کد مطلب : ۳۱۰۰۰
سفارش اخلاقی مرحوم آقا میرزا جواد ملکی تبریزی درباره زیارت اربعین
امسال نیز همچون سال‌های گذشته در آستانه اربعین حسینی حال و هوای جامعه با همیشه فرق دارد و نه‌تنها پیروان اهل‌بیت(ع) و عاشقان اباعبدالله الحسین(ع) بلکه پیروان مذاهب و حتی ادیان دیگر نیز سعی می‌کنند خود را در این ایام به پیاده‌روی اربعین حسینی برسانند تا در کربلا به معبود دل خود دست یابند. حضور میلیونی در اربعین حسینی موجب شد که با حجت‌الاسلام و المسلمین سيدهادي رفيعي پور علوي در گفت‌وگويی، به بيان چرايي اهميت اين پیاده‌روی بزرگ شيعيان جهان و همچنين اشارات روايي به اين حركت عظيم بپردازیم.
از فرصتی که در اختیار ما گذاشتید تشکر می‌کنم. لطفاً بفرمایید تحلیل شما دربارۀ زیارت اربعین چیست؟
در روایت آمده است که «صفان بن مهران» از امام صادق (علیه‌السلام) نقل می‌کند که آقا فرمودند: در اربعین وقتی روز بلند شد امام حسین (علیه‌السلام) را با این الفاظ زیارت کنید و خود امام صادق (علیه‌السلام) نیز یک متن زیارتی برای شیعیان آموزش آماده کرده و آموزش داده‌اند که در روز اربعین با این زیارت و با این الفاظ، امام حسین (علیه‌السلام) را زیارت کنید.
این روایت را شیخ طوسی که از بزرگان شیعه است در کتاب «مصباح المتهجد» نقل کرده که در ابتدای آن زیارت چنین آمده است: «السَّلامُ عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَی خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ»
همچنین امام حسن عسکری (علیه‌السلام) فرمودند: «علامات المؤمنین خمسٌ» پنج چیز علامت مؤمن است، یکی زیارت الاربعین.
بنابراین زیارت اربعین هم از طرف امام صادق (علیه‌السلام) تعیین و تأیید شده است و هم از طرف امام حسن عسکری (علیه‌السلام)، پس زیارت اربعین ریشۀ روایی دارد.
نکتۀ زیبا اینجاست که تنها امامی را که بنده دیدم روز اربعین، زیارتش وارد شده باشد، امام حسین (علیه‌السلام) است. این به این معنا نیست که ما در اربعین، پیامبر و ائمۀ دیگر (علیهم‌السلام) را زیارت نکنیم؛ اما این زیارت اربعین، یک جنبۀ خاصی دارد که امام صادق (علیه‌السلام) و امام حسن عسکری (علیه‌السلام) که آثارشان به ما رسیده، دستور دادند این کار را بکنیم.
اولین بار چه کسی در اربعین موفق به زیارت امام حسین(ع) شد؟
این حرکت از همان اولین اربعین امام حسین (علیه‌السلام)، یعنی سال ۶۱ هجری شروع شد. جابربن عبدالله انصاری که از علما و دانشمندان و از اصحاب پیغمبر خدا (صلی الله علیه و آله) است، اولین اربعین، با یکی از دانشمندان به نام عطا یا عطیه و غلامش، به زیارت امام حسین (علیه‌السلام) آمدند. عطیه یا عطا که مرد دانشمندی است می‌گوید: جابر در فرات غسل کرد و پیاده قدم برداشت. روشن است که جابر از مدینه و دیار سکونت خود پیاده نیامده است مطمئناً مرکبی داشته است، اما از آنجا شروع به پیاده روی می‌کند. وقتی به قبر امام حسین (علیه‌السلام) رسید، گفت: دست من را بگذار روی قبر امام حسین (علیه‌السلام) بگذارید و مشهور است که چگونه زیارت کرد. طبق نقل‌ها، اهل‌بیت امام حسین (علیه‌السلام) در همان اربعین اول به زیارت قبر آن حضرت آمدند.
پس باید گفت که زیارت اربعین از اولین اربعین امام حسین (علیه‌السلام) شروع شد و اولین پیاده رونده هم، جابر بن عبدالله است.
لطفاً بفرمایید در روایات چه مرتبه ای برای زیارت امام حسین(ع) در اربعین قائل شده اند؟
من اینجا لازم است برای شما و کسانی که صحبت‌های بنده را می‌خوانند بگویم که مرحوم «ابن قولویه» در کتاب «کامل الزیارات» که از کتب بسیار متین و قدیمی شیعه بوده و قبل از شیخ صدوق نوشته شده است، در باب ۴۹ کتابش چنین می‌آورد: «ثواب من زار الحسین راکبا أو ماشیا» و چندین حدیث نقل می‌کند. در حدیث شماره یک همین باب آمده است: کسی که زیارت کند امام حسین (علیه‌السلام) را، حالا یا با مرکب یا پیاده، برای هر گامی که برمی‌دارد، حسنه‌ای می‌نویسند و باز برای هر گامی که برمی‌دارد یک گناه از او پاک می‌شود.
جالب این است که در حدیث شمارۀ دو، امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «کسی که از اهلش جدا می‌شود ـ یعنی از همان خانه که حرکت می‌کند ـ اگر پیاده برود به سمت امام، فرقی ندارد که منزلش در کربلا یا نجف یا شهرهای دیگر باشد، «باوَّلِ خُطْوَة مَغْفِرَهُ ذُنُوبِه» اولین قدمی که برمی‌دارد، خدا گناهش را می‌بخشد و نیز هر گامی که برمی‌دارد، جنبۀ قداست دارد و خدا به او عنایت می‌کند.
در جای دیگر امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: کسی که به طرف قبر امام حسین (علیه‌السلام) برود، «مَاشِیاً (یعنی پیاده) کتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکلِّ خُطْوَةٍ أَلْفَ حَسَنَه»، هر قدمی هزار حسنه برای او می‌نویسند و هر قدمی هزار گناه از نامۀ اعمالش برده می‌شود و درجاتش هزار درجه بالا می‌رود، البته این را بگویم که علت تغییر ثواب‌ها برای تغییر معرفت است، هر چه معرفت بالاتر برود، ثواب هم بالاتر می‌رود. بنابراین پیاده‌روی برای زیارت قبر امام حسین (علیه‌السلام) در روایات اسلامی هم تأکید شده است.
پیاده‌روی اربعین از چه زمانی به‌صورت یک سنت در آمد؟
از زمان شیخ انصاری(ره) سنت پیاده‌روی ترویج شد، نه اینکه نبود، عرض کردم این پیاده‌روی از اربعین اول شروع شد . در بین علما هم به برکات این روایات، پیاده‌روی بود؛ ولی در این یکی دو قرن اخیر از زمان مرحوم شیخ انصاری که بزرگ‌ترین مجتهد بود، اوج گرفت.
مرحوم شیخ انصاری سال۱۲۸۱ به رحمت خدا رفت، از قبل از وفات ایشان این حرکت شروع شد و بعد مرحوم محدث قمی، محدث نوری استاد محدث قمی، پیاده‌روی را در عید قربان از نجف به کربلا با ۳۰ نفر دوباره شروع کرد و این سنت ادامه پیدا کرد. جالب توجه این است که مرحوم «سیدجواد شبر» در کتاب خودش به نام «ادب طب» نوشته است: در اربعین همۀ طوایف اسلامی در کربلا اجتماع می‌کنند و از شمال به جنوب عراق پی در پی می‌آیند. الان که از نجف تا کربلا می‌روند، حدود ۱۰۰ کیلومتر است؛ اما از بعضی‌ها شنیدم بعضی از افراد از قسمت شمال حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتر پیاده این راه را می‌آیند.
وی می‌گوید همه به طرف کربلا پی در پی می‌آیند. ترک‌ها، فارس‌ها، عرب‌ها و دیگر افراد.
مرحوم شبر باز می‌گوید: مبالغه نیست اگر بگویم بیش از یک میلیون برای زیارت اربعین و احیای نام امام حسین (علیه‌السلام) می‌آیند.
پس این سنت صدها سال همین‌طور ادامه داشته است، منتها در زمان‌هایی مانند زمان متوکل یا زمان صدام، این پیاده‌روی منع قانونی پیدا می‌کرد و زائرین اربعین را زندانی کرده یا می‌کشتند.
مرحوم آقا میرزا جواد ملکی تبریزی که از آیات عظام و بزرگان اهل اخلاق است، می‌فرماید: برای مراقبه لازم است که روز اربعین به زیارت امام حسین (علیه‌السلام) بروید ولو یک‌بار در عمر، و به این مسئله تأکید داشتند. الآن هم می‌بینید بحمدالله شاید بیش از ۲۰ میلیون از نجف به کربلا و از شمال عراق به طرف کربلا حرکت می‌کنند و الآن دیگر جنبۀ شعاری هم پیدا کرده است در مقابل آن حرکت ضد تشیع و ضد ولایت تکفیری‌ها. این‌ها علاوه بر اینکه این سنتِ صدها ساله را ادامه می‌دهند، در مقابل جریان‌های استکباری و معاند هم ایستاده‌اند.
من یک جمله از مرحوم آیت‌الله بهجت نقل کنم. ایشان می‌فرمود: الآن هنوز همۀ مردم عالم امام حسین (علیه‌السلام) را نمی‌شناسند و این تقصیر ماست، چون ما برای سیدالشهدا (علیه‌السلام)، طوری فریاد نزدیم که همۀ عالم صدای ما را بشنوند، پیاده‌روی اربعین بهترین فرصت برای معرفی امام حسین (علیه‌السلام) به عالم است.
بنابراین این پیاده‌روی اربعین هم از نظر مراجع، محدثین و محققین و هم روایات مورد تأیید بوده و هست و یک حرکت اسلامی است.
وظیفه ناشران و اصحاب قلم برای ترویج این حرکت چیست؟
وظیفۀ اصحاب رسانه، صدا و سیما، سایت‌ها و فعالین فضای مجازی این است که به گفتۀ آیت‌الله بهجت صدای اربعین و امام حسین(علیه‌السلام) را به عالم برسانند.
ناشرین هم در حد خودشان اگر جزوه، کتاب یا مقاله‌ای در این زمینه دارند، نشر بدهند. در این زمینه به فکر سود نباشند، بلکه به فکر نشر ثواب زیارت امام حسین (علیه‌السلام) و نشر زیارت اربعین باشند و ان شاء الله همان‌طور که اعراب، بادیه‌نشین‌ها، روستائی‌ها و شهرنشین‌ها از نجف تا کربلا و در مسیرهای دیگر زائران امام حسین(علیه‌السلام) را اطعام می‌دهند ناشران هم طعام فرهنگی‌شان را رایگان با افتخار و معرفت هم برای زائران امام حسین (علیه‌السلام) و هم برای عالمیان قرار بدهند.
انتهای پیام/
از فرصتی که در اختیار ما گذاشتید تشکر می‌کنم. لطفاً بفرمایید تحلیل شما دربارۀ زیارت اربعین چیست؟
در روایت آمده است که «صفان بن مهران» از امام صادق (علیه‌السلام) نقل می‌کند که آقا فرمودند: در اربعین وقتی روز بلند شد امام حسین (علیه‌السلام) را با این الفاظ زیارت کنید و خود امام صادق (علیه‌السلام) نیز یک متن زیارتی برای شیعیان آموزش آماده کرده و آموزش داده‌اند که در روز اربعین با این زیارت و با این الفاظ، امام حسین (علیه‌السلام) را زیارت کنید.
این روایت را شیخ طوسی که از بزرگان شیعه است در کتاب «مصباح المتهجد» نقل کرده که در ابتدای آن زیارت چنین آمده است: «السَّلامُ عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَی خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ»
همچنین امام حسن عسکری (علیه‌السلام) فرمودند: «علامات المؤمنین خمسٌ» پنج چیز علامت مؤمن است، یکی زیارت الاربعین.
بنابراین زیارت اربعین هم از طرف امام صادق (علیه‌السلام) تعیین و تأیید شده است و هم از طرف امام حسن عسکری (علیه‌السلام)، پس زیارت اربعین ریشۀ روایی دارد.
نکتۀ زیبا اینجاست که تنها امامی را که بنده دیدم روز اربعین، زیارتش وارد شده باشد، امام حسین (علیه‌السلام) است. این به این معنا نیست که ما در اربعین، پیامبر و ائمۀ دیگر (علیهم‌السلام) را زیارت نکنیم؛ اما این زیارت اربعین، یک جنبۀ خاصی دارد که امام صادق (علیه‌السلام) و امام حسن عسکری (علیه‌السلام) که آثارشان به ما رسیده، دستور دادند این کار را بکنیم.
اولین بار چه کسی در اربعین موفق به زیارت امام حسین(ع) شد؟
این حرکت از همان اولین اربعین امام حسین (علیه‌السلام)، یعنی سال ۶۱ هجری شروع شد. جابربن عبدالله انصاری که از علما و دانشمندان و از اصحاب پیغمبر خدا (صلی الله علیه و آله) است، اولین اربعین، با یکی از دانشمندان به نام عطا یا عطیه و غلامش، به زیارت امام حسین (علیه‌السلام) آمدند. عطیه یا عطا که مرد دانشمندی است می‌گوید: جابر در فرات غسل کرد و پیاده قدم برداشت. روشن است که جابر از مدینه و دیار سکونت خود پیاده نیامده است مطمئناً مرکبی داشته است، اما از آنجا شروع به پیاده روی می‌کند. وقتی به قبر امام حسین (علیه‌السلام) رسید، گفت: دست من را بگذار روی قبر امام حسین (علیه‌السلام) بگذارید و مشهور است که چگونه زیارت کرد. طبق نقل‌ها، اهل‌بیت امام حسین (علیه‌السلام) در همان اربعین اول به زیارت قبر آن حضرت آمدند.
پس باید گفت که زیارت اربعین از اولین اربعین امام حسین (علیه‌السلام) شروع شد و اولین پیاده رونده هم، جابر بن عبدالله است.
لطفاً بفرمایید در روایات چه مرتبه ای برای زیارت امام حسین(ع) در اربعین قائل شده اند؟
من اینجا لازم است برای شما و کسانی که صحبت‌های بنده را می‌خوانند بگویم که مرحوم «ابن قولویه» در کتاب «کامل الزیارات» که از کتب بسیار متین و قدیمی شیعه بوده و قبل از شیخ صدوق نوشته شده است، در باب ۴۹ کتابش چنین می‌آورد: «ثواب من زار الحسین راکبا أو ماشیا» و چندین حدیث نقل می‌کند. در حدیث شماره یک همین باب آمده است: کسی که زیارت کند امام حسین (علیه‌السلام) را، حالا یا با مرکب یا پیاده، برای هر گامی که برمی‌دارد، حسنه‌ای می‌نویسند و باز برای هر گامی که برمی‌دارد یک گناه از او پاک می‌شود.
جالب این است که در حدیث شمارۀ دو، امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «کسی که از اهلش جدا می‌شود ـ یعنی از همان خانه که حرکت می‌کند ـ اگر پیاده برود به سمت امام، فرقی ندارد که منزلش در کربلا یا نجف یا شهرهای دیگر باشد، «باوَّلِ خُطْوَة مَغْفِرَهُ ذُنُوبِه» اولین قدمی که برمی‌دارد، خدا گناهش را می‌بخشد و نیز هر گامی که برمی‌دارد، جنبۀ قداست دارد و خدا به او عنایت می‌کند.
در جای دیگر امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: کسی که به طرف قبر امام حسین (علیه‌السلام) برود، «مَاشِیاً (یعنی پیاده) کتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکلِّ خُطْوَةٍ أَلْفَ حَسَنَه»، هر قدمی هزار حسنه برای او می‌نویسند و هر قدمی هزار گناه از نامۀ اعمالش برده می‌شود و درجاتش هزار درجه بالا می‌رود، البته این را بگویم که علت تغییر ثواب‌ها برای تغییر معرفت است، هر چه معرفت بالاتر برود، ثواب هم بالاتر می‌رود. بنابراین پیاده‌روی برای زیارت قبر امام حسین (علیه‌السلام) در روایات اسلامی هم تأکید شده است.
پیاده‌روی اربعین از چه زمانی به‌صورت یک سنت در آمد؟
از زمان شیخ انصاری(ره) سنت پیاده‌روی ترویج شد، نه اینکه نبود، عرض کردم این پیاده‌روی از اربعین اول شروع شد . در بین علما هم به برکات این روایات، پیاده‌روی بود؛ ولی در این یکی دو قرن اخیر از زمان مرحوم شیخ انصاری که بزرگ‌ترین مجتهد بود، اوج گرفت.
مرحوم شیخ انصاری سال۱۲۸۱ به رحمت خدا رفت، از قبل از وفات ایشان این حرکت شروع شد و بعد مرحوم محدث قمی، محدث نوری استاد محدث قمی، پیاده‌روی را در عید قربان از نجف به کربلا با ۳۰ نفر دوباره شروع کرد و این سنت ادامه پیدا کرد. جالب توجه این است که مرحوم «سیدجواد شبر» در کتاب خودش به نام «ادب طب» نوشته است: در اربعین همۀ طوایف اسلامی در کربلا اجتماع می‌کنند و از شمال به جنوب عراق پی در پی می‌آیند. الان که از نجف تا کربلا می‌روند، حدود ۱۰۰ کیلومتر است؛ اما از بعضی‌ها شنیدم بعضی از افراد از قسمت شمال حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتر پیاده این راه را می‌آیند.
وی می‌گوید همه به طرف کربلا پی در پی می‌آیند. ترک‌ها، فارس‌ها، عرب‌ها و دیگر افراد.
مرحوم شبر باز می‌گوید: مبالغه نیست اگر بگویم بیش از یک میلیون برای زیارت اربعین و احیای نام امام حسین (علیه‌السلام) می‌آیند.
پس این سنت صدها سال همین‌طور ادامه داشته است، منتها در زمان‌هایی مانند زمان متوکل یا زمان صدام، این پیاده‌روی منع قانونی پیدا می‌کرد و زائرین اربعین را زندانی کرده یا می‌کشتند.
مرحوم آقا میرزا جواد ملکی تبریزی که از آیات عظام و بزرگان اهل اخلاق است، می‌فرماید: برای مراقبه لازم است که روز اربعین به زیارت امام حسین (علیه‌السلام) بروید ولو یک‌بار در عمر، و به این مسئله تأکید داشتند. الآن هم می‌بینید بحمدالله شاید بیش از ۲۰ میلیون از نجف به کربلا و از شمال عراق به طرف کربلا حرکت می‌کنند و الآن دیگر جنبۀ شعاری هم پیدا کرده است در مقابل آن حرکت ضد تشیع و ضد ولایت تکفیری‌ها. این‌ها علاوه بر اینکه این سنتِ صدها ساله را ادامه می‌دهند، در مقابل جریان‌های استکباری و معاند هم ایستاده‌اند.
من یک جمله از مرحوم آیت‌الله بهجت نقل کنم. ایشان می‌فرمود: الآن هنوز همۀ مردم عالم امام حسین (علیه‌السلام) را نمی‌شناسند و این تقصیر ماست، چون ما برای سیدالشهدا (علیه‌السلام)، طوری فریاد نزدیم که همۀ عالم صدای ما را بشنوند، پیاده‌روی اربعین بهترین فرصت برای معرفی امام حسین (علیه‌السلام) به عالم است.
بنابراین این پیاده‌روی اربعین هم از نظر مراجع، محدثین و محققین و هم روایات مورد تأیید بوده و هست و یک حرکت اسلامی است.
وظیفه ناشران و اصحاب قلم برای ترویج این حرکت چیست؟
وظیفۀ اصحاب رسانه، صدا و سیما، سایت‌ها و فعالین فضای مجازی این است که به گفتۀ آیت‌الله بهجت صدای اربعین و امام حسین(علیه‌السلام) را به عالم برسانند.
ناشرین هم در حد خودشان اگر جزوه، کتاب یا مقاله‌ای در این زمینه دارند، نشر بدهند. در این زمینه به فکر سود نباشند، بلکه به فکر نشر ثواب زیارت امام حسین (علیه‌السلام) و نشر زیارت اربعین باشند و ان شاء الله همان‌طور که اعراب، بادیه‌نشین‌ها، روستائی‌ها و شهرنشین‌ها از نجف تا کربلا و در مسیرهای دیگر زائران امام حسین(علیه‌السلام) را اطعام می‌دهند ناشران هم طعام فرهنگی‌شان را رایگان با افتخار و معرفت هم برای زائران امام حسین (علیه‌السلام) و هم برای عالمیان قرار بدهند.
انتهای پیام/
مرجع : خبرگزاری حوزه
