کد مطلب : ۳۲۹۹۱
گفت‌وگو با دکتر اسماعیل امینی دیدار شعرا با رهبر انقلاب را بررسی می‌کند
دستگاه‌های فرهنگی هر چه کمتر در شعر دخالت کنند بهتر است
امشب شاعران در شب نیمه رمضان به دیدار رهبر انقلاب می‌روند . دیداری که به صورت سالیانه برگزار می‌شود و البته در برخی زمان‌ها نیز دیدارهای مشابهی برپا شد اما هیچ کدام از این دیدارها، دیدار نیمه رمضان نشد که نشد. اهمیت این دیدار از آن جهت است که برخلاف سایر دیدارهای رهبری در ماه رمضان بعد از افطار شروع می‌شود و تا پاسی از شب نیز ادامه پیدا می‌کند.
آنچه بعد از این جلسه نقل می‌شود نگاه تیزبین رهبری به وقایع هنری و توجه دادن شعرا به آن مسائل است. مسائلی که می‌تواند امری سیاسی یا اجتماعی و ... باشد. برای بررسی جزئیات این دیدار با آقای اسماعیل امینی، شاعر و استاد دانشگاه هم‌صبحت شدیم. وی در همان ابتدا می‌گوید که بعد از بیست سال امسال به این دیدار دعوت نشده است.
جلسه سالیانه دیدار شعرا با رهبر انقلاب در نیمه ماه رمضان به گفته برخی تعیین نقشه راه برای شعر کشور است. این تعیین نقشه راه از جهاتی مثبت و از جهاتی منفی است. منفی از آن بعد است که دستگاه فرهنگی در حوزه شعر کارکردی ندارند؟
رهنمودهایی که رهبر انقلاب درباره شعر می‌گویند به این شکل نیست که دستور دهند آنگونه شعر بگویید؛ ایشان وظایف شاعرها را نسبت به تحولات شعری تذکر می‌دهند یا مثلاً تذکراتی درباره توجه به نسل جوان می‌دهند یا اینکه راه گسترش شعر بیش از اینکه به جایزه بستگی داشته باشد به کانون‌های ادبی وابسته باشد را می‌گویند. یک بخش هم رهنمودهای خاص و تکنیکی و توجه به زبان و دامنه مطالعات است که هیچ کدام از این نکات مسأله دستگاه‌های اجرایی نیست بلکه مسأله کسی است که صاحب نظر در مسائل ادبی است. از طرفی نوع سلوک و رفتار آقا با شاعران الگویی است که دستگاه‌های اجرایی ببینند چگونه با شاعران رفتار کنند. این تنها دیداری است که این مقدار وقت به آن اختصاص داده می‌شود و با شاعران جوان هم به احترام رفتار می‌شود. این نشان می‌دهد که ایشان به شاعران و شعر به‌عنوان هنر نخست و هنر ملی ما توجه دارد.
وظیفه دستگاه‌های فرهنگی در قبال این رهنمودها چه می‌شود؟
دستگاه فرهنگی هر چه کمتر در مسأله شعر دخالت کنند بهتر است چون شعر هنری است که وابسته به خلوت و جلسات کوچک است مثل سینما نیازمند سرمایه‌گذاری و امکانات زیاد نیست یک بخش این پیگیری‌ها مربوط به دستگاه دولتی است و یک بخش به دوستان اهل ادبیات مثلاً امسال خانه کانون‌های ادبی تشکیل شد که در سراسر کشور هم نماینده استانی و هم نماینده کشوری دارد و قرار شده به صورت صنف اداره شوند. در این کارها هر چه دخالت دولت کمتر باشد بهتر است با انتخاب خود اهل صنف باشد.
ارشاد در دوره‌ای یک قائم‌مقام شعر داشت که قائم‌مقام وزیر بود ولی هیچ حرکتی در شعر انجام نمی‌شد. دوستان زحمت می‌کشیدند ولی این کارها از طریق خود شاعرها انجام شود بهتر است.
درباره روند شعرخوانی و انتخاب افراد هرسال یک سری انتقادات می‌شود. به نظر شما چقدر انتقادات وارد است و این روند چگونه باید باشد که جریان اصلی شعر نشان داده شود؟
در 20 سال گذشته من همیشه در این دیدارها بودم. در ابتدا یک جمع محدودی بود و خود آقا اشاره می‌کرد که چه کسی شعر بخواند بعدها که گسترده‌تر شد یک شورایی در حوزه هنری تشکیل شد تا انتخاب کنند که چه کسی شعر بخواند و ضوابطی هم برای انتخاب افراد و اشعار دارند. شاخص‌هایی مثل برگزیده جشنواره‌های ادبی یا افرادی که مدتی شعر نخوانده‌اند یا شعر شاخصی داشتند.
یک سال آقای جعفریان گفتند من می‌خواستم شعری بخوانم و نگذاشتند؟
من خودم در سال پیش شعری را که دوست داشتم خواندم. منعی برای کسی نیست حتی در یک سال جوانی گفتند من شعر دیگری داشتم که بخوانم و آقا گفتند که همان را بخوان و شعری در مدح ایشان خواند که رهبری هم تذکر داد.
اینگونه احساس می‌شود که برخی انواع شعر عاشقانه و طنز کمتر خوانده می‌شود؟
منعی ندارد کسی شعر عاشقانه یا طنز بخواند. بعضی وقت‌ها که بازتاب را نمی‌بینید به دلیل این است که صدا و سیما کج‌سلیقگی می‌کند؛ یعنی در صدا و سیما ناظران خود را صاحب‌نظرتر از آقا و خود شاعر می‌دانند.
بهره و ثمره‌ای که شما به‌عنوان شاعر و پژوهشگر از این دیدار می‌برید چیست؟
ثمره کار فرهنگی مثل کارهای دیگر زودبازده نیست و ممکن است طول بکشد شاعری که در گام‌های اولیه خود است و آقا در آن جلسه تحسینش می‌کند بعد جامعه ادبی هم توجهی کرده است الان به چهره شاخصی تبدیل شده است این ثمره را داشته است یا بخش دیگر اینکه شاعری در شهرستان بوده است و مسوولین به او توجهی نمی‌کردند و به این دیدار که آمده است آنقدر شعرش خوب بوده که شاعرهای طراز اول و آقا به آن توجه کردند و در شهر خود به چهره برتری تبدیل شده است. غیر از این من باید بگویم در این 20 سال رهبری یکبار حرف تکراری در جلسه نگفتند و این حرف‌های تازه مربوط به تحولات شعری آن سال بوده و حرف‌های آرشیوی نبوده است.
دیگر اینکه تنها کسی که وقتی دوستان به ایشان کتاب می‌دهند آن را می‌خوانند و جالب است کسی با این همه مسوولیت اینقدر اهمیت بدهد که کتاب شعرای جوان را بخواند ولی متأسفانه خود اهل ادبیات این همت را ندارند .
برخی معتقدند که جای برخی شاعران سرشناس که موضع منفی هم نسبت به انقلاب و نظام ندارد در این دیدار خالی است؟
من هیچ رابطه اداری با حوزه ندارم اما هیچ منعی برای حضور دیگر شاعران نیست. برخی به دلایل مختلف ملاحظاتی برای خود دارند ولی برخی دیگر هستند که می‌آیند ولی این کج‌سلیقگی صداوسیماست که به بهانه ممنوع‌التصویرشدن، شعرخوانی آن شخص را در برنامه پخش نمی‌کند.
جلسه سالیانه دیدار شعرا با رهبر انقلاب در نیمه ماه رمضان به گفته برخی تعیین نقشه راه برای شعر کشور است. این تعیین نقشه راه از جهاتی مثبت و از جهاتی منفی است. منفی از آن بعد است که دستگاه فرهنگی در حوزه شعر کارکردی ندارند؟
رهنمودهایی که رهبر انقلاب درباره شعر می‌گویند به این شکل نیست که دستور دهند آنگونه شعر بگویید؛ ایشان وظایف شاعرها را نسبت به تحولات شعری تذکر می‌دهند یا مثلاً تذکراتی درباره توجه به نسل جوان می‌دهند یا اینکه راه گسترش شعر بیش از اینکه به جایزه بستگی داشته باشد به کانون‌های ادبی وابسته باشد را می‌گویند. یک بخش هم رهنمودهای خاص و تکنیکی و توجه به زبان و دامنه مطالعات است که هیچ کدام از این نکات مسأله دستگاه‌های اجرایی نیست بلکه مسأله کسی است که صاحب نظر در مسائل ادبی است. از طرفی نوع سلوک و رفتار آقا با شاعران الگویی است که دستگاه‌های اجرایی ببینند چگونه با شاعران رفتار کنند. این تنها دیداری است که این مقدار وقت به آن اختصاص داده می‌شود و با شاعران جوان هم به احترام رفتار می‌شود. این نشان می‌دهد که ایشان به شاعران و شعر به‌عنوان هنر نخست و هنر ملی ما توجه دارد.
وظیفه دستگاه‌های فرهنگی در قبال این رهنمودها چه می‌شود؟
دستگاه فرهنگی هر چه کمتر در مسأله شعر دخالت کنند بهتر است چون شعر هنری است که وابسته به خلوت و جلسات کوچک است مثل سینما نیازمند سرمایه‌گذاری و امکانات زیاد نیست یک بخش این پیگیری‌ها مربوط به دستگاه دولتی است و یک بخش به دوستان اهل ادبیات مثلاً امسال خانه کانون‌های ادبی تشکیل شد که در سراسر کشور هم نماینده استانی و هم نماینده کشوری دارد و قرار شده به صورت صنف اداره شوند. در این کارها هر چه دخالت دولت کمتر باشد بهتر است با انتخاب خود اهل صنف باشد.
ارشاد در دوره‌ای یک قائم‌مقام شعر داشت که قائم‌مقام وزیر بود ولی هیچ حرکتی در شعر انجام نمی‌شد. دوستان زحمت می‌کشیدند ولی این کارها از طریق خود شاعرها انجام شود بهتر است.
درباره روند شعرخوانی و انتخاب افراد هرسال یک سری انتقادات می‌شود. به نظر شما چقدر انتقادات وارد است و این روند چگونه باید باشد که جریان اصلی شعر نشان داده شود؟
در 20 سال گذشته من همیشه در این دیدارها بودم. در ابتدا یک جمع محدودی بود و خود آقا اشاره می‌کرد که چه کسی شعر بخواند بعدها که گسترده‌تر شد یک شورایی در حوزه هنری تشکیل شد تا انتخاب کنند که چه کسی شعر بخواند و ضوابطی هم برای انتخاب افراد و اشعار دارند. شاخص‌هایی مثل برگزیده جشنواره‌های ادبی یا افرادی که مدتی شعر نخوانده‌اند یا شعر شاخصی داشتند.
یک سال آقای جعفریان گفتند من می‌خواستم شعری بخوانم و نگذاشتند؟
من خودم در سال پیش شعری را که دوست داشتم خواندم. منعی برای کسی نیست حتی در یک سال جوانی گفتند من شعر دیگری داشتم که بخوانم و آقا گفتند که همان را بخوان و شعری در مدح ایشان خواند که رهبری هم تذکر داد.
اینگونه احساس می‌شود که برخی انواع شعر عاشقانه و طنز کمتر خوانده می‌شود؟
منعی ندارد کسی شعر عاشقانه یا طنز بخواند. بعضی وقت‌ها که بازتاب را نمی‌بینید به دلیل این است که صدا و سیما کج‌سلیقگی می‌کند؛ یعنی در صدا و سیما ناظران خود را صاحب‌نظرتر از آقا و خود شاعر می‌دانند.
بهره و ثمره‌ای که شما به‌عنوان شاعر و پژوهشگر از این دیدار می‌برید چیست؟
ثمره کار فرهنگی مثل کارهای دیگر زودبازده نیست و ممکن است طول بکشد شاعری که در گام‌های اولیه خود است و آقا در آن جلسه تحسینش می‌کند بعد جامعه ادبی هم توجهی کرده است الان به چهره شاخصی تبدیل شده است این ثمره را داشته است یا بخش دیگر اینکه شاعری در شهرستان بوده است و مسوولین به او توجهی نمی‌کردند و به این دیدار که آمده است آنقدر شعرش خوب بوده که شاعرهای طراز اول و آقا به آن توجه کردند و در شهر خود به چهره برتری تبدیل شده است. غیر از این من باید بگویم در این 20 سال رهبری یکبار حرف تکراری در جلسه نگفتند و این حرف‌های تازه مربوط به تحولات شعری آن سال بوده و حرف‌های آرشیوی نبوده است.
دیگر اینکه تنها کسی که وقتی دوستان به ایشان کتاب می‌دهند آن را می‌خوانند و جالب است کسی با این همه مسوولیت اینقدر اهمیت بدهد که کتاب شعرای جوان را بخواند ولی متأسفانه خود اهل ادبیات این همت را ندارند .
برخی معتقدند که جای برخی شاعران سرشناس که موضع منفی هم نسبت به انقلاب و نظام ندارد در این دیدار خالی است؟
من هیچ رابطه اداری با حوزه ندارم اما هیچ منعی برای حضور دیگر شاعران نیست. برخی به دلایل مختلف ملاحظاتی برای خود دارند ولی برخی دیگر هستند که می‌آیند ولی این کج‌سلیقگی صداوسیماست که به بهانه ممنوع‌التصویرشدن، شعرخوانی آن شخص را در برنامه پخش نمی‌کند.
مرجع : صبح نو
