پایش اندوخته‌های خوب، در حوزه معرفتی عاشورا

اختتامیه نخستین دوره جایزه دعبل- کتاب سال عاشورا سه شنبه ۷ مهرماه به همت بنیاد دعبل خزاعی و ماهنامه خیمه در مجموعه فرهنگی یادمان شهدای هفتم تیر (سرچشمه) برگزار شد.
پیش از شروع رسمی برنامه، در نماهنگی یاد و خاطره شهدای حادثه مسجدالحرام و فاجعه منا، گرامی داشته شد و مراسم اختتامیه با تلاوت آیاتی از کلام الله مجید، آغاز گشت.
مجری مراسم ضمن خیرمقدم به حاضرین در جلسه و تبریک و تسلیت به مناسبت عید غدیر و شهادت هموطنان زائر در فاجعه منا، آئین اختتامیه نخستین دوره جایزه دعبل- کتاب‌سال عاشورا را با دعوت از دکتر محمدرضا سنگری، دبیر علمی و رئیس شورای سیاستگزاری جایزه دعبل آغاز کرد.

سنگری به عنوان اولین سخنران اختتامیه نخستین دوره جایزه دعبل گفت: لازم است تا پیش از آنکه گزارشی از نخستین دوره جایزه دعبل ارائه کنم، چند پرسش مطرح نمایم. یک آنکه اگر به ما بگویند، برای معرفی عاشورا، کدام اثر را پیشنهاد می‌کنید، یا اگر بپرسند با کدام زبان و از کدام زوایا عاشورا را برای نسل جدید مطرح خواهید کرد؛ اگر بپرسند برای کودکان و نوجوانان این نسل عاشورا را چگونه معرفی خواهید کرد، چه خواهیم گفت؟ و چه پاسخی خواهیم داشت؟
سنگری تصریح کرد: پاسخ به این سوالات زمانی روشن و مشخص خواهد شد که ما راه طی شده تا امروز را به درستی بشناسیم و بدانیم در این زمینه چه رخ داده است.
 

دبیر جایزه دعبل با این مقدمه که حوادث و رخدادهای تاریخی معمولا در طول سال‌ها رنگ می‌بازند و از حافظه دور می‌شوند؛ اما عاشورا، تنها حادثه‌ای است که هر چه از زمان رخ دادن آن می‌گذرد، پویا و زایا و پایا به نسل امروز و فردا می‌رسد، تاکید کرد: عاشورا دیگر قصه امروز و دیروز نیست، قصه نسل‌های فرداست و آنچه در بزرگ‌ترین رخداد تاریخ و در زمان ظهور روشن‌تر خواهد تپید، عاشوراست.
دکتر سنگری سپس به تشریح جایزه دعبل و بررسی آثار منتشر شده در فاصله سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ پرداخت و گفت: از میان ۵۳۸ اثر بررسی شده، توسط ۲۸ داور، صاحب نظر و پژوهشگر، در مرحله اول ۱۲۳ اثر به مرحله بعد راه یافتند که از این تعداد نهایتا ۱۷ اثر برگزیده و ۳ اثر شایسته تقدیر شناخته شدند.
وی با اشاره به بررسی‌های انجام شده برای تعیین برگزیده‌های نخستین دوره جایزه دعبل افزود: اکنون ما در نقطه‌ای هستیم که می‌توانیم بگوییم در کجای این مسیر قرار داریم و در کدام بخش از حوزه مطالعاتی عاشورا، دچار فقر منبع و کتاب و پژوهش هستیم.

دکتر سنگری گفت: باید اذعان کرد که در بحث پژوهش، اثرآفرینی‌های خوبی صورت گرفته است اما در کمال تاسف، در حوزه ادبیات عاشورایی برای کودکان و نوجوانان دچار فقر بزرگی هستیم. وی تصریح کرد: در بخش ترجمه بسیار عقب هستیم و فقر آشکاری در برگردان و ترجمه از فارسی و به فارسی داریم.
دبیر علمی جایزه دعبل افزود: هدف از برگزاری نخستین جایزه دعبل حمایت از این آثار و سپس نقد این آثار است.
سنگری با اشاره به اینکه جایزه دعبل و بررسی آثار، دوسالانه خواهد بود، یادآور شد: جریان نقد آثار عاشورایی پیش از دوره نخست جایزه دعبل آغاز شده و حدود ۵ نشست برای نقد کتاب‌های عاشورایی تا کنون، برگزار شده است. سلسله نشست‌هایی که گزارش‌های مربوط به آن در نشریه خیمه به چاپ رسیده است.
سنگری ابراز امیدواری کرد این دوره جایزه‌ها، زمینه را برای پرکردن حفره‌ها و کاستی‌های حوزه مطالعاتی عاشورا، فراهم آورد.
دبیر علمی جایزه دعبل تاکید کرد: هنوز در ابتدای راه هستیم و امیدواریم تا شما دست ما را بگیرید تا این راه را هموار‌تر و استوار‌تر پویه کنیم.

در بخش بعدی مراسم، مجری برنامه از آقایان علی اکبر اشعری، حجت الاسلام زائری، محمد مهدی رسولی، حمید عجمی و محمود عبدالحسینی برای همراهی در اهدای جوایز گروه هنرِ نخستین جایزه دعبل دعوت به عمل آورد.
در گروه هنر، در بخش عکاسی از میان سه اثر «پیاده آمده‌ام» اثر سید احسان باقری، «جامه دران» اثر هادی لزیری و «ضریح عشق» اثر امیر حسامی‌نژاد، «جامه دران» کار هادی لزیری به عنوان اثر برگزیده انتخاب شد.
در بخش خوشنویسی «ترکیب بند محتشم کاشانی» اثر مجتبی ملک‌زاده تنها نامزد و برگزیده بخش خوشنویسی گروه هنر معرفی شد.
در بخش هنرهای تجسمی، «پنجمین سوگواره پوستر عاشورایی» کار هنرمندان مرکز هنرهای تجسمی، «چهل مجلس» اثر پیمان عیسی‌زاده و «روزی که شبیه هیچ روزی نیست» اثر محمد فدایی، کاندیدهای این بخش بودند که از میان این آثار «روزی که شبیه هیچ روزی نیست» اثر محمد فدایی در فهرست برگزیده‌های نخستین جایزه دعبل قرار گرفت.
 

 

 

در بخش پژوهش هنری، «تعزیه، تراژدی، سینما» اثر احمد طالبی‌نژاد، «تعزیه در گیلان» در دو جلد اثر فرامرز طالبی و عزت الله صمصام، کتاب «شعر و موسیقی در نوحه‌های طهران قدیم» اثر مهدی امین فروغی، «مجلس شهادت مسلم بن عقیل» اثر داوود فتحعلی بیگی و نیز «هر طرف آواز غم» اثر متین رضوانی‌پور، به عنوان نامزدهای این رشته معرفی شدند. از میان این آثار، اثر مهدی امین فروغی با عنوان «شعر و موسیقی در نوحه‌های طهران قدیم» برگزیده این بخش شناخته شد.
در گروه کودک و نوجوان، در بخش شعر کودک، هیئت داوران هیچ اثری را به عنوان نامزد معرفی نکردند. در عین حال در بخش داستان از گروه کودک و نوجوان، «بچه‌های عاشورا» اثر منوچهر اکبرلو، «قیام و قوعود» اثر مهدی آشتیانی، «یاد یار و دیار» کاری از حمید گروگان نامزدهای مطرح شده در این رشته بودند که از میان آن‌ها «یاد یار و دیار» شایسته تقدیر در این بخش شناخته شد.
در بخش تصویرگری و طراحی کتاب کودک و نوجوان، کتاب «بچه‌های عاشورا» کاری از هدی عظیمی، «زیبا‌ترین گل سرخ» اثر هدی حدادی، «عطر گل سرخ» اثر مرضیه صادقی، «‌قصه عاشورا» در پانزده جلد اثر فرهاد جمشیدی و «کلاس خوبی‌ها» کار سیدحسام الدین طباطبایی به عنوان نامزد معرفی و از میان آن‌ها دو اثر «عطر گل سرخ» و «قصه عاشورا» به عنوان برگزیده‌های این بخش تقدیر شدند.

پس از معرفی آثار برگزیده و شایسته تقدیر در دو گروه هنر و کودک و نوجوان، دکتر سیدعباس صالحی معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی کوتاه عاشورا را موتور تحرک معرفت جامعه اسلامی و شیعی و هم موتور تحرک تمدن سازی اسلام ناب نامید و افزود: همیشه این دغدغه درباره عاشورا وجود داشته است که از تحرک این موتور کاسته نشود و زنگاری به آن افزوده نشود و کارآمدی و کارایی آن در گذر زمان مغشوش نگردد. با همین نگاه احیاگران و روشن اندیشان دینی در دهه‌های اخیر دغدغه‌هایی داشته‌اند.
صالحی از سه مقوله خرافه گرایی، بدعت گرایی و تحریف در مناسک و حوزه مرتبط با عاشورا به عنوان دغدغه و نگرانی‌های روشن اندیشان دینی یاد کرد و افزود: غلبه شور مناسکی بر شعور ایمانی، تبدیل شدن عاشورا به یک همهمه به جای یک حرکت رو به جلو، تقلید و گرفتار شدن در چمبره تکرار‌ها از دیگر نگرانی‌های مرتبط با حوزه معرفت عاشورایی ست.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: لازم است جذابیت‌هایی برای بیان و عرضه مفاهیم عاشورایی به نسل جدید ارائه گردد و از انتقال پیام‌های متناقض و متفاوت از عاشورا جلوگیری شود.
صالحی تصریح کرد: جایزه دعبل این نوید را می‌دهد که ما به یک پایش بپردازیم تا اندوخته‌های خوب خود را پیدا کرده و تقدیر کنیم و بر انباشته‌های خوبمان بیافزاییم و با نقد و بررسی و پیگیری‌های پسین، خوب‌ها را خوب‌تر کرده و از سوی دیگر، غیرمحافظه کارانه به انباشت‌های رو به تزاید بد هم، نقدی داشته باشیم و بازار معرفتی کاذب را در هم بریزیم.

صالحی با اشاره به اینکه جایزه دعبل به عنوان نخستین دوره بشارتگر آن است که ما می‌خواهیم انباشت‌های دینی خود را خودمان را ورق بزنیم، ابراز امیدواری کرد: امیدواریم این جایزه گام نویی باشد در ادبیات و پژوهش و نرم افزار معرفت دینی ما، که عاشورا قلب و کانون آن است.
پس از سخنان دکتر صالحی، مجری برنامه از تعداد دیگری از اساتید برای همراهی در اهدای جوایز در گروه ادبیات عاشورایی دعوت به عمل آورد و آقایان علی عظیمی رئیس هیئت مدیره بنیاد دعبل، علیرضا کمالی، استاد جواد محقق‌، استاد محدثی خراسانی، دکتر اسماعیل امینی و دکتر مجتبی رحماندوست بر روی سن حاضر شدند.
 

 

 

 
در گروه ادبیات، بخش شعر، کتاب «آواز لال» اثر محمد سهرابی، «پایین پای ابیات» کار مهدی مردانی، «چند مجلس از دهه اول» اثر سیداکبر میرجعفری، «دق الباب» اثر علی فردوسی و «ضربان ذات» اثر قربان ولیئی، به عنوان نامزدهای این بخش معرفی شدند که در ‌‌نهایت «ضربان ذات» اثر قربان ولیئی به عنوان برگزیده این بخش معرفی شد.

در بخش ادبیات داستانی از گروه ادبیات، مهدی قزلی برای «پنجره‌های تشنه» و ابوالفضل زرویی نصرآباد برای «ماه به روایت آه» نامزد شدند که از میان این دو اثر زرویی نصرآباد به عنوان اثر برگزیده معرفی شد. هرچند به دلیل کسالت و عدم حضور ایشان در مراسم، نماینده وی، برای دریافت جایزه به روی سن رفت.
در بخش نوحه سرایی از گروه ادبیات «دو دریا اشک» اثر غلامرضا سازگار و «همصدا با جبرئیل» کار سیدمحمد سادات اخوی به عنوان نامزد مطرح بودند که نهایتا «همصدا با جبرئیل» به عنوان برگزیده این رشته شناخته شد.
در بخش نمایشنامه و مجلس تعزیه از گروه ادبیات، کتاب «این رستخیز عام» در پنج جلد اثر غلامعلی نادعلی‌زاده، «دفتر تعزیه» اثر داوود فتحعلی بیگی و «نامه تعزیه» اثر غلامعلی نادعلی‌زاده نامزدهای این رشته بودند که در پایان «این رستخیز عام» شایسته تقدیر و نیز کتاب «دفتر تعزیه» کار داوود فتحعلی بیگی به عنوان اثر برگزیده شناخته شدند.
همچنین هیئت داوران در بخش نثر ادبی هیچ اثری را شایسته نامزدی و تقدیر ندانستند.
در بخش پژوهش ادبی از گروه ادبیات، «حسین(ع) زبانی دیگر» اثر نرگس انصاری، و «‌بررسی و تحلیل ادبی و جامعه‌شناختی نمادهای دینی در شعر شیعی» اثر زهره ناعمی به عنوان نامزدهای این رشته معرفی شدند که در ‌‌نهایت «حسین(ع) زبانی دیگر» انتخاب هیئت داوران به عنوان برگزیده این بخش بود.

پیش از معرفی برگزیدگان گروه فرهنگ و تاریخ و ترجمه، هنرمند وخواننده کشورمان سید محمد معتمدی با همراهی نوای نی، در دستگاه همایون قطعاتی از اشعار حافظ را برای حاضران در مجلس اجرا کرد.
در همراهی برای اهدای جوایز گروه فرهنگ و تاریخ و نیز ترجمه، دکتر محمدرضا سنگری، استاد محمد اسفندیاری، حجت الاسلام محمدتقی نجف، حجت الاسلام سیدعلیرضا حجازی، حجت الاسلام مرتضی وافی و حجت الاسلام عرب انصاری عضو هیئت مدیره بنیاد دعبل به روی سن آمدند و از میان نامزدهای مطرح در بخش مقتل و تاریخ، آقایان سید اصغرناظم‌زاده برای «اصحاب امام حسین (ع)»، مهدی پیشوایی برای «تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهدا» و محمد محمدی ری‌شهری برای «شهادت نامه امام حسین (ع»، دو اثر مهدی پیشوایی و محمد محمدی ری‌شهری در فهرست برگزیده‌ها، قرار گرفتند.

در بخش پژوهش فرهنگی، کتاب «تحول گفتمان در گزارش واقعه کربلا» کاری از رقیه میرابوالقاسمی، کتاب «سلوک عاشورایی» در ده جلد اثر مجتبی تهرانی، «کوثر کربلا» اثر مرتضی جوادی آملی، «گونه‌های نقد و روش‌های حل تعارض» کاری از علی ملاکاظمی و «معجزه عاشورا» اثر حسین غفاری به عنوان نامزد معرفی شدند که «تحول گفتمان در گزارش واقعه کربلا» اثر رقیه میرابوالقاسمی برگزیده این بخش شناخته شد.
در بخش پژوهش اجتماعی از گروه فرهنگ و تاریخ، «آیین و اسطوره در ایران شیعی» اثر جبار رحمانی، «تغییرات مناسک عزاداری محرم» اثر دیگری از ‌جبار رحمانی، «شبیه از نگاه فقیه» اثر مسلم نادعلی‌زاده، «مناسک عزاداری محرم» در دوجلد کاری گروه نویسندگان، «مناسک و آیین‌های شیعی در هند» اثر جبار رحمانی کاندیدا بودند و نهایتا از میان این آثار، «آیین و اسطوره در ایران شیعی» اثر جبار رحمانی، شایسته تقدیر شناخته شد.

در گروه ترجمه با دو بخش ترجمه از فارسی و ترجمه به فارسی، یک برگزیده در بخش ترجمه از فارسی و دو برگزیده در بخش ترجمه به فارسی، معرفی شدند.
در بخش ترجمه از فارسی، کتاب «پرسش‌هایی درباره عاشورا» اثر سیدمحمدصادق روحانی و کتاب «واقعه تف» اثر عمر کومو معرفی شدند که اثر عمر کومو عاشورا پژوه اهل نیجریه به عنوان برگزیده این بخش معرفی شد.

در ترجمه به فارسی سیدعبدالحسین رئیس السادات و محمدطاهر قادری برای «ذبح عظیم»، غلامحسین انصاری برای کتاب «زینب فریاد فرمند»، آقایان سیدرضا جزایری، حسن صالحی راد، مغنیه و سلاحورزیان برای کتاب «گوشواره عرش» و نیز عبدالکریم خاضعی نیا برای «نامه‌های امام حسین (ع)» نامزد شدند که از میان این آثار «ذبح عظیم» به عنوان اثر برگزیده این بخش شناخته شد. همچنین «کتاب زینب فریاد فرمند» اثر آنتوان بارا با برگردان غلامحسین انصاری برگزیده دیگر بخش ترجمه به فارسی نخستین دوره جایزه دعبل-کتاب‌سال عاشورا شناخته شد.

انتهای پیام/