تاریخ انتشار
يکشنبه ۱ بهمن ۱۳۸۵ ساعت ۱۵:۵۸
۰
کد مطلب : ۸۶۵۷

فيلم غير رسمي اعدام صدام به سفارش «الجزيره» گرفته شد

شماره 29 - 30  ماهنامه خیمه – محرم 1428- بهمن 1385

در كنفرانس خبري « بازتاب اعدام صدام در رسانه‌هاي بين‌المللي » مطرح شد:

فيلم غير رسمي اعدام صدام به سفارش «الجزيره» گرفته شد

استاد علوم ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، با اشاره به اثرات انتشار فيلم اعدام صدام در جهان عرب گفت: فيلم غير رسمي اعدام صدام با موبايل به سفارش شبكه‌ی تلويزيوني الجزيره گرفته شد.

حسام‌الدين آشنا در خصوص «بازتاب اعدام صدام در رسانه‌هاي بين‌المللي» خاطرنشان كرد: در خصوص مواجهه با اعدام صدام، چه «خيابان‌هاي جهان عرب» و چه «كاخ‌هاي جهان عرب» رويكردهاي متعارضي به اعدام صدام نشان دادند كه اين خود ناشي از عملكرد دو جنبه‌اي صدام بوده است.

وي با بيان اين‌ كه صدام در ميان جهان عرب دو چهره داشته، تصريح كرد: براي عرب‌ها صدام به عنوان اولين حاكم عربي است كه در ساليان اخير شهامت مقابله با اسرائيل و آمريكا را داشته است.

به گفته‌ی وي، به خصوص در جريان انتفاضه‌ی فلسطين، صدام كمك‌هاي مشخصي را به انتفاضه‌ی فلسطين نموده بود و در واقع همين كارهاي نمايشي صدام در دهه‌هاي اخير، زماني كه همه‌ی حكام عربي ساكت بودند و تلاشي در اين جهت نمي‌كردند، چهره‌اي متمايز از او ساخته است.

استاد علوم ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام با اشاره به چهره‌ی ديگر رئيس‌جمهور مخلوع عراق اظهار داشت: اگر عرب‌ها حمله‌ی صدام به ايران را خيلي بااهميت تلقي نكردند، اما حمله‌ی صدام به كويت در ساختن يك چهره‌ی پليد و اهريمني از صدام بي‌اثر نبود و در واقع، صدام به عنوان يكي از نمادهاي بارز ديكتاتوري در جهان عرب است.

آشنا، با بيان اين‌كه پاسخ جهان عرب به سقوط بغداد و محاكمه و اعدام صدام بحثي قابل فهم است و ساختاري منطقي دارد، يادآور شد: مردم كشورهاي عربي از يك طرف از سقوط ديكتاتوري صدام خوشحال شدند، اما از طرف ديگر چون شاهد بودند يك نيروي بيگانه و خارجي اين استبداد را سرنگون كرده است، ناخشنود بودند.

وي با اشاره به زمان در نظر گرفته شده براي اعدام صدام يادآور شد: در جهان اسلام و عرب اين‌گونه در اذهان تداعي شد كه اعدام در روز عيد قربان، امري است كه در طول تاريخ، فقط يك بار، آن‌هم در زمان حكومت اموي اتفاق افتاده است. در آن زمان حاكم بني‌اميه گفت؛ هركس قرباني مي‌آورد و من هم براي قرباني رئيس سلسله جهميه را قرباني مي‌كنم؛ بنابراين امروز هم صدام در جهان عرب به عنوان يك قرباني در راه خدا تلقي شده است.

استاد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام با بيان اين‌كه تصوير بزرگ جنايات صدام در حق بشريت به واسطه‌ی تصوير كوچك اعدام اين ديكتاتور تحت تأثير قرار گرفته،‌ با اشاره به نحوه‌ی اجراي حكم اعدام خاطرنشان كرد: مسئله‌ی اعدام صدام توسط حاميان مقتدي صدر و نيز فيلم‌برداري مخفيانه از مراسم اعدام، كه با زيرنويس دقيقي هم در شبكه‌ی الجزيره پخش شد، در اذهان جهان سني تداعي كرد كه اين اعدام نه به خاطر يك دادگاه عادلانه، بلكه به خاطر انتقام‌گيري شيعيان بوده است.

وي در پاسخ به اين سئوال كه نحوه‌ی انتشار خبر اعدام به چه صورت بوده و چرا تصاويري كه فلش‌هاي آن‌ها در فيلم مشخص است منتشر نمي‌شود،‌ يادآور شد: در خصوص اعدام صدام بايد دو مسئله را از هم تفكيك كنيم. يكي آن مسائلي است كه مربوط به دولت عراق مي‌شود و ديگري مسائلي است كه در دست دولت عراق نيست. محاكمه صدام حسين توسط يك دادگاه عراقي و خارج از چارچوب‌هاي ICC انجام شده است. البته يك هيأت از قضات آمريكايي با دقت مسئله را پيگيري مي‌كردند كه گزارش خود را هم دادند و خود ICC هم گزارش خود را داد. يعني اين دادگاه از كيفيت حقوقي و حقوق بشري بالايي برخوردار بوده است.

آشنا با بيان اين كه بايستي مسئله‌ی شرايط داخلي عراق را در خصوص اعدام صدام در نظر گرفت، افزود: معلوم نيست كه آمريكا اصراري در اعدام صدام داشته است، بلكه شواهد نشان مي‌دهد مالكي و حكيم بر اعدام وي اصرار كرده‌اند. آمريكا در قبال اعدام صدام در موضع‌گيري خود اعلام كرد، اگرچه با اين اعدام موافق نيستيم اما مداخله‌اي هم نمي‌كنيم؛ بنابراين از اين طريق خود را از اتهام مبري كرد.

مسائلي از اين قبيل كه اين حكم در روز عيد قربان اجرا شد، تصويربرداري با چه كيفيتي انجام شد و اين‌كه چه كساني در اعدام صدام حضور داشته‌اند و چه چيزهايي گفته‌اند،‌ يك تصميم عراقي است و تا اين مرحله از قضيه، ما بايد در خصوص اين مسائل با دولت عراق گفت‌وگو كنيم.

وي يادآور شد: مسئله دوم اين است كه تصاوير گرفته شده از اعدام صدام تصاوير كاملاً مديريت شده‌اي است. روشن است كه سياست دولت عراق اين نبوده كه لحظه‌ی حلق‌آويز شدن صدام تصويربرداري شود و يا اين هم نبوده كه صداي حاشيه‌اي در اين فيلم پخش شود. موفق‌الربيعي مشاور امنيتي دولت عراق مي‌گويد: صدام از لحظه‌اي كه فهميد دوربين در صحنه‌ی اعدام وجود دارد، رفتارش مقتدرانه‌تر شد. واقعيت اين است كه همه در مقابل دوربين به‌ گونه‌اي، و در غياب دوربين به گونه‌اي ديگر عمل مي‌كنند، صدام هم دو انتخاب داشت، اين كه التماس كند كه فايده‌اي براي وي در تغيير تصميم اعدام‌كنندگان نداشت و يا اين كه طي اين ثانيه‌هاي آخر تصويري مقتدر از خود نشان دهد.

آشنا با بيان اين‌ كه صدام يك فرصت چند دقيقه‌اي داشت كه از 30 سال حكومت خود تصويري مناسب نشان دهد، تصريح كرد: در جريان اجراي اين حكم،‌ دو دوربين وجود داشت. يك دوربين رسمي كاملاً مديريت شده از سوي دولت عراق ضبط و پخش اين جريان را بر عهده داشت. اما در ميان كساني كه در جريان اعدام صدام حضور داشتند، از چهره‌هاي حامي مقتدي صدر و از ميان آن‌ها افرادي با انگيزه‌هاي گوناگون نيز حضور داشتند. الجزيره توانست توافقاتي با يكي از اين افراد انجام دهد و در قبال مبلغي پول، فيلمي را كه وي با موبايل گرفته بود،‌ به دست آورد.

به گفته‌ی آشنا،‌ مداركي وجود دارد كه نشان مي‌دهد الجزيره براي تصويربرداري با موبايل، مذاكراتي انجام داده است. فیلم دوم كه با موبايل گرفته شده، تصويري است كه از بابت عدم رسميت خود معتبر شده است. در واقع نارسمي بودن و منتسب نبودن فيلم‌برداري اين تصاوير به يك دولت يا گروه خاص، باعث كسب اعتبار براي اين فيلم مي‌شود.

استاد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، با اشاره به نظر ميشل فوكو در رابطه با «مجازات» اظهار داشت: فوكو مي‌گويد به محض اين كه مجازات بر روي جاني انجام مي‌شود، او به يك قرباني تبديل مي‌شود. تا وقتي زندگي مي‌كند، مجرم است اما وقتي دچار مجازاتي مثل اعدام مي‌شود، چون در نهايت بينندگان يك فرد بي‌دفاع را در حال حلق‌آويز شدن مي‌بينند احساس رأفت انساني‌شان برانگيخته مي‌شود. بنابراين فيلمبرداري و انتشار اين فيلم،‌ چنين موضوعي را در ذهن جهان عرب تداعي كرده است.

وي ادامه داد: تصويربرداران رسمي متعلق به دولت عراق، هوشمندانه تصوير را تا مرحله‌ی حلق‌آويز شدن صدام قطع كردند تا حس ترحمي ايجاد نشود و كساني هم كه مخفيانه فيلم‌برداري كردند، هوشمندانه اين كار را انجام دادند تا اين حس را برانگيزند.

آشنا در پاسخ به سئوالي در خصوص شبكه‌ی تلويزيوني الجزيره، در اين خصوص كه آيا اين شبكه در اقدامي هماهنگ با رسانه‌هاي آمريكا اين فيلم را با زيرنويس منتشر كرده،‌ تصريح كرد: تحليل الجزيره كار ساده‌اي نيست. مؤسس شبكه‌ی الجزيره و اولين رئيس اين شبكه،‌ تقريباً بعد از سقوط صدام كنار گذاشته شد. در ميان اسناد اداره‌ی استخبارات عراق، نوار ويدئويي ديدار رئيس اول شبكه‌ی الجزيره با عدي پسر صدام كشف شد كه اين فيلم هم‌اكنون در اينترنت موجود است. در واقع الجزيره متهم به اين است كه از عراق پول كلاني گرفته تا هواي صدام را داشته باشد. لذا بيش از اين ‌كه الجزيره متهم به ارتباط با آمريكا باشد، فعلاً طبق اسنادي كه وجود دارد، بايد بگویيم كه روابط بسيار نزديكي با دولت عراق داشته است.

وي با اشاره به روايت رسمي ايجاد شبكه‌ی الجزيره، خاطرنشان كرد: گفته مي‌شود كه مجموعه‌اي از روزنامه‌نگاران كشورهاي عربي كه ديگر در چارچوب نظام‌هاي ديكتاتوري جهان عرب نمي‌توانستند كار و زندگي كنند، دور هم جمع شدند. پيشنهاد ايجاد BBC عربي آرمان بزرگي براي روزنامه‌نگاران جهان عرب بود، اما به دلايلي BBC عربي نتوانست به كار ادامه دهد.

اين استاد دانشگاه افزود: با تعطيلي BBC عربي، 200 عنصر رسانه‌اي كه آموزش‌هاي حرفه‌اي ديده بودند، از بالاترين سطوح رسانه‌اي تا تكنيسين‌هاي BBC عربي سابق، بيكار شدند. آن‌ها به جاي اين‌ كه متفرق شوند، به وسيله‌ی سران اصلي خود، شروع به بازاريابي كردند و به جا‌هاي مختلفي رفتند و پاسخ‌هاي «نه» شنيدند. به قطر كه رسيدند، دولت قطر فرصت خواست تا پروژه را به امير قطر معرفي كند و سرانجام قرارداد يك ساله‌اي با قطر بسته شد با اين فرض كه قرارداد بعد از يك سال قابل تغيير است. بعد از يك سال، كار به جايي رسيد كه شهرت الجزيره از شهرت قطر بيشتر شد و دولت قطر هم از اين مسئله راضي بود.

آشنا اظهار داشت: در ديداري كه با آقاي وضاح خنفر رئيس فعلي الجزيره داشتم، از ايشان پرسيدم كه در قبال اين فعاليت،‌ دولت قطر از شما چه درخواستي داشته، كه خنفر جواب داد از ما قول گرفتند كه با دولت قطر كاري نداشته باشيم، از نظر رئيس شبكه‌ی الجزيره، جالب بود كه چنين خواسته‌اي مطرح كرده‌اند، چرا كه به نظر آقاي خنفر دولت قطر اصلاً چيزي نداشت كه بتواند براي اين شبكه جالب باشد.

وي با بيان اين‌ كه در الجزيره از عنصر كاملاً طرفدار ايران تا عنصر كاملاً لائيك و طرفدار آمريكا وجود دارد، تصريح كرد: در الجزيره كسي بوده كه با يك واسطه مي‌توانسته با بن‌لادن ارتباط داشته باشد و از طرف ديگر كسي هم وجود داشته كه مي‌توانسته مقامات آمريكايي را به شبكه دعوت كند.

آشنا با بيان اين‌ كه اگر الجزيره را پروژه‌اي امريكايي در نظر بگيريم، بحث دموكراتيزه كردن خاورميانه توسط آمريكا توسط اين شبكه انجام مي‌گيرد،‌ اظهار داشت: الجزيره در سنت‌شكني و اسطوره‌شكني در جهان عرب، با سرعت زيادي عمل مي‌كند و بخشي از محبوبيت خود را از اين طريق به دست مي‌آورد و در واقع الجزيره، اولين شبكه‌اي بود كه تابوي حضور اسرائيلي‌ها در رسانه‌هاي عربي را شكسته است.
نام شما

آدرس ايميل شما
نظر شما