شعر و مدح مطلوب

شماره نهم ماهنامه خیمه- شوال1424 - آذر1382

براى اينكه انسان، شعر خوب بگويد اخلاص، كافى نيست. شعر يك علم است، يك فن است، يك دانش است و خود شعر، يك هنر است. امّا دانش هم دارد و مثل ديگر دانشها اندازه دارد، متر دارد و مثل بقيه ى چيزها اهل فن مى‏توانند درجه‏ى آن را مشخص كنند، جست و جو كنند و بهترين را بيابند و بخوانند. كسى كه شعر متوسطى گفته، اگر با اخلاص هم گفته، آن را بين خودش و خدانگه دارد. شعر متوسط اصلا نخوانيد، شعر پايين و غلط را اصلا نخوانيد.

جامعه ى مدّاح ايرانى، شعرهاى خوب را بخواند. چون سبك مدّاحى - ويژه مدّاحى سنتى - مانند حرف زدن با مردم است. من مدّاحان قديمى را ديده بودم كه وقتى شعر مى‏خواندند، گويا با مردم حرف مى‏زدند و تك تك افرادى كه آنجا نشسته بودند، مى‏فهميدند. شعر مصيبت هم همين طور بود. مثل:

اى حرم كعبه ات ز حلقه بگوشان

وى دل داناى تو زبان خموشان

با تو كه گفت از حسين چشم بپوشان

اينها را چه كسى نمى‏فهميد؟ واز مردم معمولى ما كيست كه كسى يك شعر فصيح قوى را بخواند واو نفهمد؟ من يك وقتى مى‏ديدم كه مردم، اين شعرهاى معروف حمله ى حيدرى را كه سابق دراويش، پرده مى‏زدند- اگر چه مضمون‏هايش پايين است، امّا شعرها بسيار قوى و استوار است - مى‏فهمند.

سماواتيان محو و حيران همه

سر انگشت حيرت به دندان همه

كه يا رب چه زور و چه بازوست اين

فلك را مگر همْ ترازوست اين

اين شعرها كه در كتاب حمله ى حيدرى و متعلق به ملابمانعلى معروف كرمانى است، از لحاظ مضمون پايين است؛ امّا از لحاظ شعر، نقص ندارد. پس اگر مدّاح شعر قوى و خوب را بخواند و با مردم حرف بزند، در طول مدتى - مثلا ده سال كه از آن بگذرد- سطح ادبيات عمومى مردم بالا مى‏رود و چون شما همه جا مى‏رويد و زن و مرد و روستايى و شهرى پاى صحبت شما مى‏نشيند، گوش‏ها به شعر درست و سخن فارسى درست عادت مى‏كند و جامعه‏ى مدّاح مى‏تواند دراين زمينه بزرگترين خدمت را بكند.

ستودگان و ستايشگران (سخنان رهبر فرزانه ى انقلاب در ديدار با مادحان اهل بيت) صفحه ى 4-83.