پاسخگویی به ابهامات حادثه منا از زبان رئیس سازمان حج و زیارت

سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت امروز دوشنبه 27 مهرماه، طی نشستی خبری با اصحاب رسانه به برخی از شبهات و سوالهای مطرح در خصوص فاجعه منا پاسخ داد. وی با تاکید بر اینکه تمهیدات صورت گرفته برای حج امسال بسیار بهتر از سالهای گذشته بود گفت: اگر دو حادثه مکه و منا اتفاق نمی‌افتاد حج امسال جز محدودها سالهای بود این تمهیدات برای آن صورت می‌گرفت. اوحدی اعلام کرد: در خصوص حادثه مکه که یازده نفر از زائران ما در آن کشته شدن دولت عربستان دلیل این حادثه را سهل انگاری اعلام کرده و گفته این جرتقیل سقوط کرده بزرگترین جرثقیل اطراف مسجد الحرام بوده که به دلیل اتمام کار پایه‌های آن سبک شده بود و موجب سقوط آن شد. وی در ادامه ضمن تشریح جزئیات محل و خیابانهایی منا که زائران ایرانی برای تردد از آنها استفاده می‌کردند گفت: در سالهای گذشته دو مسیر برای حجاج ما تعریف شده بود که این مسیرها حجاج ما را به طبقه اول رمی جمرات هدایت می‌کرد سوق العرب و جوهره دو مسیری است که زائران ایرانی به دلیل محل اسکانشان در چادرها منا از اینها استفاده می‌کردند و در سال جاری نیز در حال وارد شدن به همین دو مسیر بودند که پلیس عربستان با ایجاد زنجیره‌ای انسانی آنها را به سمت خیابان 204 هدایت کرده است. رئیس سازمان حج و زیارت با تاکید بر اینکه در تمام جلسات آموزشی به حجاج روحانیون کاروان و مدیران کاروانها تاکید می‌شود که هنگام ورود به منا اول در چادرها اسکان یافته استراحت کنند و پس از صرف صبحانه به سمت جمرات حرکت کنند اظهار کرد: به همه زائران گفته شده بود که ساعات اولیه صبح به سمت رمی جمرات حرکت نکنند چون زائران سایر کشورها در این ساعت برای رمی جمره اقدام می‌کنند. این مسئله دستور العمل همه ساله سازمان حج و زیارت بود. وی ادامه داد: در سال جاری به دلیل شرایط سیاسی و منطقه‌ حاکم خود من و 98 درصد از ستاد اجرایی عملیات حج محرم نشده بودیم تا بتوانیم در صورت بروز هر گونه مشکلی به راحتی تردد کنیم. اوحدی ادامه داد: ساعت 9 صبح به ما اعلام شد که برخی از کاروانهای ایرانی وارد خیابان 204 شدند که این برای ما نیز جای سوال داشت. خیابان 204 مسیر جدیدی بود که عربستان ایجاد کرده و به هیچ عنوان مسیر تردد زائران ایرانی نبود و پلیس عربستان زائران ما را به سمت این خیابان هدایت کرده بود و هنگامی که از مسئولان عربستان سوال کردیم چرا مسیر معمول زائران ایرانی را بسته‌اید آنها گفتند این مسیر(خیابان 204) را به عنوان خیابان جدید باز کردیم و استنباط ما این بود که مسیر خلوت تا ترافیک سایر مسیرها را کم کنیم. رئیس سازمان حج و زیارت در ادامه با اشاره به اینکه در خیابان جوهره مسیر استاندارد است و پنکه‌های قوی زائران خنک می‌کنند همچنین نیروهایی امدادی ما در این مسیر مستقر هستند گفت: در مسیر خیابان 204 دوربین‌های امنیتی، امکانات درمانی وجود ندارد و از همه بدتر اینکه دو طرف خیابان به دلیل وجود چادر زائران آفریقایی بسته است و میله‌های به ارتفاء سه متر در دو طرف خیابان نصب شده از سوی دیگر زائران سایر کشورها پس از رمی جمره باید از خیابان 223 به چادرها باز می‌گشتند اما این کار را نکردند و برای کوتاهتر شدن وارد خیابان 204 شدند که تقابل جمعیتی اتفاق افتاده و آنچه مشهود است این است که نیروهای کم تجربه عربستان برای اینکه این تقابل را کنترل کنند انتهای خیابان را بسته‌اند اما به دلیل عدم هماهنگی ابتدای مسیر باز بود و زائران به سمت این خیابان هدایت می‌شدند. دوربین‌های امنیتی هم وجود نداشته است زمانی که تقابل صورت گرفته 25 هزار نفر در خیابان 204 حضور داشتند از سوی دیگر از چادرهای اطراف مسیر برای زائران گرفتار شده در ازدحام آب و غذا پرتاب شده که همین مسئله ازدحام دیگری ایجاد کرده و زائران دو ساعت به صورت فشرده در کنار هم ایستاده بودند و این مسئله در گرمای 50 درجه عربستان موجب شده توان زائران از دست برود. اوحدی با اشاره به اینکه دولت عربستان اعلام کرده است در فاجعه منا 7 هزار و 400 نفر کشته شده‌اند گفت: آمارهای به مرز 8 هزار نفر هم رسیده است. ما قبر بیش از 5 هزار جانباخته در مقبر الشهداء و قبر 900 نفر را در شرق عرفات دیدیم اجسادی هم هنوز در سردخانه‌ها وجود دارند. وی تاکید کرد: انتقاد جدی ما به عنوان کوتاهی و آشفتگی مدیریتی در این حادثه است در خیابان 204 هیچ راه اضطراری وجود ندارد. اوحدی افزود: هنگام بروز حادثه 20 تیم امدادی ما از مرکز پزشکی حج و زیارت به محل اعزام و جان 500 نفر را نجات داد که از میان آنها 100 زائر ایرانی بودند در هنگام کمک رسانی نیز حمید محمدی معاون حج و عمره سازمان حج و زیارت از سوی مسئولان عربستانی بازداشت شده و موبایل وی که از کارتهای شناسایی جانباختگان عکس گرفته شده بود ضبط شده و هرگز به وی تحویل داده نشده است در حالی که اگر دولت عربستان از کشورها و امکانات پزشکی آنها کمک می‌گرفت تعداد کشته شدگان تا این حد افزایش پیدا نمی‌کرد. بزرگترین سردخانه عربستان ظرفیت هزار نفر را داشت اما بیش از 2 هزار و 500 جسد در این سردخانه بودند و 25 تریلی حاوی اجساد کشته شدگان منا نیز در اطراف این سردخانه پارک شده بود. رئیس سازمان حج و زیارت در ادامه تاکید کرد: کمیته‌ای تشکیل شده است تا تکلیف 29 جسدی که در عربستان دفن شده و 36 زائر ایرانی که مفقود شده‌اند معلوم شود و مسئولان عربستان باید پاسخگویی این مسئله باشند. وی در خصوص دستگیری اهتمامی زائران مفقودی ایرانی گفت: براساس ضوابط بین الملل هر گونه دستگیری باید به کنسولی کشورها اعلام شود اما تاکنون گزارشی در این خصوص ارائه نشده است. اوحدی ادامه داد: طی جلساتی که با مسئولان عربستانی داشتیم دسترسی جدیدی به ما داده شده و برای تشخیص هویت افراد دفن شده در حال همکاری هستیم دی ان ای خانواده مفقودان گرفته شده و منتظر دریافت ویزا برای 5 نفر از متخصصان تشخیص هویت هستیم که به محض صدور ویزا عازم عربستان خواهند شد. رئیس سازمان حج و زیارت تاکید کرد: بازگشت من به ایران به معنای پایان کار نیست و دو گروه تفحص ما همچنان در عربستان هستند. اوحدی که در طی این نشست خبری بارها و به ویژه هنگام تعریف جزئیات تفحص و یافتن اجساد زائران ایرانی گریست به نحوه شناسایی جسد حمید رضا حسینی خبرنگار کشورمان نیز اشاره کرد و گفت: به دلیل شرایط بد نگهداری اجساد جنازه‌ها تغییر شکل داده بودند اما قسمتی از بدن وی سفید بود. به همین دلیل گروه ما اعلام کردند که این فرد ایرانی است و علیرغم اینکه وی کارت شناسایی نداشت به دنبال وسایل وی گشته و تلفن همراه او را پیدا کردند تا اینکه هویت وی مشخص شد. وی در ادامه تصریح کرد: مسئولان عربستان قبول داشتند که مسیر را بسته‌ است اما می‌گویند در جستجوی دلیل بسته شدن مسیر هستیم و تاکنون چیزی در خصوص غرامت اعلام نکرده‌اند و اعلام کرده‌اند قدم اول مشخص شدن دلیل بروز حادثه است بعد پیگیری حقوقی حقوق جانباختگان منا است. حمید محمدی معاون حج عمره سازمان حج و زیارت که در این نشست خبری حضور داشت نیز در خصوص غرامت و بیمه‌ای که باید به خانواد‌هایی کشته شدگان منا پرداخت شود گفت: قرارداد با بیمه ایران بر این اساس است که برای هر فوتی 15 میلیون و فوت در اثر حادثه 40 میلیونی پول بیمه پرداخت می‌شود بر همین اساس به خانواده‌های کشته شدگان منا 55 میلیون پرداخت خواهد شود که 25 میلیون آن الحساب پرداخت شده است. اوحدی نیز در پاسخ به این شایعه که دولت عربستان اعلام کرده بود زائران ایرانی بعد از ساعت 10 برای رمی جمرات گفت: هیچ ابلاغ مکتوبی از سوی دولت عربستان به ما اعلام نشده است مبنی بر اینکه زائران ایرانی از ساعت 10 به بعد به رمی جمره بروند. وی تاکید کرد: تاکنون هیچ مقام رسمی عربستان در هیچ جایی این جسارت را نکرده است که بگوید زائر ایران مقصر این مسئله است. از میان 455 کاروان ایرانی 421 کاروان از مسیر جوهره و سوق العرب به رمی رفته‌اند و هیچ اتفاقی برای آنها نیفتاده است اما 34 کاروانی که از خیابان 204 رفته‌اند دچار حادثه شده‌اند. پلیس به زائران ما اجازه نداده‌اند از مسیر خود حرکت کنند و آنها را به سمت خیابان 204 هدایت کرده‌اند. عربستان نیز پذیرفته‌ است که اشتباه فاحشی در این خصوص انجام داده است. اوحدی در پاسخ به این سوال که مطرح می‌شود به کشته شدگان و مجروحان ایرانی جسارتی در بیمارستانها شده است گفت: نباید چنین برداشتی داشت در این حادثه آشفتگی مدیریت بسیار مشهود بود مسئولان عربستانی فکر نمی‌کردند با حادثه‌ای مواجه شوند که 6 هزار مجروح و 7 هزار کشته داشته باشد. اوحدی در پاسخ به این سوال که آیا کاهش گروه‌های امدادی و ستادی تاثیری در افزایش کشته‌‌ها داشته است گفت: حتما بایستی به دور از شرایط موجود بنشینیم و بررسی کنیم که چه نقاط قوت و ضعفی در این حادثه داشته‌ایم. 98 درصد از عوامل ستادی ما برای ارائه خدمات بهتر محرم نشده‌اند. رئیس سازمان حج و زیارت در ادامه گفت: مقامات عربستان به دو علت تعداد کشته شدگان را اعلام نکردند و زمان را خریدند اول اینکه تعداد زیادی از حجاج همچنان در عربستان بودند و اگر اعلام می‌شد که 8 هزار نفر کشته شده است واکنش‌های جدی را از سوی حجاج مواجه می‌شدند. اما قدر مسلم آمار و عوامل ایجاد حادثه را اعلام خواهند کرد. وی با تاکید بر اینکه کمیته مستند سازی با اعضا بیش از 12 کاروان مصاحبه گرفته است گفت: چندین گروه حقیقت یاب در حال سفر به استانها هستند تا از زائران مصاحبه بگیرند. اوحدی در خصوص سرنوشت رکن آبادی نیز گفت: ایشان از دوستان 25 ساله بنده هستند در این سفر هم خیلی از اوقات در کنار هم بودیم اما تا این لحظه اطلاعاتی از وی نداریم و سرنوشت ایشان و 36 مفقودین ایرانی جز مطالبات جدی ما از عربستان است. وی اعلام کرد: از وزارت امور خارجه خواسته‌ایم مستندات این حادثه از دولت عربستان مطالبه کنند. وی به کار بسیار سخت گروه تفحص جانباختگان منا نیز اشاره کرد و گفت: بیش از 8 نفر از کسانی که کار تفحص انجام می‌دادند با ناراحتی گوارشی جدی مواجه شدند و دو نفر از آنها مجبور به بازگشت و بستری در بیمارستان شدند. وی در پایان نشست خبری خود در خصوص وضعیت عمره نیز گفت: تا زمانی که حکم متناسب با جرم برای دو مامور سعودی اعلام و محقق نشود وارد فضای تصمیم گیری برای عمره نخواهیم شد.