گزارشی از تعزیه خوانی و شبیه خوانی در روستای باب الحکم

به گزارش خبرگزاری رضوی، اشک صورت مهربان و معصومانه اش را پر کرده بود، صدای ضربان اندوهگین قلبش شنیده می شد و در حالیکه قطرات اشک را از روی صورتش پاک می کرد با صدای بلند یا حسین می گفت.
دختری ۱۷ تا ۱۸ ساله بود. به او نزدیک شدم و درباره دلیل خیس شدن چشمهای اندوهبارش پرسیدم، همانطور که نگاهش بازی هنرمندانه تعزیه خوان را دنبال می کرد پاسخی فراتر از سن و سالش به من داد و گفت برای تنهایی امام حسین(ع) در صحرای کربلا اشک می ریزم ای کاش من در آن دوران بودم تا ایشان تنها نبود و خواهرش حضرت زینب(س) به اسارت یزیدیان در نمی آمد از فلسفه مبارزه و قیام آن طور که بزرگان می دانند نمی دانست اما با ناله های دلش صحنه عاشورا را روایت می کرد و از محبتی که نسبت به خاندان اهل بیت(ع) در قلبش جاری بود سخن گفت.
ساکن این روستا نبود اما می گفت هرساله به بهانه همین ایام تاسوعا و عاشورا به اینجا می آید و گویی تکه ای از قلبش را هر ساله در این مکان جا می گذارد تا سال دیگر به بهانه رسیدن به آن دوباره به اینجا بیاید.
تاسوعا و عاشورا را با همین تعزیه و شبیه خوانان درک کرده بود از کودکی در این مراسم شرکت می کرد اما در دوران خردسالی فقط لباس های رنگارنگ هنرمندان تعزیه او را به پای نشستن این مراسم کشانده بود اما امروز به درک و معرفتی دیگر نسبت به حماسه سازان کربلا رسیده بود که همپای با این تعزیه و شبیه خوانی او هم بزرگ شده بود و عاشورا را عاشورا می دید.
درباره اینکه چطور نسبت به واقعه ای که بیش از یک هزار و چهارصد سال از آن می گذرد توانسته است اینگونه با آن ارتباط برقرار کند دلایل روشن و واضحی نداشت و بیشتر با چشمان اشکبار به این پرسشها جواب می داد، قلب و ذهنم در این مراسم متوجه صحنه کربلا است و همه یاران حسین(ع) و حضرت سیدالشهدا(ع) را در این معرکه تصور می کنم که چطور ظلم یزیدیان زمان آنان را به شهادت رساند اما جاودانه و ماندگارشان کرد.

برشی ازمراسم تعزیه و شبیه خوانی روستای تاریخی باب الحکم در ۵ کیلومتری شهرستان بردسکن خراسان رضوی
همه ساله با شروع محرم و فرا رسیدن ایام عزاداری سیدالشهدا (ع) هر کس به دلیل ارادات و محبتی که نسبت به اهل بیت(ع) و به ویژه حماسه سازان کربلا دارند به دنبال سوگواری برای این خاندان و کشته شدگان نینوا هستند و به همین دلیل شهرها و روستاهای رنگ و بویی دیگر دارند و پرچم های سیاه نشانه ای از این غم و اندوه و مصیبتی است که سراسر کشور را فرا می گیرد و در برپایی این مراسمات دیگر جدایی ترک و لر و کرد و فارس زبان معنایی ندارد و همه در ابراز ارادت نسبت به امام حسین(ع) یکسانند و سهم هریک به میزان قطره های اشکی است که در این ایام از سوی هر شیعه ای برای غم انگیزی حادثه واقعه کربلا ریخته می شود.
از میان همه افراد جامعه، روستائیان در برپایی آیئن های عزاداری پر رنگ تر از دیگر اقشار جامعه حضور پیدا می کنند که یکی از این روستاها، روستای تاریخی باب الحکم است که در ۵ کیلومتری شهرستان بردسکن خراسان رضوی قرار گرفته است و با توجه به قدمت چندین ساله این روستا، مراسم عزاداری در این روستا از اول ماه محرم تا دهم محرم به صورت مداوم برگزار می شود که در این دهه افراد بسیاری از دیگر شهرهای ایران از جمله مشهد، مازندران و تهران و حتی دیگر کشورها مانند آمریکا، آلمان و کانادا برای این ایام به این روستا می آیند .
اما آنچه بیشتر از همه این همه ارادتمند را به این روستا می کشاند برگزاری مراسم عزاداری دهه اول محرم به صورت تعزیه خوانی و شبیه خوانی است و با توجه به اینکه این آئین آمیخته با هنر و شعر است و به سبک نمایشی ارایه می شود سبب جذب مخاطبان فراوانی شده است و به بهانه آشنایی هرچه بیشتر با این روستا و مراسمات ایام سوگواری دهه اول محرم پای صحبت سید علی حسینی، ناب رییس سابق شورای اسلامی استان خراسان رضوی، نماینده 11 ساله عضو شورای اسلامی شهر، معلم پیشکسوت و تعزیه خوان در نقش مخالف خوان شمر، حارث و ...می نشینیم تا از زبان ایشان دریچه ای برای شناخت هر چه بیشتر این روستا درباره مراسم عزاداری سیدالشهدا(ع)  بازشود.
سید علی حسینی، ناب رییس سابق شورای اسلامی استان خراسان رضوی درباره روستای باب الحکم و قدمت تاریخی آن گفت: باب الحکم روستایی بسیار قدیمی با قدمت بیش از هزار سال است که در نزدیکی یکی از قدیمی ترین شهرستان ها به نام بردسکن قرار گرفته است که در سابق جزو ترشیز بزرگ بوده است.
عضو شورای اسلامی شهر بردسکن درادامه با بیان اینکه یکی از روستاهایی که دارای بافت سنتی بوده است و بارها توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بازدید شده است،روستای باب الحکم است، افزود:  این روستا دارای چندین اثر تاریخی است و در دو سال گذشته تلاش های فراوانی صورت گرفته است که تبدیل به هدف گردشگری در استان خراسان رضوی شود.
حسینی با اشاره به این مطلب که در دولت یازدهم این روستا به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری تصویب شده است، تصریح کرد:  با توجه به طرح مطالعاتی بنیاد مسکن دو سال قبل این موضوع تصویب شده است اما برای ثبت آن هنوز در مراحل اجرایی است.
وی درادامه درباره آثار تاریخی این روستا با اشاره به آب انبار قدیمی این روستا که با بیش از 40 پله که جهت ذخیره آب و سد کردن استفاده شده است، اظهارکرد:ازجمله دیگر موارد آثار تاریخی این روستا می توان به دو منزل شاهانه علوی که قدمت آنها به دوره قاجاریه برمی گردد و هر کدام ۷ هزار متر مربع مسافت دارند اشاره کرد.   
او درادامه با اشاره به بادگیرهایی به سبک یزد که در روستای باب الحکم وجود دارد، اظهارکرد: یخدان قدیمی که در جنوب روستا واقع است و آثار آن به جا مانده است که در قدیم در آنجا یخ نگهداری شده است نیز از جمله دیگر آثار قدیمی این روستا است.
وی درادامه افزود: قبرستان ۶۰۰ ساله سادات که برخی سنگ های آن ۲۰۰ ساله هستند و مدل بافت قدیمی و سنتی آن هنوز حفظ شده است و حتی خانه های کاه گلی در این روستا با وجود گذشت سالها هنوز وجود دارد و دو درخت کاج با عمر بیش از صد سال در آن وجود دارد که در سرمای سال ۸۶ خشک شده اند .
ناب رییس سابق شورای اسلامی استان خراسان رضوی درادامه درباره مشاغل اهالی روستای باب الحکم در گذشته گفت: کشاورزی، دامداری، باغداری و صنایع دستی مانند  نمد بافی، حلواپزی، قالی باقی، گلیم بافی، گیوه دوزی وآهنگری بوده است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر صنایع دستی و حلوا پزی در این روستا رونق دارد اما دیگر خبری از نمد بافی نیست، اظهارکرد:  با توجه به اینکه قالی بافی برای اهالی این روستا درآمد چندانی ندارد این حرفه هم دیگر رونق چندانی ندارد.
سید علی حسینی با اشاره به این مطلب که جمعیت این روستا ۹۷۰ نفر است، تصریح کرد: در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی این جمعیت به بیش از چهار هزار نفر می رسد که همه افرادی که در گذشته در این روستا زندگی می کردند و به دلیل خشکسالی از آن هجرت کردند و به کارمندی روی آوردند در ایام عزاداری سیدالشهدا دوباره به این روستا می آیند.
این تعزیه خوان پیشکسوت درادامه درباره حضور نوجوانان و هنرنمایی آنان در نقش های خردسالان کربلا گفت: اکثر اهالی روستای باب الحکم علاقه بسیار زیادی به تعزیه دارند به گونه ای که در هنگام برگزاری این مراسم، بسیاری از نسخه های تعزیه را حفظ دارند و زمزمه می کنند.
وی ادامه داد: با توجه به استعداد ذاتی کودکان و نوجوانان این روستا در حفظ نسخه های تعزیه، آنهایی که صدای خوبی دارند جذب گروه تعزیه و شبیه خوانی می شوند و پس از اینکه توسط گروه تأیید شدند مورد آموزش قرار می گیرند که این آموزش از طریق نشان دادن فیلم های تعزیه است.
سید علی حسینی ادامه داد: اهالی روستای باب الحکم به صورت ذاتی تعزیه خوان هستند و در هر منزلی چند نفر تعزیه خوان وجود دارد و به همین دلیل نقش های کوتاه مانند حضرت رقیه، سکینه خاتون، طفلان مسلم، عبدالله  بن حسن و فرزند حر به این نوجوانان سپرده می شود تا برای نقش های بزرگسالان در آینده آماده شوند.
وی درادامه با تأکید براین مطلب که توقع ما از مسئولان، حمایت از این سنت حسنه است، تصریح کرد: مراسم تعزیه و شبیه خوانی در این روستا به صورت مردمی و خود گردان است که تعزیه خوانان گروهی هستند که هیچ مبلغی برای اجرای تعزیه دریافت نمی کنند و همه هزینه های اهدایی مردم برای خرید لوازم و لباس تعزیه خوان ها صرف می شود.
حسینی با بیان اینکه تلاش ما این است که سنت حسنه تعزیه حفظ شود و این مردم بیش از پیش با فرهنگ عاشورایی آشنا شوند، تصریح کرد: همه تلاش دست اندرکاران گروه تعزیه و شبیه خوانی روستای باب الحکم هیأت عاشقان حسین(ع) این است که درس های عاشورا از این طریق به نسل نوجوان و جوان منتقل شود.
وی درادامه ضمن ابراز امیدواری نسبت به شکوه هر چه بیشتر مراسم تعزیه خوانی و شبیه خوانی روستای باب الحکم گفت:  یکی از دغدغه های این گروه که در اولویت قرار دارد این موضوع است که مکانی ثابت برای برگزاری و استفاده هر چه بیشتر علاقمندان در این روستا آماده شود و نسخه های این تعزیه خوانی جمع آوری شود و به صورت یک بانک اطلاعاتی و میراث معنوی به ثبت برسد.