را مسبب سيرابی بوده است...
نذرهای مردم کرمانشاه نيز از شله‌زرد گرفته تا آش عباسعلی و شربت بيدمشک، پذيرای مردم عزادار است که به قول هيأتی‌ها «شفا»ست و «آدم را يک سال بيمه امام حسين(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) می‌کند.»
اما روز عاشورا مردم پس از خواندن زيارت عاشورا و برپایی عزاداری، نماز ظهر را در خیابان‌ها به جا می‌آورند و پس از آن، هیات‌ها در مساجد و تکایا از عزاداران با نهار پذیرایی می‌کنند و لحظه جانکاه مراسم خیمه‌سوزان فرا می‌رسد.
این مراسم به یاد آن روزی که یزیدیان پس از شهادت امام حسین(ع) با حمله به خیمه‌های اهل بیت(ع) و یارانش فرزندان آن حضرت را به اسارت بردند، انجام می‌شود. مردم در اطراف خیمه‌های نیمه‌سوز و آتش گرفته چون مصیبت‌دیدگانی بی‌خود از خود نوحه می‌خوانند و سینه می‌زنند که به حق غمگنانه‌ترین لحظه‌ها را تصویر می‌کنند...
سپس با دويدن دور خیمه‌های سوخته و سینه‌زنان مراسم «هروله» را به جا می‌آورند؛ تا این که هوا رو به تاریکی می‌گذارد، مردم برای برپا داشتن مراسم شام غریبان به مساجد می‌روند و با شمع روشن کردن یاد شهیدان و اسیران عاشورا را گرامی می‌دارند.
از جمله کارهای دیگری که در ایام محرم در استان کرمانشاه انجام می‌شود، برگزاری نماز جماعت به صورت باشکوه‌تر و گسترده‌تر و برپایی مجالس ختم قرآن در بسیاری از مساجد سطح شهر است.
روستاهای کرمانشاه نیز در اين ايام حال و هوای خاصی دارند؛ هر شب به منظور عزاداری به خانه یکی از اهالی می‌روند و معمولاً شام هم آن‌جا می‌مانند و میهمان صاحب اصلی خانه‌اند.
آنها به زبان محلی‌شان ضرب‌المثلی دارند که می‌گویند صاحب خانه یکی است.
نويسنده: فرناز فرجی
شيرين شمامه نوبرم، روله لای، علی لای
غلتان وه خون ای اصغرم، روله لای، علی لای
در شب‌هاي محرم در کرمانشاه به محض اين که خورشید جای خود را به ماه می دهد، هیأت های عزاداری و مردم عزادار به خیابان ها می‌آیند.
مرثيه‌های سوزناک کردی و فارسی را مداح‌ها با عشق تمام می‌خوانند و مردم نيز با نوحه‌سرايی و سينه‌زنی او را همراهی می‌کنند؛ اين نواها که بلند می‌شود، طاقت هر شيفته حضرت حسین(ع) را برای در خانه ماندن طاق می‌کند؛ حتی اگر مريض باشد و بستر، مسير حضورش را سد کرده باشد...
شور و شوق اين مراسم در روزهای تاسوعا و عاشورا به اوج می رسد؛ گروه ها و هيأت های عزاداری که طبق عادت ديرينه و مألوف، قبلاً از امام رضا(ع) کسب اجازه کرده‌اند، وارد خيابان‌های اصلی شهر می‌شوند و چندين و چند ساعت با طی مسافت های طولانی عزاداری می کنند و مراسم ستايش حماسه‌سازان عاشورا را به جا می آورند.
پير و جوان ندارد؛ همه مرتب و منظم در صف ها می‌ايستند، بيشتر آنها کفن‌پوش شده‌اند، صدای هماهنگ زنجيرها که با نوای مداح همراهی می‌کنند، موسيقی بی‌نظير و بی همتايی می‌آفريند.
می‌بينی جوانان به قامت رعنایان بنی هاشمی با سر و صورت پیچیده در شال عزا، روی مردم گلاب می پاشند. وقتی در فضا عطر بی‌نظير گلاب با طنین فریاد «يا حسين، يا حسين» آميخته می‌شود؛ حالتی ايجاد می کند که هرگز زيبایی آن در هيچ تابلوی نقاشی و هیچ شعری نگنجيده است.
ديدن کودکانی هم که به ياد علی اصغر(ع) لباس سبز پوشیده اند و در آغوش پدر و مادر خود بی‌هیچ آلایشی این تصاویر را نگاه می کنند ناخودآگاه اشک را از چشم سرازیر می کند؛ زیر لب زمزمه می کنی بایّ ذنب قتلب...
اين کودکان تعدادشان بسيار بیشتر از ميزان معمولی است که در تصاوير عاشورايی ايران ديده‌اند.
همه خانواده های کرمانشاهی متفق‌اند که کودکان‌شان بايد در اين روز در ظاهر به شمايل طفل امام حسین(ع) درآيند و بر اين مسلک شيفتگی ملبس شوند؛ شيعه و سنی هم معمولاً فرقی ندارد.
در کنار همين کودکان، پيرمردها و پيرزن‌هايی ديده می‌شوند که مشک آبی را مانند ساکنان قرن های عاشقی پيش از این، به دست گرفته اند و با کاسه های سفالی به عزاداران آب تعارف می کنند.
بی‌پرده باید گفت که انگار دستی آشنا از رؤیای همیشه تابناک عاشورایی شیعه در کاسه‌ها آب می‌ریزد؛ دستی آشنا که همیشه تشنگان را مسبب سيرابی بوده است...
نذرهای مردم کرمانشاه نيز از شله‌زرد گرفته تا آش عباسعلی و شربت بيدمشک، پذيرای مردم عزادار است که به قول هيأتی‌ها «شفا»ست و «آدم را يک سال بيمه امام حسين(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) می‌کند.»
اما روز عاشورا مردم پس از خواندن زيارت عاشورا و برپایی عزاداری، نماز ظهر را در خیابان‌ها به جا می‌آورند و پس از آن، هیات‌ها در مساجد و تکایا از عزاداران با نهار پذیرایی می‌کنند و لحظه جانکاه مراسم خیمه‌سوزان فرا می‌رسد.
این مراسم به یاد آن روزی که یزیدیان پس از شهادت امام حسین(ع) با حمله به خیمه‌های اهل بیت(ع) و یارانش فرزندان آن حضرت را به اسارت بردند، انجام می‌شود. مردم در اطراف خیمه‌های نیمه‌سوز و آتش گرفته چون مصیبت‌دیدگانی بی‌خود از خود نوحه می‌خوانند و سینه می‌زنند که به حق غمگنانه‌ترین لحظه‌ها را تصویر می‌کنند...
سپس با دويدن دور خیمه‌های سوخته و سینه‌زنان مراسم «هروله» را به جا می‌آورند؛ تا این که هوا رو به تاریکی می‌گذارد، مردم برای برپا داشتن مراسم شام غریبان به مساجد می‌روند و با شمع روشن کردن یاد شهیدان و اسیران عاشورا را گرامی می‌دارند.
از جمله کارهای دیگری که در ایام محرم در استان کرمانشاه انجام می‌شود، برگزاری نماز جماعت به صورت باشکوه‌تر و گسترده‌تر و برپایی مجالس ختم قرآن در بسیاری از مساجد سطح شهر است.
روستاهای کرمانشاه نیز در اين ايام حال و هوای خاصی دارند؛ هر شب به منظور عزاداری به خانه یکی از اهالی می‌روند و معمولاً شام هم آن‌جا می‌مانند و میهمان صاحب اصلی خانه‌اند.
آنها به زبان محلی‌شان ضرب‌المثلی دارند که می‌گویند صاحب خانه یکی است.
نويسنده: فرناز فرجی
