کد مطلب : ۱۳۳۲۰
کنگره کاخ وصل
گفت‌وگو با محمود پارچه‌باف*
جلال بیطرفان: یکی از شبکه‌های ضریح مطهر در آستانه اربعین حسینی (ع) رونمایی شد و این باعث شد با مدیر اجرایی ساخت ضریح امام حسین (ع) در قم در مورد روند ساخت ضریح به گفت‌وگو بنشینیم.
ساخت ضریح امام حسین (ع) هم اکنون در چه مرحله‌ای است؟
با توجه به اینکه تمام ریزه‌کاری‌های ضریح با دست انجام می‌شود و به خصوص در این کار که ویژه حضرت سیدالشهدا (ع) است، نیت کردیم زمان بیشتری بگذاریم؛ به لطف خدا مراحل بسیاری را پشت‌سر گذاشته‌ایم. پیکره چوبی آماده و کار بیرونی آن کامل شده است. داخل ضریح و نماکاری داخل ضریح هم به‌صورت گره‌چینی و یزدی‌بندی با چوب‌های خاص و رنگی انجام می‌شود.
طراحی‌های سقف داخل ضریح که توسط استادان و مهندسان انجام‌شده، عمده کار قلم‌زنی روی صفحات نقره آن تمام شده و قطعات آماده است و الان در حال سپری کردن پرداخت‌کاری روسازی و کارهای پایانی قلم‌زنی هستیم. در مرحله بعد مونتاژ و لحیم‌کاری توسط زرگر انجام می‌شود. پس از آن نیز به مونتاژ اولیه کار می‌رسیم، می‌دانید که دوگونه مونتاژ قبل از اعزام داریم: یک مونتاژ اولیه داریم که بدون اینکه وصل شوند، روی پیکره ضریح نصب و معایبش برطرف می‌شود، دمونتاژ می‌شود و لحیم‌کاری روی آن انجام می‌شود و در ادامه مونتاژ نهایی صورت می‌گیرد؛ سپس برای ارسال به عراق بعد از مونتاژ نهایی دوباره دمونتاژ می‌شود. این کار را در رابطه با قطعات، مچ و سری کردن انجام می‌دهیم.
ساخت ضریح چه موقع به پایان می‌رسد؟
اخیراً با متولیان حرم امام حسین (ع) جلسه‌ای داشتیم به آنها قول دادیم که در پایان ماه محرم و صفر سال ۱۳۸۹ کار به اتمام برسد و بعد از اربعین حسینی به سمت کربلا اعزام شود؛ البته این امر مستلزم دعای خیر مردم است که ان‌شاء‌الله با مشکلی در حین کار مواجه نشویم. همان‌گونه که اطلاع دارید کار زرگری و ضریح‌سازی منحصربه‌فرد است و نمی‌شود برای تسریع کار دو تیم دیگر اضافه شوند؛ زیرا کار باید یک دست باشد به همین علت با همین گروه تا پایان کار ادامه خواهیم داد.
مشکل بعدی فنی است. این کار، کارِ ماشین نیست و کارِ دست است. الآن در جهان یکی از کشورهایی که در امر ضریح‌سازی قدمت تاریخی دارد، هندوستان است. آنها این‌طور کار می‌کنند که مدت قابل‌توجهی صرف قالب‌کاری و بعد آن را پرس می‌کنند که صدالبته این کار ارزش هنری ندارد.
به نظر شما الآن موازی‌کاری وجود ندارد؟ گویا قرار بوده بحره‌ای‌ها کار ضریح امام حسین (ع) را در دست بگیرند.
زمانی که ما تلاش کردیم کار ساخت ضریح امام حسین (ع) را برای ایرانیان از متولیان بگیریم، بحره‌ای‌ها نیز متقاضی بودند. بحره‌ای‌ها به ما پیشنهاد دادند که ما را شریک کنید؛ گفتیم همه مردم ایران هزینه‌اش را می‌دهند و ما مشکلی نداریم. وقتی با مسئولان متولی حرم صحبت کردیم و گفتیم ما برای این کار دو سال وقت لازم داریم، بحره‌ای‌ها به متولیان حرم اعلام کردند که دو سال طولانی است؛ ما این ضریح را بازسازی می‌کنیم. بحره‌ای‌ها مشبک‌های هر طرف را باز می‌کردند و مشبک چوبی می‌گذاشتند و تعمیر و بازسازی می‌کردند و سر جایش می‌گذاشتند. اخیراً شنیده‌ایم بحره‌ای‌ها در کربلا مشغول بازسازی تاج ضریح هستند. آنچه مسلم است پیکره ضریح پوسیده است و در این ضریح هم اسامی ائمه نیست. آنها هم نمی‌توانستند، بگذارند. چون آنها تا امام صادق (ع) را قبول دارند و بعد به اسماعیل فرزند امام صادق (ع) می‌رسند. به همین علت به آنها شیعه اسماعیلی می‌گویند. به این علت بیشترین تلاش ما این است که اسامی ائمه با جلوه خاص و بسیار نفیسی با طلا روی ضریح بدرخشد.
آیا تاج ضریح در ایران ساخته نمی‌شود؟
ضریح کامل است. قسمت مشبک را بدنه ضریح می‌گویند؛ قسمتی که قوس پیدا می‌کند را تاج ضریح می‌گویند. ما ضریح کامل را با پیکره می‌سازیم. تمام ضریح فعلی، طبق توافقی که با تولیت داریم، برداشته و زیرسازی می‌شود. وزن این ضریح جدید بالای ۱۰ تن است به همین منظور ما سقف سردابه مطهر را مقاوم‌سازی خواهیم کرد.
ضریح جدید نیز شش گوشه است. توجه داشته باشید که طبق نقل حضرت آیت‌الله العظمی بهجت (ره) ضریح جدید نیز باید شش‌گوش باشد؛ چرا که نزدیک‌ترین شهید به امام حسین (ع)، حضرت علی‌اکبر (ع) است. ناگزیر ضریح شش گوشه، خواهد داشت. قبل از ضریح کنونی که هندی‌ها ساخته‌اند، ضریح قبلی نیز شش‌گوشه بود؛ زیرا در دوره صفویه دو ضریح (یکی برای امام حسین (ع) با ابعاد بزرگ‌تر و یکی برای علی‌اکبر (ع) با ابعاد کوچک‌تر) به هم چسبیده بود که شش‌گوشه می‌شد، بعدها با تلفیق این دو ضریح شکل فعلی به‌وجود آمده‌است.
در حال حاضر هیئت امنای ساخت ضریح چه کسانی هستند؟
وقتی متوجه شدیم که قصد تعویض ضریح را دارند، یک هیئت امنای خودجوش ایجاد شد. الآن آیت‌الله نظری‌منفرد، یکی از مجتهدان و استادان حوزه، رئیس هیئت امناء حجت الاسلام و المُسلمین آشتیانی قائم مقام رئیس هیئت و آقای تکیه‌ای سخنگوی هیئت امناء و عضو هیئت امناء هستند.
آقای محمدی رئیس ستاد نماز جمعه، آقای نیکان قمی فرماندار قم، حاج رضا عاصی از مجمع مداحان قم، سیدسعید سیدحسینی رابط دفتر آیت‌الله سیستانی، حاج حسین خلج و آقای محمدی‌نیا رئیس صدا و سیما نیز عضو هیئت امناء هستند و دو عضو هم متغیر هستند؛ یکی مدیر صدا و سیما و دیگری استاندار. بنده هم عضو هیئت امناء، ذی‌حساب هیئت امناء و مدیر پروژه ساخت ضریح در خدمت شما هستم.
با خبر شدیم که مدتی پیش استاد فرشچیان به قم آمده بودند، ایشان بر کار نظارت دارند؟
درباره شاکله کار خیر؛ اما طرح روی ضریح توسط استاد فرشچیان انجام شده است. استاد فرشچیان طراح و ناظر کیفی هستند؛ گاهی به دعوت ما از آمریکا به ایران می‌آیند. طرح‌هایشان را داده‌اند و کار در حال انجام است. اخیراً هم ۱۵ روز در ایران بودند.
آیا بزرگان و علما در مورد ضریح نظر داده‌اند. کسی از طرف ایشان برای بازدید آمده‌اند؟
از دفاتر می‌آیند و بازدید می‌کنند. به ویژه فرزند آیت‌الله بهجت (ره) و نیز از دفتر آقای مکارم‌شیرازی زیاد سر می‌زنند. ما قصد داریم تا در یک مقطع از همه مراجع دعوت کنیم؛ اما می‌خواهیم این کار در مراحل پایانی باشد تا ضریحِ کامل را ببینند. سه تا چهار ماه مانده به پایان کار خبر چگونگی اعزام ضریح مطهر امام حسین (ع) به عراق را توضیح خواهیم داد. برنامه مفصلی برای انجام آن کار داریم.
کار بعضی قسمت‌ها صددرصد انجام شده و بعضی قسمت‌ها صفر است. کار برخی قسمت‌ها هشتاد و چند درصد تمام شده است و در کل اگر بخواهیم معدل بگیریم، بالای ۶۰ درصد کار انجام شده است؛ البته به غیر از مونتاژ که یک مقوله جداست. مثلاً کار گوی ماسوره در مراحل پایانی است و به‌زودی روی رکابش سوار می‌شود، یا قطعات مسی روی تاج، ۱۵ الی ۲۰ درصد در حال انجام است.
نظر رهبری در مورد این حرکت چیست؟
پولی که مردم به ما می‌دهند در واقع امانتی در دستمان است و به لحاظ اینکه کارمان مشروعیت داشته باشد قبلاً یک دوره ملاقات با مراجع داشتیم؛ گرچه در رأس هیئت امناء یک مجتهد مسلم وجود دارد؛ ولی همه مراجع بر کار ما صحه گذاشتند و از اینکه کار به دست شیعیان اثنی‌عشری و ایرانی انجام می‌شود خیلی خوشحال شدند؛ از جمله این مراجع می‌توان از آیت‌الله سیستانی نام برد. ایشان فرمودند: «دیگران هم می‌خواستند این کار را انجام دهند؛ ولی ما می‌خواستیم شما انجام دهید.» مقام معظم رهبری هم گفتند: «که خوشا به حال شما قمی‌ها که گل سرسبد ائمه را چیدید.»؛ البته ائمه «کلهم نور واحد» هستند؛ ولی بنا به فرموده خود ائمه (کلنا سفینـ‹النجات و سفینـ‹الحسین اسرع) همه ما کشتی نجاتیم؛ ولی کشتی حسین (ع) از همه سریع‌تر است. مردم نسبت به حضرت سیدالشهدا (ع) علاقه خاصی دارند. دفتر مقام معظم رهبری با ما در ارتباط و پیگیر کار هستند و ما هر چند وقت یک بار به دفتر رهبری گزارش می‌دهیم.
ضریح قبلی چه می‌شود؟
آنها تصمیم دارند ضریح حضرت را در موزه بگذارند؛ البته باید موزه را تشکیل بدهند؛ لکن زمانی که حضرت آیت‌الله العظمی بهجت در قید حیات بودند، می‌فرمودند: «هر طور شده این ضریح را بخرید و بیاورید قم. بیش از ۷۰ سال است انبیا و اولیا این ضریح را طواف می‌کنند و مقدس است. به اینجا بیاورید تا مردم متبرک شوند به این ضریح.» خدا را شکر که در ایران ولی‌نعمت ما امام رضا (ع) هستند در جاهای دیگر که به امام معصوم (ع) دسترسی ندارند؛ مثل هند و پاکستان مردم امام‌باره دارند (در یک مسجدی ضریح کوچکی به نام ائمه (ع) درست کرده‌اند.) یک مورد دیگر آیت‌الله وحید خراسانی فرمودند: «شما نمی‌دانید چه کاری انجام می‌دهید، این ضریح را هر روز انبیا و اولیا اذن می‌گیرند؛ حتی رسول‌الله (ص) از خداوند اذن می‌گیرند برای زیارت ضریح سیدالشهدا (ع).»
بعد از ساخت این ضریح، قصد تعمیر و ساخت ضریح دیگری را دارید؟
در آینده خبرهای خوشی برای ایرانیان خواهیم داشت.
* مدیر اجرایی ساخت ضریح امام حسین (ع)
ساخت ضریح امام حسین (ع) هم اکنون در چه مرحله‌ای است؟
با توجه به اینکه تمام ریزه‌کاری‌های ضریح با دست انجام می‌شود و به خصوص در این کار که ویژه حضرت سیدالشهدا (ع) است، نیت کردیم زمان بیشتری بگذاریم؛ به لطف خدا مراحل بسیاری را پشت‌سر گذاشته‌ایم. پیکره چوبی آماده و کار بیرونی آن کامل شده است. داخل ضریح و نماکاری داخل ضریح هم به‌صورت گره‌چینی و یزدی‌بندی با چوب‌های خاص و رنگی انجام می‌شود.
طراحی‌های سقف داخل ضریح که توسط استادان و مهندسان انجام‌شده، عمده کار قلم‌زنی روی صفحات نقره آن تمام شده و قطعات آماده است و الان در حال سپری کردن پرداخت‌کاری روسازی و کارهای پایانی قلم‌زنی هستیم. در مرحله بعد مونتاژ و لحیم‌کاری توسط زرگر انجام می‌شود. پس از آن نیز به مونتاژ اولیه کار می‌رسیم، می‌دانید که دوگونه مونتاژ قبل از اعزام داریم: یک مونتاژ اولیه داریم که بدون اینکه وصل شوند، روی پیکره ضریح نصب و معایبش برطرف می‌شود، دمونتاژ می‌شود و لحیم‌کاری روی آن انجام می‌شود و در ادامه مونتاژ نهایی صورت می‌گیرد؛ سپس برای ارسال به عراق بعد از مونتاژ نهایی دوباره دمونتاژ می‌شود. این کار را در رابطه با قطعات، مچ و سری کردن انجام می‌دهیم.
ساخت ضریح چه موقع به پایان می‌رسد؟
اخیراً با متولیان حرم امام حسین (ع) جلسه‌ای داشتیم به آنها قول دادیم که در پایان ماه محرم و صفر سال ۱۳۸۹ کار به اتمام برسد و بعد از اربعین حسینی به سمت کربلا اعزام شود؛ البته این امر مستلزم دعای خیر مردم است که ان‌شاء‌الله با مشکلی در حین کار مواجه نشویم. همان‌گونه که اطلاع دارید کار زرگری و ضریح‌سازی منحصربه‌فرد است و نمی‌شود برای تسریع کار دو تیم دیگر اضافه شوند؛ زیرا کار باید یک دست باشد به همین علت با همین گروه تا پایان کار ادامه خواهیم داد.
مشکل بعدی فنی است. این کار، کارِ ماشین نیست و کارِ دست است. الآن در جهان یکی از کشورهایی که در امر ضریح‌سازی قدمت تاریخی دارد، هندوستان است. آنها این‌طور کار می‌کنند که مدت قابل‌توجهی صرف قالب‌کاری و بعد آن را پرس می‌کنند که صدالبته این کار ارزش هنری ندارد.
به نظر شما الآن موازی‌کاری وجود ندارد؟ گویا قرار بوده بحره‌ای‌ها کار ضریح امام حسین (ع) را در دست بگیرند.
زمانی که ما تلاش کردیم کار ساخت ضریح امام حسین (ع) را برای ایرانیان از متولیان بگیریم، بحره‌ای‌ها نیز متقاضی بودند. بحره‌ای‌ها به ما پیشنهاد دادند که ما را شریک کنید؛ گفتیم همه مردم ایران هزینه‌اش را می‌دهند و ما مشکلی نداریم. وقتی با مسئولان متولی حرم صحبت کردیم و گفتیم ما برای این کار دو سال وقت لازم داریم، بحره‌ای‌ها به متولیان حرم اعلام کردند که دو سال طولانی است؛ ما این ضریح را بازسازی می‌کنیم. بحره‌ای‌ها مشبک‌های هر طرف را باز می‌کردند و مشبک چوبی می‌گذاشتند و تعمیر و بازسازی می‌کردند و سر جایش می‌گذاشتند. اخیراً شنیده‌ایم بحره‌ای‌ها در کربلا مشغول بازسازی تاج ضریح هستند. آنچه مسلم است پیکره ضریح پوسیده است و در این ضریح هم اسامی ائمه نیست. آنها هم نمی‌توانستند، بگذارند. چون آنها تا امام صادق (ع) را قبول دارند و بعد به اسماعیل فرزند امام صادق (ع) می‌رسند. به همین علت به آنها شیعه اسماعیلی می‌گویند. به این علت بیشترین تلاش ما این است که اسامی ائمه با جلوه خاص و بسیار نفیسی با طلا روی ضریح بدرخشد.
آیا تاج ضریح در ایران ساخته نمی‌شود؟
ضریح کامل است. قسمت مشبک را بدنه ضریح می‌گویند؛ قسمتی که قوس پیدا می‌کند را تاج ضریح می‌گویند. ما ضریح کامل را با پیکره می‌سازیم. تمام ضریح فعلی، طبق توافقی که با تولیت داریم، برداشته و زیرسازی می‌شود. وزن این ضریح جدید بالای ۱۰ تن است به همین منظور ما سقف سردابه مطهر را مقاوم‌سازی خواهیم کرد.
ضریح جدید نیز شش گوشه است. توجه داشته باشید که طبق نقل حضرت آیت‌الله العظمی بهجت (ره) ضریح جدید نیز باید شش‌گوش باشد؛ چرا که نزدیک‌ترین شهید به امام حسین (ع)، حضرت علی‌اکبر (ع) است. ناگزیر ضریح شش گوشه، خواهد داشت. قبل از ضریح کنونی که هندی‌ها ساخته‌اند، ضریح قبلی نیز شش‌گوشه بود؛ زیرا در دوره صفویه دو ضریح (یکی برای امام حسین (ع) با ابعاد بزرگ‌تر و یکی برای علی‌اکبر (ع) با ابعاد کوچک‌تر) به هم چسبیده بود که شش‌گوشه می‌شد، بعدها با تلفیق این دو ضریح شکل فعلی به‌وجود آمده‌است.
در حال حاضر هیئت امنای ساخت ضریح چه کسانی هستند؟
وقتی متوجه شدیم که قصد تعویض ضریح را دارند، یک هیئت امنای خودجوش ایجاد شد. الآن آیت‌الله نظری‌منفرد، یکی از مجتهدان و استادان حوزه، رئیس هیئت امناء حجت الاسلام و المُسلمین آشتیانی قائم مقام رئیس هیئت و آقای تکیه‌ای سخنگوی هیئت امناء و عضو هیئت امناء هستند.
آقای محمدی رئیس ستاد نماز جمعه، آقای نیکان قمی فرماندار قم، حاج رضا عاصی از مجمع مداحان قم، سیدسعید سیدحسینی رابط دفتر آیت‌الله سیستانی، حاج حسین خلج و آقای محمدی‌نیا رئیس صدا و سیما نیز عضو هیئت امناء هستند و دو عضو هم متغیر هستند؛ یکی مدیر صدا و سیما و دیگری استاندار. بنده هم عضو هیئت امناء، ذی‌حساب هیئت امناء و مدیر پروژه ساخت ضریح در خدمت شما هستم.
با خبر شدیم که مدتی پیش استاد فرشچیان به قم آمده بودند، ایشان بر کار نظارت دارند؟
درباره شاکله کار خیر؛ اما طرح روی ضریح توسط استاد فرشچیان انجام شده است. استاد فرشچیان طراح و ناظر کیفی هستند؛ گاهی به دعوت ما از آمریکا به ایران می‌آیند. طرح‌هایشان را داده‌اند و کار در حال انجام است. اخیراً هم ۱۵ روز در ایران بودند.
آیا بزرگان و علما در مورد ضریح نظر داده‌اند. کسی از طرف ایشان برای بازدید آمده‌اند؟
از دفاتر می‌آیند و بازدید می‌کنند. به ویژه فرزند آیت‌الله بهجت (ره) و نیز از دفتر آقای مکارم‌شیرازی زیاد سر می‌زنند. ما قصد داریم تا در یک مقطع از همه مراجع دعوت کنیم؛ اما می‌خواهیم این کار در مراحل پایانی باشد تا ضریحِ کامل را ببینند. سه تا چهار ماه مانده به پایان کار خبر چگونگی اعزام ضریح مطهر امام حسین (ع) به عراق را توضیح خواهیم داد. برنامه مفصلی برای انجام آن کار داریم.
کار بعضی قسمت‌ها صددرصد انجام شده و بعضی قسمت‌ها صفر است. کار برخی قسمت‌ها هشتاد و چند درصد تمام شده است و در کل اگر بخواهیم معدل بگیریم، بالای ۶۰ درصد کار انجام شده است؛ البته به غیر از مونتاژ که یک مقوله جداست. مثلاً کار گوی ماسوره در مراحل پایانی است و به‌زودی روی رکابش سوار می‌شود، یا قطعات مسی روی تاج، ۱۵ الی ۲۰ درصد در حال انجام است.
نظر رهبری در مورد این حرکت چیست؟
پولی که مردم به ما می‌دهند در واقع امانتی در دستمان است و به لحاظ اینکه کارمان مشروعیت داشته باشد قبلاً یک دوره ملاقات با مراجع داشتیم؛ گرچه در رأس هیئت امناء یک مجتهد مسلم وجود دارد؛ ولی همه مراجع بر کار ما صحه گذاشتند و از اینکه کار به دست شیعیان اثنی‌عشری و ایرانی انجام می‌شود خیلی خوشحال شدند؛ از جمله این مراجع می‌توان از آیت‌الله سیستانی نام برد. ایشان فرمودند: «دیگران هم می‌خواستند این کار را انجام دهند؛ ولی ما می‌خواستیم شما انجام دهید.» مقام معظم رهبری هم گفتند: «که خوشا به حال شما قمی‌ها که گل سرسبد ائمه را چیدید.»؛ البته ائمه «کلهم نور واحد» هستند؛ ولی بنا به فرموده خود ائمه (کلنا سفینـ‹النجات و سفینـ‹الحسین اسرع) همه ما کشتی نجاتیم؛ ولی کشتی حسین (ع) از همه سریع‌تر است. مردم نسبت به حضرت سیدالشهدا (ع) علاقه خاصی دارند. دفتر مقام معظم رهبری با ما در ارتباط و پیگیر کار هستند و ما هر چند وقت یک بار به دفتر رهبری گزارش می‌دهیم.
ضریح قبلی چه می‌شود؟
آنها تصمیم دارند ضریح حضرت را در موزه بگذارند؛ البته باید موزه را تشکیل بدهند؛ لکن زمانی که حضرت آیت‌الله العظمی بهجت در قید حیات بودند، می‌فرمودند: «هر طور شده این ضریح را بخرید و بیاورید قم. بیش از ۷۰ سال است انبیا و اولیا این ضریح را طواف می‌کنند و مقدس است. به اینجا بیاورید تا مردم متبرک شوند به این ضریح.» خدا را شکر که در ایران ولی‌نعمت ما امام رضا (ع) هستند در جاهای دیگر که به امام معصوم (ع) دسترسی ندارند؛ مثل هند و پاکستان مردم امام‌باره دارند (در یک مسجدی ضریح کوچکی به نام ائمه (ع) درست کرده‌اند.) یک مورد دیگر آیت‌الله وحید خراسانی فرمودند: «شما نمی‌دانید چه کاری انجام می‌دهید، این ضریح را هر روز انبیا و اولیا اذن می‌گیرند؛ حتی رسول‌الله (ص) از خداوند اذن می‌گیرند برای زیارت ضریح سیدالشهدا (ع).»
بعد از ساخت این ضریح، قصد تعمیر و ساخت ضریح دیگری را دارید؟
در آینده خبرهای خوشی برای ایرانیان خواهیم داشت.
* مدیر اجرایی ساخت ضریح امام حسین (ع)
