مطالعهء انسان‌شناختی مراسم عاشورا در شهرستان اردبیل

پایان‌نامه . دولتی - وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی . ۱۳۸۹ . کارشناسی ارشد

آیین‌های سوگواری عاشورا در شهرستان اردبیل تنها یک پدیده ساده مذهبی نیست، بلکه چنان کیفیتی را داراست که خصائص یک نمود زنده و فعاّل فرهنگی و اجتماعی را آشکار می‌سازد. هدف این تحقیق درک و توصیف دقیق و ضخیم مراسم عاشورا در جامعه اردبیل به عنوان یک میراث فرهنگی در زمان کنونی و تحلیل کارکردهای اجتماعی این مراسم در جامعه مورد بررسی است. لذا پژوهش حاضر می‌کوشد با تکیه به روش مردم‌نگاری، توصیفی جامع، عینی و بدون استنتاج ارزشی از سنن و رسوم عزاداری حسینی در اردبیل ارائه دهد و با توسل به نظریات امیل دورکیم و کلیفورد گیرتز، کارکردهای این مراسم را در حیات اجتماعی و فرهنگی مردم بررسی کند. در این پژوهش مفاهیم و پدیده‌‌‌ها در موقعیت طبیعی و نه مصنوعی مورد مطالعه قرار می‌گیرند؛ و برای فهم کنش‌‌‌های اجتماعی در مراسم عزاداری به تفسیر بازیگران اجتماعی از کنش‌‌‌هایشان توجه می‌شود. با این وصف، پس از گردآوری داده‌ها و برای سازمان‌دهی و تعبیر آن-ها سعی شده است که از رویکردی «اتیک» استفاده شود تا بتوان داده‌ها را به شیوه‌ای علمی با نظریات موجود انطباق داده و نتایج را به آن‌ها مستند کرد. یافته‌های تحقیق در دو دسته کلیِ «کیفیت و ترتیبات برگزاری مراسم عاشورا» و «علائم و نشانه‌ها در مراسم عاشورا» موضوع‌بندی شده است. نتیجه کلی آن است که افراد با شرکت در مراسم عاشورا، هویت جمعی و تشخص اجتماعی می‌یابند و فردیت آن‌ها در خدمت «وجدان جمعی» قرار می‌گیرد. علائم و نمادهای به-کاررفته در مراسم عزاداری که مأخوذ از نظام فرهنگی جامعه مورد بررسی است به نوبه خود تعلق عزاداران به یک جمع مشخص را نشان می‌دهند.