ستایش امام علی (ع) در شعر فارسی

سپس به سیف فرغانی می‌رسیم که  بسیار از معصومین، امامان و قدسیان عالم معنا سخن گفته، بخصوص برای حضرت سیدالشهدا (ع) که یک شعر بلند دارد که  با این بیت‌ها شروع می‌شود: «ای قوم درین عزا بگریید / بر کشته‌ کربلا بگریید / با این دل مرده خنده تا چند / امروز درین عزا بگریید / فرزند رسول را بکشتند / از بهر خدای را بگریید / از خون جگر سرشک سازید / بهر دل مصطفی بگریید / وز معدن دل به اشک چون در / بر گوهر مرتضی بگریید». پس از او هم سنایی غزنوی درباره پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) شعرهایی گفته است. شعری که  در «حدیقه‌الحقیقه» نظر من را جلب کرد درباره نماز حضرت علی (ع) در غزوه احد بود: «در اُحد میر حیدر کرار/یافت زخمی قوی در آن پیکار/ ماند پیکان تیر در پایش/ اقتضا کرد آن زمان رایش/ که برون آرد از قدم پیکان/ که همان بود مرو را درمان/ زود مرد جرایحی چو بدید/ گفت باید به تیغِ باز برید/ تا که پیکان مگر پدید آید/بسته زخم را کلید آید/ هیچ طاقت نداشت بادمِ گاز/ گفت بگذار به وقت نماز/ چون شد اندر نماز حجامش/ببرید آن لطیف اندامش/ جمله پیکان ازو برون آورد/ و او شده بی‌خبر ز ناله و درد».

شاعران بعد از سنایی به‌ویژه در روزگار صفویه مدح‌های فراوانی برای حضرت علی (ع) گفته‌اند؛ از جمله عرفی شیرازی که ۱۴۰ بیت درباره حضرت علی (ع) گفته است. بیت‌هایی در این شعر وجود دارد که زیباترین بیت‌های روزگار خودش است: «مرا که دست بگیرد که زیردست توام/ مرا که کار گشاید که از تو خیزد کار/../ شه سریر ولایت، علی عالی‌قدر/محیط عالم دانش، جهان علم و وقار». شاعران معاصر هم حتی شاعرانی که خیلی کم شعر می‌گویند و یا کسانی  که ممکن است شعرهای‌شان شعرهای مناسبی نباشد امام علی (ع) را ستوده‌اند.

 آن‌چه از تمام شعرهای پیرامون امام علی (ع) برمی‌آید، جوانمردی ایشان است که بیش از همه صفاتش مورد نظر است.  طی مطالعه‌ای که در تاریخ  میلاد حضرت علی‌ (ع) به بعد داشتم، تمام صفاتی را که به ایشان نسبت داده‌اند، جمع کردم که حدود ۷۰-۸۰ صفت است. آن‌چه بیش از همه به چشم می‌خورد یکی صبر و بردباری است،  دیگری ظرفیت امام علی(ع) که بدون تردید همه درباره آن سخن گفته‌اند، و همچنین جوانمردی ایشان. سعدی در شعری در بوستان می‌گوید: «جوانمرد اگر راست خواهی ولی است/ کرم پیشه شاه مردان علی است» و در جای دیگری نیز می‌گوید: «جوانمرد و خوشخوی و بخشنده باش/ چو حق بر تو باشد تو بر بنده باش».

اعتقاد درونی خود شاعران و دیگری صفات متعالی حضرت علی(ع) است که طبعا هر انسانی را به خود جذب می‌کند که از این تأثیر بیشترین برخورداری را شاعران دارند.شهادت دردناک است و کسی دوست ندارد درباره آن بگوید. درست است این حادثه عظیم اتفاق افتاده اما زمانی که به شهادت حضرت علی(ع) می‌رسم دلم می‌تپد و دوست دارم زودتر از آن رد شوم. برای ما که شیعه هستیم و عاشق مولاییم دردناک است که به این اتفاق تصویر دهیم. اما شاعران معاصر فراوان درباره مولا علی (ع) و شهادت‌شان سخن گفته‌اند. مثلا شعری با ردیف «علی را کشتند» وجود دارد. البته شعرهای در مدح‌ و درباره صفات حضرت علی (ع) به مراتب بیشتر از شعرهای درباره شهادت ایشان است.