کد مطلب : ۸۶۵۰
سیرة اهل بیت در ماه محرم
هادی قطبی
شماره 29 -30 ماهنامه خیمه – محرم 1428- بهمن 1385
نقل است كه امام زين العابدين علیه‌السلام به هر بهانه و هر مناسبتى ماجراى كربلا را يادآورى مىكردند. از امام صادق علیه‌السلام روايت شده كه امام سجاد علیه‌السلام بيست سال براى پدرش گريست و در اين مدت روزها را روزه مىگرفت و شب‌ها را در عبادت به سر مىبرد و هنگام افطار وقتى غذا برايش مىآوردند، اشك مىريخت و مىفرمود: «پسر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله گرسنه و تشنه كشته شد».(1)
و نيز نقل شده است كه آن حضرت وقتى قصابى را مىديد كه گوسفندى را ذبح مىكند، به ياد امام حسين علیه‌السلام مىافتاد و مىفرمود: به اين گوسفند در آستانه قربانى شدن، آب بدهيد، پدرم را با لب تشنه سر بريدند.
ايشان در پاسخ به يكى از خادمان كه از روى دل‌سوزى به امام سجاد علیه‌السلام مىگفت: گريه نكنيد كه جان‌تان به خطر مىافتد، فرمود: وقتى يكى از دوازده فرزند حضرت يعقوب علیه‌السلام غائب شد، با اين كه مىدانست او زنده است، آن قدر از فراغ او گريست كه چشمانش سفيد شد، ولى من اجساد پاره پاره‌ی پدر، برادران و دوستانم را ديدم، چگونه غم و اندوه من پايان پذيرد؟ من هر وقت يه ياد آنان مىافتم، بى‌اختيار قطرههاى اشك از چشمانم سرازير مىشود. (2)
آن حضرت هم‌چنين در ماه محرم به فرزندان خويش عدس مىخورانيد تا دل آنان رقيق شود و اشك آنان راحتتر آيد.
در خصوص اهتمام امام محمد باقر علیه‌السلام به احياى نهضت عاشورا نيز علقمه بن محمد حضرمى نقل مىكند: حضرت باقر علیه‌السلام بر امام حسين علیه‌السلام گريه مىكرد و دستور مىداد به افرادى كه در خانه بودند و از آنان تقيه نمىكرد، بر حسين گريه كنند. آن حضرت در خانه‌ی خود، مجلس عزا برپا مىداشت و به اطرافیانش مصيبت حسين علیه‌السلام را تسليت مىگفتند. (3)
امام صادق علیه‌السلام نيز فرمود: «پدرم امام باقر علیه‌السلام به من وصيت فرمود: اى جعفر! قسمتى از مال من را وقف كن و در اختيار نوحه‌گران قرار بده تا آنان مدت ده سال در روزهاى منا در آن سرزمين براى آن حضرت ندبه و نوحه‌سرايى كنند». (4) توجه به سرزمين منا در ايام حجّ، براى تبليغ بهتر و بيشتر اين واقعه‌ی عظيم و آشنايى مردم با حركت امام حسين علیه‌السلام و اهداف قيام آن حضرت بود.
در تاريخ زندگى امام صادق علیه‌السلام نقل است، روزى كه نزد امام صادق علیه‌السلام نام امام حسين علیه‌السلام آورده مىشد، ديگر تا شب تبسم نمىكرد. (5) ايشان هم‌چنين به برگزارى مراسم عزا و مرثيه‌گويى بسيار اهتمام مىورزيدند.
جعفر بن قولويه از داود رقى نقل مىكند كه به حضور امام ششم علیه‌السلام رسيدم، ايشان وقتى آب نوشيد، گريهاش گرفت و چشمانش پر از اشك شد و فرمود: «خدا لعنت كند كشنده‌ی حسين علیه‌السلام را». (6)
براى حضرت امام موسى بن جعفر علیه‌السلام نيز محرم حال و هواى ديگرى داشت. امام رضا علیه‌السلام مىفرمايد: پدرم موسى بن جعفر علیه‌السلام هر گاه ماه محرم فرا مىرسيد، پيوسته اندوهناك بود و خندهاى در چهره نداشت تا دهه عاشورا سپرى شود. روز عاشورا هم روز گريه و سوگوارى و مصيبت بود و مىفرمود: این روزی است که حسین در آن به شهادت رسید. (7)
آموزشهاى گفتارى ائمه معصومين عليهم‌السلام در فرصتهاى مناسب، موجب احياى نهضت حسينى بود. از جمله امورى كه بدان سفارش مىنمودند عبارتند از: اندهناك بودن در مصائب اباعبدالله علیه‌السلام، گريستن در مصائب آن حضرت، مرثيه‌خوانى و نوحه‌سرايى، بر پا داشتن مجالس و اجتماعات سوگوارى، هزينه كردن اموال براى مراسم بزرگداشت امام، سرودن شعر در زمينه‌ی ابلاغ پيام عاشورا و مصائب آن و نيز افشاى جنايات بنى‌اميه، زيارت سرزمين كربلا، ارج نهادن به خاك كربلا و سجده نمودن بر تربت آن حضرت، ياد كردن از امام حسين علیه‌السلام هنگام نوشيدن آب و بزرگداشت اربعين حسينى.
به عنوان نمونه امام على بن موسى الرضا علیه‌السلام در مورد اهميت برگزارى مجالس اهل‌بيت عليهم‌السلام فرمود: «هركس در مجلسى كه امر ما اهل‌بيت در آن زنده مىشود شركت كند، آن روزى كه همه‌ی دلها مىميرد، دلش نمىميرد». (8) امام صادق علیه‌السلام در خصوص اهميت گريستن بر اباعبدالله علیه‌السلام فرمود: «اگر حالت گريه به تو دست نمىدهد، خودت را به گريه وادار و حالت حزن و غم و اندوه به خود بگير زيرا اگر به اندازه سر مگسى اشك از چشم تو بيرون آيد، بر تو مبارك است و جاى خوشحالى دارد». (9) و در اهميت تربت پاك حسين بن على علیه‌السلام همين بس كه امام صادق علیه‌السلام فرمود: «سجده بر تربت حسين علیه‌السلام، حجابهاى هفتگانه را كنار مىزند». (10) يعنى باعث قبولى نمازى مىشود كه با اين مهر خوانده مىشود و آن نماز به آسمان مىرود.
پىنوشتها
1. وسائل‌الشيعه، ج2، ص282.
2. مقل الحسين، مقرّم، ص377؛ به نقل از فلسفه و عوامل جاودانگى نهضت عاشورا، ص148.
3. وسائل الشيعه، ج 10، ص 398.
4. همان، ج 12، ص 88.
5. در كربلا چه گذشت، ص 59.
6. همان، ص 62.
7. همان، ص 627.
8. وسائل الشيعه، ج392 ، ص 10.
9. بحارالانوار، ج92 ، ص 434.
10. همان، ج82 ، ص153.
نقل است كه امام زين العابدين علیه‌السلام به هر بهانه و هر مناسبتى ماجراى كربلا را يادآورى مىكردند. از امام صادق علیه‌السلام روايت شده كه امام سجاد علیه‌السلام بيست سال براى پدرش گريست و در اين مدت روزها را روزه مىگرفت و شب‌ها را در عبادت به سر مىبرد و هنگام افطار وقتى غذا برايش مىآوردند، اشك مىريخت و مىفرمود: «پسر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله گرسنه و تشنه كشته شد».(1)
و نيز نقل شده است كه آن حضرت وقتى قصابى را مىديد كه گوسفندى را ذبح مىكند، به ياد امام حسين علیه‌السلام مىافتاد و مىفرمود: به اين گوسفند در آستانه قربانى شدن، آب بدهيد، پدرم را با لب تشنه سر بريدند.
ايشان در پاسخ به يكى از خادمان كه از روى دل‌سوزى به امام سجاد علیه‌السلام مىگفت: گريه نكنيد كه جان‌تان به خطر مىافتد، فرمود: وقتى يكى از دوازده فرزند حضرت يعقوب علیه‌السلام غائب شد، با اين كه مىدانست او زنده است، آن قدر از فراغ او گريست كه چشمانش سفيد شد، ولى من اجساد پاره پاره‌ی پدر، برادران و دوستانم را ديدم، چگونه غم و اندوه من پايان پذيرد؟ من هر وقت يه ياد آنان مىافتم، بى‌اختيار قطرههاى اشك از چشمانم سرازير مىشود. (2)
آن حضرت هم‌چنين در ماه محرم به فرزندان خويش عدس مىخورانيد تا دل آنان رقيق شود و اشك آنان راحتتر آيد.
در خصوص اهتمام امام محمد باقر علیه‌السلام به احياى نهضت عاشورا نيز علقمه بن محمد حضرمى نقل مىكند: حضرت باقر علیه‌السلام بر امام حسين علیه‌السلام گريه مىكرد و دستور مىداد به افرادى كه در خانه بودند و از آنان تقيه نمىكرد، بر حسين گريه كنند. آن حضرت در خانه‌ی خود، مجلس عزا برپا مىداشت و به اطرافیانش مصيبت حسين علیه‌السلام را تسليت مىگفتند. (3)
امام صادق علیه‌السلام نيز فرمود: «پدرم امام باقر علیه‌السلام به من وصيت فرمود: اى جعفر! قسمتى از مال من را وقف كن و در اختيار نوحه‌گران قرار بده تا آنان مدت ده سال در روزهاى منا در آن سرزمين براى آن حضرت ندبه و نوحه‌سرايى كنند». (4) توجه به سرزمين منا در ايام حجّ، براى تبليغ بهتر و بيشتر اين واقعه‌ی عظيم و آشنايى مردم با حركت امام حسين علیه‌السلام و اهداف قيام آن حضرت بود.
در تاريخ زندگى امام صادق علیه‌السلام نقل است، روزى كه نزد امام صادق علیه‌السلام نام امام حسين علیه‌السلام آورده مىشد، ديگر تا شب تبسم نمىكرد. (5) ايشان هم‌چنين به برگزارى مراسم عزا و مرثيه‌گويى بسيار اهتمام مىورزيدند.
جعفر بن قولويه از داود رقى نقل مىكند كه به حضور امام ششم علیه‌السلام رسيدم، ايشان وقتى آب نوشيد، گريهاش گرفت و چشمانش پر از اشك شد و فرمود: «خدا لعنت كند كشنده‌ی حسين علیه‌السلام را». (6)
براى حضرت امام موسى بن جعفر علیه‌السلام نيز محرم حال و هواى ديگرى داشت. امام رضا علیه‌السلام مىفرمايد: پدرم موسى بن جعفر علیه‌السلام هر گاه ماه محرم فرا مىرسيد، پيوسته اندوهناك بود و خندهاى در چهره نداشت تا دهه عاشورا سپرى شود. روز عاشورا هم روز گريه و سوگوارى و مصيبت بود و مىفرمود: این روزی است که حسین در آن به شهادت رسید. (7)
آموزشهاى گفتارى ائمه معصومين عليهم‌السلام در فرصتهاى مناسب، موجب احياى نهضت حسينى بود. از جمله امورى كه بدان سفارش مىنمودند عبارتند از: اندهناك بودن در مصائب اباعبدالله علیه‌السلام، گريستن در مصائب آن حضرت، مرثيه‌خوانى و نوحه‌سرايى، بر پا داشتن مجالس و اجتماعات سوگوارى، هزينه كردن اموال براى مراسم بزرگداشت امام، سرودن شعر در زمينه‌ی ابلاغ پيام عاشورا و مصائب آن و نيز افشاى جنايات بنى‌اميه، زيارت سرزمين كربلا، ارج نهادن به خاك كربلا و سجده نمودن بر تربت آن حضرت، ياد كردن از امام حسين علیه‌السلام هنگام نوشيدن آب و بزرگداشت اربعين حسينى.
به عنوان نمونه امام على بن موسى الرضا علیه‌السلام در مورد اهميت برگزارى مجالس اهل‌بيت عليهم‌السلام فرمود: «هركس در مجلسى كه امر ما اهل‌بيت در آن زنده مىشود شركت كند، آن روزى كه همه‌ی دلها مىميرد، دلش نمىميرد». (8) امام صادق علیه‌السلام در خصوص اهميت گريستن بر اباعبدالله علیه‌السلام فرمود: «اگر حالت گريه به تو دست نمىدهد، خودت را به گريه وادار و حالت حزن و غم و اندوه به خود بگير زيرا اگر به اندازه سر مگسى اشك از چشم تو بيرون آيد، بر تو مبارك است و جاى خوشحالى دارد». (9) و در اهميت تربت پاك حسين بن على علیه‌السلام همين بس كه امام صادق علیه‌السلام فرمود: «سجده بر تربت حسين علیه‌السلام، حجابهاى هفتگانه را كنار مىزند». (10) يعنى باعث قبولى نمازى مىشود كه با اين مهر خوانده مىشود و آن نماز به آسمان مىرود.
پىنوشتها
1. وسائل‌الشيعه، ج2، ص282.
2. مقل الحسين، مقرّم، ص377؛ به نقل از فلسفه و عوامل جاودانگى نهضت عاشورا، ص148.
3. وسائل الشيعه، ج 10، ص 398.
4. همان، ج 12، ص 88.
5. در كربلا چه گذشت، ص 59.
6. همان، ص 62.
7. همان، ص 627.
8. وسائل الشيعه، ج392 ، ص 10.
9. بحارالانوار، ج92 ، ص 434.
10. همان، ج82 ، ص153.
