کد مطلب : ۳۲۸۴۵
معرفی کتاب/ منشور ستایشگری
کتاب «منشور ستایشگری» زیر نظر هيئت علمي بنياد دعبل خزاعي و با تدوين و گردآوري «عبدالامير فائق»، در سال ۱۳۹۱ش. منتشر شد. این کتاب گزیده‌ای از رهنمودهای مقام معظم رهبری به ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت رسول‌الله(ص) است که مؤلف در آن رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی در طول سالیان گذشته دربارة موضوع مداحی و ستایشگری اهل‌بیت عصمت و طهارت را به‌صورت طبقه‌بندی و مبوّب ارائه کرده است. در این کتاب موضوعاتی نظیر جایگاه مداحی، وظایف اخلاقی، فنی و هنری مداحان و همچنین آسیب‌شناسی عرصه‌های مختلف این رشته و بایسته‌ها و نبایسته‌های این رسانة تأثیرگذار توضیح و تبیین می‌شوند.
در پایان این کتاب، «مرام‌نامة ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت(ع)» در 14 اصل و استنادات این اصول از آیات و روایات و رهنمودهای مقام معظم رهبری آمده است. اصول مرام‌نامة ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت(ع) شیوه و منش مداحان و ستایشگران ائمة معصومین(ع) را تبیین می‌کند.
کتاب «منشور ستایشگری» با پنج فصل به نام‌هاي «مرتبت ستايشگري»، «رويش درون»، «مداحي به مثابه يک هنر»، «رابطة شعر و مداحي»، «بايدها و نبايدها در چگونگي ادارة مجالس و منابر» و ضمیمة «مرام‌نامة ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت(ع)» دی‌ماه 1391 ش. در انتشارات امیر کبیر منتشر شده است.
عبدالامیر فائق در بخشی از مقدمة کتاب، با اشاره به توجه خاص و بي‌نظير مقام معظم رهبری به موضوع «شعر و ادب ديني» و نيز اهتمام ایشان به ستايشگري و مداحي آستان اهل‌بيت رسول‌الله(ص) می‌نویسد: « ... پيش از هر چيز و با توجه به اهميت نقش اين عزيزان [ستایشگران اهل‌بیت(ع)] در ترويج و نشر شعائر و معارف ديني، در نخستين فصل كتاب، به ديدگاه ايشان [مقام معظم رهبری] در تبيين و توضيح جايگاه شاعران و مداحان و ذاكران در جامعه پرداخته شده است. اين اقدام از آن روي صورت پذيرفته است كه تذكري هشداردهنده و هوشياركننده به جامعة شاعران و مداحان اهل‌بيت(ع) داده باشد؛ تا در توجه به مرتبت بي‌بديل خويش در جامعة اسلامي و ضرورت تلاش براي حفظ و رفعت‌بخشي هرچه بيشتر آن كوشا باشند. بر اين باورم كه مجموعة رهنمودهاي رهبر عزيز انقلاب، در حقيقت تعيين راهبردهاي اساسي و ارائة راهكارهاي اجرايي براي اين مهم است. اين فصل نيز به عنوان «مرتبت ستايشگري» در ابتداي كتاب آورده شده است.
نكتة ديگر، توجه و عنايت خاص رهبر انقلاب به سازماندهي و تعيين حدود و ثغور سمت مداحي است. هرچند در اين باب تلاش‌هايي به صورت پراكنده صورت گرفته است، ليكن به نظر مي‌رسد كه براي جلوگيري از تحليل منابع و هدررفت زمان و امكانات، ضروري است كه تمامي اين فعاليت‌ها بصورت يكپارچه و هماهنگ انجام گيرد و با تقسيم وظايف و تعيين حدود و مرزهاي كاري، شاهد حركتي نوين در راستاي حُسن اجراي اين رهنمود باشيم.
همچنين تشكيل و برگزاري محافل نقد شعر ديني و نيز بارور كردن جلسات مداحي و ارزيابي نكات مثبت و منفي برخي رويدادها و برنامه‌ها در مجالس عزاداري اهل‌بيت(ع) و حضور فعال و دامنه‌دار «پيشكسوتان» در اين جلسات نقد و بررسي، از ديگر خواسته‌هاي ايشان است كه انتظار مي‌رود مخاطبان اين خواستة مقام ولايت، بيش از اين بدان بپردازند.»
به اعتقاد «احد ده‌بزرگی»، نمایندة بنیاد دعبل خزاعی در استان فارس، از نکات مثبت در انتشار کتاب منشور ستایشگری پیوست مرام‌نامة ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت(ع) به همراه این کتاب است که کار بسیار شایسته‌ای است. باید چنین کتابی در اختیار مداحان قرار می‌گرفت؛ چون فرد باید بداند چه مسیری را در پیش گرفته است و بداند که چه چیزی را باید بخواند؛ تا نسبت به زمان، مکان و مسئلة مداحی شناخت و آگاهی پیدا کند. مزیت این اثر این است که ریشه در فرهنگ تشیع دارد، حساب‌شده و کارشناسانه است. به نظرم کسانی این کتاب را کارشناسی کرد‌ه‌اند که شیعه و سخنان مقام معظم رهبری را می‌شناسند. این اثر مانند برخی کتاب‌هایی که بر اساس ذهنیات نویسنده شکل‌گرفته، نیست.
«سید محمد هاشمی‌فرد»، نویسنده و پژوهشگر فرهنگی و مذهبی، دربارة این کتاب می‌گوید: «از ویژگی‌های این کتاب تبیین مسائلی است که برای بسیاری از مخاطبان واضح و روشن نبود؛ یا دقت نکرده یا به هر دلیل دیگری روی آن مسئله تمرکز نکرده بودند. این کتاب در واقع منشور ولایی است که گردآوری و تدوین آن ضرورت داشت. امیدوارم اقدامات این‌چنینی بنیاد دعبل خزاعی در سال‌های آینده در زمینه‌ها و با موضوعات مختلف در این حوزه، ادامه پیدا کند؛ تا به نتیجه‌های بهتری دست پیدا کنیم. از مزیت‌های این کتاب نسبت به سایر کتب باید به سه موضوع اشاره کنم:
1. این کتاب از زبان کسی است که خود صاحب‌نظر بوده است.
2. ارائه کردن حکم نافذ در این زمینه (آثار دیگری هم در این زمینه چاپ و منتشر شده؛ ولی به صورت دستورالعمل نبوده است. این کتاب دستورالعمل الزامی ـ اجرایی است).
3. ارائه کردن نکات نظری و تئوری به صورت کارشناسانه
این کتاب ویژگی‌های متعددی دارد. انتشار مرام‌نامة ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت(ع) به ضمیمة این اثر، کار بسیار درست و سنجیده‌ای بود؛ چون زیرساخت مرام‌نامه اشارات مقام معظم رهبری است. وقتی مِتد و روشی جدید ارائه می‌شود، باید در کنار اصول و مبانی نظری و پایه‌ای ارائه شود که این کار قطعاً افق‌های روشنی را برای هدف تبیین می‌کند.
به اعتقاد «ماشاءاله ذاکری‌نژاد»، نمایندة بنیاد دعبل خزاعی در استان سمنان، کتاب منشور ستایشگری عالی‌ترین اقدام انجام‌شده در باب رهنمودهای مقام معظم رهبری است. این اثر دربارة مسائل اخلاقی و فنی مداحی است. حرکتی از این دست تا به حال انجام نگرفته است و این کتاب را نمی‌توان با موارد مشابه قیاس کرد.
در پایان این کتاب، «مرام‌نامة ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت(ع)» در 14 اصل و استنادات این اصول از آیات و روایات و رهنمودهای مقام معظم رهبری آمده است. اصول مرام‌نامة ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت(ع) شیوه و منش مداحان و ستایشگران ائمة معصومین(ع) را تبیین می‌کند.
کتاب «منشور ستایشگری» با پنج فصل به نام‌هاي «مرتبت ستايشگري»، «رويش درون»، «مداحي به مثابه يک هنر»، «رابطة شعر و مداحي»، «بايدها و نبايدها در چگونگي ادارة مجالس و منابر» و ضمیمة «مرام‌نامة ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت(ع)» دی‌ماه 1391 ش. در انتشارات امیر کبیر منتشر شده است.
عبدالامیر فائق در بخشی از مقدمة کتاب، با اشاره به توجه خاص و بي‌نظير مقام معظم رهبری به موضوع «شعر و ادب ديني» و نيز اهتمام ایشان به ستايشگري و مداحي آستان اهل‌بيت رسول‌الله(ص) می‌نویسد: « ... پيش از هر چيز و با توجه به اهميت نقش اين عزيزان [ستایشگران اهل‌بیت(ع)] در ترويج و نشر شعائر و معارف ديني، در نخستين فصل كتاب، به ديدگاه ايشان [مقام معظم رهبری] در تبيين و توضيح جايگاه شاعران و مداحان و ذاكران در جامعه پرداخته شده است. اين اقدام از آن روي صورت پذيرفته است كه تذكري هشداردهنده و هوشياركننده به جامعة شاعران و مداحان اهل‌بيت(ع) داده باشد؛ تا در توجه به مرتبت بي‌بديل خويش در جامعة اسلامي و ضرورت تلاش براي حفظ و رفعت‌بخشي هرچه بيشتر آن كوشا باشند. بر اين باورم كه مجموعة رهنمودهاي رهبر عزيز انقلاب، در حقيقت تعيين راهبردهاي اساسي و ارائة راهكارهاي اجرايي براي اين مهم است. اين فصل نيز به عنوان «مرتبت ستايشگري» در ابتداي كتاب آورده شده است.
نكتة ديگر، توجه و عنايت خاص رهبر انقلاب به سازماندهي و تعيين حدود و ثغور سمت مداحي است. هرچند در اين باب تلاش‌هايي به صورت پراكنده صورت گرفته است، ليكن به نظر مي‌رسد كه براي جلوگيري از تحليل منابع و هدررفت زمان و امكانات، ضروري است كه تمامي اين فعاليت‌ها بصورت يكپارچه و هماهنگ انجام گيرد و با تقسيم وظايف و تعيين حدود و مرزهاي كاري، شاهد حركتي نوين در راستاي حُسن اجراي اين رهنمود باشيم.
همچنين تشكيل و برگزاري محافل نقد شعر ديني و نيز بارور كردن جلسات مداحي و ارزيابي نكات مثبت و منفي برخي رويدادها و برنامه‌ها در مجالس عزاداري اهل‌بيت(ع) و حضور فعال و دامنه‌دار «پيشكسوتان» در اين جلسات نقد و بررسي، از ديگر خواسته‌هاي ايشان است كه انتظار مي‌رود مخاطبان اين خواستة مقام ولايت، بيش از اين بدان بپردازند.»
به اعتقاد «احد ده‌بزرگی»، نمایندة بنیاد دعبل خزاعی در استان فارس، از نکات مثبت در انتشار کتاب منشور ستایشگری پیوست مرام‌نامة ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت(ع) به همراه این کتاب است که کار بسیار شایسته‌ای است. باید چنین کتابی در اختیار مداحان قرار می‌گرفت؛ چون فرد باید بداند چه مسیری را در پیش گرفته است و بداند که چه چیزی را باید بخواند؛ تا نسبت به زمان، مکان و مسئلة مداحی شناخت و آگاهی پیدا کند. مزیت این اثر این است که ریشه در فرهنگ تشیع دارد، حساب‌شده و کارشناسانه است. به نظرم کسانی این کتاب را کارشناسی کرد‌ه‌اند که شیعه و سخنان مقام معظم رهبری را می‌شناسند. این اثر مانند برخی کتاب‌هایی که بر اساس ذهنیات نویسنده شکل‌گرفته، نیست.
«سید محمد هاشمی‌فرد»، نویسنده و پژوهشگر فرهنگی و مذهبی، دربارة این کتاب می‌گوید: «از ویژگی‌های این کتاب تبیین مسائلی است که برای بسیاری از مخاطبان واضح و روشن نبود؛ یا دقت نکرده یا به هر دلیل دیگری روی آن مسئله تمرکز نکرده بودند. این کتاب در واقع منشور ولایی است که گردآوری و تدوین آن ضرورت داشت. امیدوارم اقدامات این‌چنینی بنیاد دعبل خزاعی در سال‌های آینده در زمینه‌ها و با موضوعات مختلف در این حوزه، ادامه پیدا کند؛ تا به نتیجه‌های بهتری دست پیدا کنیم. از مزیت‌های این کتاب نسبت به سایر کتب باید به سه موضوع اشاره کنم:
1. این کتاب از زبان کسی است که خود صاحب‌نظر بوده است.
2. ارائه کردن حکم نافذ در این زمینه (آثار دیگری هم در این زمینه چاپ و منتشر شده؛ ولی به صورت دستورالعمل نبوده است. این کتاب دستورالعمل الزامی ـ اجرایی است).
3. ارائه کردن نکات نظری و تئوری به صورت کارشناسانه
این کتاب ویژگی‌های متعددی دارد. انتشار مرام‌نامة ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت(ع) به ضمیمة این اثر، کار بسیار درست و سنجیده‌ای بود؛ چون زیرساخت مرام‌نامه اشارات مقام معظم رهبری است. وقتی مِتد و روشی جدید ارائه می‌شود، باید در کنار اصول و مبانی نظری و پایه‌ای ارائه شود که این کار قطعاً افق‌های روشنی را برای هدف تبیین می‌کند.
به اعتقاد «ماشاءاله ذاکری‌نژاد»، نمایندة بنیاد دعبل خزاعی در استان سمنان، کتاب منشور ستایشگری عالی‌ترین اقدام انجام‌شده در باب رهنمودهای مقام معظم رهبری است. این اثر دربارة مسائل اخلاقی و فنی مداحی است. حرکتی از این دست تا به حال انجام نگرفته است و این کتاب را نمی‌توان با موارد مشابه قیاس کرد.
