کد مطلب : ۸۴۹۳
پيرامون هيأت هاي مذهبي
سید منصور مجد الاشرافی
شماره چهاردهم ماهنامه خیمه - جمادی الاولی- تیرماه 1383
مکان هاي استقرار هيأت هاي مذهبي
جهت برپايي مراسم سوگواري و عزاداري «مساجد، حسينيه ها، تکايا، زيارتگاه ها و مکان هاي مقدس ديگري چون: مدفن بزرگان و علماي شيعه» مورد توجّه مي باشد. در تعريف جايگاه مساجد، احاديث و سخنان بي شماري آمده و همه مي دانند که مسجد اولين پايگاه مذهبي، اجتماعي، سياسي به فرهنگي و نظامي مسلمانان بوده است و در بلاد اسلامي درکنار هر برکه، چشمه و آباداني که گروهي مسلمان مسکن مي گزيدند، مسجدي نيز احداث مي گرديد. در جهان تشيع و کشورهاي شيعه مذهب، يکي از اماکن مهمي که براي انجام مراسم عزاداري و سوگواري از آن استفاده مي شود، مسجد است. توجه اين نکته ضروري است که با وجود مساجد علّت ايجاد حسينيه ها، زينبيه ها، مهديه ها و تکايا چيست؟ علل متعددي به اين امر مترتب است، از جمله اين که تعداد مساجد موجود مخصوصا در کشورهايي مثل ايران، عراق، سوريه و شهرهايي چون تهران جواب گوي تعداد عزادران نيست، از اين رو متدينين، بزرگان و علما نسبت به ايجاد حسينيه و تکيه از ديرباز اقدام مي نموده اند. علت ديگر نيات و نذورات مؤمنين است؛ مثلا کسي نذر مي کند در محلي خاص و در ايامي معين مجالس عزاداري و سوگواري برقرار کند و به اطعام و احسان شيعيان و عزاداران آن محل بپردازد.
احتمال دارد در کشورهاي مسلمان غير شيعي، عدم امکان برپايي مراسم در مساجد، زمينه ي تأسيس حسينيه ها را فراهم کرده باشد، حسينيه ها، مهديه ها، زينبيه ها و... پايگاه هايي ثابت براي برگزاري مراسم سوگواري و عزادراي در محله هاست که توسط اشخاص يا صنوف ساخته شده و مردم محله يا صنوف خاص در آن به اقامه عزاداري و سوگواري مي پردازند.
بيش تر حسينيه ها در طول سال فعاليّت فرهنگي و مذهبي دارند و در امور خيريه و يا ايجاد صندوق هاي قرض الحسنه و مؤسسات درماني و... نيز فعاليّت مي نمايند.
تکايا و چادرهاي عزاداري، مکان هايي هستند در گوشه و کنار شهرها و محله ها که صرفا در دهه ي محرم ايجاد مي شود و عزاداران براي عزاداري و سوگواري در آن، گرد هم جمع مي شوند، اين مکان ها موقت مي باشد و در پايان ماه محرم يا صفر جمع آوري مي شوند.
از ديگر مکان هايي که در ايام محرم و صفر، به طور موقت، براي برگزاري مراسم عزاداري و سوگواري استفاده مي شود، اماکن مسکوني، نمايشگاه ها و بنگاه هاي معاملاتي، پارکينگ ها و... مي باشد، که آن ها نيز موقت بوده، پس از دهه ي محرم به کار اصلي خود مي پردازند.
اسامي و عناوين هيأت هاي مذهبي
اسامي و عناوين هيأت هاي مذهبي در اسامي و القاب چهارده معصوم (ع)، امام زاده ها، اصحاب و ياران حضرت ابا عبداللّه الحسين (ع)، اسامي بعضي از بزرگان دين و بعضي از اسامي خاص با پيشوندها و پسوندهاي مختلف خلاصه مي شود.
اسامي خاصي نيز بنا به دل بستگي هاي خاص اعضاي هر هيأت رايج است، مثل: «هيأت پيروان عترت، هيأت عاشقان ولايت، هيأت رزمندگان اسلام، هيأت بسيجيان و...».
بعضي از هيأت ها نيز، بنا به تعلق اعضاي آن به يکي از شهرها يا مناطق کشور، نام شهر و منطقه ي خود را در نام هيأت مي گنجانند، مثل: هيأت قمي هاي مقيم مرکز، هيأت مرندي هاي مقيم مرکز، هيأت... مقيم مرکز.
به طور کلي در يک نگاه و جمع بندي، اسامي هيأت هاي مذهبي (به غير از هيأت هاي منتسب به شهرها و مناطق مختلف کشور) از حدود صد اسم تجاوز نمي کند.
در ادامه به نمونه اي از اسامي هيأت هاي مذهبي اشاره شده است: «هيأت ثاراللّه، هيأت باب الحوائج، هيأت فاطميون، هيأت قمربني هاشم (س)، هيأت احباب الحسين (ع)، هيأت محبان الحسين (ع)، هيأت صاحب الزمان (عج)، هيأت خامس آل عبا (ع)، هيأت پنج تن آل عبا (ع)، هيأت بيت الاحزان، هيأت مکتب الشهدا، هيأت بيت المهدي (عج)، هيأت بيت الزهرا (س)، هيأت لثارات الحسين، هيأت الفائزون، هيأت صاحب الامر (عج)، هيأت بني فاطمه، (ع) هيأت انصار الحسين (ع)، هيأت سيّد الساجدين (ع)، هيأت متوسلين به چهارده معصوم (ع)، هيأت کاروان شام، هيأت متوسلين به ائمه ي بقيع (ع)، هيأت بيت العباس (س)، هيأت عشاق المهدي (عج)، هيأت متوسلين به ائمه ي اطهار (ع)، هيأت مکتب القرآن، هيأت قائم آل محمّد (عج)، هيأت جان نثاران حسين(ع).»
مکان هاي استقرار هيأت هاي مذهبي
جهت برپايي مراسم سوگواري و عزاداري «مساجد، حسينيه ها، تکايا، زيارتگاه ها و مکان هاي مقدس ديگري چون: مدفن بزرگان و علماي شيعه» مورد توجّه مي باشد. در تعريف جايگاه مساجد، احاديث و سخنان بي شماري آمده و همه مي دانند که مسجد اولين پايگاه مذهبي، اجتماعي، سياسي به فرهنگي و نظامي مسلمانان بوده است و در بلاد اسلامي درکنار هر برکه، چشمه و آباداني که گروهي مسلمان مسکن مي گزيدند، مسجدي نيز احداث مي گرديد. در جهان تشيع و کشورهاي شيعه مذهب، يکي از اماکن مهمي که براي انجام مراسم عزاداري و سوگواري از آن استفاده مي شود، مسجد است. توجه اين نکته ضروري است که با وجود مساجد علّت ايجاد حسينيه ها، زينبيه ها، مهديه ها و تکايا چيست؟ علل متعددي به اين امر مترتب است، از جمله اين که تعداد مساجد موجود مخصوصا در کشورهايي مثل ايران، عراق، سوريه و شهرهايي چون تهران جواب گوي تعداد عزادران نيست، از اين رو متدينين، بزرگان و علما نسبت به ايجاد حسينيه و تکيه از ديرباز اقدام مي نموده اند. علت ديگر نيات و نذورات مؤمنين است؛ مثلا کسي نذر مي کند در محلي خاص و در ايامي معين مجالس عزاداري و سوگواري برقرار کند و به اطعام و احسان شيعيان و عزاداران آن محل بپردازد.
احتمال دارد در کشورهاي مسلمان غير شيعي، عدم امکان برپايي مراسم در مساجد، زمينه ي تأسيس حسينيه ها را فراهم کرده باشد، حسينيه ها، مهديه ها، زينبيه ها و... پايگاه هايي ثابت براي برگزاري مراسم سوگواري و عزادراي در محله هاست که توسط اشخاص يا صنوف ساخته شده و مردم محله يا صنوف خاص در آن به اقامه عزاداري و سوگواري مي پردازند.
بيش تر حسينيه ها در طول سال فعاليّت فرهنگي و مذهبي دارند و در امور خيريه و يا ايجاد صندوق هاي قرض الحسنه و مؤسسات درماني و... نيز فعاليّت مي نمايند.
تکايا و چادرهاي عزاداري، مکان هايي هستند در گوشه و کنار شهرها و محله ها که صرفا در دهه ي محرم ايجاد مي شود و عزاداران براي عزاداري و سوگواري در آن، گرد هم جمع مي شوند، اين مکان ها موقت مي باشد و در پايان ماه محرم يا صفر جمع آوري مي شوند.
از ديگر مکان هايي که در ايام محرم و صفر، به طور موقت، براي برگزاري مراسم عزاداري و سوگواري استفاده مي شود، اماکن مسکوني، نمايشگاه ها و بنگاه هاي معاملاتي، پارکينگ ها و... مي باشد، که آن ها نيز موقت بوده، پس از دهه ي محرم به کار اصلي خود مي پردازند.
اسامي و عناوين هيأت هاي مذهبي
اسامي و عناوين هيأت هاي مذهبي در اسامي و القاب چهارده معصوم (ع)، امام زاده ها، اصحاب و ياران حضرت ابا عبداللّه الحسين (ع)، اسامي بعضي از بزرگان دين و بعضي از اسامي خاص با پيشوندها و پسوندهاي مختلف خلاصه مي شود.
اسامي خاصي نيز بنا به دل بستگي هاي خاص اعضاي هر هيأت رايج است، مثل: «هيأت پيروان عترت، هيأت عاشقان ولايت، هيأت رزمندگان اسلام، هيأت بسيجيان و...».
بعضي از هيأت ها نيز، بنا به تعلق اعضاي آن به يکي از شهرها يا مناطق کشور، نام شهر و منطقه ي خود را در نام هيأت مي گنجانند، مثل: هيأت قمي هاي مقيم مرکز، هيأت مرندي هاي مقيم مرکز، هيأت... مقيم مرکز.
به طور کلي در يک نگاه و جمع بندي، اسامي هيأت هاي مذهبي (به غير از هيأت هاي منتسب به شهرها و مناطق مختلف کشور) از حدود صد اسم تجاوز نمي کند.
در ادامه به نمونه اي از اسامي هيأت هاي مذهبي اشاره شده است: «هيأت ثاراللّه، هيأت باب الحوائج، هيأت فاطميون، هيأت قمربني هاشم (س)، هيأت احباب الحسين (ع)، هيأت محبان الحسين (ع)، هيأت صاحب الزمان (عج)، هيأت خامس آل عبا (ع)، هيأت پنج تن آل عبا (ع)، هيأت بيت الاحزان، هيأت مکتب الشهدا، هيأت بيت المهدي (عج)، هيأت بيت الزهرا (س)، هيأت لثارات الحسين، هيأت الفائزون، هيأت صاحب الامر (عج)، هيأت بني فاطمه، (ع) هيأت انصار الحسين (ع)، هيأت سيّد الساجدين (ع)، هيأت متوسلين به چهارده معصوم (ع)، هيأت کاروان شام، هيأت متوسلين به ائمه ي بقيع (ع)، هيأت بيت العباس (س)، هيأت عشاق المهدي (عج)، هيأت متوسلين به ائمه ي اطهار (ع)، هيأت مکتب القرآن، هيأت قائم آل محمّد (عج)، هيأت جان نثاران حسين(ع).»
