کد مطلب : ۱۲۹۸۵
مهم‌ترین مجموعه‌های عاشورایی
اصلاح و صیانت تعزیهخوانی و آموزش گروه‌های تعزیه‌خوان، معرفی سبک‌ها و آداب و و روش‌های اصیل و صحیح عزاداری و تجلیل از پیشکسوتان مجالس نمونه از جمله این موارد است.
نوآوری و تبلیغ سبک‌های جدید متناسب با شئون مراسم سوگواری و برنامه‌ریزی به منظور ارتقای کیفیت مداحی و آشنا‌سازی مداحان با سیره زندگانی و مراثی و مقاتل ائمه معصومین (ع)نیز در همین ارتباط مورد تأکید قرار گرفته‌اند.
پس از ابلاغ مصوبه ۶۰۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی به سازمان، مبنی بر ساماندهی شئون فرهنگی در مناسبت‌های مذهبی، ستادی مركزی متشكل از دستگاه‌های مرتبط همچون سازمان صدا و سیما، وزارت كشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیروی انتظامی، نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و وزارت اطلاعات در سازمان ایجاد شد كه ریاست این ستاد نیز برعهده سازمان تبلیغات اسلامی گذاشته شده است.
فعالیت‌های این نهاد تمام مناسبت‌های مذهبی در ایران را در بر می‌گیرد؛ برای نمونه در نخستین جلسه این ستاد كه ۱۷ اردیبهشت سال ۱۳۸۶ برگزار شد، چگونگی برگزاری مراسم عزاداری در ایام فاطمیه بررسی شد.
همچنین احصا و اولویت‌بندی مناسبت‌های مذهبی یكی از فعالیت‌های مهم ستاد مركزی ساماندهی شئون فرهنگی در سال گذشته بود. با توجه به اینكه پیشینه برخی دهه‌ها كه به‌تازگی بر اساس مناسبت‌های مذهبی نامگذاری شده است، به همین دهه اخیر برمی‌گردد، همه اعضای ستاد بر نظارت دقیق بر این نامگذاری‌ها تأكید كردند.
شورای هیئات مذهبی
سازمان تبلیغات اسلامی برای بهبود فرآیند ساماندهی تشکل‌های دینی، سرانجام به این نتیجه رسید که تشکلی میانی به نام«شورای هیئات مذهبی» تشکیل دهد.
نخستین دوره این شورا در ۲۸ استان و ۱۷۰ شهرستان کشور تشکیل شد.
مهم‌ترین اقدامات این شوراها را در دوره اول، تشکیل هسته اولیه شوراها بود که این هسته اولیه، به‌تدریج توانست آسیب‌شناسی هیئتهای مذهبی را انجام دهد. این آسیب‌شناسی، پایه و اساس کار‌های بعدی شورای هیئتهای مذهبی شد.
پس از دوره اول، دوره دوم فعالیت شورای هیئتهای مذهبی آغازبهکار کرد که در این دوره شوراهای هیئتهای مذهبی توانستند با تکیه بر تجربیات بر جای مانده از دوره اول، بیش از ۴۰۰ مصوبه شاخص و عملیاتی داشته باشند.
از مهم‌ترین فعالیت‌های این دوره می‌توان به برگزاری کنگره‌های شعر عاشورایی در ۹ استان اشاره کرد که محصولات این کنگره‌های شعر با عنوان «نوحه‌های کف دستی» در اختیار مداحان قرار گرفت.
همچنین برپایی نمایشگاه‌های بزرگ برای ارائه آثار فاخر عاری از آسیب‌های مشخص، تشکیل دوره‌های آموزشی و توجیهی در استان‌ها و شهرستان‌ها، برگزاری ۱۰۰۰ همایش سراسری در آستانه محرم گذشته از جمله دیگر فعالیت‌های شاخص شوراهای هیئتهای مذهبی در سراسر کشور بود.
آیین‌نامه انتخابات شورای هیئات مذهبی تصریح دارد که داوطلب‌های عضویت در شورای هیئات مذهبی شهرستان باید بین ۲۵ تا ۶۰ سال سن داشته باشند و افزون بر این بیش از سه سال مسئولیت هیئتی را که به نمایندگی از آن، کاندید می‌شوند بر عهده داشته باشند. در نیمه دوم سال جاری این شورا سومین دوره خود را با مأموریت‌های مشخص آغاز نموده است.
کانون مداحان و شاعران اهل بیت (ع)
كانون مداحان و شاعران مذهبی با هدف ساماندهی نرم‌افزاری جامعه مداحان کشور فعالیت خود را آغاز کرده است.
اهداف کانون عبارت است از:
۱. ایجاد زمینه‌های مناسب برای پرورش استعدادهای بالقوه
۲. ارائه شاخصی نو و کامل با تکیه بر شیوه سنتی
۳. تعیین مشخصات حقیقی و حقوق مداحان (صنفی و ...)
۴. کشف مدام استعدادهای پنهان در گوشه و کنار کشور اسلامی و ایجاد بستر مناسب برای بروز استعدادهای نهفته
۵. بسط و گسترش معیار صحیح و واقعی در آیین مداحی
۶. تعیین ضوابط و چار‌چوب‌های مشخص و کاربردی برای مداحی در مراسم و برنامه‌های مذهبی
۷. دفاع از کیان اسلام و مقابله با تحریف‌ها، بدعت‌ها و خرافه‌ها
مراحل اجرایی تشکیل کانون مداحان
گام اول: شناسایی مداحان و شاعران مذهبی
گام دوم: تشکیل بانک اطلاعاتی
گام سوم: ایجاد زمینه برای تشکیل کانون مداحان
به منظور برنامه‌ریزی شایسته درباره فعالیت‌های فرهنگی-تبلیغی-مذهبی توسط مداحان و نظارت کامل بر حسن اجرای امور و مقابله با انحرافات و بدعت‌ها و ایجاد هماهنگی در فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی مداحان کانونی در هر استان تشکیل می‌شود.
بنیاد دعبل
بنیاد دعبل خزاعی از سال ۱۳۸۲ و با هدف خدمت‌رسانی و اهداف صنفی برای جامعه ستایشگران، شعراء و ذاكران اهل بیت عصمت و طهارت تشکیل شده است.
تشکیل این بنیاد زمانی صورت گرفت که در سال ۸۱ عده‌ای از بزرگان و عالمان جامعه مداحان طی نامه‌ای مشكلات مداحان را برای مقام معظم رهبری مطرح كردند؛ به‌ویژه مسئله بیمه مداحان را و اینكه وقتی آنها به سن كهولت می‌رسند، زیر پوشش هیچ سازمانی قرار نمی‌گیرند؛ چراكه مداحی به منزله یك شغل و حرفه قبول نشده است.
مقام معظم رهبری نیز نسبت به این موضوع حساس شدند و با پیگیری‌های لازم آن را به سازمان تبلیغات اسلامی ارجاع دادند تا راهی برای این مسئله بیندیشند؛ به این ترتیب این بنیاد برای رفع مشکلات مداحان و در قالب مؤسسه حقوقی مستقلی شکل گرفت که از حمایت‌های سازمان تبلیغات اسلامی برخوردار بود.
در سایت این بنیاد درباره اهداف بنیاد دعبل آمده است: «به منظور اعتلا و گسترش این وظیفه مهم با ایجاد بستر مناسب فرهنگی و معرفت دینی بر پایه ارزش‌های قرآنی و مكتب عترت (ع) ضروری است كه با ساماندهی و برنامه‌ریزی ضمن شناسایی خدمتگزاران فرهنگی و مادحان و ذاكران اهل بیت (ع) با برطرف‌کردن مشكلات معنوی و مادی و ارج‌نهادن به خدمات آنان با ایجاد نهادی كه بتواند این مهم را به انجام رساند، بنیاد خدماتی علمی، فرهنگی دعبل كه به لحاظ حقوقی غیر انتفاعی و غیر دولتی خواهد بود، با اهداف و شرایط مندرج در اساسنامه تأسیس شد و در چارچوب قوانین و مقررات كشور فعالیت خواهد کرد.»
تا سال گذشته با توجه به اعلام مدیرعامل وقت بنیاد، بالغ بر ده‌هزار مداح در کشور توسط این بنیاد شناسایی شده بودند. از ابتدای سال ۱۳۸۵ این بنیاد توانست، در تعامل با سازمان تأمین اجتماعی مسئله بیمه مداحان کشور را در دستور کار خود قرار دهد.
مركز مطالعات راهبردی خیمه
مرکز مطالعات راهبردی خیمه فعالیت خود را از محرم سال ۸۱ با موضوع محوری امام حسین (ع)، عاشورا و مناسک آیینی و در قالب یک تشکل غیر دولتی (NGO) آغاز کرده است.
مخاطبان:
محققان، پژوهشگران، نویسندگان عرصه عاشورا، مدیران و مسئولان تشکل‌های دینی، وعاظ، منبری‌ها، مداحان، مدیران و مسئولان فرهنگی کشور
حوزه‌های فعالیت:
حوزه‌های نظری: تاریخ، جغرافیا، رجال، فرهنگ و اجتماع، مفاهیم، اندیشه، کتاب‌شناسی، جامعه‌شناسی
حوزه‌های عملی:
سه شاخه تحقیق و پژوهش، تولید محتوا و رسانگری با موضوع عاشورا، امام حسین (ع) و مناسک آیینی
ارکان:
پژوهشکده امام حسین (ع)
آموزشکده امام حسین (ع)
واحد اسناد و اطلاعات تخصصی امام حسین (ع)
واحد پژوهش‌های اجتماعی و مردم‌شناسی
واحد تولیدات چندرسانه‌ای Multimedia
انتشارات تخصصی امام حسین (ع)
بنیاد عاشورا
پایگاه اطلاع‌رسانی خیمه armaneheyat.ir
ماهنامه خیمه
گاهنامه تخصصی مداحی (زمزمه)
فصل‌نامه تخصصی روز دهم
واحد آموزشی فن خطابه و رثا
واحد هنرهای آیینی
كتابخانه تخصصی امام حسین (ع)
کتابخانه تخصصی امام حسین (ع) زیرمجموعه‌ای از واحد اسناد و اطلاعات تخصصی امام حسین (ع) وابسته به مرکز مطالعات راهبردی «خیمه» است.
مرکز مطالعات راهبردی خیمه با تحقیق و پژوهش درباره امام حسین (ع) عاشورا و مناسک آیینی تلاش می‌کند، ضمن پاسداشت حرمت و قداست موضوعات ذکرشده با پرهیز از سهل‌انگاری و ساده‌اندیشی و با تعمق در ابعاد مختلف آن موضوعات، زمینه دستیابی به کنه مفاهیم یادشده را فراهم آورد.
این کتابخانه تاکنون توانسته است، نزدیک به ۴۰۰۰ عنوان کتاب با موضوع امام حسین (ع) و عاشورا جمع‌آوری کند. کتابخانه تخصصی امام حسین (ع) با داشتن فضای سالن مطالعه و ارائه خدمات اینترنتی به مخاطبان، گنجینه‌ای گران‌بها را در دسترس آنها به‌ویژه پژوهشگران قرار داده است و دسترسی به منابع این کتابخانه در آینده‌ای نزدیک از طریق وب‌سایت www.kdl.ir امکان‌پذیر است.
این کتابخانه گستره مورد قبولی از مقاتل، زندگی‌نامه، احادیث و روایات، اشعار، موسوعه، دایر›المعارف و ... با دیدگاه‌های متنوع ادبی، هنری، فلسفی و ... را شامل می‌شود.
مسئولان کتابخانه مفتخرند که تجربیات چند ساله خود در گردآوری اسناد یادشده را در اختیار علاقه‌مندان و مجموعه‌هایی که امکانات لازم برای تجهیز چنین کتابخانه‌هایی با موضوعات دیگر را دارند، قرار دهند.
خانه مداحان
خانه مداحان اهل بیت (ع) در قالب یك مؤسسه فرهنگی زیرمجموعه شهرداری تهران به ثبت رسیده است.
خانه مداحان اهل بیت (ع) در قالب یك مؤسسه فرهنگی زیرمجموعه شهرداری تهران به ثبت رسیده است و روز جمعه ۱۵ آبان ماه سال ۱۳۸۸ با حضور محمدباقر قالیباف شهردار تهران، خاموشی ریاست سازمان تبلیغات اسلامی و شماری از مداحان پیشکسوت تهرانی نظیر حاج غلامرضا سازگار، علی انسانی، مهدی آصفی و علی آهی آغازبهکار کرد.
علی آهی همچنین در این مراسم در جایگاه مدیر این مؤسسه فرهنگی معرفی شد. او از اعضای هیئت مدیره موسسه دعبل نیز است.
پیش‌بینی شده است که خانه مداحان به محلی برای گردهمایی و تبادل آرا و افكار مداحان و تولید محتوا برای ذاكران و مداحان تبدیل شود. محل استقرار این مؤسسه هم‌اکنون در عمارت فخرالدوله واقع در منطقه ۱۲ تهران است.
دفتر هنر و ادبیات هلال
دفتر ادب و هنر هلال ذیل سازمان تبلیغات اسلامی و با مدیریت حجت‌الاسلام حسین فتحی تأسیس شده است.
فعالیت‌های این دفتر را می‌توان در حوزه‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:
فعالیت در زمینه ادبیات آیینی
تغذیه فکری ائمه جماعات و روحانیان
احیاء و تصمیم آثار و کتب مؤثر قدما در زمینه ادبیات آیینی
راه‌اندازی سایت مدایح
راه‌اندازی کتابخانه تخصصی ادبیات آیینی
آرشیو هشت هزار ساعت فایل صوتی مداحی
راه‌اندازی انجمن ادبی هلال
افتتاح انجمن ادبی هلال
اولین نشست «انجمن ادبی هلال» با حضور پیشکسوتان عرصه ادب آیینی و شاعران و ذاکران اهل بیت (ع) چهارشنبه ۲۷ آبان ماه سال ۱۳۸۸ در پژوهشکده باقرالعلوم (ع) برگزار شد. هدف تأسیس این انجمن به گفته مدیر دفتر هلال برداشتن گامی مثبت برای ارتقای سطح کیفی ادبیات آیینی و فضای مدح و مرثیه اهل بیت (ع) است.
انتشارات
دفتر هلال برای تحقق اهدافش کتاب‌های مختلفی چاپ و نشر می‌کند.
قصاید رضوی، مرآت ولایت، یک ماه خون‌گرفته، صدف نبوت، یک دم، آتش مهر، بهار امامت از جمله آثار منتشرشده در دفتر هنر و ادبیات هلال است.
ستاد تعزیه سازمان اوقاف و امور خیریه
ستاد تعزیه اداره کل اوقاف و امور خیریه، در محرم سال ۱۳۸۷ تأسیس شد.
این ستاد برای ارزش‌گذاری به این سنت عزای حسینی و انطباق آن با قداست سالار شهیدان حسین بن علی (ع) و حفظ شأن و تربیت قیام عاشورا و شهدای کربلا فعالیت خود را آغاز کرده است.
پنج هدف این ستاد درباره زنده نگه‌داشتن یاد حسین (ع) را ساماندهی به گروه‌های تعزیه و تهیه بانک جامع اطلاعاتی درباره موضوع، تبدیل نسخ تعزیه بر اساس مستندترین روایات عاشورایی و حفظ و حراست از ارزش‌های ادبی متون، آموزش علاقه‌مندان و گروه‌های تعزیهخوانی، صدور مجوز فعالیت‌های گروه‌های تعزیهخوانی، حمایت‌های مختلف از گروه‌های موفق به دریافت مجوز برای این ستاد در نظر گرفته شده است.
جهت‌دهی به وضعیت موجود تعزیه و کار علمی برای تقویت فضای این حرکت فرهنگی کهن، هم‌شأن‌كردن محتوای مراسم تعزیه با جایگاه ائمه اطهار، پیوند هنری بین اجرای تعزیه و اجرای تئاتر و ترویج ارزش‌های دینی و سامان‌بخشی به نذورات و اجرای نیات واقفان از دیگر اهداف این ستاد است.
اعضای این ستاد، مطالعاتی درباره تاریخ تعزیه انجام می‌دهند تا این هنر تاریخی همراه با مطالعات فراوان و علمی حراست و نگهداری شود.
نفرات و گروه‌های تعزیه‌خوان برای ثبت‌نام در ستاد تعزیه، باید به ادارات اوقاف و امور خیریه استان تهران مراجعه کنند.
تأمین نیازهای مالی، در اختیارگذاشتن مكان‌های خاص برای اجرای تعزیه، برگزاری سفرهای زیارتی از جمله اقدامات حمایتی اداره كل اوقاف و امور خیریه استان تهران خواهد بود.
انجمن تعزیه
جمعی از تعزیه‌خوانان و پژوهشگران فعال كشور در عرصه هنر تعزیه، به منظور حمایت از این هنر اصیل ایرانى، «انجمن تعزیه ایرانیان» را به عنوان یك سازمان غیردولتی (NGO) راه‌اندازی كردند.
این انجمن پس از گذشت نزدیك به سه سال از اعلام موجودیت در سال ۸۲، در آذرماه ۸۶ با شش عضو اصلی و دو عضو علی‌البدل راه‌اندازی شد.
هــدف «انجمــن تعزیــه ایرانیـــان» سروسامان‌دادن و رسیدگی به امور تعزیه‌خوانان بود كه خدماتی به آنان ارائه شود.
این انجمن كه هیئت مدیره آن داوود فتحعلی‌بیگی رئیس هیئت مدیره، مدیرعامل و عضو اصلی، رضا سعیدی، نایب رئیس و عضو اصلی، مرتضی صفاریان، خزانه‌دار و عضو اصلی، لاله تقیان، منشی و عضو اصلی، اسماعیل محمدی، عضو اصلی، علاءالدین قاسمی، عضو اصلی، محمد رضایی، عضو اصلی، محمدحسین ناصربخت، بازرس اصلی، عباس صالحی، بازرس علی‌البدل، احمد عزیزی، عضو علی‌البدل و رجبعلی معینیان، عضو علی‌البدل هستند، به شماره ۲۲۰۵۸ ثبت شد و فعالیت خود را آغاز كرد.
در حال حاضر این انجمن، تعزیه‌خوانان داوطلب را به عضویت در می‌آورد که ارائه كارت ملی، شناسنامه، مدرك تحصیلی و تكمیل فرم برای عضویت لازم است.
هاشم فیاض نیز یكی از اعضای مؤسس این انجمن بود که در میانه راهِ انجام مراحل ثبت فوت كرد.
انجمن تعزیه ایرانیان با توجه به صدور مجوزش به صورت دو ساله و درحالی‌که بیش از یک سال از صدور مجوز آن می‌گذرد، هنوز مكان ثابت و محل مشخصی ندارد؛ بنابراین فعالیت خاصی ندارد و جلسات انجمن در تماشاخانه سنگلج تهران برگزار می‌شود.
سازمان فرهنگی هنری شهرداری در توافق‌هایی با این انجمن قول خرید مکان ثابت را به آنها داده است که در این حالت به صورت هفتگی تعزیهخوانی خواهد داشت.
اداره كل نغمات آیینی
اداره کل نغمات آیینی از سال ۸۳ به نظور تدوین، تولید و نظارت بر مراثی و مداحی، اذان، هم‌خوانی فعالیت خود را آغاز کرد و در سال ۸۶ به اداره کل تغییر یافت.
یکی از رسالت‌های رسانه، انعکاس آیین‌های جامعه است؛ از جمله مناسبت‌های دینی، مذهبی، ملی و سیاسی که از مصادیق آن، دهه آغازین محرم، تاسوعا و عاشورا حسینی است که رسانه حضور پررنگ‌تر در میان مردم می‌یابد و مشاهدات بی‌واسطه خود را از آنچه در مساجد، تکایا و کوچه و خیابان می‌گذرد، روایت می‌کند.
نابه‌سامانی فضای فعلی مداحی و نغمه‌سرایی عاشورایی کشور، با وجود توسعه کمی و کیفی شعر عاشورایی هنوز به نقطه مطلوب نرسیده است. یکی از وظایف اداره کل نغمات آیینی ساماندهی در این حوزه است.
نغمات آیینی مجموعه‌ای از مفاهیم بلند دینی، عرفانی و اعتقادی درهم‌آمیخته با هنرهای زیبای آواز (vocal)، هم‌خوانی (choral)، ادعیه‌خوانی، ابتهال، تلاوت و ... است که پخش و ترویج آنها به حضور هرچه بیشتر ایران و تحکیم جایگاه آن در منطقه به مثابه فرهنگ انحصاری کمک می‌کند.
اداره نغمات آیینی در ابتدا به منظور تولید، تدوین و نظارت بر ادعیه، ابتهال، هم‌خوانی و تولید اذان زیر نظر معاونت صدا فعالیت خود را آغاز کرد و از سال ۸۶ به اداره کل تبدیل شد.
شناسایی چهره‌های مداحی، مؤذنین، گروه‌های هم‌خوانی و سامان‌دادن به آنها، جمع‌آوری آثار و نظارت بر آنها با توجه به مسائل فرهنگی و اسلامی از اهداف این اداره کل است.
تاکنون مجموعه‌های بسیاری در قالب لوح فشرده، از جمله گزیده‌های سخنرانی‌ها، آیات قرآن به صورت موضوعی، اذان، ابتهال، مداحی و مراثی به مراکز استانی شبکه‌ها و همچنین شبکه‌های صدا و سیما ارسال شده است.
در سال جاری اداره کل نغمات آیینی همایش بزرگ گروه‌های هم‌خوانی کشور را برگزار کرد و در نظر دارد که در آذرماه نیز هفتمین همایش تجلیل از پیرغلامان را برگزار کند.
نمایشگاه عطر سیب
نمایشگاه «عطر سیب» هر سال و از سال ۱۳۸۲ با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برگزار می‌شود و در آن اقلام مختلف فرهنگی و زیرساختی مورد نیاز هیئات مذهبی ارائه می‌شود و با یارانه حمایتی در اختیار آنها قرار می‌گیرد.
از نکات مهم این نمایشگاه می‌توان به تجهیز مساجد در کنار هیئتهای مذهبی و همچنین توجه جدی به هیئتهای دانش‌آموزی اشاره کرد که هر دو مورد گام‌هایی روبه‌جلو محسوب می‌شوند.
همچنین در میان اقلام فرهنگی تولیدشده برای هیئت‌ها و تکایا برای جایگزین شمایل‌های متداول‌شده در سال‌های قبل، تصاویر شهدای جنگ منتشر شد و در اختیار هیئت‌ها قرار گرفت.
پنجمین دوره نمایشگاه عطر سیب در دی‌ماه ۱۳۸۶ برگزار شد. در این نمایشگاه ضریحی که با هدف نصب در حرم حضرت ابوالفضل (ع) در حال ساخت بود نیز به نمایش درآمد.
این نمایشگاه در فرهنگسرای بهمن در جنوب شرقی تهران برگزار شد. جنوب و شرق تهران میزبان شصت درصد هیئتهای مذهبی تهران هستند.
ششمین دوره نمایشگاه عطر سیب نیز در دی‌ماه ۱۳۸۷ برگزار شد. بودجه این نمایشگاه ۳ میلیارد تومان بود و به گفته محمدهادی ایازی مشاور شهردار تهران، بالغ بر ۱۳ هزار هیئت مذهبی با مراجعه با سازمان تبلیغات اسلامی و دریافت معرفی‌نامه می‌توانستند از امکانات این نمایشگاه بهره‌مند شوند.
اقلام فرهنگی، مواد خوراکی، فرش، اقلام صوتی و تصویری و همچنین اقلام انتظامی برای هم‌یاران پلیس از جمله کالاهایی است که در این نمایشگاه در اختیار هیئت‌ها قرار گرفت.
در این دوره برای مساجد ۳۰۰ هزار تومان، حسینیه‌ها ۲۵۰ هزار تومان، مدارس دارای هیئتهای دانش‌آموزی ۱۰۰ هزار تومان و تکایا ۱۷۰ هزار تومان اعتبار در نظر گرفته شده بود.
مجمع جهانی بزرگداشت حضرت علی‌اصغر (ع)
همایش بزرگداشت حضرت علی اصغر (ع) هر سال در اولین جمعه ماه محرم با هدف نشان‌دادن حقانیت نهضت عاشورا و مظلوم‌بودن حضرت علی اصغر (ع) به جهان برگزار می‌شود.
همه ساله در مراسمی كه به نام بزرگداشت حضرت علی اصغر (ع) در نخستین جمعه ماه محرم‌الحرام برگزار می‌شود، بانوان مسلمان با فرزندان شیرخواره خود در این مراسم حضور می‌یابند و با پوشاندن لباس‌هایی متحدالشكل به شیرخوارگان، به یاد نوزاد حسین بن علی (ع) در كربلا، به عزاداری می‌پردازند.
شش سال قبل، اولین مراسم بزرگداشت علی اصغر (ع) در ایران و در مهدیه تهران برگزار شد.
این مراسم از همان نخستین سال به صورت هم‌زمان در كشورهای عراق، بحرین، كویت، عربستان سعودی (منطقـ‹الشرقیه و قطیف و توابع آن)، قطر، امارات، عمان، هند، پاكستان، افغانستان، تایلند، هلند، دانمارك، سوئد، كانادا، لندن، آلمان، فرانسه، آمریكا و میشیگان -توسط عراقی‌های مقیم آمریكا- و استرالیا برگزار شد.
تاكنون پنج دوره از مراسم بزرگداشت جهانی حضرت علی اصغر (ع)، در استان‌ها و شهرستان‌های ایران و هم‌زمان در سی كشور جهان برگزار شده است.
امسال (۱۳۸۸) ششمین دوره مراسم مذكور دومین جمعه ماه محرم برگزار می‌شود. دلیل تغییر این مراسم به دومین جمعه ماه محرم، مصادف‌شدن اولین روز محرم با اولین جمعه بیان شده است.
هماهنگی این مراسم بر عهده مجمع و معاونت بین‌المللی برگزاری این مراسم در جهان است كه هر سال هیئت‌ها و حسینیه‌ها و كانون‌های مستعد را شناسایی می‌كند.
مسئول برگزاری محافل جهانی شیرخوارگان حسینی می‌گوید: «این مراسم به دور از هرگونه حمایت‌های دولتی و به صورت خودجوش و مردمی برگزار می‌شود. هیئت‌هایی از سراسر جهان برای برگزاری این مراسم با مجمع هماهنگ می‌كنند و ما انسان‌های شاخص هر جامعه (روحانی، خادم امام حسین (ع)) را در نقش نماینده مجمع در همان منطقه انتخاب می‌كنیم.»
مسئولان این مراسم در صدد برگزاری این همایش در یمن هم هستند.
به گفته داود منافی‌پور دبیر برگزاری این همایش، ثبت بین‌المللی نخستین جمعه ماه محرم به نام روز جهانی بزرگداشت حضرت علی اصغر (ع) در سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (UNESCO) یكی از اهداف این مجمع جهانی است.
همایش تجلیل از پیرغلامان
تاكنون ۶ دوره از این همایش با هدف توجه به مراثی صحیح، ترویج و تکریم عزاداری سنتی و اصیل ایرانی، تکریم ذاکران اهل بیت (ع) به مثابه الگوهای مناسب در جامعه و معرفی مداحی و مراثی مورد قبول در اسلام از رسانه ملی برگزار شده است.
دست‌اندركاران این همایش اعتقاد دارند استفاده از پیرغلامان اهل بیت (ع) در صدا و سیما در سال‌های اخیر، تدوین ملاک‌های مورد قبول در مداحی، جلوگیری از پخش مداحی نامناسب از صدا و سیما و شکل‌گیری اداره کلی به نام اداره کل نغمات آیینی در سازمان از نتایج برگزاری این همایش در ۶ سال گذشته بوده است.
در سال ۸۲ در اولین دوره برگزاری همایش، از ۲۰ مداح و دو شاعر اهل بیت (ع) در سطح تهران، سال ۸۳ از ۱۶ مداح در سطح کشور، سال ۸۴ از ۱۵ مداح و دو پیشکسوت، سال ۸۵ از ۱۹ مداح و پیرغلام اهل بیت (ع) و در سال ۸۶ از ۱۶ پیرغلام از استان‌های تهران، گلستان، گیلان، لرستان، بوشهر، مرکزی، زنجان، خراسان و همدان تجلیل شد.
سه ماه قبل از برگزاری همایش، مراکز استان‌ها با تشکیل کمیته‌های متشکل از مراکز فرهنگی، اسامی پیرغلامان را بر اساس ملاک‌هایی چون سن، سابقه فعالیت، رعایت اصول فنی و سبک‌شناسی، خوش‌نامی و اخلاق و منش تأثیرگذار، داشتن مؤلفه‌های شناختی از بحث‌های تاریخی و دینی، تربیت شاگردان متعدد و داشتن تألیفات و تصنیفات به همراه بیوگرافی یا زندگی‌نامه آنها به ستاد برگزاری ارسال می‌کنند.
هیئت خبرگان که متشکل از هفت نفر از بزرگان مداحی از جمله حاج علی آهی، حاج علی انسانی، غلامرضا سازگار، حجت‌الاسلام سید قاسم شجاعی و ... هستند در جلسات متعددی با بررسی زندگی‌نامه این پیرغلامان تعدادی را از میان آنها انتخاب می‌کنند.
در طول ۶ دوره برگزاری این همایش، حدود هزار پیرغلام در سطح کشور و حدود هزار مبلغ اهل بیت (ع) در جهان با همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی شناسایی شده‌اند.
میانگین سنی پیرغلامانی که در این سال‌ها از آنها تقدیر شده است، ۶۵ سال بوده است. در میان برگزیدگان، کسانی هستند که بیش از ۹۰ سال از زندگی خود را صرف ترویج معارف اهل بیت (ع) کرده‌اند یا تألیفات بسیار در این زمینه دارند.
نوآوری و تبلیغ سبک‌های جدید متناسب با شئون مراسم سوگواری و برنامه‌ریزی به منظور ارتقای کیفیت مداحی و آشنا‌سازی مداحان با سیره زندگانی و مراثی و مقاتل ائمه معصومین (ع)نیز در همین ارتباط مورد تأکید قرار گرفته‌اند.
پس از ابلاغ مصوبه ۶۰۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی به سازمان، مبنی بر ساماندهی شئون فرهنگی در مناسبت‌های مذهبی، ستادی مركزی متشكل از دستگاه‌های مرتبط همچون سازمان صدا و سیما، وزارت كشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیروی انتظامی، نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و وزارت اطلاعات در سازمان ایجاد شد كه ریاست این ستاد نیز برعهده سازمان تبلیغات اسلامی گذاشته شده است.
فعالیت‌های این نهاد تمام مناسبت‌های مذهبی در ایران را در بر می‌گیرد؛ برای نمونه در نخستین جلسه این ستاد كه ۱۷ اردیبهشت سال ۱۳۸۶ برگزار شد، چگونگی برگزاری مراسم عزاداری در ایام فاطمیه بررسی شد.
همچنین احصا و اولویت‌بندی مناسبت‌های مذهبی یكی از فعالیت‌های مهم ستاد مركزی ساماندهی شئون فرهنگی در سال گذشته بود. با توجه به اینكه پیشینه برخی دهه‌ها كه به‌تازگی بر اساس مناسبت‌های مذهبی نامگذاری شده است، به همین دهه اخیر برمی‌گردد، همه اعضای ستاد بر نظارت دقیق بر این نامگذاری‌ها تأكید كردند.
شورای هیئات مذهبی
سازمان تبلیغات اسلامی برای بهبود فرآیند ساماندهی تشکل‌های دینی، سرانجام به این نتیجه رسید که تشکلی میانی به نام«شورای هیئات مذهبی» تشکیل دهد.
نخستین دوره این شورا در ۲۸ استان و ۱۷۰ شهرستان کشور تشکیل شد.
مهم‌ترین اقدامات این شوراها را در دوره اول، تشکیل هسته اولیه شوراها بود که این هسته اولیه، به‌تدریج توانست آسیب‌شناسی هیئتهای مذهبی را انجام دهد. این آسیب‌شناسی، پایه و اساس کار‌های بعدی شورای هیئتهای مذهبی شد.
پس از دوره اول، دوره دوم فعالیت شورای هیئتهای مذهبی آغازبهکار کرد که در این دوره شوراهای هیئتهای مذهبی توانستند با تکیه بر تجربیات بر جای مانده از دوره اول، بیش از ۴۰۰ مصوبه شاخص و عملیاتی داشته باشند.
از مهم‌ترین فعالیت‌های این دوره می‌توان به برگزاری کنگره‌های شعر عاشورایی در ۹ استان اشاره کرد که محصولات این کنگره‌های شعر با عنوان «نوحه‌های کف دستی» در اختیار مداحان قرار گرفت.
همچنین برپایی نمایشگاه‌های بزرگ برای ارائه آثار فاخر عاری از آسیب‌های مشخص، تشکیل دوره‌های آموزشی و توجیهی در استان‌ها و شهرستان‌ها، برگزاری ۱۰۰۰ همایش سراسری در آستانه محرم گذشته از جمله دیگر فعالیت‌های شاخص شوراهای هیئتهای مذهبی در سراسر کشور بود.
آیین‌نامه انتخابات شورای هیئات مذهبی تصریح دارد که داوطلب‌های عضویت در شورای هیئات مذهبی شهرستان باید بین ۲۵ تا ۶۰ سال سن داشته باشند و افزون بر این بیش از سه سال مسئولیت هیئتی را که به نمایندگی از آن، کاندید می‌شوند بر عهده داشته باشند. در نیمه دوم سال جاری این شورا سومین دوره خود را با مأموریت‌های مشخص آغاز نموده است.
کانون مداحان و شاعران اهل بیت (ع)
كانون مداحان و شاعران مذهبی با هدف ساماندهی نرم‌افزاری جامعه مداحان کشور فعالیت خود را آغاز کرده است.
اهداف کانون عبارت است از:
۱. ایجاد زمینه‌های مناسب برای پرورش استعدادهای بالقوه
۲. ارائه شاخصی نو و کامل با تکیه بر شیوه سنتی
۳. تعیین مشخصات حقیقی و حقوق مداحان (صنفی و ...)
۴. کشف مدام استعدادهای پنهان در گوشه و کنار کشور اسلامی و ایجاد بستر مناسب برای بروز استعدادهای نهفته
۵. بسط و گسترش معیار صحیح و واقعی در آیین مداحی
۶. تعیین ضوابط و چار‌چوب‌های مشخص و کاربردی برای مداحی در مراسم و برنامه‌های مذهبی
۷. دفاع از کیان اسلام و مقابله با تحریف‌ها، بدعت‌ها و خرافه‌ها
مراحل اجرایی تشکیل کانون مداحان
گام اول: شناسایی مداحان و شاعران مذهبی
گام دوم: تشکیل بانک اطلاعاتی
گام سوم: ایجاد زمینه برای تشکیل کانون مداحان
به منظور برنامه‌ریزی شایسته درباره فعالیت‌های فرهنگی-تبلیغی-مذهبی توسط مداحان و نظارت کامل بر حسن اجرای امور و مقابله با انحرافات و بدعت‌ها و ایجاد هماهنگی در فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی مداحان کانونی در هر استان تشکیل می‌شود.
بنیاد دعبل
بنیاد دعبل خزاعی از سال ۱۳۸۲ و با هدف خدمت‌رسانی و اهداف صنفی برای جامعه ستایشگران، شعراء و ذاكران اهل بیت عصمت و طهارت تشکیل شده است.
تشکیل این بنیاد زمانی صورت گرفت که در سال ۸۱ عده‌ای از بزرگان و عالمان جامعه مداحان طی نامه‌ای مشكلات مداحان را برای مقام معظم رهبری مطرح كردند؛ به‌ویژه مسئله بیمه مداحان را و اینكه وقتی آنها به سن كهولت می‌رسند، زیر پوشش هیچ سازمانی قرار نمی‌گیرند؛ چراكه مداحی به منزله یك شغل و حرفه قبول نشده است.
مقام معظم رهبری نیز نسبت به این موضوع حساس شدند و با پیگیری‌های لازم آن را به سازمان تبلیغات اسلامی ارجاع دادند تا راهی برای این مسئله بیندیشند؛ به این ترتیب این بنیاد برای رفع مشکلات مداحان و در قالب مؤسسه حقوقی مستقلی شکل گرفت که از حمایت‌های سازمان تبلیغات اسلامی برخوردار بود.
در سایت این بنیاد درباره اهداف بنیاد دعبل آمده است: «به منظور اعتلا و گسترش این وظیفه مهم با ایجاد بستر مناسب فرهنگی و معرفت دینی بر پایه ارزش‌های قرآنی و مكتب عترت (ع) ضروری است كه با ساماندهی و برنامه‌ریزی ضمن شناسایی خدمتگزاران فرهنگی و مادحان و ذاكران اهل بیت (ع) با برطرف‌کردن مشكلات معنوی و مادی و ارج‌نهادن به خدمات آنان با ایجاد نهادی كه بتواند این مهم را به انجام رساند، بنیاد خدماتی علمی، فرهنگی دعبل كه به لحاظ حقوقی غیر انتفاعی و غیر دولتی خواهد بود، با اهداف و شرایط مندرج در اساسنامه تأسیس شد و در چارچوب قوانین و مقررات كشور فعالیت خواهد کرد.»
تا سال گذشته با توجه به اعلام مدیرعامل وقت بنیاد، بالغ بر ده‌هزار مداح در کشور توسط این بنیاد شناسایی شده بودند. از ابتدای سال ۱۳۸۵ این بنیاد توانست، در تعامل با سازمان تأمین اجتماعی مسئله بیمه مداحان کشور را در دستور کار خود قرار دهد.
مركز مطالعات راهبردی خیمه
مرکز مطالعات راهبردی خیمه فعالیت خود را از محرم سال ۸۱ با موضوع محوری امام حسین (ع)، عاشورا و مناسک آیینی و در قالب یک تشکل غیر دولتی (NGO) آغاز کرده است.
مخاطبان:
محققان، پژوهشگران، نویسندگان عرصه عاشورا، مدیران و مسئولان تشکل‌های دینی، وعاظ، منبری‌ها، مداحان، مدیران و مسئولان فرهنگی کشور
حوزه‌های فعالیت:
حوزه‌های نظری: تاریخ، جغرافیا، رجال، فرهنگ و اجتماع، مفاهیم، اندیشه، کتاب‌شناسی، جامعه‌شناسی
حوزه‌های عملی:
سه شاخه تحقیق و پژوهش، تولید محتوا و رسانگری با موضوع عاشورا، امام حسین (ع) و مناسک آیینی
ارکان:
پژوهشکده امام حسین (ع)
آموزشکده امام حسین (ع)
واحد اسناد و اطلاعات تخصصی امام حسین (ع)
واحد پژوهش‌های اجتماعی و مردم‌شناسی
واحد تولیدات چندرسانه‌ای Multimedia
انتشارات تخصصی امام حسین (ع)
بنیاد عاشورا
پایگاه اطلاع‌رسانی خیمه armaneheyat.ir
ماهنامه خیمه
گاهنامه تخصصی مداحی (زمزمه)
فصل‌نامه تخصصی روز دهم
واحد آموزشی فن خطابه و رثا
واحد هنرهای آیینی
كتابخانه تخصصی امام حسین (ع)
کتابخانه تخصصی امام حسین (ع) زیرمجموعه‌ای از واحد اسناد و اطلاعات تخصصی امام حسین (ع) وابسته به مرکز مطالعات راهبردی «خیمه» است.
مرکز مطالعات راهبردی خیمه با تحقیق و پژوهش درباره امام حسین (ع) عاشورا و مناسک آیینی تلاش می‌کند، ضمن پاسداشت حرمت و قداست موضوعات ذکرشده با پرهیز از سهل‌انگاری و ساده‌اندیشی و با تعمق در ابعاد مختلف آن موضوعات، زمینه دستیابی به کنه مفاهیم یادشده را فراهم آورد.
این کتابخانه تاکنون توانسته است، نزدیک به ۴۰۰۰ عنوان کتاب با موضوع امام حسین (ع) و عاشورا جمع‌آوری کند. کتابخانه تخصصی امام حسین (ع) با داشتن فضای سالن مطالعه و ارائه خدمات اینترنتی به مخاطبان، گنجینه‌ای گران‌بها را در دسترس آنها به‌ویژه پژوهشگران قرار داده است و دسترسی به منابع این کتابخانه در آینده‌ای نزدیک از طریق وب‌سایت www.kdl.ir امکان‌پذیر است.
این کتابخانه گستره مورد قبولی از مقاتل، زندگی‌نامه، احادیث و روایات، اشعار، موسوعه، دایر›المعارف و ... با دیدگاه‌های متنوع ادبی، هنری، فلسفی و ... را شامل می‌شود.
مسئولان کتابخانه مفتخرند که تجربیات چند ساله خود در گردآوری اسناد یادشده را در اختیار علاقه‌مندان و مجموعه‌هایی که امکانات لازم برای تجهیز چنین کتابخانه‌هایی با موضوعات دیگر را دارند، قرار دهند.
خانه مداحان
خانه مداحان اهل بیت (ع) در قالب یك مؤسسه فرهنگی زیرمجموعه شهرداری تهران به ثبت رسیده است.
خانه مداحان اهل بیت (ع) در قالب یك مؤسسه فرهنگی زیرمجموعه شهرداری تهران به ثبت رسیده است و روز جمعه ۱۵ آبان ماه سال ۱۳۸۸ با حضور محمدباقر قالیباف شهردار تهران، خاموشی ریاست سازمان تبلیغات اسلامی و شماری از مداحان پیشکسوت تهرانی نظیر حاج غلامرضا سازگار، علی انسانی، مهدی آصفی و علی آهی آغازبهکار کرد.
علی آهی همچنین در این مراسم در جایگاه مدیر این مؤسسه فرهنگی معرفی شد. او از اعضای هیئت مدیره موسسه دعبل نیز است.
پیش‌بینی شده است که خانه مداحان به محلی برای گردهمایی و تبادل آرا و افكار مداحان و تولید محتوا برای ذاكران و مداحان تبدیل شود. محل استقرار این مؤسسه هم‌اکنون در عمارت فخرالدوله واقع در منطقه ۱۲ تهران است.
دفتر هنر و ادبیات هلال
دفتر ادب و هنر هلال ذیل سازمان تبلیغات اسلامی و با مدیریت حجت‌الاسلام حسین فتحی تأسیس شده است.
فعالیت‌های این دفتر را می‌توان در حوزه‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:
فعالیت در زمینه ادبیات آیینی
تغذیه فکری ائمه جماعات و روحانیان
احیاء و تصمیم آثار و کتب مؤثر قدما در زمینه ادبیات آیینی
راه‌اندازی سایت مدایح
راه‌اندازی کتابخانه تخصصی ادبیات آیینی
آرشیو هشت هزار ساعت فایل صوتی مداحی
راه‌اندازی انجمن ادبی هلال
افتتاح انجمن ادبی هلال
اولین نشست «انجمن ادبی هلال» با حضور پیشکسوتان عرصه ادب آیینی و شاعران و ذاکران اهل بیت (ع) چهارشنبه ۲۷ آبان ماه سال ۱۳۸۸ در پژوهشکده باقرالعلوم (ع) برگزار شد. هدف تأسیس این انجمن به گفته مدیر دفتر هلال برداشتن گامی مثبت برای ارتقای سطح کیفی ادبیات آیینی و فضای مدح و مرثیه اهل بیت (ع) است.
انتشارات
دفتر هلال برای تحقق اهدافش کتاب‌های مختلفی چاپ و نشر می‌کند.
قصاید رضوی، مرآت ولایت، یک ماه خون‌گرفته، صدف نبوت، یک دم، آتش مهر، بهار امامت از جمله آثار منتشرشده در دفتر هنر و ادبیات هلال است.
ستاد تعزیه سازمان اوقاف و امور خیریه
ستاد تعزیه اداره کل اوقاف و امور خیریه، در محرم سال ۱۳۸۷ تأسیس شد.
این ستاد برای ارزش‌گذاری به این سنت عزای حسینی و انطباق آن با قداست سالار شهیدان حسین بن علی (ع) و حفظ شأن و تربیت قیام عاشورا و شهدای کربلا فعالیت خود را آغاز کرده است.
پنج هدف این ستاد درباره زنده نگه‌داشتن یاد حسین (ع) را ساماندهی به گروه‌های تعزیه و تهیه بانک جامع اطلاعاتی درباره موضوع، تبدیل نسخ تعزیه بر اساس مستندترین روایات عاشورایی و حفظ و حراست از ارزش‌های ادبی متون، آموزش علاقه‌مندان و گروه‌های تعزیهخوانی، صدور مجوز فعالیت‌های گروه‌های تعزیهخوانی، حمایت‌های مختلف از گروه‌های موفق به دریافت مجوز برای این ستاد در نظر گرفته شده است.
جهت‌دهی به وضعیت موجود تعزیه و کار علمی برای تقویت فضای این حرکت فرهنگی کهن، هم‌شأن‌كردن محتوای مراسم تعزیه با جایگاه ائمه اطهار، پیوند هنری بین اجرای تعزیه و اجرای تئاتر و ترویج ارزش‌های دینی و سامان‌بخشی به نذورات و اجرای نیات واقفان از دیگر اهداف این ستاد است.
اعضای این ستاد، مطالعاتی درباره تاریخ تعزیه انجام می‌دهند تا این هنر تاریخی همراه با مطالعات فراوان و علمی حراست و نگهداری شود.
نفرات و گروه‌های تعزیه‌خوان برای ثبت‌نام در ستاد تعزیه، باید به ادارات اوقاف و امور خیریه استان تهران مراجعه کنند.
تأمین نیازهای مالی، در اختیارگذاشتن مكان‌های خاص برای اجرای تعزیه، برگزاری سفرهای زیارتی از جمله اقدامات حمایتی اداره كل اوقاف و امور خیریه استان تهران خواهد بود.
انجمن تعزیه
جمعی از تعزیه‌خوانان و پژوهشگران فعال كشور در عرصه هنر تعزیه، به منظور حمایت از این هنر اصیل ایرانى، «انجمن تعزیه ایرانیان» را به عنوان یك سازمان غیردولتی (NGO) راه‌اندازی كردند.
این انجمن پس از گذشت نزدیك به سه سال از اعلام موجودیت در سال ۸۲، در آذرماه ۸۶ با شش عضو اصلی و دو عضو علی‌البدل راه‌اندازی شد.
هــدف «انجمــن تعزیــه ایرانیـــان» سروسامان‌دادن و رسیدگی به امور تعزیه‌خوانان بود كه خدماتی به آنان ارائه شود.
این انجمن كه هیئت مدیره آن داوود فتحعلی‌بیگی رئیس هیئت مدیره، مدیرعامل و عضو اصلی، رضا سعیدی، نایب رئیس و عضو اصلی، مرتضی صفاریان، خزانه‌دار و عضو اصلی، لاله تقیان، منشی و عضو اصلی، اسماعیل محمدی، عضو اصلی، علاءالدین قاسمی، عضو اصلی، محمد رضایی، عضو اصلی، محمدحسین ناصربخت، بازرس اصلی، عباس صالحی، بازرس علی‌البدل، احمد عزیزی، عضو علی‌البدل و رجبعلی معینیان، عضو علی‌البدل هستند، به شماره ۲۲۰۵۸ ثبت شد و فعالیت خود را آغاز كرد.
در حال حاضر این انجمن، تعزیه‌خوانان داوطلب را به عضویت در می‌آورد که ارائه كارت ملی، شناسنامه، مدرك تحصیلی و تكمیل فرم برای عضویت لازم است.
هاشم فیاض نیز یكی از اعضای مؤسس این انجمن بود که در میانه راهِ انجام مراحل ثبت فوت كرد.
انجمن تعزیه ایرانیان با توجه به صدور مجوزش به صورت دو ساله و درحالی‌که بیش از یک سال از صدور مجوز آن می‌گذرد، هنوز مكان ثابت و محل مشخصی ندارد؛ بنابراین فعالیت خاصی ندارد و جلسات انجمن در تماشاخانه سنگلج تهران برگزار می‌شود.
سازمان فرهنگی هنری شهرداری در توافق‌هایی با این انجمن قول خرید مکان ثابت را به آنها داده است که در این حالت به صورت هفتگی تعزیهخوانی خواهد داشت.
اداره كل نغمات آیینی
اداره کل نغمات آیینی از سال ۸۳ به نظور تدوین، تولید و نظارت بر مراثی و مداحی، اذان، هم‌خوانی فعالیت خود را آغاز کرد و در سال ۸۶ به اداره کل تغییر یافت.
یکی از رسالت‌های رسانه، انعکاس آیین‌های جامعه است؛ از جمله مناسبت‌های دینی، مذهبی، ملی و سیاسی که از مصادیق آن، دهه آغازین محرم، تاسوعا و عاشورا حسینی است که رسانه حضور پررنگ‌تر در میان مردم می‌یابد و مشاهدات بی‌واسطه خود را از آنچه در مساجد، تکایا و کوچه و خیابان می‌گذرد، روایت می‌کند.
نابه‌سامانی فضای فعلی مداحی و نغمه‌سرایی عاشورایی کشور، با وجود توسعه کمی و کیفی شعر عاشورایی هنوز به نقطه مطلوب نرسیده است. یکی از وظایف اداره کل نغمات آیینی ساماندهی در این حوزه است.
نغمات آیینی مجموعه‌ای از مفاهیم بلند دینی، عرفانی و اعتقادی درهم‌آمیخته با هنرهای زیبای آواز (vocal)، هم‌خوانی (choral)، ادعیه‌خوانی، ابتهال، تلاوت و ... است که پخش و ترویج آنها به حضور هرچه بیشتر ایران و تحکیم جایگاه آن در منطقه به مثابه فرهنگ انحصاری کمک می‌کند.
اداره نغمات آیینی در ابتدا به منظور تولید، تدوین و نظارت بر ادعیه، ابتهال، هم‌خوانی و تولید اذان زیر نظر معاونت صدا فعالیت خود را آغاز کرد و از سال ۸۶ به اداره کل تبدیل شد.
شناسایی چهره‌های مداحی، مؤذنین، گروه‌های هم‌خوانی و سامان‌دادن به آنها، جمع‌آوری آثار و نظارت بر آنها با توجه به مسائل فرهنگی و اسلامی از اهداف این اداره کل است.
تاکنون مجموعه‌های بسیاری در قالب لوح فشرده، از جمله گزیده‌های سخنرانی‌ها، آیات قرآن به صورت موضوعی، اذان، ابتهال، مداحی و مراثی به مراکز استانی شبکه‌ها و همچنین شبکه‌های صدا و سیما ارسال شده است.
در سال جاری اداره کل نغمات آیینی همایش بزرگ گروه‌های هم‌خوانی کشور را برگزار کرد و در نظر دارد که در آذرماه نیز هفتمین همایش تجلیل از پیرغلامان را برگزار کند.
نمایشگاه عطر سیب
نمایشگاه «عطر سیب» هر سال و از سال ۱۳۸۲ با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برگزار می‌شود و در آن اقلام مختلف فرهنگی و زیرساختی مورد نیاز هیئات مذهبی ارائه می‌شود و با یارانه حمایتی در اختیار آنها قرار می‌گیرد.
از نکات مهم این نمایشگاه می‌توان به تجهیز مساجد در کنار هیئتهای مذهبی و همچنین توجه جدی به هیئتهای دانش‌آموزی اشاره کرد که هر دو مورد گام‌هایی روبه‌جلو محسوب می‌شوند.
همچنین در میان اقلام فرهنگی تولیدشده برای هیئت‌ها و تکایا برای جایگزین شمایل‌های متداول‌شده در سال‌های قبل، تصاویر شهدای جنگ منتشر شد و در اختیار هیئت‌ها قرار گرفت.
پنجمین دوره نمایشگاه عطر سیب در دی‌ماه ۱۳۸۶ برگزار شد. در این نمایشگاه ضریحی که با هدف نصب در حرم حضرت ابوالفضل (ع) در حال ساخت بود نیز به نمایش درآمد.
این نمایشگاه در فرهنگسرای بهمن در جنوب شرقی تهران برگزار شد. جنوب و شرق تهران میزبان شصت درصد هیئتهای مذهبی تهران هستند.
ششمین دوره نمایشگاه عطر سیب نیز در دی‌ماه ۱۳۸۷ برگزار شد. بودجه این نمایشگاه ۳ میلیارد تومان بود و به گفته محمدهادی ایازی مشاور شهردار تهران، بالغ بر ۱۳ هزار هیئت مذهبی با مراجعه با سازمان تبلیغات اسلامی و دریافت معرفی‌نامه می‌توانستند از امکانات این نمایشگاه بهره‌مند شوند.
اقلام فرهنگی، مواد خوراکی، فرش، اقلام صوتی و تصویری و همچنین اقلام انتظامی برای هم‌یاران پلیس از جمله کالاهایی است که در این نمایشگاه در اختیار هیئت‌ها قرار گرفت.
در این دوره برای مساجد ۳۰۰ هزار تومان، حسینیه‌ها ۲۵۰ هزار تومان، مدارس دارای هیئتهای دانش‌آموزی ۱۰۰ هزار تومان و تکایا ۱۷۰ هزار تومان اعتبار در نظر گرفته شده بود.
مجمع جهانی بزرگداشت حضرت علی‌اصغر (ع)
همایش بزرگداشت حضرت علی اصغر (ع) هر سال در اولین جمعه ماه محرم با هدف نشان‌دادن حقانیت نهضت عاشورا و مظلوم‌بودن حضرت علی اصغر (ع) به جهان برگزار می‌شود.
همه ساله در مراسمی كه به نام بزرگداشت حضرت علی اصغر (ع) در نخستین جمعه ماه محرم‌الحرام برگزار می‌شود، بانوان مسلمان با فرزندان شیرخواره خود در این مراسم حضور می‌یابند و با پوشاندن لباس‌هایی متحدالشكل به شیرخوارگان، به یاد نوزاد حسین بن علی (ع) در كربلا، به عزاداری می‌پردازند.
شش سال قبل، اولین مراسم بزرگداشت علی اصغر (ع) در ایران و در مهدیه تهران برگزار شد.
این مراسم از همان نخستین سال به صورت هم‌زمان در كشورهای عراق، بحرین، كویت، عربستان سعودی (منطقـ‹الشرقیه و قطیف و توابع آن)، قطر، امارات، عمان، هند، پاكستان، افغانستان، تایلند، هلند، دانمارك، سوئد، كانادا، لندن، آلمان، فرانسه، آمریكا و میشیگان -توسط عراقی‌های مقیم آمریكا- و استرالیا برگزار شد.
تاكنون پنج دوره از مراسم بزرگداشت جهانی حضرت علی اصغر (ع)، در استان‌ها و شهرستان‌های ایران و هم‌زمان در سی كشور جهان برگزار شده است.
امسال (۱۳۸۸) ششمین دوره مراسم مذكور دومین جمعه ماه محرم برگزار می‌شود. دلیل تغییر این مراسم به دومین جمعه ماه محرم، مصادف‌شدن اولین روز محرم با اولین جمعه بیان شده است.
هماهنگی این مراسم بر عهده مجمع و معاونت بین‌المللی برگزاری این مراسم در جهان است كه هر سال هیئت‌ها و حسینیه‌ها و كانون‌های مستعد را شناسایی می‌كند.
مسئول برگزاری محافل جهانی شیرخوارگان حسینی می‌گوید: «این مراسم به دور از هرگونه حمایت‌های دولتی و به صورت خودجوش و مردمی برگزار می‌شود. هیئت‌هایی از سراسر جهان برای برگزاری این مراسم با مجمع هماهنگ می‌كنند و ما انسان‌های شاخص هر جامعه (روحانی، خادم امام حسین (ع)) را در نقش نماینده مجمع در همان منطقه انتخاب می‌كنیم.»
مسئولان این مراسم در صدد برگزاری این همایش در یمن هم هستند.
به گفته داود منافی‌پور دبیر برگزاری این همایش، ثبت بین‌المللی نخستین جمعه ماه محرم به نام روز جهانی بزرگداشت حضرت علی اصغر (ع) در سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (UNESCO) یكی از اهداف این مجمع جهانی است.
همایش تجلیل از پیرغلامان
تاكنون ۶ دوره از این همایش با هدف توجه به مراثی صحیح، ترویج و تکریم عزاداری سنتی و اصیل ایرانی، تکریم ذاکران اهل بیت (ع) به مثابه الگوهای مناسب در جامعه و معرفی مداحی و مراثی مورد قبول در اسلام از رسانه ملی برگزار شده است.
دست‌اندركاران این همایش اعتقاد دارند استفاده از پیرغلامان اهل بیت (ع) در صدا و سیما در سال‌های اخیر، تدوین ملاک‌های مورد قبول در مداحی، جلوگیری از پخش مداحی نامناسب از صدا و سیما و شکل‌گیری اداره کلی به نام اداره کل نغمات آیینی در سازمان از نتایج برگزاری این همایش در ۶ سال گذشته بوده است.
در سال ۸۲ در اولین دوره برگزاری همایش، از ۲۰ مداح و دو شاعر اهل بیت (ع) در سطح تهران، سال ۸۳ از ۱۶ مداح در سطح کشور، سال ۸۴ از ۱۵ مداح و دو پیشکسوت، سال ۸۵ از ۱۹ مداح و پیرغلام اهل بیت (ع) و در سال ۸۶ از ۱۶ پیرغلام از استان‌های تهران، گلستان، گیلان، لرستان، بوشهر، مرکزی، زنجان، خراسان و همدان تجلیل شد.
سه ماه قبل از برگزاری همایش، مراکز استان‌ها با تشکیل کمیته‌های متشکل از مراکز فرهنگی، اسامی پیرغلامان را بر اساس ملاک‌هایی چون سن، سابقه فعالیت، رعایت اصول فنی و سبک‌شناسی، خوش‌نامی و اخلاق و منش تأثیرگذار، داشتن مؤلفه‌های شناختی از بحث‌های تاریخی و دینی، تربیت شاگردان متعدد و داشتن تألیفات و تصنیفات به همراه بیوگرافی یا زندگی‌نامه آنها به ستاد برگزاری ارسال می‌کنند.
هیئت خبرگان که متشکل از هفت نفر از بزرگان مداحی از جمله حاج علی آهی، حاج علی انسانی، غلامرضا سازگار، حجت‌الاسلام سید قاسم شجاعی و ... هستند در جلسات متعددی با بررسی زندگی‌نامه این پیرغلامان تعدادی را از میان آنها انتخاب می‌کنند.
در طول ۶ دوره برگزاری این همایش، حدود هزار پیرغلام در سطح کشور و حدود هزار مبلغ اهل بیت (ع) در جهان با همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی شناسایی شده‌اند.
میانگین سنی پیرغلامانی که در این سال‌ها از آنها تقدیر شده است، ۶۵ سال بوده است. در میان برگزیدگان، کسانی هستند که بیش از ۹۰ سال از زندگی خود را صرف ترویج معارف اهل بیت (ع) کرده‌اند یا تألیفات بسیار در این زمینه دارند.
