کد مطلب : ۳۲۸۶۰
نیاز جامعه به تعادل غم و شادی مقوم برساخت شادی، در بستر مناسک
نیازی که نادیده گرفته میشود
نسیم کاهیرده
مفهوم جشن و سرور وقتی که درساحت دین ،آیین و مناسک وارد می شود صبغه ای قدسی و تطهیرکننده می یابد. یعنی صرفا" فرح و شادمانی زودگذرنیست بلکه بستری است که درپرتو شور و هویت و مای جمعی آن، معانی، باورها و ارزشهای دینی افراد مرور و تقویت می شوند. به عبارتی «مناسك بواسطه نوع عواطفي كه در درونشان دارند زمينه ايجاد تجربه شادمانه يا اندوهگين و رنج آلود جهان را فراهم مي كنند .لذا پاره اي از مناسك مومنان را به تجربه شادمانه جهان مي رسانند و پاره اي ديگر به تجربه رنج آلود و اندوهگين جهان. اولويت و تقدم اينها بستگي به اولويت و تقدم اين عواطف در حيات اجتماعي و روحيه جمعي و فردي افراد دار»
در جامعه شیعی ایران موازنه میانه جشن و عزاداری همواره نابرابر بوده و عزاداری ، مناسک مسلط و غالب در این عرصه بوده است و در تبیین فلسفه آن مسئله کارکرد عزاداری در اعتراض به حکومت غاصب و جائر مطرح می شود؛ اما مسئله این است که در زمان حاکمیت دینی شیعی که چنین کارکردی موضوعیت چندانی ندارد قاعدتا" مورد انتظار این است که وجه شادمانه مناسک دینی نیز فرصت بروز و ظهور یابند. [i]
برخی صاحبنظران حوزه مطالعات جامعه شناختی دین مدعی اند نوعی تفکر دینی -محافظه گرایانه - غالب در ایران پس از انقلاب اسلامی بر بروز رفتار شادمانه جمعی تأثیر منفی داشته است .[ii]
بنظر میرسد درسالهای اخیر به تبع افراط در برگزاری مجالس روضه و عزاداری و پرتعداد شدن روز های سوگ در تقویم سالانه نیاز اجتماعی جامعه به صورت قابل توجهی به برگزاری مناسک دینی با وجهی شادمانه و نشاط انگیز سوق پیدا کرده است؛ به عبارتی آن بخش از جامعه دینداران که در تفکر دینی اشان شادی و نشاط جزء ضروریات زندگی تلقی می شود در این جهت حرکت نموده اند؛ بطوریکه امروز شاهد بروز آثار چنین نگاه و نگرش ترمیمی به مناسک دینی هستیم و در بزرگداشت اعیاد مذهبی، ولادت پیامبر(ص) و امامان معصوم (ع) با برنامه ریزی های گسترده در سطح نهادهای مختلف رسمی و غیررسمی تلاشهای چشم گیر و قابل توجهی درجهت ایجاد فضایی مثبت و بانشاط دینی صورت می گیرد. مشاهدات میدانی در این زمینه حاکی از اینست که آثار این حرکت هدفمند از سوی اقشار مختلف و عموم مردم جامعه نیز در قالب گردهمایی ها در مساجد و حسینیه ها و مجالس خانگی به ویژه مجالس زنانه تقویت شده است؛ بطوری که در یکی دو سال اخیر ساکنان شهرهای مختلف و حتی روستاها هم به تقلید از شهرهای مذهبی مثل مشهد و قم و کلان شهرهایی مانند تهران و اصفهان و ...به صورت قابل توجه و پرتعداد تری به برگزاری اعیاد و جشن های مذهبی مبادرت ورزیده اند.
اوج این جشنها و مراسم نکو داشت مربوط به اعیاد شعبانیه و درایام ولادت امام حسین(ع) و امام زمان(عج) است بطوریکه در این ایام درگذر از هرشهر و محله ای می توان به راحتی چند مورد از این گردهمایی های شادمانه و جشن ها را مشاهده نمود.
در جامعه شیعی ایران موازنه میانه جشن و عزاداری همواره نابرابر بوده و عزاداری ، مناسک مسلط و غالب در این عرصه بوده است و در تبیین فلسفه آن مسئله کارکرد عزاداری در اعتراض به حکومت غاصب و جائر مطرح می شود؛ اما مسئله این است که در زمان حاکمیت دینی شیعی که چنین کارکردی موضوعیت چندانی ندارد قاعدتا" مورد انتظار این است که وجه شادمانه مناسک دینی نیز فرصت بروز و ظهور یابند. [i]
برخی صاحبنظران حوزه مطالعات جامعه شناختی دین مدعی اند نوعی تفکر دینی -محافظه گرایانه - غالب در ایران پس از انقلاب اسلامی بر بروز رفتار شادمانه جمعی تأثیر منفی داشته است .[ii]
بنظر میرسد درسالهای اخیر به تبع افراط در برگزاری مجالس روضه و عزاداری و پرتعداد شدن روز های سوگ در تقویم سالانه نیاز اجتماعی جامعه به صورت قابل توجهی به برگزاری مناسک دینی با وجهی شادمانه و نشاط انگیز سوق پیدا کرده است؛ به عبارتی آن بخش از جامعه دینداران که در تفکر دینی اشان شادی و نشاط جزء ضروریات زندگی تلقی می شود در این جهت حرکت نموده اند؛ بطوریکه امروز شاهد بروز آثار چنین نگاه و نگرش ترمیمی به مناسک دینی هستیم و در بزرگداشت اعیاد مذهبی، ولادت پیامبر(ص) و امامان معصوم (ع) با برنامه ریزی های گسترده در سطح نهادهای مختلف رسمی و غیررسمی تلاشهای چشم گیر و قابل توجهی درجهت ایجاد فضایی مثبت و بانشاط دینی صورت می گیرد. مشاهدات میدانی در این زمینه حاکی از اینست که آثار این حرکت هدفمند از سوی اقشار مختلف و عموم مردم جامعه نیز در قالب گردهمایی ها در مساجد و حسینیه ها و مجالس خانگی به ویژه مجالس زنانه تقویت شده است؛ بطوری که در یکی دو سال اخیر ساکنان شهرهای مختلف و حتی روستاها هم به تقلید از شهرهای مذهبی مثل مشهد و قم و کلان شهرهایی مانند تهران و اصفهان و ...به صورت قابل توجه و پرتعداد تری به برگزاری اعیاد و جشن های مذهبی مبادرت ورزیده اند.
اوج این جشنها و مراسم نکو داشت مربوط به اعیاد شعبانیه و درایام ولادت امام حسین(ع) و امام زمان(عج) است بطوریکه در این ایام درگذر از هرشهر و محله ای می توان به راحتی چند مورد از این گردهمایی های شادمانه و جشن ها را مشاهده نمود.
شریعتی ،سارا و دیگران) ،1394،جشن های مذهبی در ایران ، همایش ملی مطالعات اجتماعی دین ( ر.ک :
[ii]،شادی و تفکر دینی در ایران پس از انقلاب اسلامی ،همایش ملی مطالعات اجتماعی دین (محدثی ، حسن و دیگران) ،1394 ،