کد مطلب : ۷۷۰۳
گذار تابوت‌گرداني حسيني از خاورميانه به جنوب شرق آسيا
تابوئيک، سپردن کام عشق به دل دریا
مينانگ كابائو يكي از مناطق ساحلي سوماتراي غربي از بخش‌هاي كشور اندونزي است. این مراسم بیش از همه در شهر پاریامان (Pariaman) از شهرهای مینانگ کابا برگزار می‌شود؛ پاریامان شهری ساحلی با ۷۲۰۸۹ نفر جمعیت و حدود ۷۵ کیلومتر مربع مساحت است.
تابوئیک یکی از مناسک سوگواری حضرت سیدالشهداء، امام حسین(ع) در جنوب شرق آسیاست که نسبت به دیگر مناسک آیینی کمتر شناخته شده است؛ به نحوی که می‌توان این نوشتار را اولین نمونه از اين دست دانست.
مراسم تابوئيك هر ساله از يكم تا دهم محرم در اين شهر برگزار مي‌شود؛ این مراسم در ساده‌ترین توضیح، حمل دست‌ساخته‌ای عظیم توسط عزاداران حسینی به سوی ساحل دریا به همراه انجام برخی امور سوگوارانه و در نهایت انداختن «تابوئیک» به دریاست.
این مراسم که هدفش گرامیداشت امام حسین(ع) و برپاداری سوگواری حسینی است، نه تنها توسط شیعیان اندونزی بلکه با مشارکت شمار زیادی از اهل سنت انجام می‌گیرد. در سال ۱۳۸۷ حدود صدهزار نفر در این مراسم حضور داشتند.
ماه محرم در میان مسلمانان اندونزی
کشور اندونزی با حدود ۲۴۰ میلیون جمعیت یکی از بزرگ‌ترین جمعیت‌های مسلمان در جهان داراست؛ اگرچه شیعیان این کشور دارای سابقة طولانی حضور در آن هستند،(۱) اما در واقع درصد کمی از این جمعیت را تشکیل می‌دهند.
با این وجود شاهد توجه زیادی از سوی عموم مردم این کشور نسبت به ماه محرم هستیم؛ بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی، همانند ازدواج و تصمیمات بزرگ، از سوی مسلمانان اندونزی، به‌خصوص اهالی استان «آچه» در این ماه به حالت تعلیق درمی‌آید. اهالی، اقدام به چنین اموری را در ماه‌های محرم و صفر نامبارک می‌دانند. (آيين‌هاي ...، ۱۳۸۶)
تابوئيك
بخش اصلی مراسم تابوئیک، حمل دست‌ساخته‌اي نمادين و در پايان، انداختن آن به درياست؛ اين تابوت‌واره كه «تابوئيك» نام دارد، با ارتفاعي بيش از ۱۰ متر، از چوب بامبو، خیزران و کاغذ ساخته شده است.
«تابوت فوق‌الذکر از نوعی چوب سخت، پارچه، کاغذهای رنگی و حتی از طلا ساخته می‌شود. در نوک تابوت ساخته شده، براق (اسب تیزرو) قرار دارد. امروز هزینة مراسم تابوت بیش از ۳ میلیون روپیه (معادل۱۵۰۰ دلار) است و مراسم تابوت، به عنوان بخشی از فرهنگ مردم شهر به «میانگ کابائو» آمده و اگر مردم به واسطة مشکلی نتوانند حضور پیدا کنند، هدایا و کمک‌های خود را برای مدیر مراسم میفرستند.» (پوریا، ۱۳۸۷)
اهالي منطقه معتقدند؛ امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هر دو در کربلا به شهادت رسیده‌اند(۲)؛ آنها بر این باورند كه روح اين دو امام شهيد(ع) توسط براق به بهشت برده شده است.
در اين مراسم دو تمثال از براق كه تابوئيك پسه و تابوئيك سوبارانگ نام دارد، توسط مردم حمل مي‌شود؛ حمل اين تابوت‌واره‌ها (دو بُراقی که تابوئیک نام دارد) با موسيقي تنبور و طبل‌هاي تسه و دهل همراه است.
بعد از ظهر، هر دو تابوئيك به ساحل كشانده شده و قبل از غروب آفتاب به دريا انداخته مي‌شوند: «در صبحگاه، تابوت، داراگا، پانجا و عمامة امام حسین(ع) توسط ده‌ها هزار نفر از مردم «پاری آمان» که به صورت گروهی از بازار و خیابان‌ها حرکت می‌کند به گردش درمی‌آید.
مردم عزاداری که به آرامی درحرکت‌اند، گاه با گریههای شدید و با فریاد بلند میگویند: هویاکتابوئیک، ... هویاک (یا حسین).
این مراسم با غروب خورشید پایان می‌گیرد و تابوت به دریا سپرده می‌شود تا سمبل عزیمت براق امام حسین(ع) به آسمان باشد؛ مردم عزادار پس از غرق شدن تابوت، پارچه و کاغذهای رنگی و دیگر وسایل را که در ساخت آن به کار رفته، برداشته و به خانههای خود بازمیگردند.» (پوریا، ۱۳۸۷)
برخي ديگر دربارة مراسم تابوئيک در اندونزي چنین نوشته‌اند: «امروزه از سنت‌های رایج و دیرپای جامعة مسلمانان اندونزی، مراسم دهة اول محرم به‌ویژه روز عاشوراست که در نقاط مختلف اندونزی برپا می‌شود. این سنت‌های دینی با سنت‌های ملی درهم آمیخته و شکل نخستین خود را از دست داده است.
با این حال یاد و نام امام حسین(ع) در قالب نمادهای مذهبی و ملی در سوماترا و جاوه ادامه دارد. در جزیرة سوماترا به عزای حسین(ع) تابوت، در جزیرة جاوه به ماه محرم ماه سورآ (عاشورا)، در منطقة آچه در سوماترا، ماه حسن(ع) و حسین(ع) و در غرب سوماترا ماه تابوئیک (تابوت) میگویند.
ذکر شهادت امام حسین(ع) در این مناطق، با حمل نمادهایی چون تابوت، ذوالجناح و نیز پختن بوبورسورآ و کانجی عاشورا یعنی غذای عاشورا انجام می‌شود؛ غذایی که از گندم، شیر، شکر، حبوبات و برخی از میوهها تهیه می‌شود و میان مردم توزیع می‌شود.» (جلالی، ۱۳۸۱)
دیگران نیز این مراسم را چنین توصیه کرده‌اند: «در جزيرة سوماترای اندونزی به عزای حسينی «تابوت»، در جاوه ماه محرم «سورا=عاشورا»، در آچه «ماه حسن(ع) و حسين(ع)» و در غرب سوماترا مردم پادانگ آن را ماه «تابوئيك» می‌نامند.
در «پاری‌مان» در روز هفتم محرم نمادی از دست امام حسين(ع) كه در گلدانی نهاده شده در معابر و خيابان‌ها گردانده می‌شود و مردم به ياد وقايع جانسوز كربلا اشك می‌ريزند و صبح روز نهم محرم عمامه‌ای سفيد‌رنگ كه «توربان» ناميده می‌شود، به نشانة عمامة امام حسين (ع) تهيه شده و در مراسمی خاطراتی از فداكاری‌های سرور شهيدان بيان می‌شود.» (آيين‌هاي ...، ۱۳۸۶)
منشاء تابوئیک
برخی محققان بر آن‌اند که حمل تابوئیک از سال ۱۸۳۱ م. در این منطقه آغاز شده است؛ می‌توان گفت؛ اجماعی علمی بر سر این مسئله وجود دارد که این مناسک توسط سربازان شیعه‌ای که در دوران حکومت بریتانیايی‌ها در شبه قارة هند، در اندونزی ساکن شده بودند، در این منطقه رواج پیدا کرده است.
بر این اساس سنت حمل «تعزیه» (دست‌ساخته‌هايی شبیه حرم امام حسین(ع) که در هند رایج است) توسط این سربازان در اندونزی اشاعه پیدا کرد۳ و احتملاً با شماری از سنت‌های سوگواری محلی درهم‌آمیخت.
بررسی تحلیلی
تابوئیک بیش از هر چیز و پیش از هر امر دیگر، نوعی تابوت‌گردانی است که به عنوان نمادی از شهادت امام حسین(ع) در نظر گرفته می‌شود.
حمل تابوت‌واره‌ها، در سوگ امام حسین(ع) که هر یک معنا و مفهوم خاصی در خود دارند، سابقه‌ای طولانی در فرهنگ شیعی دارد؛ چنان‌که برخی آن را با «نخستین تجمع‌های شیعه در مجالس سوگ شهیدان کربلا» همزمان می‌دانند: «رسم نوعی شبیه یا تابوت‌گردانی در میان شیعیان احتمالاً همزمان با تشکیل نخستین تجمع‌های شیعی در مجالس سوگ شهیدان دین و راه افتادن دسته‌های زایر مرقد امیرمؤمنان حضرت علی(ع) و امام حسین(ع) رواج یافت، گزارش‌هایی دربارة کاربرد شعاری (ساز و برگی) مخصوص در میان شیعیان، از اوایل سدة پنجم هجری در دست است.
ابن‌جوزی در المنتظم در شرح وقایع سال ۴۲۵ ق. می‌نویسد: «شیعیان محلة کرخ بغداد، به هنگام رفتن به زیارت مزار امیرمؤمنان (ع) و سیدالشهداء (ع)، دستگاه‌های آرایه‌بندی و طلاکاری شده‌ای به نام منجنیق با خود حمل می‌کردند.
منجنیق نخستین و قدیم‌ترین تابوت‌وارة مذهبی شیعیان و مظهری از تابوت یا صندوق‌گور (ضریح) حضرت علی (ع) و امام حسین (ع) بوده است.» (بلوکباشی، ۱۳۸۰ : ۱۵)
گزارش‌های سیاحتگران خارجی که در قرن‌های گذشته به ایران سفر کرده‌اند، شباهت میان منجنیق شیعیان کرخ بغداد را با شماری از دست‌ساخته‌های ایرانیان که در مجالس سوگواری حسینی مورد استفاده قرار می‌گرفته، تائید می‌کند.(۴)
به نظر می‌رسد تابوت‌گردانی‌های سوگواری ماه محرم به تدریج به شبه قارة هند اشاعه یافته و با برخی سنت‌های محلی درهم‌آمیخته باشد.
در هند نیز ساخت نوعی تابوت‌واره که تعزیه نام دارد، رایج است؛ تعزیه‌های شبه قاره احتمالاً به سبب تأثیرپذیری از فرهنگ‌های محلی با تعزیه‌ها (تابوت‌واره‌های) شیعیان عراق (احتمالاً صورت تغییر یافته منجنیق شیعیان کرخ) تفاوت دارد: «تعزیه‌هایی که در میان شیعیان سرزمین هند، در شهر‌هایی مانند لکنهو، حیدرآباد، کلکته، دهلی و ... رواج دارند، از لحاظ ساختمان و شکل و شیوه آرایش با تعزیه‌های شیعیان عراق فرق دارند و شباهت متری کمتري به ضریح مرقد امام حسین(ع) می‌برند.
این تعزیه‌ها را معمولاً از چوب خیزران و مقوا و کاغذهای الوان و به صورت‌های نمونه‌ای خیالی از گنبد و بارگاه و ضریح امام حسین(ع) می‌سازند؛ بلندی تعزیه‌های بزرگ گاهی به پنج تا شش متر می‌رسد. روی این تعزیه‌ها را با کاغذهای نقره‌ای و طلايی روکش می‌کنند و با تزیین‌هایی از عاج و کاغذهای الوان و چیزهای زیبای دیگر می‌آرایند.
تعزیه‌ها را با شاخه‌های گل و گیاه و انواع چراغ‌ها یا با خوشه‌های گندم یا جوی نورسیده و گیاهان دیگر آرایش و تزیین می‌کنند. مسلمانانی که در مناطق کوهستانی هند می‌نشینند، تعزیه‌هایشان را از شاخه‌های درختان کوهی می‌سازند و با برگ و گل آنها را می‌آرایند» (بلوکباشی۱۳۸۰: ۲۶-۲۵)
تعزیه‌هايی که در هند ساخته می‌شوند، سرنوشتی این چنین دارند: «برخی از شیعیان هند در پایان مراسم ماتم روز عاشورا یا در اربعین حسینی، بنابر سنت‌های مذهبی با نوحه‌سرايی [تعزيه‌ها را] به کنار رودخانه یا دریا می‌برند و در آب می‌افکنند و برخی دیگر تعزیه‌ها را به امام‌باره‌ها و یا گورستان‌های اطراف آنها که کربلا نامیده می‌شوند، می‌برند و به خاک می‌سپارند.
گروهی نیز تعزیه‌هایشان را در شط یا چاهی که به کربلاهای محلی معروف و معرف میدان جنگ است، می‌افکنند.» (بلوکباشی ۱۳۸۰: ۲۶)
با این وصف، ساخت تابوت‌واره‌های نمادین از مراحل و اماکن شهادت امام حسین(ع)، ترکیبات سازنده این تابوت‌واره‌ها و به آب‌اندازی آنها تماماً سرشت مشترکی در سوگواری حسینی در آسیا را نشان می‌دهد كه از سرزمين‌هاي خاورميانه به سوي شرق گسترش يافته است.
منابع:
«آیین‌های عزاداری محرم در کشورهای اسلامی»، خبرگزاری خیمه
<http://armaneheyat.ir/vdcj.8evfuqexvsfzu.html>، 18 بهمن ۱۳۸۶
بلوكباشي، علي، ۱۳۸۰، نخل‌گرداني، تهران، دفتر پژوهش‌هاي فرهنگي
پوریا، علی، «عاشورا در اندونزی»، کوثر، اردیبهشت ۱۳۸۷، شمارة ۲۶
جلالی، غلامرضا، «مراسم عاشورا در جهان اسلام»، مشکو›، شمارة ۷۷-۷۶، پاییز و زمستان ۱۳۸۱، ۱۰۱-۹۱ ص
پي‌نوشت:
۱- نگاه کنید به شهاب، سید محمد اسد، ۱۳۸۵، الشیعه فی اندونیسیا، اعداد م. م. النجفی، قم، مؤسسه المومل الثقافیه
۲- اين انديشه را مقايسه كنيد با باور شيعيان كشور ترينيداد و توباگو و اعتقاد به شهادت توأمان اين دو امام (ع) و برگزاري مراسم حسي
۳- برای درک تفاوت معنای تعزیه در ایران، عراق و شبه قاره هند نگاه کنید به نخل‌گردانی، نوشتة دکتر علی بلوکباشی، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۰، ص ۲۴
۴- برای نمونه گزارش هانری رنه دالمانی، باستان‌شناس و سیاحتگر فرانسوی. نگاه کنید به نخل‌گردانی، نوشتة دکتر علی بلوکباشی، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۰
تابوئیک یکی از مناسک سوگواری حضرت سیدالشهداء، امام حسین(ع) در جنوب شرق آسیاست که نسبت به دیگر مناسک آیینی کمتر شناخته شده است؛ به نحوی که می‌توان این نوشتار را اولین نمونه از اين دست دانست.
مراسم تابوئيك هر ساله از يكم تا دهم محرم در اين شهر برگزار مي‌شود؛ این مراسم در ساده‌ترین توضیح، حمل دست‌ساخته‌ای عظیم توسط عزاداران حسینی به سوی ساحل دریا به همراه انجام برخی امور سوگوارانه و در نهایت انداختن «تابوئیک» به دریاست.
این مراسم که هدفش گرامیداشت امام حسین(ع) و برپاداری سوگواری حسینی است، نه تنها توسط شیعیان اندونزی بلکه با مشارکت شمار زیادی از اهل سنت انجام می‌گیرد. در سال ۱۳۸۷ حدود صدهزار نفر در این مراسم حضور داشتند.
ماه محرم در میان مسلمانان اندونزی
کشور اندونزی با حدود ۲۴۰ میلیون جمعیت یکی از بزرگ‌ترین جمعیت‌های مسلمان در جهان داراست؛ اگرچه شیعیان این کشور دارای سابقة طولانی حضور در آن هستند،(۱) اما در واقع درصد کمی از این جمعیت را تشکیل می‌دهند.
با این وجود شاهد توجه زیادی از سوی عموم مردم این کشور نسبت به ماه محرم هستیم؛ بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی، همانند ازدواج و تصمیمات بزرگ، از سوی مسلمانان اندونزی، به‌خصوص اهالی استان «آچه» در این ماه به حالت تعلیق درمی‌آید. اهالی، اقدام به چنین اموری را در ماه‌های محرم و صفر نامبارک می‌دانند. (آيين‌هاي ...، ۱۳۸۶)
تابوئيك
بخش اصلی مراسم تابوئیک، حمل دست‌ساخته‌اي نمادين و در پايان، انداختن آن به درياست؛ اين تابوت‌واره كه «تابوئيك» نام دارد، با ارتفاعي بيش از ۱۰ متر، از چوب بامبو، خیزران و کاغذ ساخته شده است.
«تابوت فوق‌الذکر از نوعی چوب سخت، پارچه، کاغذهای رنگی و حتی از طلا ساخته می‌شود. در نوک تابوت ساخته شده، براق (اسب تیزرو) قرار دارد. امروز هزینة مراسم تابوت بیش از ۳ میلیون روپیه (معادل۱۵۰۰ دلار) است و مراسم تابوت، به عنوان بخشی از فرهنگ مردم شهر به «میانگ کابائو» آمده و اگر مردم به واسطة مشکلی نتوانند حضور پیدا کنند، هدایا و کمک‌های خود را برای مدیر مراسم میفرستند.» (پوریا، ۱۳۸۷)
اهالي منطقه معتقدند؛ امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هر دو در کربلا به شهادت رسیده‌اند(۲)؛ آنها بر این باورند كه روح اين دو امام شهيد(ع) توسط براق به بهشت برده شده است.
در اين مراسم دو تمثال از براق كه تابوئيك پسه و تابوئيك سوبارانگ نام دارد، توسط مردم حمل مي‌شود؛ حمل اين تابوت‌واره‌ها (دو بُراقی که تابوئیک نام دارد) با موسيقي تنبور و طبل‌هاي تسه و دهل همراه است.
بعد از ظهر، هر دو تابوئيك به ساحل كشانده شده و قبل از غروب آفتاب به دريا انداخته مي‌شوند: «در صبحگاه، تابوت، داراگا، پانجا و عمامة امام حسین(ع) توسط ده‌ها هزار نفر از مردم «پاری آمان» که به صورت گروهی از بازار و خیابان‌ها حرکت می‌کند به گردش درمی‌آید.
مردم عزاداری که به آرامی درحرکت‌اند، گاه با گریههای شدید و با فریاد بلند میگویند: هویاکتابوئیک، ... هویاک (یا حسین).
این مراسم با غروب خورشید پایان می‌گیرد و تابوت به دریا سپرده می‌شود تا سمبل عزیمت براق امام حسین(ع) به آسمان باشد؛ مردم عزادار پس از غرق شدن تابوت، پارچه و کاغذهای رنگی و دیگر وسایل را که در ساخت آن به کار رفته، برداشته و به خانههای خود بازمیگردند.» (پوریا، ۱۳۸۷)
برخي ديگر دربارة مراسم تابوئيک در اندونزي چنین نوشته‌اند: «امروزه از سنت‌های رایج و دیرپای جامعة مسلمانان اندونزی، مراسم دهة اول محرم به‌ویژه روز عاشوراست که در نقاط مختلف اندونزی برپا می‌شود. این سنت‌های دینی با سنت‌های ملی درهم آمیخته و شکل نخستین خود را از دست داده است.
با این حال یاد و نام امام حسین(ع) در قالب نمادهای مذهبی و ملی در سوماترا و جاوه ادامه دارد. در جزیرة سوماترا به عزای حسین(ع) تابوت، در جزیرة جاوه به ماه محرم ماه سورآ (عاشورا)، در منطقة آچه در سوماترا، ماه حسن(ع) و حسین(ع) و در غرب سوماترا ماه تابوئیک (تابوت) میگویند.
ذکر شهادت امام حسین(ع) در این مناطق، با حمل نمادهایی چون تابوت، ذوالجناح و نیز پختن بوبورسورآ و کانجی عاشورا یعنی غذای عاشورا انجام می‌شود؛ غذایی که از گندم، شیر، شکر، حبوبات و برخی از میوهها تهیه می‌شود و میان مردم توزیع می‌شود.» (جلالی، ۱۳۸۱)
دیگران نیز این مراسم را چنین توصیه کرده‌اند: «در جزيرة سوماترای اندونزی به عزای حسينی «تابوت»، در جاوه ماه محرم «سورا=عاشورا»، در آچه «ماه حسن(ع) و حسين(ع)» و در غرب سوماترا مردم پادانگ آن را ماه «تابوئيك» می‌نامند.
در «پاری‌مان» در روز هفتم محرم نمادی از دست امام حسين(ع) كه در گلدانی نهاده شده در معابر و خيابان‌ها گردانده می‌شود و مردم به ياد وقايع جانسوز كربلا اشك می‌ريزند و صبح روز نهم محرم عمامه‌ای سفيد‌رنگ كه «توربان» ناميده می‌شود، به نشانة عمامة امام حسين (ع) تهيه شده و در مراسمی خاطراتی از فداكاری‌های سرور شهيدان بيان می‌شود.» (آيين‌هاي ...، ۱۳۸۶)
منشاء تابوئیک
برخی محققان بر آن‌اند که حمل تابوئیک از سال ۱۸۳۱ م. در این منطقه آغاز شده است؛ می‌توان گفت؛ اجماعی علمی بر سر این مسئله وجود دارد که این مناسک توسط سربازان شیعه‌ای که در دوران حکومت بریتانیايی‌ها در شبه قارة هند، در اندونزی ساکن شده بودند، در این منطقه رواج پیدا کرده است.
بر این اساس سنت حمل «تعزیه» (دست‌ساخته‌هايی شبیه حرم امام حسین(ع) که در هند رایج است) توسط این سربازان در اندونزی اشاعه پیدا کرد۳ و احتملاً با شماری از سنت‌های سوگواری محلی درهم‌آمیخت.
بررسی تحلیلی
تابوئیک بیش از هر چیز و پیش از هر امر دیگر، نوعی تابوت‌گردانی است که به عنوان نمادی از شهادت امام حسین(ع) در نظر گرفته می‌شود.
حمل تابوت‌واره‌ها، در سوگ امام حسین(ع) که هر یک معنا و مفهوم خاصی در خود دارند، سابقه‌ای طولانی در فرهنگ شیعی دارد؛ چنان‌که برخی آن را با «نخستین تجمع‌های شیعه در مجالس سوگ شهیدان کربلا» همزمان می‌دانند: «رسم نوعی شبیه یا تابوت‌گردانی در میان شیعیان احتمالاً همزمان با تشکیل نخستین تجمع‌های شیعی در مجالس سوگ شهیدان دین و راه افتادن دسته‌های زایر مرقد امیرمؤمنان حضرت علی(ع) و امام حسین(ع) رواج یافت، گزارش‌هایی دربارة کاربرد شعاری (ساز و برگی) مخصوص در میان شیعیان، از اوایل سدة پنجم هجری در دست است.
ابن‌جوزی در المنتظم در شرح وقایع سال ۴۲۵ ق. می‌نویسد: «شیعیان محلة کرخ بغداد، به هنگام رفتن به زیارت مزار امیرمؤمنان (ع) و سیدالشهداء (ع)، دستگاه‌های آرایه‌بندی و طلاکاری شده‌ای به نام منجنیق با خود حمل می‌کردند.
منجنیق نخستین و قدیم‌ترین تابوت‌وارة مذهبی شیعیان و مظهری از تابوت یا صندوق‌گور (ضریح) حضرت علی (ع) و امام حسین (ع) بوده است.» (بلوکباشی، ۱۳۸۰ : ۱۵)
گزارش‌های سیاحتگران خارجی که در قرن‌های گذشته به ایران سفر کرده‌اند، شباهت میان منجنیق شیعیان کرخ بغداد را با شماری از دست‌ساخته‌های ایرانیان که در مجالس سوگواری حسینی مورد استفاده قرار می‌گرفته، تائید می‌کند.(۴)
به نظر می‌رسد تابوت‌گردانی‌های سوگواری ماه محرم به تدریج به شبه قارة هند اشاعه یافته و با برخی سنت‌های محلی درهم‌آمیخته باشد.
در هند نیز ساخت نوعی تابوت‌واره که تعزیه نام دارد، رایج است؛ تعزیه‌های شبه قاره احتمالاً به سبب تأثیرپذیری از فرهنگ‌های محلی با تعزیه‌ها (تابوت‌واره‌های) شیعیان عراق (احتمالاً صورت تغییر یافته منجنیق شیعیان کرخ) تفاوت دارد: «تعزیه‌هایی که در میان شیعیان سرزمین هند، در شهر‌هایی مانند لکنهو، حیدرآباد، کلکته، دهلی و ... رواج دارند، از لحاظ ساختمان و شکل و شیوه آرایش با تعزیه‌های شیعیان عراق فرق دارند و شباهت متری کمتري به ضریح مرقد امام حسین(ع) می‌برند.
این تعزیه‌ها را معمولاً از چوب خیزران و مقوا و کاغذهای الوان و به صورت‌های نمونه‌ای خیالی از گنبد و بارگاه و ضریح امام حسین(ع) می‌سازند؛ بلندی تعزیه‌های بزرگ گاهی به پنج تا شش متر می‌رسد. روی این تعزیه‌ها را با کاغذهای نقره‌ای و طلايی روکش می‌کنند و با تزیین‌هایی از عاج و کاغذهای الوان و چیزهای زیبای دیگر می‌آرایند.
تعزیه‌ها را با شاخه‌های گل و گیاه و انواع چراغ‌ها یا با خوشه‌های گندم یا جوی نورسیده و گیاهان دیگر آرایش و تزیین می‌کنند. مسلمانانی که در مناطق کوهستانی هند می‌نشینند، تعزیه‌هایشان را از شاخه‌های درختان کوهی می‌سازند و با برگ و گل آنها را می‌آرایند» (بلوکباشی۱۳۸۰: ۲۶-۲۵)
تعزیه‌هايی که در هند ساخته می‌شوند، سرنوشتی این چنین دارند: «برخی از شیعیان هند در پایان مراسم ماتم روز عاشورا یا در اربعین حسینی، بنابر سنت‌های مذهبی با نوحه‌سرايی [تعزيه‌ها را] به کنار رودخانه یا دریا می‌برند و در آب می‌افکنند و برخی دیگر تعزیه‌ها را به امام‌باره‌ها و یا گورستان‌های اطراف آنها که کربلا نامیده می‌شوند، می‌برند و به خاک می‌سپارند.
گروهی نیز تعزیه‌هایشان را در شط یا چاهی که به کربلاهای محلی معروف و معرف میدان جنگ است، می‌افکنند.» (بلوکباشی ۱۳۸۰: ۲۶)
با این وصف، ساخت تابوت‌واره‌های نمادین از مراحل و اماکن شهادت امام حسین(ع)، ترکیبات سازنده این تابوت‌واره‌ها و به آب‌اندازی آنها تماماً سرشت مشترکی در سوگواری حسینی در آسیا را نشان می‌دهد كه از سرزمين‌هاي خاورميانه به سوي شرق گسترش يافته است.
منابع:
«آیین‌های عزاداری محرم در کشورهای اسلامی»، خبرگزاری خیمه
<http://armaneheyat.ir/vdcj.8evfuqexvsfzu.html>، 18 بهمن ۱۳۸۶
بلوكباشي، علي، ۱۳۸۰، نخل‌گرداني، تهران، دفتر پژوهش‌هاي فرهنگي
پوریا، علی، «عاشورا در اندونزی»، کوثر، اردیبهشت ۱۳۸۷، شمارة ۲۶
جلالی، غلامرضا، «مراسم عاشورا در جهان اسلام»، مشکو›، شمارة ۷۷-۷۶، پاییز و زمستان ۱۳۸۱، ۱۰۱-۹۱ ص
پي‌نوشت:
۱- نگاه کنید به شهاب، سید محمد اسد، ۱۳۸۵، الشیعه فی اندونیسیا، اعداد م. م. النجفی، قم، مؤسسه المومل الثقافیه
۲- اين انديشه را مقايسه كنيد با باور شيعيان كشور ترينيداد و توباگو و اعتقاد به شهادت توأمان اين دو امام (ع) و برگزاري مراسم حسي
۳- برای درک تفاوت معنای تعزیه در ایران، عراق و شبه قاره هند نگاه کنید به نخل‌گردانی، نوشتة دکتر علی بلوکباشی، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۰، ص ۲۴
۴- برای نمونه گزارش هانری رنه دالمانی، باستان‌شناس و سیاحتگر فرانسوی. نگاه کنید به نخل‌گردانی، نوشتة دکتر علی بلوکباشی، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۰
