کد مطلب : ۲۹۰۸۹
امامان شیعه و وحدت اسلامی
وحدت اسلامي يكي از مهم ترين ضرورت هاي تاريخي، اجتماعي و سياسي مسلمانان در جهت ايستادگي و پويايي و هويت امت اسلامي و از مهم‌ترين عوامل عزت و پيروزي آنان محسوب می شود و در نقطه مقابل بی شک تفرقه و تشتت جز ذلت و پراكندگي و به هدر رفتن نيروهاي فكري و سرمايه‌هاي انساني امت اسلامي ثمري نخواهد داشت. بر این اساس یکی از راهکارهای اساسی در زمینه ثبات این امر ترویج فرهنگ وحدت و زدودن شبهات و گاه خرافاتی می باشد که بی شک از سوی معاندین دین مبین اسلام منتشر می گردد. چنانکه مقابله با این موضوع نیازمند تلاشهایی بی وقفه می باشد، به نحوی که کتاب «امامان شیعه و وحدت اسلامی» اثر علی آقانوری، عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم می باشد که در آن نویسنده کوشیده تا میزان اهتمام پیشوایان شیعه به همدلی و وحدت مبنایی مسلمانان و همچنین راهکارهای تحقق این همدلی و موانع و آسیب‌هایی که این آرمان اسلامی را مورد تهدید قرار می‌دهد، نشان دهد.
نویسنده این اثر بر آن است تا با گزارش و بررسي سيره و سخنان امامان شيعه در باب وحدت اسلامي و چگونگي مواجهۀ آن بزرگان با مخالفان مذهبي را بررسی نماید. بر این اساس با استناد به احاديث اهل بيت و گزارش‌هاي تاريخي تلاش كرده تا نگاه مثبت و برخورد مدارا محور امامان شيعه با ديگر مسلمانان را بازگويي نمايد. همچنین ضرورت و جايگاه وحدت سياسي- اجتماعي، مباني نظري و محور‌هاي وحدت اسلامي و راهكار‌هاي تحكيم وحدت و تقريب مذهبي از جمله مباحث مهم اين اثر است.
کتاب امامان شیعه و وحدت اسلامی در ۷ فصل سامان یافته است. در انتهای کتاب نیز پیوست‌هایی که در برگیرنده نامه‌ها و بیانیه‌هایی در نکوهش افراط در تکفیر و نیز رفتار‌های تفرقه افکنانه و پیامد‌های زیانبار سب و لعن است.
در فصل اول مولف به تعریف و توضیح کلیات مهم برای ورود به بحث پرداخته است. کلیاتی از قبیل مراد از وحدت اسلامی، قرآن و وحدت اسلامی، پیامبر و وحدت اسلامی، موانع و مشکلات امامان در عصر حضور و اقسام مخالفان در عصر حضور اهل بیت. وی وحدت را تبدیل گسستگی به هم بستگی، واگرایی به هم گرایی، پراکندگی به پیوستگی، اختلاف نظر به وحدت نظر و تعیین هدفی مشترک و توافق برای برگزیدن راهی مشخص برای رسیدن به آن در نظر گرفته و بیان می‌کند که در ترسیم الگویی از وحدت اسلامی، با راه‌ها و تصورات گوناگونی رو به رو هستیم؛ چرا که نواندیشان، مصلحان و صاحبان هر یک از عقاید و مذاهب مختلف اسلامی، تلقی خاصی از این مقوله دارند.
وی در فصل دوم ضرورت و جایگاه وحدت سیاسی اجتماعی در سیره و سخنان ائمه (ع) را مورد بررسی قرار داده و بیان داشته است که وحدت اجتماعی مسلمانان و دوری از تفرقه و تنازع سیاسی اجتماعی نزد اهل بیت (ع) به مثابه یک هدف و در اولویت نخست بوده است. نویسنده این فصل به گوشه‌هایی از تلاش و توجه ائمه در قالب سفارش‌ها و سیره عملی اشاره می‌کند.
استاد آقا نوری در فصل سوم، مبانی نظری و محورهای وحدت از نگاه امامان را بررسی می نماید. همچنین به نگاه کلی قرآن به این نوع اختلافات اشاره می‌کند و سپس به ارائه گزارش مختصری از رویکرد اهل بیت به این مهم می‌پردازد.
در فصل چهارم، مولف کتاب به بیان راهکارهای تحکیم وحدت از دیدگاه امامان شیعه پرداخته و بیان می‌کند که مجموعه سخنان و اصول عملی اهل بیت (ع) در مورد راه‌های رسیدن به وحدت اجتماعی و مذهبی را می‌توان در ۳ محور کلی، تبیین کرد که عبارتند از: گزارش‌هایی که در آن به هم بستگی و همگرایی مذهبی و شرکت و حضور اجتماعی در مراسم و شعائر مذهبی و مناسک عبادی دعوت می‌شود. گزارش‌هایی که از تلاش اهل بیت در ترویج محورها، زمینه‌ها، عوامل و راهکارهای عملی رسیدن به دوستی، پیوند اجتماعی و اخوت ایمانی، حکایت دارد. گزارش‌هایی که در آن تلاش شده تا موانع دوستی و پیوند اجتماعی برطرف شود.
فصل پنجم، به بررسی آثار و لوازم فکری پذیرش اختلاف می پردازد. چنانکه این مهم را بیان می دارد که امامان شیعه با پذیرش و به رسمیت شناختن پدیده تفاوت های فکری و اختلاف سلایق و طبایع انسانی و وجود لایه‌های مختلف معنایی در آموزه های دینی، آثار و لوازم طبیعی و معقول آن را نیز به رسمیت می‌شناختند. آنان تلاش می‌کردند با جهت‌دهی صحیح این اختلافات به مشترکات دینی بپردازند و با گشودن باب اجتهاد بر پایه معیارهایی چون قرآن و سنت صحیح و تعقل، زمینه را برای ظهور بیشتر آزادی و رشد اندیشه‌ها فراهم کنند.
آقانوری در فصل ششم، منکران امامت و ولایت، در آیینه احادیث را معرفی می نماید و بر این اعتقاد است که اختلاف مبانی مذهبی و کلامی یکی از مهم‌ترین عوامل تنازع صاحب نظران تقریب و مخالفان آن است. مخالفان بیشتر مبانی فکری خود را با استناد به برخی از روایات و تمسک به ظاهر آنها سامان داده اند و با این روش می‌کوشند دلسوزان وحدت اسلامی را خلع سلاح کنند. آن‌گاه، نویسنده با بررسی و محتوای این روایات به پاسخ‌های متعدد اشاره کرده و برداشت فقیهان از این روایات را در پی می‌آورد و سپس به نمونه هایی از مثبت اندیشی امامان درباره مخالفان مذهبی اشاره می‌کند.
فصل هفتم در بردارنده بررسی احادیث افتراق امت است. نویسنده بیان می دارد که حدیث افتراق از احادیث مشهور منسوب به پیامبر است که با تعابیر مختلف، در بسیاری از کتب روایی شیعه و سنی و آثار مربوط به ملل و نحل گزارش شده است. مولف کتاب در این فصل همچنین به بررسی این گزارش‌ها می‌پردازد و با بیان این نکته که این حدیث به گونه‌های متفاوتی گزارش شده است به بیان گزارش‌ها و تعابیر مختلف حدیث در ۳ دسته صدر، ذیل و بخش پایانی می‌پردازد.
همچنین نقد و بررسی برخی از روایاتی كه درباره مخالفان و منكران امامت اهل بیت (ع) گزارش شده نیز از مباحث پایانی نوشتار حاضر است.
نویسنده این اثر بر آن است تا با گزارش و بررسي سيره و سخنان امامان شيعه در باب وحدت اسلامي و چگونگي مواجهۀ آن بزرگان با مخالفان مذهبي را بررسی نماید. بر این اساس با استناد به احاديث اهل بيت و گزارش‌هاي تاريخي تلاش كرده تا نگاه مثبت و برخورد مدارا محور امامان شيعه با ديگر مسلمانان را بازگويي نمايد. همچنین ضرورت و جايگاه وحدت سياسي- اجتماعي، مباني نظري و محور‌هاي وحدت اسلامي و راهكار‌هاي تحكيم وحدت و تقريب مذهبي از جمله مباحث مهم اين اثر است.
کتاب امامان شیعه و وحدت اسلامی در ۷ فصل سامان یافته است. در انتهای کتاب نیز پیوست‌هایی که در برگیرنده نامه‌ها و بیانیه‌هایی در نکوهش افراط در تکفیر و نیز رفتار‌های تفرقه افکنانه و پیامد‌های زیانبار سب و لعن است.
در فصل اول مولف به تعریف و توضیح کلیات مهم برای ورود به بحث پرداخته است. کلیاتی از قبیل مراد از وحدت اسلامی، قرآن و وحدت اسلامی، پیامبر و وحدت اسلامی، موانع و مشکلات امامان در عصر حضور و اقسام مخالفان در عصر حضور اهل بیت. وی وحدت را تبدیل گسستگی به هم بستگی، واگرایی به هم گرایی، پراکندگی به پیوستگی، اختلاف نظر به وحدت نظر و تعیین هدفی مشترک و توافق برای برگزیدن راهی مشخص برای رسیدن به آن در نظر گرفته و بیان می‌کند که در ترسیم الگویی از وحدت اسلامی، با راه‌ها و تصورات گوناگونی رو به رو هستیم؛ چرا که نواندیشان، مصلحان و صاحبان هر یک از عقاید و مذاهب مختلف اسلامی، تلقی خاصی از این مقوله دارند.
وی در فصل دوم ضرورت و جایگاه وحدت سیاسی اجتماعی در سیره و سخنان ائمه (ع) را مورد بررسی قرار داده و بیان داشته است که وحدت اجتماعی مسلمانان و دوری از تفرقه و تنازع سیاسی اجتماعی نزد اهل بیت (ع) به مثابه یک هدف و در اولویت نخست بوده است. نویسنده این فصل به گوشه‌هایی از تلاش و توجه ائمه در قالب سفارش‌ها و سیره عملی اشاره می‌کند.
استاد آقا نوری در فصل سوم، مبانی نظری و محورهای وحدت از نگاه امامان را بررسی می نماید. همچنین به نگاه کلی قرآن به این نوع اختلافات اشاره می‌کند و سپس به ارائه گزارش مختصری از رویکرد اهل بیت به این مهم می‌پردازد.
در فصل چهارم، مولف کتاب به بیان راهکارهای تحکیم وحدت از دیدگاه امامان شیعه پرداخته و بیان می‌کند که مجموعه سخنان و اصول عملی اهل بیت (ع) در مورد راه‌های رسیدن به وحدت اجتماعی و مذهبی را می‌توان در ۳ محور کلی، تبیین کرد که عبارتند از: گزارش‌هایی که در آن به هم بستگی و همگرایی مذهبی و شرکت و حضور اجتماعی در مراسم و شعائر مذهبی و مناسک عبادی دعوت می‌شود. گزارش‌هایی که از تلاش اهل بیت در ترویج محورها، زمینه‌ها، عوامل و راهکارهای عملی رسیدن به دوستی، پیوند اجتماعی و اخوت ایمانی، حکایت دارد. گزارش‌هایی که در آن تلاش شده تا موانع دوستی و پیوند اجتماعی برطرف شود.
فصل پنجم، به بررسی آثار و لوازم فکری پذیرش اختلاف می پردازد. چنانکه این مهم را بیان می دارد که امامان شیعه با پذیرش و به رسمیت شناختن پدیده تفاوت های فکری و اختلاف سلایق و طبایع انسانی و وجود لایه‌های مختلف معنایی در آموزه های دینی، آثار و لوازم طبیعی و معقول آن را نیز به رسمیت می‌شناختند. آنان تلاش می‌کردند با جهت‌دهی صحیح این اختلافات به مشترکات دینی بپردازند و با گشودن باب اجتهاد بر پایه معیارهایی چون قرآن و سنت صحیح و تعقل، زمینه را برای ظهور بیشتر آزادی و رشد اندیشه‌ها فراهم کنند.
آقانوری در فصل ششم، منکران امامت و ولایت، در آیینه احادیث را معرفی می نماید و بر این اعتقاد است که اختلاف مبانی مذهبی و کلامی یکی از مهم‌ترین عوامل تنازع صاحب نظران تقریب و مخالفان آن است. مخالفان بیشتر مبانی فکری خود را با استناد به برخی از روایات و تمسک به ظاهر آنها سامان داده اند و با این روش می‌کوشند دلسوزان وحدت اسلامی را خلع سلاح کنند. آن‌گاه، نویسنده با بررسی و محتوای این روایات به پاسخ‌های متعدد اشاره کرده و برداشت فقیهان از این روایات را در پی می‌آورد و سپس به نمونه هایی از مثبت اندیشی امامان درباره مخالفان مذهبی اشاره می‌کند.
فصل هفتم در بردارنده بررسی احادیث افتراق امت است. نویسنده بیان می دارد که حدیث افتراق از احادیث مشهور منسوب به پیامبر است که با تعابیر مختلف، در بسیاری از کتب روایی شیعه و سنی و آثار مربوط به ملل و نحل گزارش شده است. مولف کتاب در این فصل همچنین به بررسی این گزارش‌ها می‌پردازد و با بیان این نکته که این حدیث به گونه‌های متفاوتی گزارش شده است به بیان گزارش‌ها و تعابیر مختلف حدیث در ۳ دسته صدر، ذیل و بخش پایانی می‌پردازد.
همچنین نقد و بررسی برخی از روایاتی كه درباره مخالفان و منكران امامت اهل بیت (ع) گزارش شده نیز از مباحث پایانی نوشتار حاضر است.
مرجع : قدس آنلاین
