کد مطلب : ۳۲۴۱۵
دلشاد تهرانی: حضرت رسول(ص) با رفق و مدارا توانست جامعه را متحول سازد
مصطفی دلشاد تهرانی، استاد حوزه و دانشگاه در مورد ویژگی های شخصیتی حضرت رسول(ص) گفت: رهبری پیشوایان دین بر مدار اخلاق است و آنان هرگز در هیچ شرایطی از مرزهای اخلاق فراتر نمی‌روند و در هدایت مردم به سوی حقّ، به سخن و عملی باطل متوسّل نمی‌شوند. آنان براساس راستی و درستی تمام عمل می‌کنند، چنان‌که امام علی (ع) در توصیفشان فرمود:«هُمْ أَلْسِنَةُ الصِّدْقِ: آنان زبان های گفتار راستین‌اند.»، «إِنْ نَطَقُوا صَدَقُوا. وَ إِنْ صَمَتُوا لَمْ یُسْبَقُوا. فَلْیَصْدُقْ رَائِدٌ أَهْلَهُ: اگر سخن گویند جز راست نگویند، و اگر خاموش مانند، بر آنان پیشی نجویند. پس پیشوای قوم باید با مردم خود به راستی سخن گوید.»
وی افزود: پیامبر اکرم(ص)هیچ نسبتی با تندی و تیزی نداشت و هرگز برای هدایت و راهبری مردمان از زور و خشونت بهره نگرفت. او همان طور که مأمور به برپایی واجبات بود، مأمور به رفتاری از سرِ مدارا و ملایمت بود و خود می فرمود: «إِنَّ اللّهَ تَعَالَی أَمَرَنِی بِمُدَارَاةِ النَّاسِ کَمَا أَمَرَنی بِإِقَامَةِ الْفَرَائِضِ: خدای متعال همان گونه که مرا به برپایی واجبات فرمان داده، به مدارا با مردمان فرمان داده است.»
این محقق و نویسنده کشورمان در ادامه سخنانش با اشاره به اینکه هنر بزرگ آن پیام آور الهی در هدایت و راهبری مردم بر این اصل اساسی استوار بود و آن حضرت با رفق و مدارا توانست جامعه را متحول سازد، گفت: در حقیقت خوی نرم پیامبر بود که دل ها را جذب کرد و الفت بخشید و جان های گریزان را گرد آورد. «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُم: به لطف رحمت الهی، با آنان نرمخوی و پرمِهر شدی، و اگر درشتخوی و سخت دل بودی بی شک از پیرامون تو پراکنده می شدند. پس، از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه.»(آل عمران/۱۵۹) اگر رحمت و محبت و رفق و مدارای پیامبر نبود، اساساً دلی نرم نمی گشت، راهی به جان مردمان برده نمی شد و فرصت هدایت حاصل نمی گشت و سد سکندری میان او و مردم حجاب می گردید و زمینه اصلاح اجتماعی را نیز مسدود می ساخت.
دلشاد تهرانی تأکید کرد: رسول خدا (ص) با رحمت ومحبت و رفق و مدارا رسالت خود را پیش برد و این امر در تحول انسان و جامعه به سوی کمال و اصلاحات اجتماعی ای که پیامبر مأمور بدان بود نقشی کلیدی داشت. به همین سبب آن وجود گرامی، برای تحقق رسالت خویش مأمور به رحمت و محبت و رفق و مدارا بود، چنان که خود فرمود :«أَمَرَنِی رَبِّی بِمُدَارَاةِ النَّاسِ کَمَا أَمَرَنِی بِتَبْلِیغِ الرِّسَالَةِ: پرورگارم مرا به مدارا با مردم فرمان داد، همان گونه که مرا به تبلیغ رسالت فرمان داد.» رسول خدا(ص) پیام الهی خود را با رحمت و محبت و رفق و مدارا به جان مردمان نشاند و دل آنان را نرم کرد و ایشان را با حق همراه نمود.
مدیر گروه نهج‌البلاغه دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران با تأکید بر اینکه سبک زندگی رسول خدا چنان اهمیت دارد که خداوند به پیروی از آن راه نموده و سفارش و تأکید کرده است، گفت: «لَقَد کَانَ لَکُم فِی رَسُولِ اللهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ: هرآینه شما را در [راه و رسم و سبک زندگی] رسول خدا نمونه و سرمشقی نیکو و پسندیده است.»(احزاب/۲۱)
وی افزود: مسلمانان از ابتدای اسلام به راه و رسم و سبک زندگی پیامبر توجّه داشتند و جمعی از آنان تلاش می کردند تا آن را پی بگیرند. به تدریج رویکرد شکل گرایانه به راه و رسم و سبک زندگی پیامبر چیره شد و رویکرد به قواعد و اصول آن مغفول ماند، چنان که در آموزه ای از امام علی(ع) می توان این رویکرد را دریافت. شریف رضی آورده است که شخصی نزد امیرمؤمنان آمد و از وی دربارۀ این سخن رسول خدا(ص) پرسید که فرمود: «پیری را با خضاب بپوشانید و خود را به یهود همانند نسازید». حضرت گفت: «جز این نیست که آن بزرگوار که درود خدا بر او و خاندانش باد، در هنگامی این سخن را فرمود که دین [دارای کسان] اندک بود؛ لیکن اکنون که دامنۀ آن گسترش یافته، و پایه های آن استوار گردیده، پس هرکس هرگونه خواست رفتار کند آزاد است.»
دلشاد تهرانی تأکید کرد: سخن امام ناظر بر این است که این آموزه ها اموری شکلی است که تابع اوضاع و احوال اجتماعی و فرهنگی است و آموزه ای برای همه زمان ها نیست، و آن چه مهم است دریافت روح آموزه ها و قواعد و اصول حاکم بر آن ها است. این چیزی است که باید از رفتارشناسی پیامبر آموخت و در زندگی جاری ساخت.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه سخنانش گفت: پیامبر(ص) کارگزاران خود را انسان‌هایی پایبند به اخلاق و ایمان می‌خواست و پیوسته چنین می‌آموخت و ایشان را به آن سفارش می‌کرد. کارگزاریِ فارغ از اخلاقیات، تباهی به بار می‌آورد و بدون ایمان، امنیتی از آن بر نمی‌خیزد و همه چیز آن در معرض ناامنی است. سفارش‌ها و فرمان‌های حکومتی و مدیریتی پیامبر به کارگزارانش بیانگر آن است که وی بر این دو امر تأکید داشته و از کارگزاران خود می‌خواسته که بر این مبنا کارگزاری و خدمت کنند.
وی افزود: رسول خدا(ص) آن‌گاه که مُعاذ بن جَبَل را به عنوان فرماندار به یمن می‌فرستاد در سفارشی به او فرمود: «و تو را [بدین امر] سفارش می‌کنم: پروای الهی، راستی در گفتار، وفای به عهد و پیمان، ادای امانت، ترک خیانت، نرمی گفتار، پیشی‌گرفتن در سلام، پاسداشت حقوق همسایگان، رحمت‌ورزیدن به یتیمان، خوب انجام‌دادن هر کار، کوتاه‌کردن آرزو، توجّه و علاقه به آخرت، ترس از حساب [و کتابِ قیامت]، ملازمت بر ایمان، فهم عمیق قرآن، فروخوردن خشم، فروتنی در برابر مردمان.»
وی تأکید کرد: اگر کارگزاران بر مبنای همین هفده سفارش پیامبر عمل و رفتار کنند، روابط و مناسبات آنان با مردم به آن سمت و سو می‌رود که بایسته و شایسته است.
این نهج البلاغه پژوه اظهارداشت: پیامبر در تلاش برای هدایت و نجات مردمان بر بخشش و گذشتی شگفت عمل کرد که گویای روح بلند، دل بی‌کینه و سرشار از دوستی انسان‌ها است. عبدالله بن مسعود گوشه‌ای از صحنه‌ای را گزارش کرده که خود شاهد آن بوده است: گویا رسول خدا(ص) را می‌بینم که داستان پیامبری را به نمایش می‌گذارد که قومش او را زدند و خونین کردند و او در حالی که خون از چهره خویش می‌زدود می‌گفت: «بار خدایا! قوم مرا بیامرز! زیرا که آنان نمی‌دانند!»
وی افزود: پیامبر اکرم(ص)هیچ نسبتی با تندی و تیزی نداشت و هرگز برای هدایت و راهبری مردمان از زور و خشونت بهره نگرفت. او همان طور که مأمور به برپایی واجبات بود، مأمور به رفتاری از سرِ مدارا و ملایمت بود و خود می فرمود: «إِنَّ اللّهَ تَعَالَی أَمَرَنِی بِمُدَارَاةِ النَّاسِ کَمَا أَمَرَنی بِإِقَامَةِ الْفَرَائِضِ: خدای متعال همان گونه که مرا به برپایی واجبات فرمان داده، به مدارا با مردمان فرمان داده است.»
این محقق و نویسنده کشورمان در ادامه سخنانش با اشاره به اینکه هنر بزرگ آن پیام آور الهی در هدایت و راهبری مردم بر این اصل اساسی استوار بود و آن حضرت با رفق و مدارا توانست جامعه را متحول سازد، گفت: در حقیقت خوی نرم پیامبر بود که دل ها را جذب کرد و الفت بخشید و جان های گریزان را گرد آورد. «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُم: به لطف رحمت الهی، با آنان نرمخوی و پرمِهر شدی، و اگر درشتخوی و سخت دل بودی بی شک از پیرامون تو پراکنده می شدند. پس، از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه.»(آل عمران/۱۵۹) اگر رحمت و محبت و رفق و مدارای پیامبر نبود، اساساً دلی نرم نمی گشت، راهی به جان مردمان برده نمی شد و فرصت هدایت حاصل نمی گشت و سد سکندری میان او و مردم حجاب می گردید و زمینه اصلاح اجتماعی را نیز مسدود می ساخت.
دلشاد تهرانی تأکید کرد: رسول خدا (ص) با رحمت ومحبت و رفق و مدارا رسالت خود را پیش برد و این امر در تحول انسان و جامعه به سوی کمال و اصلاحات اجتماعی ای که پیامبر مأمور بدان بود نقشی کلیدی داشت. به همین سبب آن وجود گرامی، برای تحقق رسالت خویش مأمور به رحمت و محبت و رفق و مدارا بود، چنان که خود فرمود :«أَمَرَنِی رَبِّی بِمُدَارَاةِ النَّاسِ کَمَا أَمَرَنِی بِتَبْلِیغِ الرِّسَالَةِ: پرورگارم مرا به مدارا با مردم فرمان داد، همان گونه که مرا به تبلیغ رسالت فرمان داد.» رسول خدا(ص) پیام الهی خود را با رحمت و محبت و رفق و مدارا به جان مردمان نشاند و دل آنان را نرم کرد و ایشان را با حق همراه نمود.
مدیر گروه نهج‌البلاغه دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران با تأکید بر اینکه سبک زندگی رسول خدا چنان اهمیت دارد که خداوند به پیروی از آن راه نموده و سفارش و تأکید کرده است، گفت: «لَقَد کَانَ لَکُم فِی رَسُولِ اللهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ: هرآینه شما را در [راه و رسم و سبک زندگی] رسول خدا نمونه و سرمشقی نیکو و پسندیده است.»(احزاب/۲۱)
وی افزود: مسلمانان از ابتدای اسلام به راه و رسم و سبک زندگی پیامبر توجّه داشتند و جمعی از آنان تلاش می کردند تا آن را پی بگیرند. به تدریج رویکرد شکل گرایانه به راه و رسم و سبک زندگی پیامبر چیره شد و رویکرد به قواعد و اصول آن مغفول ماند، چنان که در آموزه ای از امام علی(ع) می توان این رویکرد را دریافت. شریف رضی آورده است که شخصی نزد امیرمؤمنان آمد و از وی دربارۀ این سخن رسول خدا(ص) پرسید که فرمود: «پیری را با خضاب بپوشانید و خود را به یهود همانند نسازید». حضرت گفت: «جز این نیست که آن بزرگوار که درود خدا بر او و خاندانش باد، در هنگامی این سخن را فرمود که دین [دارای کسان] اندک بود؛ لیکن اکنون که دامنۀ آن گسترش یافته، و پایه های آن استوار گردیده، پس هرکس هرگونه خواست رفتار کند آزاد است.»
دلشاد تهرانی تأکید کرد: سخن امام ناظر بر این است که این آموزه ها اموری شکلی است که تابع اوضاع و احوال اجتماعی و فرهنگی است و آموزه ای برای همه زمان ها نیست، و آن چه مهم است دریافت روح آموزه ها و قواعد و اصول حاکم بر آن ها است. این چیزی است که باید از رفتارشناسی پیامبر آموخت و در زندگی جاری ساخت.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه سخنانش گفت: پیامبر(ص) کارگزاران خود را انسان‌هایی پایبند به اخلاق و ایمان می‌خواست و پیوسته چنین می‌آموخت و ایشان را به آن سفارش می‌کرد. کارگزاریِ فارغ از اخلاقیات، تباهی به بار می‌آورد و بدون ایمان، امنیتی از آن بر نمی‌خیزد و همه چیز آن در معرض ناامنی است. سفارش‌ها و فرمان‌های حکومتی و مدیریتی پیامبر به کارگزارانش بیانگر آن است که وی بر این دو امر تأکید داشته و از کارگزاران خود می‌خواسته که بر این مبنا کارگزاری و خدمت کنند.
وی افزود: رسول خدا(ص) آن‌گاه که مُعاذ بن جَبَل را به عنوان فرماندار به یمن می‌فرستاد در سفارشی به او فرمود: «و تو را [بدین امر] سفارش می‌کنم: پروای الهی، راستی در گفتار، وفای به عهد و پیمان، ادای امانت، ترک خیانت، نرمی گفتار، پیشی‌گرفتن در سلام، پاسداشت حقوق همسایگان، رحمت‌ورزیدن به یتیمان، خوب انجام‌دادن هر کار، کوتاه‌کردن آرزو، توجّه و علاقه به آخرت، ترس از حساب [و کتابِ قیامت]، ملازمت بر ایمان، فهم عمیق قرآن، فروخوردن خشم، فروتنی در برابر مردمان.»
وی تأکید کرد: اگر کارگزاران بر مبنای همین هفده سفارش پیامبر عمل و رفتار کنند، روابط و مناسبات آنان با مردم به آن سمت و سو می‌رود که بایسته و شایسته است.
این نهج البلاغه پژوه اظهارداشت: پیامبر در تلاش برای هدایت و نجات مردمان بر بخشش و گذشتی شگفت عمل کرد که گویای روح بلند، دل بی‌کینه و سرشار از دوستی انسان‌ها است. عبدالله بن مسعود گوشه‌ای از صحنه‌ای را گزارش کرده که خود شاهد آن بوده است: گویا رسول خدا(ص) را می‌بینم که داستان پیامبری را به نمایش می‌گذارد که قومش او را زدند و خونین کردند و او در حالی که خون از چهره خویش می‌زدود می‌گفت: «بار خدایا! قوم مرا بیامرز! زیرا که آنان نمی‌دانند!»
مرجع : مهر
