واکاوی نقش امام باقر(ع) در شکل‌گیری "عصر طلایی حدیث شیعه"

حجت‌الاسلام پورذهبی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه شهید بهشتی همزمان با سالروز ولادت امام محمدباقر(ع)  گفت: دوران امام باقر(ع) به دلیل تنازعات داخلی مصادف با افول نسبیِ حکومت بنی‌امیه بود. به نظر می‌رسد این تنازعات و به دنبال آن ضعف حکومت مرکزی باعث رفع اختناق‌ سیاسی از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) شد و زمینه را برای گسترش معارف شیعی فراهم کرد. در این دوران افراد بسیار زیادی از شهرهای مختلف در مکتب اهل‌بیت(ع) وارد می‌شوند و به مرور زمان مکتب امام باقر(ع)‌و امام صادق(ع) در زمینه‌های تفسیر، اخلاق، فقه و مباحث کلامی و اعتقادی رونق می‌یابد.
وی افزود: در عصر امام باقر(ع) مکاتب و نحله‌های فکریِ فراوانی وجود داشت؛ مکاتبی مثل اشاعره و معتزله که به ترتیب قائل به جبر و اختیار بودند، در این دوران بسیار نمود داشتند. همچنین خوارج، مرجئه و اهل غلوّ از دیگر دسته‌جاتی بودند که در این عصر حضور جدی داشتند.

حجت‌الاسلام پورذهبی با اشاره به دستاوردها و تلاش‌های علمی و معرفتی امام باقر(ع) گفت: در عصر امام باقر(ع) به دلیل نحله‌های مختلف فکری، مردم دچار سردرگمی در فهم دین شده بودند لذا یک خلأ اساسی در فهم معارف دینی به وجود آمد. در این دوران امام باقر(ع) شروع به مکتب‌سازی و بازخوانی مفاهیم ناب اسلام می‌کنند که بسیار مورد توجه قرار مردم قرار می‌گیرد. حضرت در این دوران جنبش علمی وسیعی ایجاد می‌کند و این حرکت تا زمان امام صادق(ع) تداوم می‌یابد.
وی افزود: به نظر می‌رسد تلاش‌های امام محمد باقر(ع)‌ و اصحاب ایشان در طرح مباحثی مثل جایگاه امامت، تفسیر قرآن، محکمات، متشابهات، ناسخ و منسوخ و نیز پاسخ به شبهات نحله‌های فکری در قالب کلاس‌های درس و مناظرات بسیار مؤثر واقع شد. این نوع مناظرات، کلاس‌های درس و تربیت شاگردان باعث شد احادیث فراوانی از امام باقر(ع) و اما صادق(ع) صادر شود تا جایی که درصد بالایی از احادیث اهل‌بیت(ع) به این دو امام بزرگوار اختصاص دارد. از این جهت می‌توان گفت این دوران عصر طلایی حدیث شیعه نیز نام دارد.