تاریخ انتشار
سه شنبه ۱ مهر ۱۳۸۲ ساعت ۱۲:۴۲
۰
کد مطلب : ۸۷۵۸

مهدويت در منابع اهل سنت

حمزه کريمخاني

شماره هفتم ماهنامه خیمه - شعبان المعظم ۱۴۲۴ - مهر۱۳۸۲

مقدمه

مسأله‏ي مهدويت و عقيده به ظهور حضرت مهدي- عليه‏السلام- در اسلام، مسأله‏اي اصيل و ريشه‏دار است، و اختصاص به «تشيّع» ندارد، و قبل از اين که يک عقيده‏ي «شيعي» باشد، يک عقيده‏ي اسلامي ثابت و خالص است که مدت چهارده قرن از عمر آن مي‏گذرد و در طول اين مدت، پيوسته مورد اتفاق و اجماع عموم مسلمانان بوده و علما، دانشمندان و نويسندگان - از شيعه و سنّي - در اين باره کتابها، مقاله‏ها و رساله‏ها نوشته‏اند؛ تا آنجا که فقط از علماي اهل تسنن، پنجاه جلد کتاب معتبر مستقل درباره‏ي وجود مقدّس حضرت مهدي(ع) به رشته‏ي تحرير آمده است (۱) که اينها خود، دليل قطعي بر اصالت مسأله‏ي مهدويت و ريشه‏‌دار بودن اين عقيده راسخ مي‏باشد. ما نيز در تأييد مطالب فوق، در اين نوشتار کوتاه، سعي بر آن داريم تا موضوع مهدويت را از زواياي مختلف با توجه به منابع اهل سنت، مورد بحث و بررسي قرار دهيم. اميد است مورد استفاده‏ي عاشقان و شيفتگان حضرت ولي‏عصر- عجل ‏الله تعالي- قرار گرفته، معرفتي هر چند مختصر در آنان بوجود آورد.



ولادت حضرت مهدي(ع)

پيرامون ولادت حضرت مهدي(ع) عبارتهاي فراواني در منابع اهل تسنن به چشم مي‏خورد که راه انکار را بر هر انسان منصفي مي‏بندد که در اينجا به برخي از آنها اشاره مي‏کنيم.

ابن اثير، مورخ معروف اهل تسنن، در پايان حوادث سال ۲۶۰هجري چنين مي‏نويسد: «... و در اين سال، ابومحمّد علوي عسگري وفات نمود و او طبق مذهب اماميه، يکي از ائمه‏ي دوازده‏گانه است و او پدر محمّد است. همان کسي که اماميه معتقدند او «منتظر» است»(۲) و نيز ابن خلکان از دانشمندان معروف اهل تسنن مي‏گويد: «ابوالقاسم محمّد، فرزند حسن عسگري دوازدهمين امام از امامان اماميه است که به عنوان «حجت» معروف است و ولادتش درروز جمعه نيمه‏ي شعبان سال ۲۵۵هجري بوده است».(۳)



نسب امام زمان(عج)

يکي از موضوعات مهمي که علماي اهل تسنن در کتابهاي خود به آن پرداخته‏اند، نسب حضرت مهدي(ع) است که روايات انبوه و مختلف از رسول خدا(ص) در اين زمينه نقل کرده‏اند، تا همگان بدانند مهدي موعود کسي نيست جز فردي از خاندان پيامبر و فرزندي از فرزندان فاطمه – سلام الله عليها -.

در حديثي از رسول خدا(ص) آمده است که فرمودند: «بشارت مي‏دهم شما را به مهدي، که مردي از قبيله‏ي قريش و از عترت من است».(۴)

و نيز در جايي ديگر فرمودند: «المهدي من عترتي من ولد فاطمه؛ مهدي از خاندان من و از فرزندان فاطمه است».(۵)



گوشه‏اي از فضايل مهدي(ع)

بايد اعتراف کنيم که شناخت ما نسبت به ابعاد شخصيت آن وجود شريف، بسيار ناچيز است و اگر جرأت سخن گفتن پيرامون آن بزرگوار را يافته‏ايم، به برکت احاديثي است که از وجود مبارک رسول خدا و ائمه‏ي معصومين(ع)، درباره‏ي آن حضرت به ما رسيده است.



ولايت تکويني

امير مؤمنان(ع) فرمودند: پرنده‏اي که در حال پرواز است، با اشاره‏ي مهدي در دستان آن‏حضرت قرار مي‏گيرد و آن حضرت، شاخه‏ي قطع شده‏اي را در زميني غرس مي‏کند و بر خلاف عادت، سر سبز مي‏شود.(۶)



فرشتگان در خدمت

رسول خدا(ص) فرمودند: «جبرئيل در پيشاپيش حضرت مهدي(ع) و ميکائيل به پشت سر آن حضرت، حرکت مي‏کند».(۷)



طاووس بهشتيان

پيامبر(ص) فرمودند: «مهدي، طاووس اهل بهشت است».(۸)



برتري بر عيسي

پيامبر(ص) فرمودند: «از ماست آن کسي که عيسي بن مريم پشت سرش نماز مي‏گزارد».(۹)



اوج مقام و منزلت

در مقام منزلت مولايمان همين بس باشد که چون از حضرت اباعبدالله الحسين سؤال شد آيا حضرت مهدي(ع) متولد شده است، حضرت پاسخ دادند: «لا و لو ادرکته لخدمته ايام حياتي؛ خير اگر او را درک مي‏کردم، تا زنده بودم خدمتش مي‏کردم».(۱۰)



ويژگي‏هاي ظاهري

در کتابهاي اهل تسنن، پيرامون خصايص و ويژگي‏هاي ظاهري حضرت بقيت الله(عج) نيز روايات بي‏نظيري به چشم مي‏خورد که شعله‏ي عشق به آن حضرت را در دل تمامي دوستداران وعاشقانش فروزان‏تر مي‏گرداند.

پيامبر خدا(ص) فرمودند: «مهدي مردي از فرزندان من است. چهره‏اش مانند ستاره درخشان است»(۱۱) و نيز در جملاتي از حضرت علي(ع) آمده است: «مهدي، جواني است چهارشانه و خوش سيما. موي سرش بر روي شانه هايش ريخته است و نور صورتش، سياهي مو و محاسن و سرش را تحت‏الشعاع قرار داده است».(۱۲)



عصر غيبت

يکي از مسائل مهم اصل مهدويت، مسأله‏ي غيبت است که بدليل حساسيت و اهميّت آن، روايات متعددي پيرامون آن از پيامبر اکرم و ائمه‏ي معصومين(ع) رسيده است که در اينجا به بيان يکي از آنها مي‏پردازيم.

رسول خدا(ص) فرمودند:«مهدي(عج) از فرزندان من است؛ خداوند به وسيله‏ي او شرق و غرب عالم را فتح خواهد نمود. مهدي کسي است که از دوستانش غايب مي‏شود. غيبتي که بخاطر طولاني بودنش، هيچ کس بر اعتقاد به امامت او باقي نمي‏ماند؛ مگر آن کسي که خداوند، قلبش را براي ايمان آزمايش نموده است (داراي ايمان مستحکم باشد) پس جابر بن عبداللّه انصاري سؤال کرد، يا رسول‏اللّه! آيا در طول غيبت،وجود ايشان نفعي براي دوستانش دارد؟ پيامبر(ص) فرمودند: سوگند به آن خدايي که مرا به حق به پيامبري مبعوث کرد، دوستان آن حضرت از نور وجودش کسب روشنايي کرده، از ولايتش در زمان غيبتش بهره‏مند خواهند شد؛ آن گونه که مردم از خورشيد، زماني که پشت ابر است، بهره‏مند مي‏شوند.»(۱۳)



روش حکومتي حضرت مهدي(عج)

در روايات اسلامي، مشخصه‏هاي متعددي از حکومت حضرت مهدي(ع) بيان شده است که نه تنها ترسيم کننده‏ي وضعيت آينده‏ي‏جهان است، بلکه نمونه و الگوي کاملي از يک حکومت اسلامي است که در تمامي عرصه‏هاي اجتماعي، فرهنگي، سياسي و اقتصادي جامعه بايد مورد نظر و توجه قرار گيرد.



۱- عمل بر طبق سنت پيامبر

در حديثي از رسول خدا(ص) آمده است: «مهدي که از خاندان من است، چون ظاهر مي‏شود طبق سنّت من عمل خواهد کرد.(۱۴)



۲- سخت‏گيري نسبت به کارگزاران

در حديثي آمده است: «زماني که مهدي موعود(عج) ظهور مي‏نمايد، سه خصوصيت در عملکرد ايشان مشاهده مي‏شود و آنها عبارتند از: کمک‏هاي مالي فراوان به مردم، سخت‏گيري زياد نسبت به کارگزاران و ترحّم بر مساکين و فقيران.(۱۵)



۳- رعايت عدالت

پيامبر خدا(ص) فرمودند: «بشارت باد بر شما به مهدي که زمين را آن گونه که از ظلم و جور پر شده، از عدالت پُر خواهد نمود (به گونه‏اي که) اهل آسمانها و زمين از او راضي مي‏شوند.(۱۶)



۴- دقت در احقاق حقوق

در روايتي آمده است که: «حضرت مهدي(عج) براي احقاق حق و ردّ مظالم تا آن‏جا پيش خواهد رفت که حتّي اگر مختصر چيزي (که متعلق به انسان مظلومي است) زير دندان‏هاي انسان ظالم باشد، آن را گرفته و به صاحبش برمي‏گرداند.(۱۷)



سخن آخر

با توجه به مطالبي که گذشت، به راحتي درمي‏يابيم احاديث مهدويت آنقدر گسترده و متواتر است که در زواياي مختلف و گوناگون در کتابهاي مهم اهل تسنن بطور کامل و دقيق منعکس شده است و اين خود، سبب اعتقاد تمامي فرق اسلامي به ظهور حضرت مهدي(عج) و قيام جهاني آنجناب گشته است، چنانچه ابن ابي‏الحديد معتزلي مي‏گويد: «تمامي فرقه‏هاي مسلمانان اتفاق دارند که دنيا و تکليف به پايان نمي‏رسد، مگر اين که مهدي(ع) ظهور نمايد»(۱۸) و نيز سفاريني حنبلي مي‏نويسد: «ايمان به خروج مهدوي واجب است، همان گونه که نزد اهل علم، تقرير يافته و در عقايد اهل سنّت تدوين شده است.(۱۹) و احمد امين مصري، از دانشمندان معاصر اهل سنت، مي‏گويد: «اهل سنت به مهدي و مسأله‏ي مهدويت يقيناً ايمان دارند».(۲۰)



پي‏نوشت‏ها:

۱- ر. ک. الامام المهدي، ص ۲۶۰.

۲- الکامل في التاريخ، ج ۷، ص ۲۴۷.

۳- وفيات الاعيان، ج ۴، ص ۱۷۶.

۴- الصواعق المحرقه، ص ۹۹.

۵- سنن أبي داود، ج ۴، ص ۱۰۷.

۶- البرهان في علامات مهدي آخرالزمان، ص ۷۶.

۷- همان، ص ۷۷.

۸- نورالابصار، ص ۱۸۷.

۹- عقد الدرر، ص ۲۳۰.

۱۰- عقد الدرر، ص ۱۶۰.

۱۱- کنز العمال، ج ۱۴، ص ۲۶۴.

۱۲- عقد الدرر، ص ۴۱.

۱۳- ينابيع المودة، ج ۳، ص ۷۷.

۱۴- عقد الدرر، ص ۱۵۶.

۱۵- البرهان في علامات مهدي آخرالزمان، ص ۸۶.

۱۶- نور الابصار، ص ۱۸۸.

۱۷- عقد الدرر، ص ۳۶.

۱۸- شرح نهج البلاغه، ج ۱۰، ص ۹۶.

۱۹- الاذاعة، ص ۱۴۶.

۲۰- المهدي المنتظر والعقل، ص ۵۹.

نام شما

آدرس ايميل شما
نظر شما