کد مطلب : ۱۴۶۲۰
نقش تشکلهای مردمی دینی در توسعه و ارتقاي کیفی فرهنگ دینی جامعه
رضا مععمی‌مقدم*
جامعه: «فرهنگ اسلامی، اساس و هدف توسعة فرهنگی است.»
امام خمینی (ره)
«توسعة مشارکت‌هاي مردمی در عرصة فرهنگ دینی، برنامه‌ریزی و اقدام‌هاي لازم برای حمایت از هیئت‌هاي مذهبی و تشکل‌هاي دینی با رویکرد بهبود کیفیت فعالیت‌ها و پرهیز از خرافات و انحرافات.»
بند (س) مادة ۱۰۶ برنامة چهارم توسعه
امروز جامعه‌اي توسعه‌يافته تلقي مي‌شود که بتواند در کنار شاخص‌هاي اقتصادي بر معيار آموزش و اطلاعات و در حقيقت عنصر دانايي اجتماعي تأکيد کند. در چنين جامعه‌اي، تشکلهای دینی و مردمی با درک شاخص‌هاي فهم دين، توسعة فعاليت‌های قرآني، ایجاد شور و شعور در فعالیت جوانان، گسترش جغرافيايي فرهنگ ديني، داشتن نياز فرهنگي هدفمند، سازماندهی عناصر جبهة فرهنگي انقلاب و توجه به پوشش فرهنگي و فكري نسل جوان، مي‌توانند نقش بسياري در بالابردن آگاهي‌هاي گوناگون و ضروري جامعه به عهده بگيرند و تاکنون نیز توانسته‌اند تاحدودی جامعه را در نيل به تعالي و ترقي همه‌جانبه ياري کنند.
اگر معضلات جامعه را به‌خوبي بشناسيم و اهميت سازمان‌های مردم‌نهاد را در حل مشکلات در نظر بگيريم، کمبودهاي فکري، ديدگاه‌هاي غلط و موانع مفهومي و فرهنگي را که وجود دارد، مي‌توان به جامعه معرفي کرد. در اين بين تشکلهای دینی عملاً در توسعة پايدار جوامع نقش بسيار مهمي بر عهده دارند و به عنوان نيروي محرکه در رشد و توسعة فرهنگي جامعه، عامل مهمي به شمار مي‌آيند. اگر بخواهيم در کشورمان توسعه يا پيشرفتي اتفاق بيفتد، بايد مزيت‌ها و ضعف‌هاي فرهنگي خودمان را بشناسيم.
توسعه به آموزش و آگاه‌سازي و آماده‌کردن افکار عمومي براي بهره‌برداري از امکانات مادي و معنوي نياز دارد. در اين ميان نقش تشکلهای مردم‌نهاد به عنوان يکي از پارامترهاي مهم توسعة فرهنگي آشکار مي‌شود و در جامعه با کارکردهاي تبلیغی، اطلاع‌رساني، آموزشي، تفريحي و سرگرمي خود به توسعة همه‌جانبه کمک مي‌کند.
توسعة فرهنگي به عنوان وجه فرهنگي توسعة ملي بايد بتواند راهبردهاي لازم را براي کشف و شکوفايي عناصر مساعد در فرهنگ جامعه به کار گيرد؛ از اين رو توسعة فرهنگي بايد جامعه را در کسب و رشد اصالت‌ها، خلاقيت‌ها و فضيلت‌هاي اجتماعي به مدد بازشناسي و بازآفريني فرهنگ مستعد خودي ياري دهد؛ در عين حال با مشارکت‌دادن همة مردم جامعه در فرهنگ‌آفريني و تقويت و گسترش رقابت‌هاي سازنده، راه همگاني‌کردن فرهنگ را بگشايد؛ به عبارتی حاكميت تفكر عالمانه و طراحي مدبرانه در عرصة توسعة فرهنگ دين.
راهکارهای نقش‌آفرینی تشکلهای مردم‌نهاد در توسعه و ارتقاي کیفی فرهنگ دینی جامعه
راه‌اندازی انجمن‌هاي تخصصي فرهنگی دینی (کانون شاعران مذهبي و...)
ایجاد و افزایش تعاملات درون و برون استاني و تعامل با عناصر تأثيرگذار
رويش و پويش در فعالیت‌ها
توجه به هويت ايراني اسلامي و مدنظر قراردادن وحدت ملي
تعامل با نشريات ديني
ايجاد تشکلهای ايجابي مانند تشکل مروجین فرهنگ عفاف و حجاب، مبارزه با اعتیاد، افسران جنگ نرم و...
ايجاد ارتباط مستمر با گروه‌هاي مرجع و تلاش در كادرسازي نيروهاي متعهد و متخصص
نهادینه‌سازی توسعة فعاليت، سواد و فرهنگ قرآني در بین تشکل‌ها
استفاده از ظرفيت موجود در رسانه‌هاي مكتوب و تصويري و الكترونيكي (سايت‌ها) براي اطلاع‌رساني ديني و تبيين و تعميق معارفي، وابسته به تشکلهای مردمی و دینی است.
به عنوان حسن ختام این یادداشت متذکر مي‌شوم، امام خمینی (ره) توسعه را دارای پنج ویژگی برمي‌شمارد:
۱. جامعیت مفهوم توسعه به نحوی که همة ابعاد وجودی انسان را فرا می‌گیرد.
۲. فرهنگ اساس توسعه است.
۳. استقلال فرهنگی، عامل اصلی توسعه و وابستگی فرهنگی، عامل اصلی توسعه‌نیافتگی است.
۴. فرهنگ اسلامی، اساس و هدف توسعة فرهنگی است.
۵. تربیت و تعالی انسان، شرط توسعه و غایت آن است.
* معاون ادارة کل فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی
امام خمینی (ره)
«توسعة مشارکت‌هاي مردمی در عرصة فرهنگ دینی، برنامه‌ریزی و اقدام‌هاي لازم برای حمایت از هیئت‌هاي مذهبی و تشکل‌هاي دینی با رویکرد بهبود کیفیت فعالیت‌ها و پرهیز از خرافات و انحرافات.»
بند (س) مادة ۱۰۶ برنامة چهارم توسعه
امروز جامعه‌اي توسعه‌يافته تلقي مي‌شود که بتواند در کنار شاخص‌هاي اقتصادي بر معيار آموزش و اطلاعات و در حقيقت عنصر دانايي اجتماعي تأکيد کند. در چنين جامعه‌اي، تشکلهای دینی و مردمی با درک شاخص‌هاي فهم دين، توسعة فعاليت‌های قرآني، ایجاد شور و شعور در فعالیت جوانان، گسترش جغرافيايي فرهنگ ديني، داشتن نياز فرهنگي هدفمند، سازماندهی عناصر جبهة فرهنگي انقلاب و توجه به پوشش فرهنگي و فكري نسل جوان، مي‌توانند نقش بسياري در بالابردن آگاهي‌هاي گوناگون و ضروري جامعه به عهده بگيرند و تاکنون نیز توانسته‌اند تاحدودی جامعه را در نيل به تعالي و ترقي همه‌جانبه ياري کنند.
اگر معضلات جامعه را به‌خوبي بشناسيم و اهميت سازمان‌های مردم‌نهاد را در حل مشکلات در نظر بگيريم، کمبودهاي فکري، ديدگاه‌هاي غلط و موانع مفهومي و فرهنگي را که وجود دارد، مي‌توان به جامعه معرفي کرد. در اين بين تشکلهای دینی عملاً در توسعة پايدار جوامع نقش بسيار مهمي بر عهده دارند و به عنوان نيروي محرکه در رشد و توسعة فرهنگي جامعه، عامل مهمي به شمار مي‌آيند. اگر بخواهيم در کشورمان توسعه يا پيشرفتي اتفاق بيفتد، بايد مزيت‌ها و ضعف‌هاي فرهنگي خودمان را بشناسيم.
توسعه به آموزش و آگاه‌سازي و آماده‌کردن افکار عمومي براي بهره‌برداري از امکانات مادي و معنوي نياز دارد. در اين ميان نقش تشکلهای مردم‌نهاد به عنوان يکي از پارامترهاي مهم توسعة فرهنگي آشکار مي‌شود و در جامعه با کارکردهاي تبلیغی، اطلاع‌رساني، آموزشي، تفريحي و سرگرمي خود به توسعة همه‌جانبه کمک مي‌کند.
توسعة فرهنگي به عنوان وجه فرهنگي توسعة ملي بايد بتواند راهبردهاي لازم را براي کشف و شکوفايي عناصر مساعد در فرهنگ جامعه به کار گيرد؛ از اين رو توسعة فرهنگي بايد جامعه را در کسب و رشد اصالت‌ها، خلاقيت‌ها و فضيلت‌هاي اجتماعي به مدد بازشناسي و بازآفريني فرهنگ مستعد خودي ياري دهد؛ در عين حال با مشارکت‌دادن همة مردم جامعه در فرهنگ‌آفريني و تقويت و گسترش رقابت‌هاي سازنده، راه همگاني‌کردن فرهنگ را بگشايد؛ به عبارتی حاكميت تفكر عالمانه و طراحي مدبرانه در عرصة توسعة فرهنگ دين.
راهکارهای نقش‌آفرینی تشکلهای مردم‌نهاد در توسعه و ارتقاي کیفی فرهنگ دینی جامعه
راه‌اندازی انجمن‌هاي تخصصي فرهنگی دینی (کانون شاعران مذهبي و...)
ایجاد و افزایش تعاملات درون و برون استاني و تعامل با عناصر تأثيرگذار
رويش و پويش در فعالیت‌ها
توجه به هويت ايراني اسلامي و مدنظر قراردادن وحدت ملي
تعامل با نشريات ديني
ايجاد تشکلهای ايجابي مانند تشکل مروجین فرهنگ عفاف و حجاب، مبارزه با اعتیاد، افسران جنگ نرم و...
ايجاد ارتباط مستمر با گروه‌هاي مرجع و تلاش در كادرسازي نيروهاي متعهد و متخصص
نهادینه‌سازی توسعة فعاليت، سواد و فرهنگ قرآني در بین تشکل‌ها
استفاده از ظرفيت موجود در رسانه‌هاي مكتوب و تصويري و الكترونيكي (سايت‌ها) براي اطلاع‌رساني ديني و تبيين و تعميق معارفي، وابسته به تشکلهای مردمی و دینی است.
به عنوان حسن ختام این یادداشت متذکر مي‌شوم، امام خمینی (ره) توسعه را دارای پنج ویژگی برمي‌شمارد:
۱. جامعیت مفهوم توسعه به نحوی که همة ابعاد وجودی انسان را فرا می‌گیرد.
۲. فرهنگ اساس توسعه است.
۳. استقلال فرهنگی، عامل اصلی توسعه و وابستگی فرهنگی، عامل اصلی توسعه‌نیافتگی است.
۴. فرهنگ اسلامی، اساس و هدف توسعة فرهنگی است.
۵. تربیت و تعالی انسان، شرط توسعه و غایت آن است.
* معاون ادارة کل فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی
