ما به کدام قرائت از شخصیت پیامبر(ص) نیازمند هستیم؟

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد قرآن پژوه و مدیر بخش علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، گفت: شخصیت پیامبر(ص) دارای وجوه بسیار گسترده‌ای بود. اگر در بیانی دقیق‌تر بخواهم تصویری روشنی از وجوه شخصیت این بزرگوار ارائه بدهم به حدیثی که از« ام سلمه» همسر پیامبر(ص) بدست ما رسیده‌ است اشاره می‌کنم؛ زمانی که از ام سلمه می‌پرسند پس از آنکه سال‌های سال با پیامبر(ص) زندگی کردید چه تصویری از شخصیت آن بزرگوار دارید ایشان فرمودند «کان خلق القرآن» یعنی پیامبر(ص) قرآن مجسم بود. در تحلیل این سخن باید بگویم قرآن ابعاد گسترده و گوناگونی دارد وقتی از این زاویه نگاه می‌کنیم شخصیت رسول‌الله(ص) به قولی دارای قرائت‌های مختلف خواهد بود.

وی افزود: هم اکنون سوال جدی پیش روی ما قرار دارد و آن این است که ما به کدام قرائت از شخصیت پیامبر(ص) نیازمند هستیم؟ ازشخصیت رسول الله هم قرائت سیاسی، نظامی، فلسفی، کلامی، اجتماعی، زعیم بودن برای امت و در نهایت قرائت اخلاقی و انسانی می‌شود به نظر من در شرایط داخلی و بین‌المللی تصویر انسانی و اخلاقی و تعامل انسانی که پیغمبر اکرم با مخالفان خود داشتند می‌توان برای امروز جهان اسلام راهگشا باشد.

مهدوی‌راد در خصوص برخورد پیغمبر با اندیشه‌های ناهمگون و مخالف خود گفت: شخصیت رسول الله(ص) و زندگی‌شان را می‌توان در رحمت، کرامت و محبت خلاصه کرد نویسنده مصری «جودت السحار» کتابی با نام «انسانیت محمد(ص)» دارند در این کتاب به ابعاد شخصی پیامبر(ص) ‌پرداخته می‌شود. این کتاب بسیار قابل توجهی است و سال‌ها پیش در ایران با عنوان «محمد، پیامبر رحمت» توسط مرحوم «صدربلاغی» به فارسی ترجمه شده است و این کتاب غیر از نصوص و متونی که در اختیار داریم به ما نشان می‌دهد چقدر پیامبر در برخورد با افراد رحم‌دل، رئوف و با کرامت بوده است. در قرآن کریم نیزآمده است اگر با مردم دوست و مهربان نبودی و با آنها به صورت قهرآمیز برخورد می‌کردی مردم از کنار تو پراکنده می‌شدند.

برخورد همراه با کرامت پیامبر(ص) با مخالفین
وی در ادامه با نقل یکی از برخوردهای پسندیده از پیامبر گفت: روزی مردی به پیش پیامبر آمد و از ایشان تقاضای پول کرد چرا که قرض داشت و مشکلات بر او فشار آورده بود پیامبر در آن لحظه فرمودند « الان چیزی در اختیار من نیست» آن مرد به جای اینکه بگوید روز دیگری می‌آیم یقه پیامبر را گرفت و به گونه‌ای گوشه ابای پیامبر را کشید که گردن سرخ شد در این لحظه یاران پیامبر خشمگین شدند و خواستند با آن مرد برخورد کنند که پیامبر مانع شد و گفت من خود این مسئله را حل وفصل می‌کنم و آن مرد را به خانه بردند و به آن مرد گفت که من در حال چیزی نداشتم چرا اینگونه برخورد کردی؟ مرد نیز شرمنده شد زمانی که صبح برای نماز صبح پیامبر برخاستند آن مرد به پیامبر(ص) گفت که دینت را بر من عرضه کن و آن مرد اسلام آورد. زمانی که پیامبر به همراه آن مرد به مسجد رفتند رو به یاران خود کردند و فرمودند « اگر من اجازه می‌دادم و خشم شما برافروخته می‌شد این امکان وجود داشت که آن مرد را به قتل برسانید و این مرد بی‌ایمان از دنیا می‌رفت ولی الان از برادران شماست».

وی تصریح کرد: این قصه مانند قصه آن شتربانی است که شتر آن فرار کرد زمانی که مردم به کمک آن فرد رفتند شتر بیشتر رم کرد و شتربان به مردم گفت من به کمک‌های شما نیازی ندارم و مقداری علف برداشت و نزدیک شتر رفت و شتر آرام آرام آمد و افسرش را گرفت. زمانی که پیغمبر اکرم(ص) در یکی غزوه‌ها شرکت کرده بودند مشغول جمع کردن ابزار شدند عده‌ای از یارانشان گفتند ما هستیم شما بنشینید ما جمع خواهیم کرد اما محمد(ص) فرمودند من هم عین شما هستم و دوست ندارم تافته جدا بافته باشم و دوست ندارم از دیگران برای خود بهره بگیرم. اما الان ببینید یک رئیس با زیردستان خود چگونه برخورد می‌کند.

صبر بر داشتن به مراتب سخت‌تر از صبر بر نداشتن است

این استاد دانشگاه در مورد نحوه برخورد پیامبر با یارانشان گفت: روزی بنده خدای به پیش رسول الله آمد از آنجایی که شخصیت ایشان بسیار عظیم بود ابهت پیامبر آن شخص را منقلب کرد و رنگ از صورتش پرید پیغمبر به آن مرد فرمودند «برادر عزیزم چرا برای خود سخت می‌گیری من هم مانند تو هستم. من پسر خانمی هستم که در بیابان گوشت خشک می‌خورد» ( پیامبران چندین سال در کنار حلیمه سعدیه در بیابان زندگی می‌کردند). همچنین پیامبر در برخورد با اسیران نیز رئوف بودند زمانی که دختر «حاتم طایی» به اسارت مسلمانان در آمد پیامبر از ایشان تجلیل کردند و فرمودند «کسانی که زمانی با عزت زندگی کردند شان و حیثیت آنها را نبرید» پیامبر وقتی پیروزمندانه وارد مکه شدند در اوج قدرت یاران شمشیرها را بلند کردند و گفتند امروز روز حماسه و کشتن است چرا که مکیان مسلمانان را بسیار اذیت کردند ولی پیامبر فرمودند « امروز روز رحمت است اگر قدرت داشتی و ستم نکردی مهم است اگر توانستی مشت بزنی و نزنی مهم است» به همین جهت است که عالمان و مربیان مکتب ما گفته‌اند صبر بر داشتن به مراتب سخت‌تر از صبر بر نداشتن است.

ضروی‌ترین قرائت از شخصیت پیغمبر قرائت انسانی رحمانی است

این قرآن‌پژوه در آخر گفت: پیغمبر اکرم تمام وجودش رحمت و ما امروز نیاز داریم که با قرائت رحمت به پیامبر بنگریم من گمان می‌کنم و در حال حاضر ضروی‌ترین قرائت از شخصیت پیغمبر قرائت انسانی رحمانی است.