آواها و نواهاي بيدارسازي در رمضان-۲

ايرانيان براي به موقع بيدار كردن مومنين از خواب، درگذشته تمهيدات گوناگون و زيبايي انديشيده بودند كه مهمترين وظيفه و زيباترين شكل آن، بهره‌گيري از تنوع موسيقيايي بود، در هر منطقه بسته به باورهاي خاص قومي قبيله‌اي و عرفي، بيدارسازي به شكلي زيبا صورت مي‌پذيرفت كه به عنوان‌هاي زير نامبرده شده و معرفي مي‌شوند:

سحرخواني به همراه سازِ ِِكوبي:
در اين نوع كه به صورت جمع‌خواني به همراه‌سازي كوبه‌اي مانند دهل، دهل دستي و با طبلك اجرا مي‌شده است. عده‌اي از جوانان هر منطقه يا محله يك تا دو ساعت پيش از اذان صبح به كوچه يا خيابان آمده و به همراه نوازنده، براي بيدارسازي مومنين با خواندن آوازهاي جمعي خاص به راه مي‌افتادند. مردم در پايان ماه رمضان به اين جوانان، به عنوان تشويق كمك نقدي يا كالايي مي‌نمودند اين آداب در هر منطقه نام خاصي داشت كه به عنوان نمونه از دو منطقه شاهدي مي‌آوريم:

الف: دٔم دٔم سحري در بوشهر: جوانان اين آوازها را به همراه سازكوبي دمام در ماه رمضان براي بيدارسازي مومنين مي‌خواندند:

تكخوان: السلام يا شهرالرمضان جمع: السلام يا شهرالرمضان (كوبش دمام)
تكخوان: همه خوابند ما بيداريم جمع: السلام يا شهرالرمضان (كوبش دمام)
تكخوان: به حق لاالهالاالله جمع: السلام يا شهرالرمضان (كوبش دمام)
تكخوان: السلام يا شهرالرمضان (الخ...)

ب: الله‌رمضو در سيستان: جوانان اين آوازها را به همراه سازكوبي دهل يا دهلك در ماه رمضان براي بيدارسازي مومنين مي‌خواندند:

تكخوان: رمضوالله، الله رمضو (پاسخ جمع همان)
تكخوان: رمضو اومده برخورد و كلو جمع: رمضو الله، الله رضو
تكخوان: رمضوالله، الله مرضو تكرار جمع
تكخوان: رمضوالله خوش نوم خدا جمع: رمضوالله الله رمضو
تكخوان: روزه ميگيره لاغر مشوي جمع: رمضوالله الله رمضو
تكخوان: روزه ميخورنو، كافر مشوي جمع: رمضوالله الله رمضو
تكخوان: رمضو اومده ميهمانش كنه جمع: رمضوالله الله رمضو(دوبار ميخوانند)
تكخوان: اشتر بابه ره قربنش كنه جمع: رمضوالله الله (دوبار ميخوانند)
تكخوان: اشتر بابه قربون نشوه جمع: رمضوالله الله (دوبار ميخوانند)
تكخوان: گاوگوساله ره قربنش كنه جمع: رمضوالله الله
جمع با هم: بيبييا، برخيز
مارا دير شته
گوبور گوسله ره بكند و زيرشته

* برگرفته از کتاب «موسیقی رمضان در ایران» به کوشش هوشنگ جاوید،‌ انتشارات سوره مهر،‌۱۳۸۳