کد مطلب : ۱۵۲۳۰
ظروف پلاستيكی در ماه محرم شهر را قبضه می‌كند
جامعه: هر سال با فرا رسیدن ایام محرم و پخش نذورات، استفاده از ظروف یكبار مصرف پلاستیكی افزایش پیدا می‌كند كه با وجود هشدارهای فراوان مبنی بر اثرات مضر استفاده از این ظروف بر سلامت شهروندان و محیط زیست، همچنان تكرار شده و تبدیل به یك معضل زیست محیطی در این ایام شده است.
به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی استفاده از ظروف یكبارمصرف پلاستیكی چند سالی است كه به دلیل افزایش تولید این ظروف، قیمت ارزان، حمل و نقل آسان و دسترسی سریع، جایگزین كاسه و بشقاب‌های فلزی و ملامینی قدیمی شده و مصرف آن به ویژه در ایام‌های خاص مذهبی مانند ماه رمضان و محرم كه پخت و پخش نذورات افزایش پیدا می‌كند، بیشتر می‌شود.
این در حالی‌است كه به كارگیری این ظروف هم از نظر بهداشتی و اقتصادی و هم زیست‌محیطی آثار بسیار زیانباری دارد اما با این وجود نه تنها مصرف آن كمتر نشده بلكه میزان مصرف آن هر سال افزایش پیدا می‌كند. براساس آمارهای به دست آمده، میزان پلاستیك تولیدی در ایران بیش از ۱۷۷ هزار تن در سال بوده كه معادل ۵۰۰ تن در هر روز است. بر این اساس هر ایرانی به طور متوسط در هر روز ۳ پلاستیك وارد چرخه محیط‌زیست می‌كند.
«الهام مجتهد زاده»، سرپرست كمیته پسماند و آلودگی خاك ستاد محیط زیست شهرداری در باره اثرات زیانبار استفاده از ظرف‌های گیاهی گفت: «میزان مصرف ظروف پلاستیكی در كلان شهرها به خصوص در تهران بسیار زیاد بوده و مشكلات فراوانی را هم از نظر حمل و نقل، بازیافت و دفع آنها به سیستم شهری تحمیل می‌كند. علاوه بر آن هم باعث آلوده شدن محیط‌زیست شده و هم برای سلامتی شهروندان مضر است.»
وی با اشاره به اینكه یک‌سری ظروف پلاستیكی تجزیه ناپذیر بوده و به طور متوسط ۳۰۰ سال طول می‌كشد تا در طبیعت تجزیه شود خاطر نشان كرد: «این ظروف به دلیل تجزیه‌ناپذیری نه تنها خود به تنهایی ایجاد مشكل می‌كنند بلكه پس از مصرف و دور ریختن، در اثر رفت و آمد و جریان آب و باد در محیط پخش شده و با رسیدن به زمین‌های كشاورزی بر اثر واكنش‌های خاك، برخی مونومرهای شیمیایی آن آزاد شده و وارد محصولات كشاورزی كه به مصرف انسان می‌رسد، می‌شوند.»
وی افزود: «پراكنده شدن ظروف پلاستیكی در سطح شهر نیز علاوه بر آلودگی بصری، در اثر تجمع در نهر یا كانال‌های آب باعث گرفتگی آنها شده و بسیاری از میكروارگانیسم‌ها و آلودگی‌ها را به خود جذب می‌كند. با پخش شدن این زباله‌ها در محیط، آلودگی‌ها نیز منتقل شده و در رشد جانوران موذی مانند موش‌های شهری تاثیر می‌گذارد كه به نوبه خود باعث گسترش بیماری می‌شود.»
سرطان كبد و سیستم گوارش، نتیجه خوردن غذا در ظروف پلاستیكی
اثرات بهداشتی ظروف یكبار مصرف پلاستیكی و تاثیر منفی آن بر سلامت مردم اگر بیشتر از اثرات زیست محیطی آن نباشد كمتر از آن هم نیست. بررسی‌های بهداشتی و پزشکی نشان می‌دهد كه ظروف پلاستیكی در دمای بالای ۴۰ درجه ماده شیمیایی به نام استایرن از خود خارج می‌كند كه بیش از ۷۷ نوع بیماری سرطانزا مانند سرطان كبد و سیستم گوارشی را ایجاد می‌كند.
همچنین مواد سمی تجمع‌یافته در اثر آزاد شدن مونومرهای شیمیایی ظروف پلاستیكی در بافت چربی بدن بتدریج موجب خستگی، عصبیت، بی‌خوابی، كم شدن پلاكت‌ها و گلوبین، غیرعادی شدن كروموزوم‌ها و ایجاد جهش در زنان باردار می‌شود.
جایگزینی به نام ظروف گیاهی
با توجه به مشکلات استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی، تنها راه برطرف كردن آن كاهش تولید این ظروف و جایگزینی آن با ظرف‌های گیاهی موافق با طبیعت است. ظروف یكبار مصرف گیاهی به دلیل ماهیت مواد تشكیل‌دهنده گیاهی كه عمدتا از نشاسته و نیشكر تشكیل شده مواد سمی شیمیایی وارد غذا نشده و سلامت افراد را تهدید نمی‌كند، ضمن آن كه از آنجا كه این ظروف در خاك و طی مدت حداكثر ۶ ماه مانند برگ گیاهان پوسیده می‌شوند و به چرخه طبیعت برمی‌گردند، مشكلات زیست‌محیطی پلاستیك‌ها را نیز ندارد.
موضوع جایگزینی ظروف پلاستیكی سال‌هاست كه در اكثر كشورهای دنیا اجرا می‌شود اما در ایران با وجود ابلاغ مصوبه کمیسیون فرهنگی هیئت دولت در شهریور ماه سال جاری مبنی بر جایگزینی ظرف یکبار مصرف بر پایه گیاهی به جای ظروف یکبار مصرف پلیمری توسط دستگاه‌ها و تمامی واحدهای تهیه، طبخ و عرضه مواد غذایی، هنوز این موضوع محقق نشده و اندك اقدامات صورت گرفته توسط برخی نهادها مانند شهرداری نتوانسته آن طور كه باید این مشكل را از بین ببرد.
تولید انبوه ظرف پلاستیكی و كمبود تولید ظروف گیاهی
در تمام دنیا ظروف پلاستیكی با ظروف گیاهی جایگزین شده اما در ایران نه تنها طرح‌های جایگزینی به دلیل نبود فرهنگ‌سازی با اقبال مواجه نمی‌شود بلكه روز به روز بر تعداد تولیدكننده‌های این ظروف افزوده می‌شود به طوریكه در برابر ۵ هزار كارخانه تولید ظروف پلاستیكی در كشور تنها ۱۲ واحد تولیدكننده ظروف گیاهی وجود داشته و نه تنها این تولیدات محدود نشده بلكه در برخی موارد حتی منجر به بازیافت غیر قانونی برخی پلاستیك‌های غیر قابل بازیافت مانند سرنگهای بیمارستانی شده است.
مجتهد زاده در این باره می‌گوید: «دستگاه‌های مرتبط با موضوع تولید ظروف گیاهی و فرهنگ‌سازی برای آن ضعیف عمل‌كرده‌اند. به طوریكه بیشترمردم اصلا اطلاعی از وجود این ظرف‌ها ندارد و حتی نمی‌دانند كه آن را از كجا باید تهیه كنند و معمولا به خاطردسترسی آسان و گران بودن ظروف گیاهی، ظرف‌های یكبار مصرف پلاستیكی را ترجیح می‌دهند.»
وی با اشاره به وجود ۳۰۰ كارخانه غیرمجاز تولید ظرف پلاستیكی تاكید می‌كند: «این كارخانه‌ها كه بدون نظارت وزارت بهداشت فعالیت می‌كنند بیشترین تهدید‌ها را متوجه سلامتی شهروندان می‌كنند؛ چون از ظروف پلاستیكی غیر قابل بازیافت و غیر بهداشتی استفاده می‌كنند كه حتی در برخی موارد گزارش‌هایی از استفاده این واحد‌ها از سرنگهای آلوده بیمارستانی برای تولید پلاستیك شده‌است، كه ضرورت نظارت بیشتر بر این حوزه و اهمیت آن را نشان می‌دهد.»
گاهی بازگشت به شیوه و رسم‌های قدیمی برخلاف تصور برخی افراد نه تنها نشانه تهجر و عقب‌ماندگی نبوده، بلكه در بیشتر مواقع نتایج مثبت و مفید آن با هیچ تكنولوژی قابل جایگزینی نیست. آنچه كه در مشكل جایگزینی ظروف پلاستیكی با گیاهی اتفاق می‌افتد فارغ از مشكلات سازمان‌های متولی در كوتاهی به تعهدات خود در این زمینه، جای خالی بازگشت به سنت‌ها و روش‌های نیاكان را آشكار می‌كند. آن زمان كه در تاكایا و هیئت‌های قدیمی از ظروف فلزی و سفالی برای پخش نذورات استفاده می‌شد هیچ جوی و حاشیه درختی زباله‌های انبوه پلاستیكی را به خود نمی‌دید؛ معضلی كه امروزه به خاطر پیشرفت و ماشینی شدن زندگی‌ها نه تنها آن اصالت‌ها را از بین برده بلكه خود گریبان تولیدكنندگان آن را گرفته است.
به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی استفاده از ظروف یكبارمصرف پلاستیكی چند سالی است كه به دلیل افزایش تولید این ظروف، قیمت ارزان، حمل و نقل آسان و دسترسی سریع، جایگزین كاسه و بشقاب‌های فلزی و ملامینی قدیمی شده و مصرف آن به ویژه در ایام‌های خاص مذهبی مانند ماه رمضان و محرم كه پخت و پخش نذورات افزایش پیدا می‌كند، بیشتر می‌شود.
این در حالی‌است كه به كارگیری این ظروف هم از نظر بهداشتی و اقتصادی و هم زیست‌محیطی آثار بسیار زیانباری دارد اما با این وجود نه تنها مصرف آن كمتر نشده بلكه میزان مصرف آن هر سال افزایش پیدا می‌كند. براساس آمارهای به دست آمده، میزان پلاستیك تولیدی در ایران بیش از ۱۷۷ هزار تن در سال بوده كه معادل ۵۰۰ تن در هر روز است. بر این اساس هر ایرانی به طور متوسط در هر روز ۳ پلاستیك وارد چرخه محیط‌زیست می‌كند.
«الهام مجتهد زاده»، سرپرست كمیته پسماند و آلودگی خاك ستاد محیط زیست شهرداری در باره اثرات زیانبار استفاده از ظرف‌های گیاهی گفت: «میزان مصرف ظروف پلاستیكی در كلان شهرها به خصوص در تهران بسیار زیاد بوده و مشكلات فراوانی را هم از نظر حمل و نقل، بازیافت و دفع آنها به سیستم شهری تحمیل می‌كند. علاوه بر آن هم باعث آلوده شدن محیط‌زیست شده و هم برای سلامتی شهروندان مضر است.»
وی با اشاره به اینكه یک‌سری ظروف پلاستیكی تجزیه ناپذیر بوده و به طور متوسط ۳۰۰ سال طول می‌كشد تا در طبیعت تجزیه شود خاطر نشان كرد: «این ظروف به دلیل تجزیه‌ناپذیری نه تنها خود به تنهایی ایجاد مشكل می‌كنند بلكه پس از مصرف و دور ریختن، در اثر رفت و آمد و جریان آب و باد در محیط پخش شده و با رسیدن به زمین‌های كشاورزی بر اثر واكنش‌های خاك، برخی مونومرهای شیمیایی آن آزاد شده و وارد محصولات كشاورزی كه به مصرف انسان می‌رسد، می‌شوند.»
وی افزود: «پراكنده شدن ظروف پلاستیكی در سطح شهر نیز علاوه بر آلودگی بصری، در اثر تجمع در نهر یا كانال‌های آب باعث گرفتگی آنها شده و بسیاری از میكروارگانیسم‌ها و آلودگی‌ها را به خود جذب می‌كند. با پخش شدن این زباله‌ها در محیط، آلودگی‌ها نیز منتقل شده و در رشد جانوران موذی مانند موش‌های شهری تاثیر می‌گذارد كه به نوبه خود باعث گسترش بیماری می‌شود.»
سرطان كبد و سیستم گوارش، نتیجه خوردن غذا در ظروف پلاستیكی
اثرات بهداشتی ظروف یكبار مصرف پلاستیكی و تاثیر منفی آن بر سلامت مردم اگر بیشتر از اثرات زیست محیطی آن نباشد كمتر از آن هم نیست. بررسی‌های بهداشتی و پزشکی نشان می‌دهد كه ظروف پلاستیكی در دمای بالای ۴۰ درجه ماده شیمیایی به نام استایرن از خود خارج می‌كند كه بیش از ۷۷ نوع بیماری سرطانزا مانند سرطان كبد و سیستم گوارشی را ایجاد می‌كند.
همچنین مواد سمی تجمع‌یافته در اثر آزاد شدن مونومرهای شیمیایی ظروف پلاستیكی در بافت چربی بدن بتدریج موجب خستگی، عصبیت، بی‌خوابی، كم شدن پلاكت‌ها و گلوبین، غیرعادی شدن كروموزوم‌ها و ایجاد جهش در زنان باردار می‌شود.
جایگزینی به نام ظروف گیاهی
با توجه به مشکلات استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی، تنها راه برطرف كردن آن كاهش تولید این ظروف و جایگزینی آن با ظرف‌های گیاهی موافق با طبیعت است. ظروف یكبار مصرف گیاهی به دلیل ماهیت مواد تشكیل‌دهنده گیاهی كه عمدتا از نشاسته و نیشكر تشكیل شده مواد سمی شیمیایی وارد غذا نشده و سلامت افراد را تهدید نمی‌كند، ضمن آن كه از آنجا كه این ظروف در خاك و طی مدت حداكثر ۶ ماه مانند برگ گیاهان پوسیده می‌شوند و به چرخه طبیعت برمی‌گردند، مشكلات زیست‌محیطی پلاستیك‌ها را نیز ندارد.
موضوع جایگزینی ظروف پلاستیكی سال‌هاست كه در اكثر كشورهای دنیا اجرا می‌شود اما در ایران با وجود ابلاغ مصوبه کمیسیون فرهنگی هیئت دولت در شهریور ماه سال جاری مبنی بر جایگزینی ظرف یکبار مصرف بر پایه گیاهی به جای ظروف یکبار مصرف پلیمری توسط دستگاه‌ها و تمامی واحدهای تهیه، طبخ و عرضه مواد غذایی، هنوز این موضوع محقق نشده و اندك اقدامات صورت گرفته توسط برخی نهادها مانند شهرداری نتوانسته آن طور كه باید این مشكل را از بین ببرد.
تولید انبوه ظرف پلاستیكی و كمبود تولید ظروف گیاهی
در تمام دنیا ظروف پلاستیكی با ظروف گیاهی جایگزین شده اما در ایران نه تنها طرح‌های جایگزینی به دلیل نبود فرهنگ‌سازی با اقبال مواجه نمی‌شود بلكه روز به روز بر تعداد تولیدكننده‌های این ظروف افزوده می‌شود به طوریكه در برابر ۵ هزار كارخانه تولید ظروف پلاستیكی در كشور تنها ۱۲ واحد تولیدكننده ظروف گیاهی وجود داشته و نه تنها این تولیدات محدود نشده بلكه در برخی موارد حتی منجر به بازیافت غیر قانونی برخی پلاستیك‌های غیر قابل بازیافت مانند سرنگهای بیمارستانی شده است.
مجتهد زاده در این باره می‌گوید: «دستگاه‌های مرتبط با موضوع تولید ظروف گیاهی و فرهنگ‌سازی برای آن ضعیف عمل‌كرده‌اند. به طوریكه بیشترمردم اصلا اطلاعی از وجود این ظرف‌ها ندارد و حتی نمی‌دانند كه آن را از كجا باید تهیه كنند و معمولا به خاطردسترسی آسان و گران بودن ظروف گیاهی، ظرف‌های یكبار مصرف پلاستیكی را ترجیح می‌دهند.»
وی با اشاره به وجود ۳۰۰ كارخانه غیرمجاز تولید ظرف پلاستیكی تاكید می‌كند: «این كارخانه‌ها كه بدون نظارت وزارت بهداشت فعالیت می‌كنند بیشترین تهدید‌ها را متوجه سلامتی شهروندان می‌كنند؛ چون از ظروف پلاستیكی غیر قابل بازیافت و غیر بهداشتی استفاده می‌كنند كه حتی در برخی موارد گزارش‌هایی از استفاده این واحد‌ها از سرنگهای آلوده بیمارستانی برای تولید پلاستیك شده‌است، كه ضرورت نظارت بیشتر بر این حوزه و اهمیت آن را نشان می‌دهد.»
گاهی بازگشت به شیوه و رسم‌های قدیمی برخلاف تصور برخی افراد نه تنها نشانه تهجر و عقب‌ماندگی نبوده، بلكه در بیشتر مواقع نتایج مثبت و مفید آن با هیچ تكنولوژی قابل جایگزینی نیست. آنچه كه در مشكل جایگزینی ظروف پلاستیكی با گیاهی اتفاق می‌افتد فارغ از مشكلات سازمان‌های متولی در كوتاهی به تعهدات خود در این زمینه، جای خالی بازگشت به سنت‌ها و روش‌های نیاكان را آشكار می‌كند. آن زمان كه در تاكایا و هیئت‌های قدیمی از ظروف فلزی و سفالی برای پخش نذورات استفاده می‌شد هیچ جوی و حاشیه درختی زباله‌های انبوه پلاستیكی را به خود نمی‌دید؛ معضلی كه امروزه به خاطر پیشرفت و ماشینی شدن زندگی‌ها نه تنها آن اصالت‌ها را از بین برده بلكه خود گریبان تولیدكنندگان آن را گرفته است.
مرجع : خبرگزاری میراث فرهنگی
