۲۹ بهمن، اختتامیه سلسله نشست های علمی شعر هیئت

اختتامیة «سلسله نشست‌های علمی شعر هیئت» سه‌شنبه، ۲۹ بهمن ساعت ۸:۳۰ دقیقة صبح، در ساختمان مرکزی سازمان تبلیغات اسلامی،‌ واقع در میدان فلسطین برگزار می‌شود.

در این نشست «عبدالامیر فائق»، عضو هیئت علمی بنیاد دعبل خزاعی، مقالة خود با عنوان «شعر هیئت در کلام و مرام مقام معظم رهبری» ارائه می‌کند؛ سپس استادان ادبیات و صاحب‌نظران حوزة ستایشگری اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ به نقد و بررسی مقاله و موضوعات مرتبط می‌پردازند.

پیرو برگزاری دو نشست علمی سراسری مداحان در سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ ش. از اردیبهشت سال ۱۳۹۲ ش. برگزاری ۱۰ نشست علمی با موضوع «شعر هیئت» در دستور کار هیئت علمی بنیاد دعبل خزاعی قرار گرفت. این موضوع در چهل‌وهفتمین نشست هم‌اندیشی اعضای هیئت علمی بنیاد دعبل خزاعی بررسی شد. در نشست چهل‌وهشتم هم‌اندیشی نیز مصوب شد، هر یک از نشست‌های ده‌گانة شعر هیئت با ارائة یک مقالة تخصصی همراه باشد. در مجموع برای ۱۰ نشست تخصصی دربارة شعر هیئت، محورها و موضوعاتی تعیین شد.

به این ترتیب، پس از اطلاع‌رسانی عمومی، اولین نشست از سلسله‌ نشست‌های تخصصی شعر هیئت ۲۶ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۲ ش. در تهران برگزار شد. نخستین نشست شعر هیئت با حضور دکتر «محمدرضا سنگری»، «محمدعلی مجاهدی»، ‌دکتر «غلامرضا کافی»، دکتر «اسماعیل امینی»، حجت‌الاسلام «محمدرضا زائری»، «مهدی امین‌فروغی»، «مهدی آصفی» و برخی دیگر از کارشناسان و استادان صاحب‌نظر در محل سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شد. در این نشست دکتر محمدرضا سنگری، رئیس هیئت علمی بنیاد دعبل خزاعی، مقالة خود با موضوع «شعر هیئت، تعریف، ویژگی‌ها، ابعاد و قالب‌ها» ارائه کرد؛ سپس حاضران در نشست به نقد و بررسی موضوع و مقالة ایشان پرداختند و دیدگاه‌های خود را مطرح کردند.

[انعکاس خبر در خبرگزاری ایسنا]
[انعکاس خبر در خبرگزاری مهر]


در ادامه اهداف، ملاحظات و محورها و موضوعات نشست‌های تخصصی شعر هیئت به استحضار می‌رسد:

مقدمه:
مطالعه، بررسی و تبیین دقیق و عمیق شعر هیئت به عنوان شاخه‌ای از شعر آیینی و دینی و شناخت ساختار، محتوا، ساحت‌ها، پیشینه‌ و سیر آن در تاریخ شعر شیعی و نیز بایسته‌ها و نابایسته‌ها در این قلمرو و روش‌های گزینش و اجرای شعر، از مقوله‌های مهم و شاید مهم‌ترین مقولة عالم مداحی و ذاکری است.

اهداف:
۱. شناخت همه‌سونگرانة شعر هیئت و نسبت آن با شعر آیینی
۲. تأمین منبع علمی و ژرف در این زمینه و پاسخ به نیاز کلاس‌ها و دوره‌های آموزش مداحی
۳. استفاده از مطالعات و نظرگاه‌های صاحب‌نظران و کارآزمودگان
۴. استفاده از توان و ظرفیت استان‌ها
۵. تمهید و زمینه‌سازی برای برگزاری کارگاه‌ها، نشست‌ها و دوره‌های آموزشی در دیگر مقوله‌های مداحی مانند: اخلاق مداحی، مقتل‌شناسی، زیارت‌نامه، مرثیه، مولودیه و نغمات آیینی

بنیاد دعبل خزاعی برای تقویت مبانی مداحی، با همکاری و همراهی نهادها و مجموعه‌های حوزة مداحی و ذاکری به برگزاری این نشست‌ها اقدام خواهد کرد.
در سلسله نشست‌های مداحی، در نخستین گام، موضوع «شعر هیئت» بررسی خواهد شد و در سلسله‌ نشست‌های بعدی با بهره‌گیری از تجارب این مجموعه نشست‌ها، حوزه‌ها و موضوعات و قلمروهای دیگر طرح و بررسی خواهد شد.

ملاحظات:
۱. مجموع نشست‌ها در هر موضوع، ۱۰ نشست خواهد بود. «شعر هیئت» در طول یک سال و در ۱۰ نشست بررسی خواهد شد.
۲. هر نشست با ارائة مقالة علمی، سخنرانی و پرسش و پاسخ همراه خواهد بود.
۳. استفاده از ظرفیت‌های علمی استان‌ها از محورهای مهم و اساسی در این طرح خواهد بود. استان‌ها نیز مستقلاً اقدام به برگزاری همین نشست‌ها می‌نمایند.
۴. نشست‌ها با همکاری نهادهای دیگر ـ هم در مدیریت و دبیری جلسات و در صورت توافق در محل این نهادها ـ قابل تشکیل و برگزاری است.
۵. برنامه‌ها ضبط صوتی و تصویری، سپس به صورت نرم‌افزار و کتاب چاپ خواهند شد. کیفیت ضبط و تصویربرداری به گونه‌ای خواهد بود که بهره‌گیری رسانه‌های صوتی و تصویری از آنها ممکن شود.
۶. نشریاتی مانند: خیمه، دعبل، هیئت و ... می‌توانند از دستاوردهای این نشست‌ها بهره بگیرند.
۷. مجموعة مقالات ۱۰ نشست به چاپ خواهد رسید.
۸. موضوعات ده‌گانه در اختیار استادان قرار می‌گیرد؛ تا فرصت نگارش مقاله باشد. مقالات بر اساس معیارهای علمی مقاله‌نویسی خواهد بود.
۹. در صورت آمادگی استادان و صاحب‌نظران در یک یا چند زمینه، می‌توان از مقالات و سخنرانی‌های آنان استفاده کرد.
۱۰. هر جلسه می‌تواند مدیر و دبیر مستقل داشته باشد.
۱۱. ممکن است برخی محورها در دو یا چند جلسه کشش و ظرفیت بحث و بررسی داشته باشند.
۱۲. بحث‌ها کاملاً کاربردی و ناظر به نیازهای جامعة مداحان و ذاکران خواهد بود.

محورها و موضوعات نشست‌های شعر هیئت
نشست اول: شعر هیئت، تعریف، ویژگی‌ها، ابعاد و قالب‌ها
تعریف شعر دینی، شعر آیینی و شعر هیئت و پس از آن ویژگی‌های شعر هیئت در حوزه‌های پنج‌گانة:
ـ زبانی
ـ تخیلی و توصیفی و تصویرسازی
ـ شکلی و موسیقایی
ـ عاطفی
ـ اندیشگی

نشست دوم: شعر هیئت، محتوا و درون‌مایه
ـ در این نشست مسائل معرفتی (توحیدیه و تحمیدیه، وعظ و اندرز، زبان زمان) و نیز بایسته‌ها و نابایسته‌های شعر هیئت مطرح خواهد شد.
ـ در این نشست شعر مطلوب هیئت از نظرگاه، درون‌مایه (با عنایت به محتوای معرفتی، سوگ و سور، وعظ و اندرز و توجه به نیازهای اجتماعی و انقلابی) مطرح و بررسی خواهد شد.

نشست سوم: شعر هیئت و شاخه‌های آن شامل:
ـ شعر نوحه (ابعاد، ویژگی‌ها، بایسته‌ها و نابایسته‌ها)
ـ سرود و مولودیه (مناسبت‌های سرورانگیز مانند: مبعث، غدیر، ولادت‌ها و ...)
ـ شعرهای مناسبتی (شخصیت‌ها، مناسبت‌های مذهبی، ملی و ...)

تذکر: هر یک از این شاخه‌ها خود ظرفیت مبحث مستقل دارند.

نشست چهارم: مخاطب‌شناسی شعر هیئت
ـ شعر و محافل خاص و عام (شعر هیئت در محافل محدود و محافل رسانه‌ای)
ـ شعر و سطوح مخاطب
ـ بایسته‌ها و نابایسته‌ها در حوزة مخاطب

تذکر: در این زمینه، مطالعات میدانی می‌تواند یاریگر تصویری عینی‌تر و محسوس‌تر از موضوع باشد.

نشست پنجم: روش‌های انتخاب و عرضة شعر هیئت
ـ شعر هیئت (کتاب‌ها و مجموعه‌های موجود، قوت‌ها و ضعف‌ها)
ـ نحوة گزینش شعر
ـ ارتباط با شاعر و شاعران شعر هیئت
ـ فرآیند انتخاب تا اجرا
ـ اجرای شعر هیئت

نشست ششم: سیر تحول و تطور شعر آیینی و هیئت
ـ شعر آیینی و هیئت در عصر اهل ‌بیت علیهم‌ السلام
ـ تفاوت شعر هیئتی امروز با شعر هیئتی در عصر اهل ‌بیت علیهم ‌السلام
ـ تبیین و تحلیل شعر مؤید (شعر مورد تأیید ائمه)، چرایی تأیید و تفاوت آن با شعر هیئتی امروز
ـ سیر تحول و تطور شعر هیئتی در عصر قبل از انقلاب و بعد از انقلاب اسلامی

نشست هفتم: زیباشناسی شعر هیئت
ـ آرایه‌های بیانی (تشبیه، استعاره، کنایه، مجاز و نماد) در شعر آیینی و شعر هیئت
ـ آرایه‌های بدیعی در شعر هیئت
ـ مبالغه و غلو و توصیف و تخیل در شعر هیئت
ـ بایسته‌های زیباشناسانة شعر هیئت

نشست هشتم: شعر هیئت در رسانه‌ها
ـ شعر هیئت در رسانه
ـ شعر هیئت و رسانه‌های مجازی (ایرانی و غیر ایرانی)
ـ نشریات و کتب و شعر هیئت
ـ شعر هیئت در مناطق مختلف ایران

نشست نهم: شعر هیئت، شاعر هیئت
ـ شعر هیئت و شاعر هیئت (تحلیل وضعیت موجود)
ـ راه‌های تقویت شعر هیئت و رسیدن به شعر مطلوب هیئت
ـ راه‌های تعامل شاعران هیئت با مداحان و ذاکران
ـ انتشار شعر هیئت
ـ شعر هیئت و شیوه‌های حمایت از شاعران هیئت
ـ شاعران هیئت، بایسته‌ها و نا بایسته‌ها

نشست دهم: شعر هیئت در کلام و مرام مقام معظم رهبری
ـ معیارهای شعر مطلوب هیئت
ـ شعر و شاعری هیئتی
ـ شعر هیئت بایسته‌ها و نا بایسته‌ها
ـ شعر هیئت، انتخاب و اجرا
ـ سیر کلام رهبری در باب شعر و شاعران هیئت (به تناسب دیدارها و اجراها)
ـ هشدارها و انذارها، ستایش‌ها و رهنمودها
ـ گونه‌های مختلف شعر هیئت
ـ شاعران بزرگ آیینی در کلام رهبری


گزارش از نشست های برگزار شده را اینجا ببینید .