کد مطلب : ۳۱۱۸۰
شاعران آئینی و قرآنی کمتر شناخته شده‌اند
رضا اسماعیلی، پژوهشگر و مدرس ادبیات دانشگاه تهران در ادامه مباحث مربوط به موضوع ولنگاری فرهنگی گفت: در حوزه سرودن و نوشتن توانسته‌ایم خودمان را توانمند کنیم و قوی شده‌ایم، ولی در عین حال در حوزه نقد و نظریه‌پردازی خیلی ضعیف و فقیر هستیم و این نقیصه‌ای است که در حوزه ادبیات با آن مواجه هستیم.
وی با اشاره به موضوع ترجمه کتب در طول چند سال گذشته عنوان کرد: چند سالی است که مسئولان به این حوزه توجه کرده و متوجه این موضوع شده و گام‌هایی در این راستا برداشته‌اند. البته در حوزه ترجمه در آغاز راه هستیم و نباید وقفه‌ای در این باره روی دهد؛ چراکه در آن صورت باز هم این حوزه‌ها دچار رکود و رخوت خواهند شد.
اسماعیلی در ادامه طرح مباحث و مشکلاتی که سبب افزایش ولنگاری فرهنگی می‌شود، افزود: سال‌ها بود که از کم‌توجهی به حوزه ترجمه کتب که می‌توانست بیانگر اعتقادات و عقاید دینی، آئینی، اجتماعی و فرهنگی ما به دیگر کشورها باشد گلایه داشتیم. ادبیات انقلاب ادبیات گرانبها و گرانسنگی است و شاعران بزرگی در این حوزه داریم و نباید خود را دست کم بگیریم.
وی با اشاره به فعالیت‌هایی که در این راستا انجام می‌شود، اظهار کرد: بیش از ۳۰ سال است که کتاب به چاپ می‌رسد و بزرگان ادبی بسیاری داریم. بسیاری از دوستان ادیب ما در کشورهایی چون ترکیه، لبنان، سوریه، عراق و افغانستان درباره اینکه ایران در طول سال‌های پس از پیروزی چه اقداماتی انجام داده است از ما سوال می‌کنند و می‌گویند که از ادبیات ایران بعد از انقلاب بی‌اطلاع هستند و نمی‌دانند که چه آثاری را به چاپ رسانده‌ایم و چه کسانی در حوزه ادبیات انقلابی و آئینی فعالیت می‌کنند.
اسماعیلی ادامه داد: این نبود شناخت ناشی از عدم انتشار و ترجمه آثار آئینی، انقلابی و فرهنگی ایران است که باید در اختیار دیگر کشورها قرار گیرد. مخاطبان دیگر کشورها در این باره گلایه دارند و علاقه‌مند و تشنه مطالعه ادبیات انقلاب هستند، ولی در عین حال دست ما خالی است.
این ادیب درباره اینکه آسیب موجود ناشی از این است که نهضت ترجمه به کار گرفته نشده و یا ضعف دارد، گفت: گاه تصور بر این بود که در برخی از حوزه‌ها در حال حاضر نیاز نیست که کار شود و از این‌رو به آنها کم‌توجهی صورت گرفته است و تبلیغات و فعالیتی در آن زمینه انجام نشده و حوزه‌هایی مثل نقد و ترجمه دچار رکود شدند. حوزه نقد، نظریه‌پردازی ادبی و ترجمه از جمله این حوزه‌ها هستند و این عطش وجود دارد که وقتی شاعران جهان و ایران با هم مواجه شده و تبادل آراء می‌کنند، وجود آثار در این حوزه‌ها می‌توانند گویای اندیشه و تفکر ایران اسلامی و انقلابی ما به دیگر کشورها و انتقال‌دهنده آراء و نظرات و انقلاب ما به آنها باشد.
مدرس ادبیات دانشگاه تهران تصریح کرد: گاه برخی از کشورها از ایرانیان درخواست دارند که کنگره‌ای را با موضوع شعر مقاومت در آنجا برپا کنند و بستر آن را نیز فراهم می‌کنند ولی این اتفاق نمی‌افتد و آنان گلایه‌مند هستند که چرا ایران از مظاهر ادبی و فرهنگی آن کشورها بازدید نمی‌کند و به تعامل فرهنگی میان شاعران ایران به عنوان مهد ادبیات و کشوری که انقلاب بزرگ قرن در آن صورت گرفته با دیگر شاعران جهان توجه کمی نشان می‌دهد.
اسماعیلی افزود: در گذشته و طی سال‌های اخیر به‌ندرت پیش می‌آمد که نهادها سفری را به دیگر کشورها ترتیب دهند و جوشش و تلاش در این باره چندان پررنگ نبود. هیچ نهادی متولی این بحث نبوده است و گاه برخی از شاعران و ادیبان در این حوزه گرد هم آمده و با هزینه‌ای که جمع می‌کردند به صورت خودجوش و بدون پشتوانه حمایت از سوی نهادها به سفر فرهنگی می‌رفتند و این کار را وظیفه خود می‌دانستند که فرهنگ انقلاب و اسلام را به دیگر کشورها منتقل کنند.
زایش و رستاخیز ادبی
وی با تاکید بر اینکه نباید در این باره جزیره‌ای کار کنیم، تصریح کرد: اگر قرار بر این باشد که فقط خود را ببینیم و در ایران به شعرسرایی بپردازیم و از آن سو نیز، خودمان اشعارمان را بخوانیم، زمینه رشد و بالندگی فرهنگی و ادبی ایران اسلامی فراهم نمی‌شود. باید زمینه سفر شاعران را به دیگر کشورها فراهم کرد و به ایجاد فضای تبادل آراء همت گماشت تا با برپایی محافلی در میان ادیبان و بزرگان و شاعران ایران و جهان، تجربیات آئینی و انقلابی و اعتقادات دینی و اسلامی را به آنها منتقل کنیم. برقراری این تعاملات سبب نوعی زایش ادبی و رستاخیز در این حوزه خواهد شد.
این پژوهشگر از اینکه ایران مهد پرورش شاعران بزرگ دینی و قرآنی جهان است و در جهان کسی آنان را به‌درستی نمی‌شناسد اظهار تاسف کرد و افزود: البته حرکت کمرنگی در خانه شاعران ایران برای معرفی این گروه از شاعران صورت گرفته است و درباره ترجمه آثار شاعرانی چون زنده‌یاد «طاهره صفارزاده» نیز تلاش‌هایی شده، ولی باید گفت که به غیر از شاعرانی چون حافظ و سعدی که قرآنی و آئینی بودند، دیگر شاعران آئینی و قرآنی کمتر شناخته شده‌اند.
وی با بیان اینکه برخی مجموعه‌ها در این حوزه کارهایی را انجام داده‌اند که باید به یک نهضت تبدیل شود، اظهار کرد: کارهای پراکنده‌ای که انجام می‌شود نیز خوب است، ولی ممکن است که سلیقه افراد متفاوت داشته باشند؛ همچنین باید از اقدامات خرد و سطحی نیز پرهیز کنند. در حالی که اگر برنامه‌ای مدون تعریف شود که هدفمند و هوشمندانه باشد و نهادهایی چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری و ... در این باره فعالیت کنند، می‌توانیم با قدرت بیشتری در این حوزه گام برداریم و این موضوعات جزء رسالات ذاتی نهادهاست که باید این گونه کارها را انجام دهند.
اسماعیلی همچنین بیان کرد: مطالعات نظام فرهنگی باید صورت گیرد و باید سامانه فرهنگی ایجاد و برنامه مشخصی نوشته شود که در پایان سال تعداد مشخصی آثار ترجمه شده برای انتقال فرهنگ به دیگر کشورها داشته باشیم. همچنین باید تعداد سفرهای خارجی ادیبان در طول سال و به منظور انتقال فرهنگ اسلامی و انقالابی ایران مشخص باشد و ادیبانی که به این سفرها می‌روند می‌توانند سفیران فرهنگی انقلاب اسلامی باشند.
وی با بیان این که متاسفانه چنین مطالبه‌ای تاکنون وجود نداشته است، ادامه داد: متاسفانه این موضوع از سوی سیاست‌گذاران فرهنگی جامعه ما به عنوان مطالبه یک حق فرهنگی و رسالت ذاتی تعریف نشده است و اگر در دیگر حوزه‌ها نیز کاری صورت گرفته از آن رو بوده که افراد با تلاش، دغدغه و انگیزه خود کاری انجام داده‌اند، ولی به عنوان یک هدف و یک اولویت تعریف نشده است.
ترسیم نقشه راه
اسماعیلی در این باره که سردمداران دولتی در این باره چه وظایفی دارند گفت: سیاست‌گذاران فرهنگی همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که نقشه فرهنگی کشور را تدوین و در این راستا اعتباراتی را مشخص می‌کنند، باید متوجه این نکته باشند که این اعتبار باید تعریف شده باشد و آن برای چه اقدامی هزینه می‌کنند و بر نحوه هزینه‌کرد آنها نیز نظارت داشته باشند. نباید بعد از یک سال، کارهایی که صورت گرفته را تنها برای ارائه گزارش عملکرد در جشنواره‌ها و همایش‌ها به کار گرفت. برنامه‌ها باید در راستای بحث نقد و نظریه‌پردازی ادبی، نهضت ترجمه، تعاملات فرهنگی با شاعران جهان اجرا شود که متاسفانه هنوز چنین رویکردی را شاهد نیستیم.
وی با اظهار تاسف از اینکه نهادها از چگونگی هزینه‌کرد اعتبارات واگذار شده اطلاع درستی ندارند و مطالبه و نظارتی در این باره صورت نمی‌گیرد، افزود: متاسفانه اصالتی در این باره تعریف نشده است و سازمان‌ها به هر شکلی که صلاح دیده‌اند به فعالیت پرداخته و هزینه را خرج کرده‌اند. در حالی که باید اولویت‌ها مشخص شود و محاسبه دقیق صورت گیرد و کارنامه و عملکرد خواسته شود.
اسماعیلی بر لزوم تهیه نقشه راه در این باره تاکید کرد و گفت: باید سامانه فرهنگی به صورت هدفمند تعبیه شود و موضوعاتی که رهبر معظم انقلاب در سخنان خود بارها تاکید کرده‌اند، پیوست فرهنگی داشته باشد. فرهنگ بحثی زیربنایی بوده و زیرساخت همه فعالیت‌هاست. انقلاب ما بنا به گفته امام خمینی(ره)، انقلابی فرهنگی است و همه مباحث سیاسی، اقتصادی و اجتماعی باید در ذیل این موضوع جای گیرند. ولی دیده‌ایم که در طول سالیان گذشته فرهنگ در حاشیه بوده است.
وی به مطالبه مقام معظم رهبری مبنی بر جای‌گیری فرهنگ در سطح کلان نظام اشاره و تاکید کرد: فرهنگ باید نقشی تعیین کننده و سرنوشت‌ساز در انقلاب اسلامی داشته باشد و دیگران از فرهنگ تاثیر بگیرند.
انتهای پیام/
وی با اشاره به موضوع ترجمه کتب در طول چند سال گذشته عنوان کرد: چند سالی است که مسئولان به این حوزه توجه کرده و متوجه این موضوع شده و گام‌هایی در این راستا برداشته‌اند. البته در حوزه ترجمه در آغاز راه هستیم و نباید وقفه‌ای در این باره روی دهد؛ چراکه در آن صورت باز هم این حوزه‌ها دچار رکود و رخوت خواهند شد.
اسماعیلی در ادامه طرح مباحث و مشکلاتی که سبب افزایش ولنگاری فرهنگی می‌شود، افزود: سال‌ها بود که از کم‌توجهی به حوزه ترجمه کتب که می‌توانست بیانگر اعتقادات و عقاید دینی، آئینی، اجتماعی و فرهنگی ما به دیگر کشورها باشد گلایه داشتیم. ادبیات انقلاب ادبیات گرانبها و گرانسنگی است و شاعران بزرگی در این حوزه داریم و نباید خود را دست کم بگیریم.
وی با اشاره به فعالیت‌هایی که در این راستا انجام می‌شود، اظهار کرد: بیش از ۳۰ سال است که کتاب به چاپ می‌رسد و بزرگان ادبی بسیاری داریم. بسیاری از دوستان ادیب ما در کشورهایی چون ترکیه، لبنان، سوریه، عراق و افغانستان درباره اینکه ایران در طول سال‌های پس از پیروزی چه اقداماتی انجام داده است از ما سوال می‌کنند و می‌گویند که از ادبیات ایران بعد از انقلاب بی‌اطلاع هستند و نمی‌دانند که چه آثاری را به چاپ رسانده‌ایم و چه کسانی در حوزه ادبیات انقلابی و آئینی فعالیت می‌کنند.
اسماعیلی ادامه داد: این نبود شناخت ناشی از عدم انتشار و ترجمه آثار آئینی، انقلابی و فرهنگی ایران است که باید در اختیار دیگر کشورها قرار گیرد. مخاطبان دیگر کشورها در این باره گلایه دارند و علاقه‌مند و تشنه مطالعه ادبیات انقلاب هستند، ولی در عین حال دست ما خالی است.
این ادیب درباره اینکه آسیب موجود ناشی از این است که نهضت ترجمه به کار گرفته نشده و یا ضعف دارد، گفت: گاه تصور بر این بود که در برخی از حوزه‌ها در حال حاضر نیاز نیست که کار شود و از این‌رو به آنها کم‌توجهی صورت گرفته است و تبلیغات و فعالیتی در آن زمینه انجام نشده و حوزه‌هایی مثل نقد و ترجمه دچار رکود شدند. حوزه نقد، نظریه‌پردازی ادبی و ترجمه از جمله این حوزه‌ها هستند و این عطش وجود دارد که وقتی شاعران جهان و ایران با هم مواجه شده و تبادل آراء می‌کنند، وجود آثار در این حوزه‌ها می‌توانند گویای اندیشه و تفکر ایران اسلامی و انقلابی ما به دیگر کشورها و انتقال‌دهنده آراء و نظرات و انقلاب ما به آنها باشد.
مدرس ادبیات دانشگاه تهران تصریح کرد: گاه برخی از کشورها از ایرانیان درخواست دارند که کنگره‌ای را با موضوع شعر مقاومت در آنجا برپا کنند و بستر آن را نیز فراهم می‌کنند ولی این اتفاق نمی‌افتد و آنان گلایه‌مند هستند که چرا ایران از مظاهر ادبی و فرهنگی آن کشورها بازدید نمی‌کند و به تعامل فرهنگی میان شاعران ایران به عنوان مهد ادبیات و کشوری که انقلاب بزرگ قرن در آن صورت گرفته با دیگر شاعران جهان توجه کمی نشان می‌دهد.
اسماعیلی افزود: در گذشته و طی سال‌های اخیر به‌ندرت پیش می‌آمد که نهادها سفری را به دیگر کشورها ترتیب دهند و جوشش و تلاش در این باره چندان پررنگ نبود. هیچ نهادی متولی این بحث نبوده است و گاه برخی از شاعران و ادیبان در این حوزه گرد هم آمده و با هزینه‌ای که جمع می‌کردند به صورت خودجوش و بدون پشتوانه حمایت از سوی نهادها به سفر فرهنگی می‌رفتند و این کار را وظیفه خود می‌دانستند که فرهنگ انقلاب و اسلام را به دیگر کشورها منتقل کنند.
زایش و رستاخیز ادبی
وی با تاکید بر اینکه نباید در این باره جزیره‌ای کار کنیم، تصریح کرد: اگر قرار بر این باشد که فقط خود را ببینیم و در ایران به شعرسرایی بپردازیم و از آن سو نیز، خودمان اشعارمان را بخوانیم، زمینه رشد و بالندگی فرهنگی و ادبی ایران اسلامی فراهم نمی‌شود. باید زمینه سفر شاعران را به دیگر کشورها فراهم کرد و به ایجاد فضای تبادل آراء همت گماشت تا با برپایی محافلی در میان ادیبان و بزرگان و شاعران ایران و جهان، تجربیات آئینی و انقلابی و اعتقادات دینی و اسلامی را به آنها منتقل کنیم. برقراری این تعاملات سبب نوعی زایش ادبی و رستاخیز در این حوزه خواهد شد.
این پژوهشگر از اینکه ایران مهد پرورش شاعران بزرگ دینی و قرآنی جهان است و در جهان کسی آنان را به‌درستی نمی‌شناسد اظهار تاسف کرد و افزود: البته حرکت کمرنگی در خانه شاعران ایران برای معرفی این گروه از شاعران صورت گرفته است و درباره ترجمه آثار شاعرانی چون زنده‌یاد «طاهره صفارزاده» نیز تلاش‌هایی شده، ولی باید گفت که به غیر از شاعرانی چون حافظ و سعدی که قرآنی و آئینی بودند، دیگر شاعران آئینی و قرآنی کمتر شناخته شده‌اند.
وی با بیان اینکه برخی مجموعه‌ها در این حوزه کارهایی را انجام داده‌اند که باید به یک نهضت تبدیل شود، اظهار کرد: کارهای پراکنده‌ای که انجام می‌شود نیز خوب است، ولی ممکن است که سلیقه افراد متفاوت داشته باشند؛ همچنین باید از اقدامات خرد و سطحی نیز پرهیز کنند. در حالی که اگر برنامه‌ای مدون تعریف شود که هدفمند و هوشمندانه باشد و نهادهایی چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری و ... در این باره فعالیت کنند، می‌توانیم با قدرت بیشتری در این حوزه گام برداریم و این موضوعات جزء رسالات ذاتی نهادهاست که باید این گونه کارها را انجام دهند.
اسماعیلی همچنین بیان کرد: مطالعات نظام فرهنگی باید صورت گیرد و باید سامانه فرهنگی ایجاد و برنامه مشخصی نوشته شود که در پایان سال تعداد مشخصی آثار ترجمه شده برای انتقال فرهنگ به دیگر کشورها داشته باشیم. همچنین باید تعداد سفرهای خارجی ادیبان در طول سال و به منظور انتقال فرهنگ اسلامی و انقالابی ایران مشخص باشد و ادیبانی که به این سفرها می‌روند می‌توانند سفیران فرهنگی انقلاب اسلامی باشند.
وی با بیان این که متاسفانه چنین مطالبه‌ای تاکنون وجود نداشته است، ادامه داد: متاسفانه این موضوع از سوی سیاست‌گذاران فرهنگی جامعه ما به عنوان مطالبه یک حق فرهنگی و رسالت ذاتی تعریف نشده است و اگر در دیگر حوزه‌ها نیز کاری صورت گرفته از آن رو بوده که افراد با تلاش، دغدغه و انگیزه خود کاری انجام داده‌اند، ولی به عنوان یک هدف و یک اولویت تعریف نشده است.
ترسیم نقشه راه
اسماعیلی در این باره که سردمداران دولتی در این باره چه وظایفی دارند گفت: سیاست‌گذاران فرهنگی همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که نقشه فرهنگی کشور را تدوین و در این راستا اعتباراتی را مشخص می‌کنند، باید متوجه این نکته باشند که این اعتبار باید تعریف شده باشد و آن برای چه اقدامی هزینه می‌کنند و بر نحوه هزینه‌کرد آنها نیز نظارت داشته باشند. نباید بعد از یک سال، کارهایی که صورت گرفته را تنها برای ارائه گزارش عملکرد در جشنواره‌ها و همایش‌ها به کار گرفت. برنامه‌ها باید در راستای بحث نقد و نظریه‌پردازی ادبی، نهضت ترجمه، تعاملات فرهنگی با شاعران جهان اجرا شود که متاسفانه هنوز چنین رویکردی را شاهد نیستیم.
وی با اظهار تاسف از اینکه نهادها از چگونگی هزینه‌کرد اعتبارات واگذار شده اطلاع درستی ندارند و مطالبه و نظارتی در این باره صورت نمی‌گیرد، افزود: متاسفانه اصالتی در این باره تعریف نشده است و سازمان‌ها به هر شکلی که صلاح دیده‌اند به فعالیت پرداخته و هزینه را خرج کرده‌اند. در حالی که باید اولویت‌ها مشخص شود و محاسبه دقیق صورت گیرد و کارنامه و عملکرد خواسته شود.
اسماعیلی بر لزوم تهیه نقشه راه در این باره تاکید کرد و گفت: باید سامانه فرهنگی به صورت هدفمند تعبیه شود و موضوعاتی که رهبر معظم انقلاب در سخنان خود بارها تاکید کرده‌اند، پیوست فرهنگی داشته باشد. فرهنگ بحثی زیربنایی بوده و زیرساخت همه فعالیت‌هاست. انقلاب ما بنا به گفته امام خمینی(ره)، انقلابی فرهنگی است و همه مباحث سیاسی، اقتصادی و اجتماعی باید در ذیل این موضوع جای گیرند. ولی دیده‌ایم که در طول سالیان گذشته فرهنگ در حاشیه بوده است.
وی به مطالبه مقام معظم رهبری مبنی بر جای‌گیری فرهنگ در سطح کلان نظام اشاره و تاکید کرد: فرهنگ باید نقشی تعیین کننده و سرنوشت‌ساز در انقلاب اسلامی داشته باشد و دیگران از فرهنگ تاثیر بگیرند.
انتهای پیام/
مرجع : ایکنا
