معاصرسازی باید سرلوحه تولید آثار سوگواره هنرهای عاشورایی باشد

مراسم اختتامیه نهمین سوگواره هنرهای عاشورایی شامگاه یکشنبه، 17 آبان در تالار سوره حوزه هنری برگزار شد که در ابتدای این مراسم نمایشی کوتاه با نام «جان و جن» به کارگردانی علی‌محمد رادمنش، با موضوع عاشورا برای حضار اجرا شد. سپس مرتضی گودرزی دیباج، دبیر هنری این سوگواره به ایراد سخن پرداخت و گزارشی تحلیلی از روند برگزاری آن را ارائه کرد و گفت: در این دوره از سوگواره نسبت به حداقل پنج دوره پیشین آن شاهد سیر نزولی آثار از نظر کمیت بودیم و این امر پیامی دارد و آن اینکه دوستان هنرمند خود را مصر نمی‌دانند که به هر نحوی که شده در این سوگواره شرکت کنند و همواره به دنبال کمال‌گرایی بوده‌اند. وی ادامه داد: ما هم خلق هر اثر هنری را به صرف شرکت در رویدادی همچون سوگواره به ثواب کربلا و موضوع عاشورا نمی‌دانیم و باید تفکر و تعمق در ابعاد مختلف این واقعه در تولید یک اثر هنری مورد دقت و مطالعه قرار گیرد. پیام عاشورا، پیام زندگی است مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری تصریح کرد: همواره در ادوار مختلف این سوگواره به دوستان هنرمند تأکید داشته و دارم که به قصد معاصرسازی واقعه عاشورا اثر تولید کنند و تنها متکی به عناصر و آرایه‌های عاشورایی نباشند و ما باید پیام‌مان پیام عاشورا باشد، اما در دوره معاصر؛ پیام عاشورا پیام زندگی است در همه اعصار و نه برای دوره و برهه خاصی از زمان. گودرزی دیباج ادامه داد: به همین دلیل باید در خلق آثار هنری با موضوع عاشورا تنها به سراغ موتیف‌ها و عناصر عاشورایی نرویم و اگر به فکر پیاده شدن فرهنگ عاشورا در جامعه و زندگی امروز از رهگذر آثار فرهنگی و هنری نباشیم پس عاشورا قرار است در کجا تبلور یابد؟ بسیاری از نمادهای نافذ بصری و فرهنگی در دو دهه گذشته ساخته شده‌اند دبیر هنری نهمین سوگواره هنرهای عاشورایی گفت: برخی از دوستان کارشناس در حوزه جامعه‌شناسی و نشانه‌شناسی تبدیل شدن برخی از عناصر بصری و تجسمی در محدوده زمانی کوتاه به یک سمبل و المان را کاری عبث دانسته و اعتقاد دارند این جریان باید در طی سال‌ها و قرن‌های متمادی به این فرهنگ و عرف تبدیل شود، این نظریه به شدت مطرود است؛ چرا که اگر این گونه باشد، چرا بسیاری از نمادها و نشانه‌های تأثیرگذار در راستای جریان‌های فرهنگی در دنیا طی همین دو دهه گذشته ساخته و نفوذ کرده‌اند. وی با اشاره به اینکه هنرمندان باید در ساختن، طراحی و بازطراحی نمادهای عاشورایی مشارکت و پشتیبانی داشته باشند گفت: آثار چشمگیری به دبیرخانه این سوگواره رسید که از بین آنها نزدیک به 100 اثر را انتخاب کردیم، در انتخاب آثار سعی بر حفظ کیفیت آنها برای هیئت داوران و انتخاب ملاک نظر بود اما باید همینجا بیان کنم که هنرمندان لازم است به فکر قالب‌های نو باشند؛ مضامین عاشورایی اموری ثابت هستند اما باید از نگاه و زاویه نو به آنها نگاه کرد، باید همین جا متذکر شوم که متأسفانه دامنه مطالعاتی هنرمندان ما قابل توجه نیست، آرشیو ذهنی آنها اغلب خالی از تداعی تصویر و جنبه‌های بصری است که از رهگذر تحقیق و ممارست و دیدن تصاویر و المان‌های گوناگون تقویت می‌شود. بخش اعظمی از خلاقیت هنری مادی و زمینی نیست گودرزی دیباج تأکید کرد: بخش اعظمی از خلاقیت هنری در حوزه دین و تعظیم شعائر اسلامی به امور مادی و زمینی مربوط نمی‌شود، هنرمندانی که در این راستا در حال فعالیت هستند تنها نباید متکی به داشته های هنری خود و دانسته‌های علوم و فنون بسنده کنند و اگر لازم باشد هرجا که به بن بست برخورد کردند می‌توانند با توکل به خدا و عبادت و دعا و یا حتی توسل به ائمه معصومین(ع) به فکر کارگشایی در کار خود باشند. دبیر هنری نهمین سوگواره هنرهای عاشورایی افزود: باید به سمتی برویم که آثار هنری مرتبط با عاشورا و ایام محرم و صفر تنها مصرف این زمان خاص را نداشته باشد بلکه با تأکید بر جنبه‌های زیبایی‌شناسی، اثری خلق شود که همواره زینت محافل و اماکن مختلف و محل زندگی مردم بوده و رغبت برای نصب آن بر دیوار و قفسه‌های دکوری خود داشته باشند. وی در ادامه با اشاره به بین‌المللی شدن سوگواره گفت: تنها نباید به المان‌ها و آرایه‌های عزا عرف ایرانی توجه کرد چرا که ممکن است این نشانه‌ها در باور و فرهنگ سایر ملل مسلمان جایگاهی نداشته و فاقد معنی باشد، می‌توان به وجوه مشترک اقوام مختلف اسلامی و همچنین المان‌ها و نمایه‌های خاص فرهنگی آنها نیز اشراف پیدا کرد تا مگر بتوان در قالب خلق اثر هنری، توجه و رضایت آنها را نیز بیش از پیش جلب نمود. این گزارش حاکی در ادامه از برگزیدگان بخش‌های مختلف سوگواره به شرح زیر تقدیر شد: تصویرسازی با موضوع حر بن یزید ریاحی نفر اول؛سیدحسن موسوی از تهران، 3 سکه بهار آزادی + یک نیم سکه نفر دوم؛سمانه مطلبی از تهران، 2 سکه بهار آزادی + یک نیم سکه نفر سوم؛نوشین صفاجو از البرز، یک سکه بهار آزادی + یک نیم سکه تصویرسازی با موضوع قیس بن مسهر صیداوی نفر اول؛ فاطمه خسرویان از تهران، 3 سکه بهار آزادی+ یک نیم سکه نفر دوم؛ فاطمه قاسمی از تهران، 2 سکه بهار آزادی+ یک نیم سکه نفر سوم؛آسیه گونه‌زاده از تهران، یک سکه بهار آزادی+ یک نیم سکه پرچم‌های سوگواره نفر دوم؛ صدیقه کاشانی از مرکزی، 2 سکه بهار آزادی نفر سوم؛ سجاد همتی از لرستان، یک سکه بهار آزادی هیئت داوران در این بخش کسی را شایسته احراز مقام نخست ندانست. پوستر با موضوع حسین(ع) تنها نمی‌ماند نفر اول؛هادی مهاجری از البرز، 3 سکه بهار آزادی نفر دوم؛نرجس محمدلو از قم، 2 سکه بهار آزادی نفر سوم؛تیلا اصغرزاده منصوری از آذربایجان شرقی، یک سکه بهار آزادی پوستر با موضوع حماسه عاشورا نفر اول؛ سمیه خزائی مسک از خراسان جنوبی، 3 سکه بهار آزادی نفر دوم؛سیدمحمد جاماسبی از کرمانشاه، 2 سکه بهار آزادی نفر سوم؛ مجید بهرامی از اصفهان، یک سکه بهار آزادی همچنین در پایان این مراسم با حضور فاضل نظری، معاون هنری حوزه هنری نمایشگاه آثار منتخب نهمین سوگواره هنرهای عاشورایی که تا 4 آذر برپاست در دو نگارخانه خانه عکاسان ایران و ابوالفضل عالی حوزه هنری افتتاح شد.