کد مطلب : ۳۲۰۶۸
اکثر تعزیه‌های امروزی به تئاتر تبدیل شده است
حاج حسین نریمانی یکی از تعزیه خوان‌های قدیمی شهرستان برخوار است که امروز به قول خودش از اجرای تعزیه بازنشسته شده است ولی مسئولیت نسخه گردانی و کارگردانی مراسم‌های تعزیه هیئت متوسلین به شهدای کربلای معلای شهر امامزاده نرمی شهرستان برخوار را برعهده دارد.
به بهانه برگزاری اجلاس پیرغلامان حسینی با این تعزیه خوان به گفت‌وگو نشستیم. در ادامه شرح این گفت‌وگو را می‌خوانید:
از چه زمانی و چطور به تعزیه رو آوردید؟
نریمانی: با توجه به اینکه در محل ما تعزیه خوانده می‌شد و کلا همیشه در دهه‌های محرم فضای محل ما مملو از معنویت تعزیه‌ها بود بنده همواره در این مراسم ها شرکت می‌کردم و تحت تاثیر حال و هوای حسینی این مجالس قرار می‌گرفتم؛ بنابراین به تعزیه علاقه پیدا کردم و از طرف دایی خود که یکی از تعزیه خوانان مطرح آن دوره بود، وارد عرصه تعزیه شدم.
از برگزاری تعزیه در سال‌های دور بگویید. آیا آن زمان هم مشکلات امروز در این زمینه وجود داشت؟
نریمانی:در آن زمان‌ها و سال‌های قدیم مثل الآن نبود که تعزیه خوان لباس فرم و تجهیزات مخصوصی داشته باشد و کل لباس فرم یک تعزیه خوان به یک پالتو و یک کلاه و روسری خلاصه می‌شد؛ اما برخلاف تجهیزات، اخلاصی که آن موقع بود الآن مشاهده نمی‌شود؛ از لحاظ صوتی نیز در آن مواقع یک طبل و یک شیپور ساده بود و این دستگاه‌های امروزی نبود، حسن آن دستگاه‌ها این بود که شیپورزن مثل امروزه به تعزیه خوان سبک نمی‌داد و تعزیه خوان همان سبک مطرحی در نسخه را ایجاد می‌کرد و به همین دلیل معنویت بالاتری داشت.
امروزه شما نیز هنوز به تعزیهخوانی مشغول هستید؟
نریمانی:خیر، بنده در سال‌های گذشته وظیفه نسخه گردانی و کارگردانی تعزیه‌های محل را بر عهده دارم.
روال کار شما برای برگزاری تعزیه چگونه است؟
نریمانی: روال ما این است که فقط در دهه اول محرم، دهه دوم صفر، شب بیست و یکم ماه رمضان و شب شهادت حضرت زهرا (س) تعزیه خوانده می‌شود و در طول سال تعزیه‌ای نداریم.
منبع درآمد شما و تعزیه خوان‌های محل همین تعزیهخوانی است؟
نریمانی: خیر، تعزیه‌خوان‌های محل ما هیچکدام مبلغی برای اجرای تعزیه دریافت نکرده و نمی‌کنند؛ اگر نیز کسی نذری داشته باشد مبلغ مورد نظر خود را بابت هزینه‌های جاری به هیئت پرداخت می‌کند و به طور کلی همین عدم دریافت پول و اخلاص را می‌توان از دلایل معنویت بالای هیئت ما دانست.
در دوره‌هایی که از برگزاری تعزیه ممانعت می‌شد شما فعالیت می‌کردید؟
نریمانی: در آن سال‌ها و اوج تظاهرات انقلاب ما نیز مثل اکثر هیئت‌ها باوجود مخالفت‌هایی که از طرف ژاندارمری صورت می‌گرفت مجلس تعزیه را برگزار می‌کردیم؛ چون جو محل ما جو انقلابی بود و همه مردم با ما همکاری می‌کردند و همیشه قبل از رسیدن ماموران حکومت به ما اطلاع می‌دادند و ما نیز مجلس را پایان می‌دادیم.
یک تعزیه‌خوان چگونه برای مجلس آماده می‌شود؟
نریمانی: باید از سنین کم وارد این کار شود تا بداند چه آهنگی با شعر هماهنگی دارد؛ در گذشته بزرگترها بودند و تعزیه خوان‌های کم سن و سال را تمرین می‌دادند و اغلب فقط از روی نسخه‌ای که در اختیارشان قرار گرفته بود استفاده می‌کردند و با حفظ کردن نسخه تمام وقت اجرای تعزیه را به انجام عملیات مربوط به آن صرف می‌کردند، اما امروز با ضبط صوت و سی‌دی چیزهایی یاد می‌گیرند و اجرا می‌کنند و اغلب نیز از روی نسخه می‌خواندند و مجلس را از آن کیفیت قدیمی دور کرده اند.
شما متون قدیمی تعزیه را در اختیار دارید؟
نریمانی: خیر ولی در اختیار کسی است که هر موقع به آن نیاز داشته باشیم در اختیار ما قرار می‌دهد و ما نیز پس از اجرای تعزیه به آن شخص باز می‌گردانیم.
تعزیه خوانان جوان چطور وارد این کار می‌شوند؟
نریمانی:افرادی که عشق و علاقه به این کار دارند به بنده مراجعه می‌کنند و با توجه به استعدادی که دارند نقشی را که می‌توانند اجرا کنند را مشخص می‌کنیم؛ این اشخاص ابتدا در تعزیه‌های کوچک و مجالسی که نقش‌های آن کوتاه‌تر است شروع و کم کم در تعزیه‌های بلندتر استفاده می‌شوند.
در گروه‌های جدید برخی انحرافات و شبهات هم وجود دارد؟
نریمانی: هیئت‌های مذهبی و انقلابی و وظیفه مهمی در جلوگیری از ورود انحراف، خرافه، بدعت و آسیب به برنامه‌های مذهبی و متون تعزیه دارند و می‌توانند با نفوذ و تاثیرگذاری که دارند برنامه‌های مذهبی و دینی را به شکل خوبی برگزار کنند؛ به عنوان مثال نسخ ما درگذشته سرشار از اشعار انحرافی بود ولی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی همه آنها توسط کارشناسان تعزیه بازخوانی و اصلاح و همه این اشعار حذف شد و اشعاری جدید جایگزین آن شد؛ این فعالیت مورد استقبال دیگر هیئت‌های شهرستان نیز قرار گرفت.
به نظر شما چرا امروزه اقبال به تعزیه کمرنگ شده است؟
نریمانی: چون اخلاصی که قبلا در مجالس وجود داشت متاسفانه امروزه وجود ندارد و اکثر تعزیه‌خوان‌ها به جای اینکه بخواهند مصائب اهل البیت (ع) را بازگو کنند می‌خواهند نقش خود را با موزیک و تشریفات نمایش دهند و به نوعی تبدیل به تئاتر شده است؛ بعضی انحرافات نیز که گفته شد در دلسرد کردن مردم نقش دارد به طوری که وقتی مردم پای تعزیه‌ای می‌نشینند و چیزی که می‌بینند با مقاتل مطرح شده در تضاد است از آن دلسرد می‌شوند.
راهی نیست که بتوان با آن گروه‌های تعزیه را ساماندهی تا از این مشکلات جلوگیری کرد؟
نریمانی:یکی از مهمترین راه‌ها برای این کار، تعامل هیئت‌های تعزیه خوان و اداره فرهنگ و ارشاد است؛ کاری که در شهرستان ما انجام شد و تا حدی از این مشکلات جلوگیری شد؛ منظور از تعامل این است که به طور مثال از هر هیئت یک نماینده به اداره ارشاد معرفی شود و این افراد به عنوان کمیته اجرایی برنامه‌های تعزیه شهرستان را پیگیری و سازماندهی می‌کنند.
در آخر اگر صحبتی دارید بفرمایید.
نریمانی:تعزیه هنری است که اگر درست اجرا شود و انحراف و شبهه‌ای در آن نباشد، بهتر از منبر بر روی مخاطب مخصوصا نسل جوان و نوجوان تاثیر می‌گذارد؛ یکی از اقداماتی که ما در محل در جهت این تاثیرگذاری بیشتر روی مخاطب انجام دادیم اقامه نماز در مابین تعزیه است، به طوری که در هنگام خواندن تعزیه به محض اینکه اذان گفته شد تعزیه متوقف و نماز جماعت اقامه می‌شود و پس از نماز ادامه مجلس خوانده می‌شود که همین سبب جا افتادن اهمیت بالای نماز در نسل نوجوان است.
به بهانه برگزاری اجلاس پیرغلامان حسینی با این تعزیه خوان به گفت‌وگو نشستیم. در ادامه شرح این گفت‌وگو را می‌خوانید:
از چه زمانی و چطور به تعزیه رو آوردید؟
نریمانی: با توجه به اینکه در محل ما تعزیه خوانده می‌شد و کلا همیشه در دهه‌های محرم فضای محل ما مملو از معنویت تعزیه‌ها بود بنده همواره در این مراسم ها شرکت می‌کردم و تحت تاثیر حال و هوای حسینی این مجالس قرار می‌گرفتم؛ بنابراین به تعزیه علاقه پیدا کردم و از طرف دایی خود که یکی از تعزیه خوانان مطرح آن دوره بود، وارد عرصه تعزیه شدم.
از برگزاری تعزیه در سال‌های دور بگویید. آیا آن زمان هم مشکلات امروز در این زمینه وجود داشت؟
نریمانی:در آن زمان‌ها و سال‌های قدیم مثل الآن نبود که تعزیه خوان لباس فرم و تجهیزات مخصوصی داشته باشد و کل لباس فرم یک تعزیه خوان به یک پالتو و یک کلاه و روسری خلاصه می‌شد؛ اما برخلاف تجهیزات، اخلاصی که آن موقع بود الآن مشاهده نمی‌شود؛ از لحاظ صوتی نیز در آن مواقع یک طبل و یک شیپور ساده بود و این دستگاه‌های امروزی نبود، حسن آن دستگاه‌ها این بود که شیپورزن مثل امروزه به تعزیه خوان سبک نمی‌داد و تعزیه خوان همان سبک مطرحی در نسخه را ایجاد می‌کرد و به همین دلیل معنویت بالاتری داشت.
امروزه شما نیز هنوز به تعزیهخوانی مشغول هستید؟
نریمانی:خیر، بنده در سال‌های گذشته وظیفه نسخه گردانی و کارگردانی تعزیه‌های محل را بر عهده دارم.
روال کار شما برای برگزاری تعزیه چگونه است؟
نریمانی: روال ما این است که فقط در دهه اول محرم، دهه دوم صفر، شب بیست و یکم ماه رمضان و شب شهادت حضرت زهرا (س) تعزیه خوانده می‌شود و در طول سال تعزیه‌ای نداریم.
منبع درآمد شما و تعزیه خوان‌های محل همین تعزیهخوانی است؟
نریمانی: خیر، تعزیه‌خوان‌های محل ما هیچکدام مبلغی برای اجرای تعزیه دریافت نکرده و نمی‌کنند؛ اگر نیز کسی نذری داشته باشد مبلغ مورد نظر خود را بابت هزینه‌های جاری به هیئت پرداخت می‌کند و به طور کلی همین عدم دریافت پول و اخلاص را می‌توان از دلایل معنویت بالای هیئت ما دانست.
در دوره‌هایی که از برگزاری تعزیه ممانعت می‌شد شما فعالیت می‌کردید؟
نریمانی: در آن سال‌ها و اوج تظاهرات انقلاب ما نیز مثل اکثر هیئت‌ها باوجود مخالفت‌هایی که از طرف ژاندارمری صورت می‌گرفت مجلس تعزیه را برگزار می‌کردیم؛ چون جو محل ما جو انقلابی بود و همه مردم با ما همکاری می‌کردند و همیشه قبل از رسیدن ماموران حکومت به ما اطلاع می‌دادند و ما نیز مجلس را پایان می‌دادیم.
یک تعزیه‌خوان چگونه برای مجلس آماده می‌شود؟
نریمانی: باید از سنین کم وارد این کار شود تا بداند چه آهنگی با شعر هماهنگی دارد؛ در گذشته بزرگترها بودند و تعزیه خوان‌های کم سن و سال را تمرین می‌دادند و اغلب فقط از روی نسخه‌ای که در اختیارشان قرار گرفته بود استفاده می‌کردند و با حفظ کردن نسخه تمام وقت اجرای تعزیه را به انجام عملیات مربوط به آن صرف می‌کردند، اما امروز با ضبط صوت و سی‌دی چیزهایی یاد می‌گیرند و اجرا می‌کنند و اغلب نیز از روی نسخه می‌خواندند و مجلس را از آن کیفیت قدیمی دور کرده اند.
شما متون قدیمی تعزیه را در اختیار دارید؟
نریمانی: خیر ولی در اختیار کسی است که هر موقع به آن نیاز داشته باشیم در اختیار ما قرار می‌دهد و ما نیز پس از اجرای تعزیه به آن شخص باز می‌گردانیم.
تعزیه خوانان جوان چطور وارد این کار می‌شوند؟
نریمانی:افرادی که عشق و علاقه به این کار دارند به بنده مراجعه می‌کنند و با توجه به استعدادی که دارند نقشی را که می‌توانند اجرا کنند را مشخص می‌کنیم؛ این اشخاص ابتدا در تعزیه‌های کوچک و مجالسی که نقش‌های آن کوتاه‌تر است شروع و کم کم در تعزیه‌های بلندتر استفاده می‌شوند.
در گروه‌های جدید برخی انحرافات و شبهات هم وجود دارد؟
نریمانی: هیئت‌های مذهبی و انقلابی و وظیفه مهمی در جلوگیری از ورود انحراف، خرافه، بدعت و آسیب به برنامه‌های مذهبی و متون تعزیه دارند و می‌توانند با نفوذ و تاثیرگذاری که دارند برنامه‌های مذهبی و دینی را به شکل خوبی برگزار کنند؛ به عنوان مثال نسخ ما درگذشته سرشار از اشعار انحرافی بود ولی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی همه آنها توسط کارشناسان تعزیه بازخوانی و اصلاح و همه این اشعار حذف شد و اشعاری جدید جایگزین آن شد؛ این فعالیت مورد استقبال دیگر هیئت‌های شهرستان نیز قرار گرفت.
به نظر شما چرا امروزه اقبال به تعزیه کمرنگ شده است؟
نریمانی: چون اخلاصی که قبلا در مجالس وجود داشت متاسفانه امروزه وجود ندارد و اکثر تعزیه‌خوان‌ها به جای اینکه بخواهند مصائب اهل البیت (ع) را بازگو کنند می‌خواهند نقش خود را با موزیک و تشریفات نمایش دهند و به نوعی تبدیل به تئاتر شده است؛ بعضی انحرافات نیز که گفته شد در دلسرد کردن مردم نقش دارد به طوری که وقتی مردم پای تعزیه‌ای می‌نشینند و چیزی که می‌بینند با مقاتل مطرح شده در تضاد است از آن دلسرد می‌شوند.
راهی نیست که بتوان با آن گروه‌های تعزیه را ساماندهی تا از این مشکلات جلوگیری کرد؟
نریمانی:یکی از مهمترین راه‌ها برای این کار، تعامل هیئت‌های تعزیه خوان و اداره فرهنگ و ارشاد است؛ کاری که در شهرستان ما انجام شد و تا حدی از این مشکلات جلوگیری شد؛ منظور از تعامل این است که به طور مثال از هر هیئت یک نماینده به اداره ارشاد معرفی شود و این افراد به عنوان کمیته اجرایی برنامه‌های تعزیه شهرستان را پیگیری و سازماندهی می‌کنند.
در آخر اگر صحبتی دارید بفرمایید.
نریمانی:تعزیه هنری است که اگر درست اجرا شود و انحراف و شبهه‌ای در آن نباشد، بهتر از منبر بر روی مخاطب مخصوصا نسل جوان و نوجوان تاثیر می‌گذارد؛ یکی از اقداماتی که ما در محل در جهت این تاثیرگذاری بیشتر روی مخاطب انجام دادیم اقامه نماز در مابین تعزیه است، به طوری که در هنگام خواندن تعزیه به محض اینکه اذان گفته شد تعزیه متوقف و نماز جماعت اقامه می‌شود و پس از نماز ادامه مجلس خوانده می‌شود که همین سبب جا افتادن اهمیت بالای نماز در نسل نوجوان است.
