کد مطلب : ۳۲۳۶۱
نباید عطش خود را با مقاتل تحریف شده رفع کنیم/ در برابر شعر آیینی کم‌لطفی کرده‌ایم
یازدهمین محفل شاعرانه قرار با حضور استاد محمدعلی مجاهدی، فضه سادات حسینی و حسین صیامی در محل باشگاه خبرنگاران پویا برگزار شد.
محمد علی مجاهدی در یازدهمین محفل شعر «قرار» با اشاره به وجود دغدغه های دینی و لزوم پاسخگویی به آنها گفت: اسلام با هیچ کسی رو در بایستی ندارد ساده ترین ، عاملترین و رحمانی ترین دین است.اگر می خواهیم اعتراضی بکنیم باید واقعا یک اعتراض به جا باشد نه اینکه بیاییم ابراز شخص خودمان را بهانه کنیم به عنوان اینکه اعتراض دارم.
مجاهدی ادامه داد: یک شعر بیداری داریم و یک شعر رهایی. اعتراض از زیر مجموعه های شعر رهایی است . شعر رهایی شامل شعر مقاومت، شعر دفاع، شعر شهادت و شعر اعتراض است. و در یک سخن کلی می‌توان قلمرو موضوعی شعر آیینی را ، یک پازل بزرگی دانست که دارای قطعات مختلفی است و این قطعه ها در ارتباط تنگاتنگ با هم قرار دارند اما سهم هر کدامشان اندازه یکی نیست و به اندازه حجمی که دارند و ظرفیتی که دارند توانستند قسمتی از این قلمرو را به خودشان اختصاص دهند.
مجاهدی با طرح موضوع شعر ولایی گفت: قسمتی از شعر آیینی شعر ولایی است .شعر ولایی اعم از سوگ و ماتم یا سرور و شادی ، فرقی نمی کند . زیر مجموعه های شعر ولایی شعر نبوی، شعر علوی شعر فاطمی، شعر بقیع، شعر مهدوی ، شعر رضوی و شعر اهل بیت است. ما بر این اعتقادیم که در عصر حاضر دیگر زمان کلی گویی گذشته و امروز زمان تخصص ها است .همان طور که شما تا پنجاه سال پیش فرض می کردید اگر دندانتان مشکل پیدا می کند کافی است به پزشک خودتان مراجعه کنید ولی در حال حاضر شما وقتی به کلینیک مراجعه می کنید باید تشخیص دهند این دندان دچار چه آسیبی است و این تخصص در اختیار چه کسانی قرار دارد؟ به طور مثال ما وقتی می گوییم ذوالجناح یا حضور ذوالجناح در روز عاشورا ، این یک قطعه می تواند از پازل شعر عاشورا باشد و باید دید درباره این حیوان با وفا چه می شود گفت.
این استاد شعر آیینی با تاکید بر اینکه آموخته هایمان را باید از منابع دست اول به دست بیاوریم گفت: نباید به گفته ها و شنیده ها اکتفا کنیم چه بسا این گفته ها و شنیده ها اضافاتی داشته باشد . وقتی یک چشمه ای هزار و چهارصد سال پیش جوشیده و در بستر تاریخی جریان پیدا کرده تا امروز به دست ما رسیده است ، طبیعی است که در مسیر خودش هر خس و خاشاکی بوده آورده است . وظیفه من پژوهشگر، من ادیب ، من شاعر چیست؟ این که پالایش کنم این راه را تا به آن زلال اولیه دست پیدا کنم و بعد رفع عطش کنم نه اینکه از همین آبی که با این اوضاع و احوالی که دارد رفع عطش کنم. این دردی را درمان نمی کند بلکه دردهای بسیاری را تولید خواهد کرد . شما بیایید مقتل ها را کنار هم بگذارید یک مطالعه تطبیقی راجع به مقاتل داشته باشیم ، حالا چه در زبان عربی چه در زبان فارسی. اینکه اولین مقتل معتبری که در زبان فارسی نوشته شده است ، روضه الشهداست، خود روضه الشهدا می گوید که من نوشته های این مقتل را از دو سه منبع نقل می کنم .بنابراین اولین مقتل نیست ، بلکه اولین مقتلی که به صورت رسمی به دست ما رسیده مقتل روضه الشهداست ، وقتی این کتاب را با مقتل های عربی پیش از آن مقایسه می کنید ، خیلی از حرف هایی که در روضه الشهدا آمده در آن مقتل های پیشین وجود ندارد یعنی اضافه شده است.
مجاهدی با اشاره مسئله تحریف ادامه داد: مسئله عروسی حضرت قاسم در شب عاشورا یکی از جعلیات ملاحسین واعظ کاشانی است اولین بار ایشان در این مقتل آورده است در هیچ مقتلی شما نمی بینید ، خیلی روشن است که اضافه است همچنین حضور حضرت لیلا مادر حضرت علی اکبر در روز عاشور از جعلیات تاریخ است . در مقاتلی که پیش از روضه الشهدا نوشته شده آثاری از این صحبت ها نیست هر چه به حجم زمان اضافه می شود حجم این تحریفات هم بیشتر می شود تا به زمان قاجاریه می رسد .تعداد لشکریان عمربن سعد را هرکس عددی گفته است کمترین تعدادی که نوشتند دوازده هزار نفر بیشترینش صد و بیست هزار نفراست . ولی ملا آقا در بندی می گوید یک میلیون و ششصد هزار نفر ، تعداد سپاهیان عمر سعد بود مگر خود کوفه چند نفر جمعیت داشته است؟ از طرفی می گویند تعداد کسانی که به شمشیر حضرت سید الشهدا به درک واصل شدند سیصد و شصت و پنج هزار نفر بود در حالی که تمام روز عاشورا شروع و ختمش حدود چهار ساعت است و آخرین مردی که به میدان رفته شاید نیم ساعت فرصت جولان داشته است ، در احتساباتی که شده است سیصد و شصت هزار نفر حدود هشتاد و چهار ساعت زمان می خواهد ، به همین دلیل همه فکر می کنند روز عاشورا یک روز بوده یا سه روز بوده است.
محمدعلی مجاهدی با بیان این سوال که وظیفه ما چیست گفت: دروغ بستن به اهل بیت حرام است فردا همین آقا امام حسین که قرار است شفیع من و شما باشد یقه من را می گیرد که چرا تحقیق نکرده حرفی را زده ای و چرا باعث وهن من شدی . حالا فرض کنید صد سال پیش این امکانات وجود نداشت الان شما یک جستجو می کنید به همه منابع دسترسی دارید الان بهانه ای به دست ما نمانده است . یک کار خوبی که در یکی از کتابهای دارالحدیث انجام شده است ، مطالعه تطبیقی میان مقتل های عربی، فارسی وهر چه هست من از شما خواهش می کنم خودتان این مجموعه چند جلدی را تهیه کنید و بخوانید.این فرهنگ اصیل عاشورا را باید حمایت و جانبداری کنیم متاسفانه ما چندین قرائت از فرهنگ عاشورا تاکنون داشته ایم.
این استاد شعر آیینی در پاسخ به این سوال که جایگاه شعر عاشورایی در شعر ولایی کجاست گفت: خود عاشورا را یک پازلی در نظر بگیرید به تعداد شهدایی که داریم می توان شعر گفت.به عنوان مثال وجود نازنینی مثل جبیب بن مظاهر می خواهد به میدان برود حالا از چه قبیله ای بوده باید در موردش مطالعه شود آن هم از منابع دست اول و منابع متین . ابتدا باید خوراک را آماده کند و از نظر موضوعی در مورد این شخصیت فیش برداری کند و بعد در مورد این شخصیت ممتاز عاشورایی شعری بگوید و در کنارش باید جزیی نگر بود.همین که بگوییم حبیب بن مظاهر یکی از شهداست برای امروز ما کافی نیست ، باید وارد خلقیات حبیب بن مظاهر، و اینکه از اصحاب امیرالمومنین بوده یا نه و تمامی موارد دیگر را بررسی کرد .
این شاعر و پژوهشگر دینی در جمع بندی سخنان خود گفت: قبل از انقلاب یادم است که جوانی بودم بیست ساله و در انجمن ادبی حافظ عضو بودم، به محض اینکه می گفتند فلانی شعر آیینی گفته است، با یک اخمی رو به رو می شدی که آدم از عمرش سیر می شد، حاضر نبودند اسم شعر آیینی و مذهبی را بشنوند. ما ابتدا سابقه ذهنی بدی که بود را پاک کردیم و گفتیم فرق شعر آیینی و شعر غیر آیینی فقط در محتواست و اگر اشعار متاثر از منابع متقن دینی هستند ما اینها را به عنوان یک اثر منظوم دینی می شناسیم گفتند پس اینطور که شما می گویید نود درصد از آثار گذشتگان شعر آیینی است گفتم مگر اشکال دارد؟ من عرضم این است که این شعر سنایی را وقتی نگاه می کنم لااقل ده آیه قرآنی پیدا می شود که از آن استفاده کرده است و پنجاه روایت نبوی و غیر نبوی را پیدا می کنند که سنایی تلویحا یا غیر مستقیم از آن استفاده کرده است. خب اینها را که نمی شود فراموش کرد. واقعش این است که خیلی بی لطفی نسبت به مذهب و فرهنگ اصیل شیعی کرده ایم و قدرش را نداسته ایم.
محمد علی مجاهدی در یازدهمین محفل شعر «قرار» با اشاره به وجود دغدغه های دینی و لزوم پاسخگویی به آنها گفت: اسلام با هیچ کسی رو در بایستی ندارد ساده ترین ، عاملترین و رحمانی ترین دین است.اگر می خواهیم اعتراضی بکنیم باید واقعا یک اعتراض به جا باشد نه اینکه بیاییم ابراز شخص خودمان را بهانه کنیم به عنوان اینکه اعتراض دارم.
مجاهدی ادامه داد: یک شعر بیداری داریم و یک شعر رهایی. اعتراض از زیر مجموعه های شعر رهایی است . شعر رهایی شامل شعر مقاومت، شعر دفاع، شعر شهادت و شعر اعتراض است. و در یک سخن کلی می‌توان قلمرو موضوعی شعر آیینی را ، یک پازل بزرگی دانست که دارای قطعات مختلفی است و این قطعه ها در ارتباط تنگاتنگ با هم قرار دارند اما سهم هر کدامشان اندازه یکی نیست و به اندازه حجمی که دارند و ظرفیتی که دارند توانستند قسمتی از این قلمرو را به خودشان اختصاص دهند.
مجاهدی با طرح موضوع شعر ولایی گفت: قسمتی از شعر آیینی شعر ولایی است .شعر ولایی اعم از سوگ و ماتم یا سرور و شادی ، فرقی نمی کند . زیر مجموعه های شعر ولایی شعر نبوی، شعر علوی شعر فاطمی، شعر بقیع، شعر مهدوی ، شعر رضوی و شعر اهل بیت است. ما بر این اعتقادیم که در عصر حاضر دیگر زمان کلی گویی گذشته و امروز زمان تخصص ها است .همان طور که شما تا پنجاه سال پیش فرض می کردید اگر دندانتان مشکل پیدا می کند کافی است به پزشک خودتان مراجعه کنید ولی در حال حاضر شما وقتی به کلینیک مراجعه می کنید باید تشخیص دهند این دندان دچار چه آسیبی است و این تخصص در اختیار چه کسانی قرار دارد؟ به طور مثال ما وقتی می گوییم ذوالجناح یا حضور ذوالجناح در روز عاشورا ، این یک قطعه می تواند از پازل شعر عاشورا باشد و باید دید درباره این حیوان با وفا چه می شود گفت.
این استاد شعر آیینی با تاکید بر اینکه آموخته هایمان را باید از منابع دست اول به دست بیاوریم گفت: نباید به گفته ها و شنیده ها اکتفا کنیم چه بسا این گفته ها و شنیده ها اضافاتی داشته باشد . وقتی یک چشمه ای هزار و چهارصد سال پیش جوشیده و در بستر تاریخی جریان پیدا کرده تا امروز به دست ما رسیده است ، طبیعی است که در مسیر خودش هر خس و خاشاکی بوده آورده است . وظیفه من پژوهشگر، من ادیب ، من شاعر چیست؟ این که پالایش کنم این راه را تا به آن زلال اولیه دست پیدا کنم و بعد رفع عطش کنم نه اینکه از همین آبی که با این اوضاع و احوالی که دارد رفع عطش کنم. این دردی را درمان نمی کند بلکه دردهای بسیاری را تولید خواهد کرد . شما بیایید مقتل ها را کنار هم بگذارید یک مطالعه تطبیقی راجع به مقاتل داشته باشیم ، حالا چه در زبان عربی چه در زبان فارسی. اینکه اولین مقتل معتبری که در زبان فارسی نوشته شده است ، روضه الشهداست، خود روضه الشهدا می گوید که من نوشته های این مقتل را از دو سه منبع نقل می کنم .بنابراین اولین مقتل نیست ، بلکه اولین مقتلی که به صورت رسمی به دست ما رسیده مقتل روضه الشهداست ، وقتی این کتاب را با مقتل های عربی پیش از آن مقایسه می کنید ، خیلی از حرف هایی که در روضه الشهدا آمده در آن مقتل های پیشین وجود ندارد یعنی اضافه شده است.
مجاهدی با اشاره مسئله تحریف ادامه داد: مسئله عروسی حضرت قاسم در شب عاشورا یکی از جعلیات ملاحسین واعظ کاشانی است اولین بار ایشان در این مقتل آورده است در هیچ مقتلی شما نمی بینید ، خیلی روشن است که اضافه است همچنین حضور حضرت لیلا مادر حضرت علی اکبر در روز عاشور از جعلیات تاریخ است . در مقاتلی که پیش از روضه الشهدا نوشته شده آثاری از این صحبت ها نیست هر چه به حجم زمان اضافه می شود حجم این تحریفات هم بیشتر می شود تا به زمان قاجاریه می رسد .تعداد لشکریان عمربن سعد را هرکس عددی گفته است کمترین تعدادی که نوشتند دوازده هزار نفر بیشترینش صد و بیست هزار نفراست . ولی ملا آقا در بندی می گوید یک میلیون و ششصد هزار نفر ، تعداد سپاهیان عمر سعد بود مگر خود کوفه چند نفر جمعیت داشته است؟ از طرفی می گویند تعداد کسانی که به شمشیر حضرت سید الشهدا به درک واصل شدند سیصد و شصت و پنج هزار نفر بود در حالی که تمام روز عاشورا شروع و ختمش حدود چهار ساعت است و آخرین مردی که به میدان رفته شاید نیم ساعت فرصت جولان داشته است ، در احتساباتی که شده است سیصد و شصت هزار نفر حدود هشتاد و چهار ساعت زمان می خواهد ، به همین دلیل همه فکر می کنند روز عاشورا یک روز بوده یا سه روز بوده است.
محمدعلی مجاهدی با بیان این سوال که وظیفه ما چیست گفت: دروغ بستن به اهل بیت حرام است فردا همین آقا امام حسین که قرار است شفیع من و شما باشد یقه من را می گیرد که چرا تحقیق نکرده حرفی را زده ای و چرا باعث وهن من شدی . حالا فرض کنید صد سال پیش این امکانات وجود نداشت الان شما یک جستجو می کنید به همه منابع دسترسی دارید الان بهانه ای به دست ما نمانده است . یک کار خوبی که در یکی از کتابهای دارالحدیث انجام شده است ، مطالعه تطبیقی میان مقتل های عربی، فارسی وهر چه هست من از شما خواهش می کنم خودتان این مجموعه چند جلدی را تهیه کنید و بخوانید.این فرهنگ اصیل عاشورا را باید حمایت و جانبداری کنیم متاسفانه ما چندین قرائت از فرهنگ عاشورا تاکنون داشته ایم.
این استاد شعر آیینی در پاسخ به این سوال که جایگاه شعر عاشورایی در شعر ولایی کجاست گفت: خود عاشورا را یک پازلی در نظر بگیرید به تعداد شهدایی که داریم می توان شعر گفت.به عنوان مثال وجود نازنینی مثل جبیب بن مظاهر می خواهد به میدان برود حالا از چه قبیله ای بوده باید در موردش مطالعه شود آن هم از منابع دست اول و منابع متین . ابتدا باید خوراک را آماده کند و از نظر موضوعی در مورد این شخصیت فیش برداری کند و بعد در مورد این شخصیت ممتاز عاشورایی شعری بگوید و در کنارش باید جزیی نگر بود.همین که بگوییم حبیب بن مظاهر یکی از شهداست برای امروز ما کافی نیست ، باید وارد خلقیات حبیب بن مظاهر، و اینکه از اصحاب امیرالمومنین بوده یا نه و تمامی موارد دیگر را بررسی کرد .
این شاعر و پژوهشگر دینی در جمع بندی سخنان خود گفت: قبل از انقلاب یادم است که جوانی بودم بیست ساله و در انجمن ادبی حافظ عضو بودم، به محض اینکه می گفتند فلانی شعر آیینی گفته است، با یک اخمی رو به رو می شدی که آدم از عمرش سیر می شد، حاضر نبودند اسم شعر آیینی و مذهبی را بشنوند. ما ابتدا سابقه ذهنی بدی که بود را پاک کردیم و گفتیم فرق شعر آیینی و شعر غیر آیینی فقط در محتواست و اگر اشعار متاثر از منابع متقن دینی هستند ما اینها را به عنوان یک اثر منظوم دینی می شناسیم گفتند پس اینطور که شما می گویید نود درصد از آثار گذشتگان شعر آیینی است گفتم مگر اشکال دارد؟ من عرضم این است که این شعر سنایی را وقتی نگاه می کنم لااقل ده آیه قرآنی پیدا می شود که از آن استفاده کرده است و پنجاه روایت نبوی و غیر نبوی را پیدا می کنند که سنایی تلویحا یا غیر مستقیم از آن استفاده کرده است. خب اینها را که نمی شود فراموش کرد. واقعش این است که خیلی بی لطفی نسبت به مذهب و فرهنگ اصیل شیعی کرده ایم و قدرش را نداسته ایم.
مرجع : تسنیم
