آکاپلا

مهدی دهقان نیری*: رادیو نوا برای حفظ این روحیه و ایجاد وضعیت مناسب برای کسانی که شب‌زنده‌دار هستند و در آن اوقات مشغول کارند و برای کسانی که نمی‌خواهند همراه آنچه گوش می‌دهند، موسیقی بشنوند، دایر شد؛ البته فعالیت‌های رادیونوا موسیقایی است؛ زیرا اگرچه در تولید برنامه‌ها از آلات موسیقی استفاده نمی‌شود، دعاها و اذان‌ها در دستگاه‌های موسیقی اجرا می‌شوند.

در حقیقت رادیو نوا که در آن آواز، تلاوت قرآن، ابتهال، دعاهای کوتاه و بلند، اذکار و ... پخش می‌شود، به علت کاهش خوانندگان آوازهای عرفانی و گروه‌های هم‌خوانی مشغول به‌کار شد تا این خلاء را برطرف کند و آنچه در قالب آوازهای عرفانی در رادیو نوا پخش می‌شود، باعث شده، حافظه مردم دوباره از دعا و نیایش پر شود.

برنامه‌های رادیونوا از ساعت ۱۲ شب تا ۶ صبح روی موج اف‌ام ردیف ۲/۱۰۷ مگاهرتز، پخش می‌شود. امیدوارم، این رادیو در آینده‌ای نزدیک موج مستقلی برای خود داشته باشد. هم‌اکنون بر این موج از ۶ صبح تا ۵ بعد از ظهر رادیو تجارت و از ۵ بعد از ظهر تا ۱۲ شب رادیوآوا پخش می‌شود.

ان‌شاءالله با افزایش ساعات پخش رادیونوا، برنامه‌های آموزشی هم در لیست برنامه‌های رادیونوا خواهیم داشت. ما در پی ترویج، تبیین و آموزش نغمه‌های آیینی هستیم؛ بنابراین در پی احیای گروه‌های تواشیح و کسانی که آوازهای عرفانی را بدون ساز می‌خوانند، خواهیم بود؛ البته توسعه کار بدون ساز برای مقابله با موسیقی نیست. تولید کارهای بدون ساز در سه شبکه رادیویی تخصصی «نوا»، «معارف»، «قرآن» و یک شبکه تلویزیونی قرآن، به معنی معارضه با موسیقی نیست. موسیقی جایگاه خود را دارد، آکاپلا (آواز بدون موسیقی) نیز جای خود را دارد. رسانه وظیفه دارد، به همه بخش‌های هنر بپردازد. جالب است که «اپرا» هم در ابتدا کار نمایشی با آواز و بدون ساز بوده است. «تعزیه» هم در حقیقت نوعی اپرای مذهبی است. در سازمان صدا و سیما ۱۰۵ شبکه وجود دارد که هریک مأموریت خاص خود را دارند و چهار شبکه تخصصی هم مختص کارهای بدون ساز است.

حوزه فعالیت‌های رادیونوا و اداره نغمات آیینی یکی نیست. رادیونوا در حوزه پخش فعالیت می‌کند و اداره نغمات آیینی در حوزه تولید. پیش‌تر اداره نغمات آیینی، آثار فاخر موسیقایی بدون ساز را ضبط می‌کرد و به شبکه‌های مختلف برای پخش می‌داد. در ۱۹ اسفندماه سال ۱۳۸۶ برای متمرکز شدن این آثار در پخش، رادیو نوا تأسیس شد تا این تولیدات را پخش کند.

اداره نغمات آیینی نه فقط یک بایگانی ملی در این حوزه است، بزرگ‌ترین بایگانی نغمات آیینی جهان اسلام نیز محسوب می‌شود؛ زیرا این اداره افزون بر نواهای مربوط به فرهنگ ایرانی، نواهای سایر کشورهای اسلامی از جمله ابتهال‌ها، اذان‌ها و ... را نیز جمع‌آوری کرده است.

اداره کل نغمات آیینی به علت اینکه همراه با نوارهای مذهبی، آیین‌ها نیز باید در خود جای دهد، در آینده‌ای نزدیک بایگانی کاملی در حوزه نواها و آیین‌ها را خواهد داشت. از جمله آیین‌هایی که در این بایگانی موجود است، لالایی‌ها، نواهای چوپان‌ها، سرودهای ملی، شاهنامه‌خوانی، نقالی و نغمه‌هایی است که در تعزیه‌ها خوانده می‌شود.

* مدیر اداره کل نغمات آیینی و رادیو نوا