کد مطلب : ۳۳۱۷۴
رونمایی «همسایه سدر و همسفر رود» زمانه و زندگی محمدرضا سنگری
سنگری را به عاشورایی‌بودن می‌شناسیم
کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» زمانه و زندگی محمدرضا سنگری با حضور جمعی از اهالی ادب و علاقه‌مندان این حوزه در تالار مهر حوزه هنری تهران رونمایی شد.
محسن مؤمنی شریف رئیس حوزه هنری در آغاز این مراسم ضمن تقدیر و تشکر از حسین قرایی برای نگارش کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» گفت: علاقه‌مندان به محمدرضا سنگری مشتاق بودند که با خلوت این شاعر و ادیب و پژوهشگر آشنا شوند. من از کسانی بوده‌ام که بیش از 20 سال است ایشان را می‌شناسم و همیشه علاقه‌مند بودم زوایای پنهان و خلوت دکتر سنگری را بشناسم و با پشتکار آقای قرایی این اتفاق تا حدود زیادی محقق شد.
وی ادامه داد: سنگری دارای ابعاد مختلفی است. او انسانی متفکر، ادیب، شاعر، خطیب و پژوهشگر حوزه تاریخ است که در سال‌های اخیر خدمات بزرگی در این زمینه ارائه کرده است. ایشان در حوزه تربیت و آموزش هم فعال بوده‌اند و همچنین برای دانشجویان خود انسانی دوست‌داشتنی و قابل احترام هستند. اما چیزی که بیش از این‌ها برای من از ایشان مورد توجه است، خصلت‌های والای انسانی ایشان است.
مؤمنی گفت: به‌عنوان کسی که در طول زندگی با انسان‌های بسیاری در ارتباط بوده‌ام، شاخصه‌ای برای شناخت انسان‌ها دارم و آن هم این است که نسبت به منافع شخصی خود چه واکنشی دارند. وقتی منافع شخصی به‌خطر بیفتد، انسان‌های کمی هستند که می‌توانند خود را حفظ کنند. خیلی‌ها وقتی حرف می‌زنند، آوینی هستند، اما وقتی پای قرارداد و مسائل مالی به‌میان می‌آید، تبدیل به شخصیت‌های دیگری می‌شوند. دکتر سنگری این‌گونه نیست و ایشان بی‌اعتناترین انسان به مسائل مالی است.
رئیس حوزه هنری گفت: فضای ادبیات و هنر انقلاب به‌قدری وسیع است که هرچه کار کنیم باز هم کم است و معتقدم در تشریح شخصیت‌هایی همچون سنگری باید بیش از این‌ها کار شود. ایشان را باید پیش از این‌ها می‌شناختیم.
کمری: سنگری تندیس و مجسمه ادب درس و ادب نفس است
علیرضا کمری، پژوهشگر و نویسنده تاریخ شفاهی نیز در سخنانی با طرح سه مسئله، اظهار کرد: نخستین مسئله چیستی تاریخ شفاهی هنر و ادبیات انقلاب اسلامی است. دوم کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» و سومین مسئله شخصیت خود محمدرضا سنگری است.
وی افزود: تاریخ شفاهی مدت‌هاست که در ایران مطرح شده، حدود 15 سال است که محل توجه و بررسی پژوهشگران و اهل فن قرار گرفته است. تاریخ شفاهی بر مباحثه و محادثه قرار می‌گیرد. کلمه گفت‌وگو در عمل مصداق‌ها و انواع متفاوتی را به ذهن متبادر می‌کند. چیزی که در مباحثه و حادثه اتفاق می‌افتد، سبب می‌شود تاریخ شفاهی شکل بگیرد.
کمری همچنین گفت: گفت‌وگو در تاریخ‌شفاهی از نوع گفت‌وگوهای ذوقی نیست، از نوع گفت‌وگوهای خاطره‌گیرانه و خاطره‌پرسانه برای خاطره‌نویسی هم نیست؛ به این مسائل در کتاب‌ها و مقالات پرداخته‌ایم و علاقه‌مندان می‌توانند در کتاب «پرسمان یاد» این مسئله را پیگیری کنند.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: مورخ اساساً باید دأب محققانه داشته باشد، نه شور شاعرانه. دو فایده در کار تاریخ شفاهی زمانی که به متن تبدیل می‌شود، اتفاق می‌افتد. یکی تولید متن است، مانند اثری که به‌عنوان کتاب قرار است رونمایی شود و به‌عنوان اثری مستقل خواندنی است و امیدوارم آقای قرایی این کار را ادامه دهد و تعداد عناوین آن از 100 مجلد هم عبور کند. دیگری تولید داده و مواد برای مطالعات بعدی است. مجموعه خاطرات پدیدآورندگان ادبیات انقلاب اسلامی به‌مثابه دست‌مایه‌های اولیه به‌کار می‌آید.
کمری با ابراز اینکه "در حوزه جنگ و انقلاب اسلامی شاهد ریزش شاهدان آن حوادث هستیم"، عنوان کرد: به همین دلیل زمانی از تاریخ شفاهی به‌عنوان تاریخ اورژانسی یاد کردم. ادبیات و هنر انقلاب اسلامی پدیده و پدیدار تاریخی است و البته باید آن را در نگره تاریخ فرهنگی که رویکرد نوپدیدی است کاوید و دید. مورخ شفاهی باید شاهدانه و فعالانه به گفت‌و‌‌گوی فعال محققانه بنشیند.
وی اظهار داشت: کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» کتابی با خصوصیات آثار اخلاقی است. دکتر سنگری تندیس و مجسمه ادب درس و ادب نفس است. سال‌هاست که در خدمت ایشان مراوداتی داریم و نشده است که کنار ایشان بنشینم و نکته‌ای نیاموزم. آموزه‌های قرآنی و اهل بیت(ع) با جان ایشان عجین است.
این پژوهشگر تاریخ شفاهی با تأکید بر اینکه دکتر سنگری تنها در سنگر علم و ادب و فرهنگ کشور خدمت نکرده است، اظهار کرد: ایشان در مبارزات پیش از انقلاب اسلامی نقش داشته‌اند و در دوران دفاع مقدس هم حضوری جدی داشته‌اند. ایشان غیرتمندانه، دردمندانه و باورمندانه و عالمانه در اوایل انقلاب اسلامی به مسئله کتاب‌های درسی ورود می‌کنند.
کمری تصریح کرد: آثاری مانند «از نتایج سحر» که ایشان در حوزه پژوهش انجام داده‌اند ستودنی است و نمی‌دانم چرا پژوهش در سرزمین ما قدرش دانسته نمی‌شود. امیدوارم آقای سنگری همچنان صبور و پایدار در این عرصه بمانند و آقای قرایی این کار را به‌جد، عالمانه، دقیق و جامع الاطراف به‌پیش ببرند.
قرایی: سنگری بی‌ادعا و بسیار بااخلاق است
حسین قرایی نویسنده کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» در مراسم رونمایی از این کتاب، با یادی از مادری که سه فرزندش در هشت سال دفاع مقدس به‌شهادت رسیده‌اند، گفت: این کتاب را به شیرزنی که سه فرزند خود را در هشت سال دفاع مقدس تقدیم به انقلاب کرده تقدیم می‌کنم. حاجیه خانم «فروغ منهی» مادر شهیدان سرافراز وطن «داوود، رسول و علیرضا» خالقی‌پور که خدمت بسیاری به انقلاب کرده است.
قرایی در مورد این کتاب گفت: برخی‌ها به این کتاب و امثال آن خاطره‌نگاری، شرح‌حال‌نویسی و یا تاریخ شفاهی می‌گویند. اما این کتاب همه این موارد است. مهم نیست که چه اسمی برای آن در نظر گرفته‌اند. مهم آن چیزی است که به مخاطب ارائه می‌دهد. داده‌های مورد استفاده این کتاب مهم است که به گوشه‌ای از زحمات انقلابی یک چهره و شخصیت انقلابی پرداخته است.
وی در ادامه به چگونگی نوشتن کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» پرداخت و گفت: سال‌های سال به‌دنبال دکتر «محمدرضا سنگری» بودم تا بتوانم خاطرات زندگی‌اش را مکتوب کنم. این قصه سر دراز دارد؛ قصه ستاره سهیلی که به‌ندرت در آسمان رخ می‌نماید و شاید شما حوصله شنیدن مثنوی هفتادمن خاطراتی را نداشته باشید که درنهایت منجر به تدوین کتاب «همسایه سدر و همسفر رود»، شد. شوق نوشتن خاطرات و گفته‌های دکتر از سالی در جانم افتاد که کتاب «ادبیات معاصر» ایشان را در «تربیت معلم» می‌خواندیم و استاد آن درس با بی‌مهری تمام از آن می‌گذشت و خودش قصه حسین کُرد شبستری نقل می‌کرد! نگاه فکورانه دکتر سنگری به ادبیات معاصر، عطش مرا به این‌گونه ادبیات شعله‌ور کرد. دقیقاً 14 سال از آن بهاری که استادمان خزان کرد، می‌گذرد. در این 14 سال مدام دکتر را با تماس‌ها و دیدارهایم آزردم. اما هرقدر که با این پژوهشگر و نویسنده صبور صحبت می‌کردم، شیفتگی‌ام به ادبیات شدت می‌گرفت، در این میان دو گونه ادبیات معاصر و عاشورایی بیشتر ضریب داشت.
قرایی افزود: هرگاه به حجم فعالیت‌های پژوهشی دکتر سنگری توجه می‌کردم، حیرت‌زده می‌شدم. برایم جالب بود که فردی تا چه‌اندازه می‌تواند زمان را مدیریت کند و از لحظه‌لحظه آن بهره ببرد. از زمانی که به تحقیق پیرامون شخصیت ادبی دکتر سنگری همت گماشتم، به این تحلیل رسیدم که او در ده حوزه ادبیات معاصر، عاشوراپژوهی، ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، نثر ادبی، شعر، ادبیات کودک و نوجوان، کاریکلماتور، فعالیت مطبوعاتی، تدریس، تدوین کتب زبان و ادبیات فارسی فعالیت‌های دقیق و بزرگی داشته و دارد. سنگری یک وجهی نیست. ایشان چندین وجه متفاوت دارد که در هر کدام به‌خوبی عمل و آنچه را خواسته ارائه کرده است. در کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» چندوجهی بودن سنگری را اثبات کرده‌ام.
قرایی ادامه داد: در نظر دارم تا پس از این کتاب یادنامه‌ای دوجلدی با استفاده از اطلاعاتی که از سنگری به‌دست آوردم جهت مانایی هرچه بیشتر ایشان در تاریخ انقلاب تنظیم کنم. بنده به‌سهم خودم اجازه نخواهم داد تا هنرمندان انقلابی عصر انقلاب معرفی نشوند. ما باید مردانه برای ماندگاری هنرمندان انقلابی عصر انقلاب ایستادگی کنیم. به این ترتیب که هر هنرمندی برای دوست هنرمند انقلابی خود یادمانی تهیه کند و خاطراتش را نوشته و کتاب آن را منتشر کند.
وی با اشاره به فروتنی سنگری گفت: سنگری یکی از هنرمندان انقلابی عصر انقلاب است که نوشتن از او به‌زبان خودش دشوار است، چرا که بی‌ادعا و بسیار بااخلاق است. نوشتن از سنگری آن هم مستند از قول خودش موفقیت بزرگی برای من بود. ایشان هر خدمتی انجام داده با کمال میل و نیت خالص الهی بوده است، به همین دلیل نیز فعالیت‌هایش را انجام وظیفه دانسته و بسیار سخت از آن‌ها به‌عنوان فعالیت‌های شخصی سخن گفت. اما به هر حال این‌کار را انجام دادیم و کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» نوشته، چاپ و منتشر شد.
سنگری: قرایی پیش از اینکه با من به‌سخن بنشیند تمام آثار مرا خوانده بود
محمدرضا سنگری هم در پایان این مراسم ضمن تشکر از حسین قرایی اظهار داشت: قرایی پیش از اینکه با من به‌سخن بنشیند تمام آثار مرا خوانده بود هرچند در حوزه‌های گوناگون ورود دارم و آثارم بسیارند اما او تمامش را خوانده بود.
سنگری با تأکید بر اینکه "سال‌های پیش در دفتر آقای حدادعادل با شاعران جمع می‌شدیم و این محفل از بهترین‌ها بود"، گفت: سال‌های سال اتاق آقای حدادعادل محل تجمع شاعران عزیزی همچون مرحوم حمید سبزواری، محمدجواد محبت، نصرالله مردانی و ... بوده، ایشان این جمع را گرد هم آورده بود تا کار نگارش کتاب‌های درسی را که بسیار سخت است، انجام دهد. در واقع آقای حداد دهقان فداکار عرصه فرهنگ است.
سنگری در ادامه سخنان خود به نام کتاب هم اشاره کرد و توضیح داد: اگر امروز در جنوب کشور باشید گرمای آفتاب به 76 درجه می‌رسد و اگر در سایه باشید 53 درجه خواهد بود و اگر روی آسفالت قدم بزنید زیر پایتان «پرنیان آید همی» یعنی آسفالت‌ها نرم شده و پا در آن فرو می‌رود و حتی ماشین‌هایی که یک ساعت ایستاده مانده باشند چرخ‌هایشان در آسفالت می‌ماند. در همین سرزمین درختی در آنجا وجود دارد که در برابر این هوای داغ تاب می‌آورد و همیشه سبز است، سبز و سایه‌گستر و معطر و به آن درخت عشق می‌ورزند. ظاهراً نام زینب از مفهوم این درخت برمی‌خیزد یعنی هرآنچه سبز، سایه‌گستر و معطر است و درخت«سدر» این خصوصیات را دارد و در برابر جریان‌های سخت و دشوار می‌ایستد.
وی افزود: درخت سدر هم نشان است برای کسانی که قرار است چتری روی سر دیگران بگسترانند. من خواستم کد و نشانی راه را بدهم تا بگویم خانه دوست کجاست؛ چرا که رود نماد حرکت است و سکوت در رسیدن؛ رود وقتی به دریا می‌رسد خاموش می‌شود و خصوصیت بزرگ رود این است که هیچ مانعی نمی‌شناسد.
وی در پایان گفت: ما باید همسایه سرسبزی باشیم و هیچ چیز ما را از حرکت بازندارد. ما راه سختی پیشِ‌رو داریم این همه به‌انکار ایستاده‌اند و این همه به این و آن کار ایستاده‌اند، اما باید ارزش‌های خود را بازشناسیم و بخشی از این تلاش و تکاپو همین تاریخ شفاهی است.
زائری: حسرت من زندگی امثال سنگری است
حجت الاسلام محمدرضا زائری مدیر سابق مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی (سرچشمه تهران) و فعال فرهنگی و رسانه‌ای در مراسم رونمایی از کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» زمانه و زندگی دکتر محمدرضا سنگری اثر حسین قرایی که شنبه 23 تیرماه در حوزه هنری برگزار شد؛ با بیان اینکه هرچه زمان بگذرد ارزش کار حسین قرایی بیشتر مشخص می‌شود، اظهار کرد: اگر آن‌گونه که رهبر معظم انقلاب گفته‌اند و در منابر و رسانه‌ها می‌شنویم در دوران جنگ نرم باشیم، می توانم بگویم کمتر کسی را دیده‌ام که به این جنگ فرهنگی اعتقاد داشته باشد.
وی افزود: در جنگ فرهنگی هم مانند دفاع مقدس ممکن است مجروح و یا شهید داشته باشیم. وقتی در دوران دفاع مقدس کسی مجروح می‌شد او را سرزنش نمی‌کردند که "چرا تیر خورده‌ای؟"، اما در جنگ فرهنگی با دشمن، اگر تنها سلیقه‌مان با یک اثر و حرکت فرهنگی موافق نباشد، صاحب اثر را مورد حمله، تهمت و فحشا قرار می‌دهیم. اگر باور داریم دشمن پشت خاکریزهای فرهنگی ماست، باید اقتضائات فرهنگی آن را هم بپذیریم. مدیران فرهنگی جواب یک بسیجی و یا هنرمند را به‌درستی نمی‌دهند، اما اگر سرمایه‌گذاری به آن‌ها مراجعه کند ساعت‌ها برایش وقت می‌گذارند.
زائری تصریح کرد: امروز مسئله من نسلی است که امام خمینی(ره) پرورش داد و دغدغه‌ام این است که آیا آن نسل باز هم قابل پرورش است یا خیر. برایم قابل درک و فهم است که نمی‌توان این جنس از آدم‌های اوایل انقلاب اسلامی را به‌شکلی انبوه پرورش و آموزش داد. اما باید پرسید؛ آیا نمی‌شود زیست بوم و محیط و فضا و اتمسفری تولید کرد که انسان‌ها در آن بهتر رشد کنند؟ وقتی کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» را ورق می‌زنیم کتاب به ما می گوید که اگر می‌خواهیم امثال سنگری را داشته باشیم باید چه کنیم. حسرت من زندگی امثال سنگری است. نام من و بخشی از نام خانوادگی‌ام مانند نام و نام خانوادگی سنگری است و تنها در کلمه سنگ با هم متفاوت هستیم. ایشان سنگی در بنای زندگی‌شان وجود دارد و زندگی‌شان کاملاً پربار است. اگر بخواهم زندگی ایشان را تفسیر کنم می‌توانم تنها بگویم «برکت».
وی همچنین با انتقاد از اینکه ریا در جامعه زیاد شده است، عنوان کرد: باید در روز چراغ به‌دست بگیریم و به‌دنبال کسی باشیم که ریا نداشته باشد و بدون تکلف رفتار کند. شخصیت‌هایی مانند سنگری را خداوند به این روزگار هدیه کرده است و چه می‌شود که باز هم دکتر سنگری‌ها را داشته باشیم؟
حدادعادل: سنگری را به عاشورایی‌بودن می‌شناسیم
غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در مراسم رونمایی از کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» اظهار داشت: انقلاب اسلامی 40ساله شده است. ما طی این مدت 4 دهه پرفراز و نشیب را پشت سر گذاشته‌ایم و سرمایه خوبی از تجربه مدیران در اختیار داریم.
وی ادامه داد: یکی از کارهایی که باید مقارن این 40سالگی وسعت یابد، تدوین تجربه‌های مدیریتی است. در همه حوزه‌ها مستندسازی و کارهایی که مدیران موفق کرده‌اند باید ثبت شود و در آموزش و پرورش شاید این کار از سایر بخش‌ها ضروری‌تر باشد.
وی افزود: ما در آموزش و پرورش دچار یک خلأ متون و منابع نظری بوده‌ایم، نه اینکه پیش از انقلاب دست‌مان از کارها کوتاه بوده بلکه ما نظریه‌پردازی به‌اندازه کافی برای تعلیم و تربیت نداشتیم.
حدادعادل به فرموده امام(ره) اشاره کرد و گفت: ایشان فرموده بودند "اگر آموزش و پرورش و صدا و سیما را به دست ما بدهید ما انقلاب می‌کنیم"؛ حالا انقلاب پیروز شده و کنار این دو دستگاه سایر دستگاه‌ها نیز در اختیار ما است اما ما چه کرده‌ایم؟ ما مشکلات نظری داشته و هنوز هم داریم و اقدام شایسته‌ای که می‌تواند این خلأ را جبران کند یکی این است که کسانی که کار کرده‌اند عالم بوده و تجربه دارند از تجربیات خود بگویند و ثبت شود.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تذکر اینکه نباید این کارها دست‌کم گرفته شود تصریح کرد: در حدود 64سالگی با آقای سنگری این مصاحبه‌ها صورت گرفته که فکر می‌کنم سن خوبی است؛ چون پس از این سن و سال قوای ذهنی فرد تحلیل می‌رود، درست زمانی که 40 سال تجربه کاری داشته آن‌ها را نیز بیان کرده است.
حدادعادل با ابراز اینکه "این روزها من نیز هفته‌ای دو ساعت کارهایی را که در آموزش و پرورش انجام داده‌ام بازگو می‌کنم که احتمال می‌دهم مطالبی که ارائه می‌کنم هزار صفحه بشود"، گفت: اعتقاد دارم این کار باید صورت گیرد.
وی افزود: وقتی نام سنگری میان نیروهای انقلابی شنیده می‌شود اولین تصویر ما از او عاشورایی بودن ایشان است، یعنی بیش از هر کلمه و مفهوم دیگری سنگری خود را با التزام به عاشورا شناسانده و انقلاب اسلامی در نظر او احیای عاشورا در دوران ما است. او با آثار خود این پیام را داده است که همان‌گونه که در زیارت عاشورا از اصحاب ایشان یاد می‌شود او نیز جزو آن‌هاست، زیرا اصحاب امام حسین(ع) تنها 72 تن نبودند، بلکه یاران ایشان ادامه‌دار هستند. در روزگار ما از انقلابیون و بچه رزمنده‌ها، جانبازان و اسرا و افرادی که پای انقلاب ایستاده‌اند همه در خط و مسیر شهادت‌طلبانه امام حسین(ع) کار می‌کنند.
به‌گفته وی، این اولین تصویر از زندگی دکتر سنگری است اما تصویر دیگری که در ذهن‌ها می‌ماند استاد بودن او در دانشگاه است آن هم استادی تمام‌عیار، او یک معلم باسابقه و باتجربه است که در انواع سطوح تدریس داشته، و چهره سوم کارشناسی و مدیریت انقلابی او در درگاه حساسی مثل آموزش و پرورش است.
وی افزود: سنگری عمر خود را در آموزش و پرورش سر کتاب‌های درسی صرف کرد، هرچند دانشگاهی‌ها به کار در آموزش و پرورش رغبتی ندارند اما اندک هستند کسانی که کار در آموزش و پرورش را به کار در دانشگاه ترجیح می‌دهند و یکی از آن‌ها دکتر محمدرضا سنگری است که قدر مدرسه را می‌داند.
حدادعادل ضمن اشاره به اینکه هیچ آینده‌ای برای ایران قابل تصور نیست مگر اینکه سنگ بنایش در آموزش و پرورش نهاده شود، گفت: سنگری هرگز در برابر هیاهوها مرعوب نشد خط و ارادتش به امام و رهبری تغییر نکرد؛ چرا که او دارای شخصیتی سالم و محبوب است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: سنگری هرگز دنیاطلبی نکرد او تنها به تحقیق پرداخت و مورد احترام همگان است. او همت کرد در روزگاری که بسیاری از روشنفکران راغب نیستند ادبیات انقلاب اسلامی را بپذیرند ایشان با اعتماد به نفس ادبیات انقلاب را به کتاب‌های درسی و تعلیم و تربیت و هر محفلی که نامی از انقلاب دارد برد سخنرانی کرد، مقاله نوشت و کتاب تعریف کرد.
حدادعادل گفت: کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» چند روزی است به دستم رسیده و آن را خوانده‌ام. من می‌دانم دکتر سنگری چه کشیده است. او 13 سال تمام با من همکار بود و برای کتاب‌های درسی با هم سر و کار داشتیم. خدا را شکر می‌کنم اگر از سازمان پژوهشی رفتم لااقل پای امثال دکتر سنگری را به آنجا باز کرده‌ام. ای‌کاش دکتر سنگری 10 سال زودتر متولد شده بود و به سازمان می‌آمد در این صورت کتاب‌های فارسی و ادبیات وضع بهتری می‌داشت.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به سال‌های ابتدایی انقلاب اشاره و تغییرات را با روند کند در کتاب‌های درسی مطرح کرد و گفت: من بهترین کاری که کردم تألیف سه جلد کتاب‌های فارسی برای دوران راهنمایی بود که در یک گروه 4نفره با اساتیدی چون احمد سمیعی، محمدجواد شریعت و خانم سیما وزیرنیا این کار انجام شد. مهم نیست کسی کتابی بنویسد و آن کتاب تغییر کند و از هیچ کتاب درسی نباید انتظار داشت تا ابدی شود. مهم این است که کسی که بعداً می‌آید کتاب بهتری بنویسد و من وقتی کتاب می‌نوشتم دلم می‌خواست کتاب‌هایم در آموزش و پرورش خوانده شود اما می‌گفتم من تلاشم را می‌کنم کتاب خوب بنویسم اما باید روزی کسی بیاید و خوب بنویسد تا گامی در جهت تعالی کشور باشد که امیدوارم در آموزش و پرورش این اتفاق افتاده باشد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه "خدا را شکر می‌کنم آقای سنگری توانسته در بهترین سال‌های عمرش در بهترین نهادهای کشور از جمله سازمان تألیف کتب درسی به انقلاب کمک کند"، گفت: این را بدانید هیچ کتابی به‌اندازه کتاب‌های درسی خوانده نمی‌شود.
حدادعادل در پایان سخنرانی خود به تلاش‌های برخی معاندین نظام در راستای سیاه‌نمایی مسیر انقلاب اشاره کرد و گفت: روزهایی که خوزستان و خرمشهر آب نداشت، دیدیم که در فضای مجازی چه‌غوغایی به‌پا کردند، البته حق با مردم بود، اما به هر حال باید زودتر اقدام می‌شد. ولی چه اخبار کذبی همین شبکه‌های معاند نظام منعکس می‌کردند، ولی به‌سرعت به‌همت بچه‌های سپاه لوله‌های 2متری به‌مسافت 90 کیلومتر بنا شد و آب به‌سرعت رسید. آیا امروز که آب به خوزستان رسیده ما به همان اندازه که برخی سیاه‌نمایی کردند اخبار فعالیت مثبت سپاه را منتشر کرده‌ایم؟ جایی که باید کارهایی برای انقلاب صورت بگیرد انجام شده ما نیز باید برای انقلاب حرف بزنیم ولی می‌بینیم که قلم‌ها خشک می‌شود ولی کار دکتر سنگری هم مقابله با چنین سیاه‌نمایی‌ها است.
محسن مؤمنی شریف رئیس حوزه هنری در آغاز این مراسم ضمن تقدیر و تشکر از حسین قرایی برای نگارش کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» گفت: علاقه‌مندان به محمدرضا سنگری مشتاق بودند که با خلوت این شاعر و ادیب و پژوهشگر آشنا شوند. من از کسانی بوده‌ام که بیش از 20 سال است ایشان را می‌شناسم و همیشه علاقه‌مند بودم زوایای پنهان و خلوت دکتر سنگری را بشناسم و با پشتکار آقای قرایی این اتفاق تا حدود زیادی محقق شد.
وی ادامه داد: سنگری دارای ابعاد مختلفی است. او انسانی متفکر، ادیب، شاعر، خطیب و پژوهشگر حوزه تاریخ است که در سال‌های اخیر خدمات بزرگی در این زمینه ارائه کرده است. ایشان در حوزه تربیت و آموزش هم فعال بوده‌اند و همچنین برای دانشجویان خود انسانی دوست‌داشتنی و قابل احترام هستند. اما چیزی که بیش از این‌ها برای من از ایشان مورد توجه است، خصلت‌های والای انسانی ایشان است.
مؤمنی گفت: به‌عنوان کسی که در طول زندگی با انسان‌های بسیاری در ارتباط بوده‌ام، شاخصه‌ای برای شناخت انسان‌ها دارم و آن هم این است که نسبت به منافع شخصی خود چه واکنشی دارند. وقتی منافع شخصی به‌خطر بیفتد، انسان‌های کمی هستند که می‌توانند خود را حفظ کنند. خیلی‌ها وقتی حرف می‌زنند، آوینی هستند، اما وقتی پای قرارداد و مسائل مالی به‌میان می‌آید، تبدیل به شخصیت‌های دیگری می‌شوند. دکتر سنگری این‌گونه نیست و ایشان بی‌اعتناترین انسان به مسائل مالی است.
رئیس حوزه هنری گفت: فضای ادبیات و هنر انقلاب به‌قدری وسیع است که هرچه کار کنیم باز هم کم است و معتقدم در تشریح شخصیت‌هایی همچون سنگری باید بیش از این‌ها کار شود. ایشان را باید پیش از این‌ها می‌شناختیم.
کمری: سنگری تندیس و مجسمه ادب درس و ادب نفس است
علیرضا کمری، پژوهشگر و نویسنده تاریخ شفاهی نیز در سخنانی با طرح سه مسئله، اظهار کرد: نخستین مسئله چیستی تاریخ شفاهی هنر و ادبیات انقلاب اسلامی است. دوم کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» و سومین مسئله شخصیت خود محمدرضا سنگری است.
وی افزود: تاریخ شفاهی مدت‌هاست که در ایران مطرح شده، حدود 15 سال است که محل توجه و بررسی پژوهشگران و اهل فن قرار گرفته است. تاریخ شفاهی بر مباحثه و محادثه قرار می‌گیرد. کلمه گفت‌وگو در عمل مصداق‌ها و انواع متفاوتی را به ذهن متبادر می‌کند. چیزی که در مباحثه و حادثه اتفاق می‌افتد، سبب می‌شود تاریخ شفاهی شکل بگیرد.
کمری همچنین گفت: گفت‌وگو در تاریخ‌شفاهی از نوع گفت‌وگوهای ذوقی نیست، از نوع گفت‌وگوهای خاطره‌گیرانه و خاطره‌پرسانه برای خاطره‌نویسی هم نیست؛ به این مسائل در کتاب‌ها و مقالات پرداخته‌ایم و علاقه‌مندان می‌توانند در کتاب «پرسمان یاد» این مسئله را پیگیری کنند.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: مورخ اساساً باید دأب محققانه داشته باشد، نه شور شاعرانه. دو فایده در کار تاریخ شفاهی زمانی که به متن تبدیل می‌شود، اتفاق می‌افتد. یکی تولید متن است، مانند اثری که به‌عنوان کتاب قرار است رونمایی شود و به‌عنوان اثری مستقل خواندنی است و امیدوارم آقای قرایی این کار را ادامه دهد و تعداد عناوین آن از 100 مجلد هم عبور کند. دیگری تولید داده و مواد برای مطالعات بعدی است. مجموعه خاطرات پدیدآورندگان ادبیات انقلاب اسلامی به‌مثابه دست‌مایه‌های اولیه به‌کار می‌آید.
کمری با ابراز اینکه "در حوزه جنگ و انقلاب اسلامی شاهد ریزش شاهدان آن حوادث هستیم"، عنوان کرد: به همین دلیل زمانی از تاریخ شفاهی به‌عنوان تاریخ اورژانسی یاد کردم. ادبیات و هنر انقلاب اسلامی پدیده و پدیدار تاریخی است و البته باید آن را در نگره تاریخ فرهنگی که رویکرد نوپدیدی است کاوید و دید. مورخ شفاهی باید شاهدانه و فعالانه به گفت‌و‌‌گوی فعال محققانه بنشیند.
وی اظهار داشت: کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» کتابی با خصوصیات آثار اخلاقی است. دکتر سنگری تندیس و مجسمه ادب درس و ادب نفس است. سال‌هاست که در خدمت ایشان مراوداتی داریم و نشده است که کنار ایشان بنشینم و نکته‌ای نیاموزم. آموزه‌های قرآنی و اهل بیت(ع) با جان ایشان عجین است.
این پژوهشگر تاریخ شفاهی با تأکید بر اینکه دکتر سنگری تنها در سنگر علم و ادب و فرهنگ کشور خدمت نکرده است، اظهار کرد: ایشان در مبارزات پیش از انقلاب اسلامی نقش داشته‌اند و در دوران دفاع مقدس هم حضوری جدی داشته‌اند. ایشان غیرتمندانه، دردمندانه و باورمندانه و عالمانه در اوایل انقلاب اسلامی به مسئله کتاب‌های درسی ورود می‌کنند.
کمری تصریح کرد: آثاری مانند «از نتایج سحر» که ایشان در حوزه پژوهش انجام داده‌اند ستودنی است و نمی‌دانم چرا پژوهش در سرزمین ما قدرش دانسته نمی‌شود. امیدوارم آقای سنگری همچنان صبور و پایدار در این عرصه بمانند و آقای قرایی این کار را به‌جد، عالمانه، دقیق و جامع الاطراف به‌پیش ببرند.
قرایی: سنگری بی‌ادعا و بسیار بااخلاق است
حسین قرایی نویسنده کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» در مراسم رونمایی از این کتاب، با یادی از مادری که سه فرزندش در هشت سال دفاع مقدس به‌شهادت رسیده‌اند، گفت: این کتاب را به شیرزنی که سه فرزند خود را در هشت سال دفاع مقدس تقدیم به انقلاب کرده تقدیم می‌کنم. حاجیه خانم «فروغ منهی» مادر شهیدان سرافراز وطن «داوود، رسول و علیرضا» خالقی‌پور که خدمت بسیاری به انقلاب کرده است.
قرایی در مورد این کتاب گفت: برخی‌ها به این کتاب و امثال آن خاطره‌نگاری، شرح‌حال‌نویسی و یا تاریخ شفاهی می‌گویند. اما این کتاب همه این موارد است. مهم نیست که چه اسمی برای آن در نظر گرفته‌اند. مهم آن چیزی است که به مخاطب ارائه می‌دهد. داده‌های مورد استفاده این کتاب مهم است که به گوشه‌ای از زحمات انقلابی یک چهره و شخصیت انقلابی پرداخته است.
وی در ادامه به چگونگی نوشتن کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» پرداخت و گفت: سال‌های سال به‌دنبال دکتر «محمدرضا سنگری» بودم تا بتوانم خاطرات زندگی‌اش را مکتوب کنم. این قصه سر دراز دارد؛ قصه ستاره سهیلی که به‌ندرت در آسمان رخ می‌نماید و شاید شما حوصله شنیدن مثنوی هفتادمن خاطراتی را نداشته باشید که درنهایت منجر به تدوین کتاب «همسایه سدر و همسفر رود»، شد. شوق نوشتن خاطرات و گفته‌های دکتر از سالی در جانم افتاد که کتاب «ادبیات معاصر» ایشان را در «تربیت معلم» می‌خواندیم و استاد آن درس با بی‌مهری تمام از آن می‌گذشت و خودش قصه حسین کُرد شبستری نقل می‌کرد! نگاه فکورانه دکتر سنگری به ادبیات معاصر، عطش مرا به این‌گونه ادبیات شعله‌ور کرد. دقیقاً 14 سال از آن بهاری که استادمان خزان کرد، می‌گذرد. در این 14 سال مدام دکتر را با تماس‌ها و دیدارهایم آزردم. اما هرقدر که با این پژوهشگر و نویسنده صبور صحبت می‌کردم، شیفتگی‌ام به ادبیات شدت می‌گرفت، در این میان دو گونه ادبیات معاصر و عاشورایی بیشتر ضریب داشت.
قرایی افزود: هرگاه به حجم فعالیت‌های پژوهشی دکتر سنگری توجه می‌کردم، حیرت‌زده می‌شدم. برایم جالب بود که فردی تا چه‌اندازه می‌تواند زمان را مدیریت کند و از لحظه‌لحظه آن بهره ببرد. از زمانی که به تحقیق پیرامون شخصیت ادبی دکتر سنگری همت گماشتم، به این تحلیل رسیدم که او در ده حوزه ادبیات معاصر، عاشوراپژوهی، ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، نثر ادبی، شعر، ادبیات کودک و نوجوان، کاریکلماتور، فعالیت مطبوعاتی، تدریس، تدوین کتب زبان و ادبیات فارسی فعالیت‌های دقیق و بزرگی داشته و دارد. سنگری یک وجهی نیست. ایشان چندین وجه متفاوت دارد که در هر کدام به‌خوبی عمل و آنچه را خواسته ارائه کرده است. در کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» چندوجهی بودن سنگری را اثبات کرده‌ام.
قرایی ادامه داد: در نظر دارم تا پس از این کتاب یادنامه‌ای دوجلدی با استفاده از اطلاعاتی که از سنگری به‌دست آوردم جهت مانایی هرچه بیشتر ایشان در تاریخ انقلاب تنظیم کنم. بنده به‌سهم خودم اجازه نخواهم داد تا هنرمندان انقلابی عصر انقلاب معرفی نشوند. ما باید مردانه برای ماندگاری هنرمندان انقلابی عصر انقلاب ایستادگی کنیم. به این ترتیب که هر هنرمندی برای دوست هنرمند انقلابی خود یادمانی تهیه کند و خاطراتش را نوشته و کتاب آن را منتشر کند.
وی با اشاره به فروتنی سنگری گفت: سنگری یکی از هنرمندان انقلابی عصر انقلاب است که نوشتن از او به‌زبان خودش دشوار است، چرا که بی‌ادعا و بسیار بااخلاق است. نوشتن از سنگری آن هم مستند از قول خودش موفقیت بزرگی برای من بود. ایشان هر خدمتی انجام داده با کمال میل و نیت خالص الهی بوده است، به همین دلیل نیز فعالیت‌هایش را انجام وظیفه دانسته و بسیار سخت از آن‌ها به‌عنوان فعالیت‌های شخصی سخن گفت. اما به هر حال این‌کار را انجام دادیم و کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» نوشته، چاپ و منتشر شد.
سنگری: قرایی پیش از اینکه با من به‌سخن بنشیند تمام آثار مرا خوانده بود
محمدرضا سنگری هم در پایان این مراسم ضمن تشکر از حسین قرایی اظهار داشت: قرایی پیش از اینکه با من به‌سخن بنشیند تمام آثار مرا خوانده بود هرچند در حوزه‌های گوناگون ورود دارم و آثارم بسیارند اما او تمامش را خوانده بود.
سنگری با تأکید بر اینکه "سال‌های پیش در دفتر آقای حدادعادل با شاعران جمع می‌شدیم و این محفل از بهترین‌ها بود"، گفت: سال‌های سال اتاق آقای حدادعادل محل تجمع شاعران عزیزی همچون مرحوم حمید سبزواری، محمدجواد محبت، نصرالله مردانی و ... بوده، ایشان این جمع را گرد هم آورده بود تا کار نگارش کتاب‌های درسی را که بسیار سخت است، انجام دهد. در واقع آقای حداد دهقان فداکار عرصه فرهنگ است.
سنگری در ادامه سخنان خود به نام کتاب هم اشاره کرد و توضیح داد: اگر امروز در جنوب کشور باشید گرمای آفتاب به 76 درجه می‌رسد و اگر در سایه باشید 53 درجه خواهد بود و اگر روی آسفالت قدم بزنید زیر پایتان «پرنیان آید همی» یعنی آسفالت‌ها نرم شده و پا در آن فرو می‌رود و حتی ماشین‌هایی که یک ساعت ایستاده مانده باشند چرخ‌هایشان در آسفالت می‌ماند. در همین سرزمین درختی در آنجا وجود دارد که در برابر این هوای داغ تاب می‌آورد و همیشه سبز است، سبز و سایه‌گستر و معطر و به آن درخت عشق می‌ورزند. ظاهراً نام زینب از مفهوم این درخت برمی‌خیزد یعنی هرآنچه سبز، سایه‌گستر و معطر است و درخت«سدر» این خصوصیات را دارد و در برابر جریان‌های سخت و دشوار می‌ایستد.
وی افزود: درخت سدر هم نشان است برای کسانی که قرار است چتری روی سر دیگران بگسترانند. من خواستم کد و نشانی راه را بدهم تا بگویم خانه دوست کجاست؛ چرا که رود نماد حرکت است و سکوت در رسیدن؛ رود وقتی به دریا می‌رسد خاموش می‌شود و خصوصیت بزرگ رود این است که هیچ مانعی نمی‌شناسد.
وی در پایان گفت: ما باید همسایه سرسبزی باشیم و هیچ چیز ما را از حرکت بازندارد. ما راه سختی پیشِ‌رو داریم این همه به‌انکار ایستاده‌اند و این همه به این و آن کار ایستاده‌اند، اما باید ارزش‌های خود را بازشناسیم و بخشی از این تلاش و تکاپو همین تاریخ شفاهی است.
زائری: حسرت من زندگی امثال سنگری است
حجت الاسلام محمدرضا زائری مدیر سابق مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی (سرچشمه تهران) و فعال فرهنگی و رسانه‌ای در مراسم رونمایی از کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» زمانه و زندگی دکتر محمدرضا سنگری اثر حسین قرایی که شنبه 23 تیرماه در حوزه هنری برگزار شد؛ با بیان اینکه هرچه زمان بگذرد ارزش کار حسین قرایی بیشتر مشخص می‌شود، اظهار کرد: اگر آن‌گونه که رهبر معظم انقلاب گفته‌اند و در منابر و رسانه‌ها می‌شنویم در دوران جنگ نرم باشیم، می توانم بگویم کمتر کسی را دیده‌ام که به این جنگ فرهنگی اعتقاد داشته باشد.
وی افزود: در جنگ فرهنگی هم مانند دفاع مقدس ممکن است مجروح و یا شهید داشته باشیم. وقتی در دوران دفاع مقدس کسی مجروح می‌شد او را سرزنش نمی‌کردند که "چرا تیر خورده‌ای؟"، اما در جنگ فرهنگی با دشمن، اگر تنها سلیقه‌مان با یک اثر و حرکت فرهنگی موافق نباشد، صاحب اثر را مورد حمله، تهمت و فحشا قرار می‌دهیم. اگر باور داریم دشمن پشت خاکریزهای فرهنگی ماست، باید اقتضائات فرهنگی آن را هم بپذیریم. مدیران فرهنگی جواب یک بسیجی و یا هنرمند را به‌درستی نمی‌دهند، اما اگر سرمایه‌گذاری به آن‌ها مراجعه کند ساعت‌ها برایش وقت می‌گذارند.
زائری تصریح کرد: امروز مسئله من نسلی است که امام خمینی(ره) پرورش داد و دغدغه‌ام این است که آیا آن نسل باز هم قابل پرورش است یا خیر. برایم قابل درک و فهم است که نمی‌توان این جنس از آدم‌های اوایل انقلاب اسلامی را به‌شکلی انبوه پرورش و آموزش داد. اما باید پرسید؛ آیا نمی‌شود زیست بوم و محیط و فضا و اتمسفری تولید کرد که انسان‌ها در آن بهتر رشد کنند؟ وقتی کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» را ورق می‌زنیم کتاب به ما می گوید که اگر می‌خواهیم امثال سنگری را داشته باشیم باید چه کنیم. حسرت من زندگی امثال سنگری است. نام من و بخشی از نام خانوادگی‌ام مانند نام و نام خانوادگی سنگری است و تنها در کلمه سنگ با هم متفاوت هستیم. ایشان سنگی در بنای زندگی‌شان وجود دارد و زندگی‌شان کاملاً پربار است. اگر بخواهم زندگی ایشان را تفسیر کنم می‌توانم تنها بگویم «برکت».
وی همچنین با انتقاد از اینکه ریا در جامعه زیاد شده است، عنوان کرد: باید در روز چراغ به‌دست بگیریم و به‌دنبال کسی باشیم که ریا نداشته باشد و بدون تکلف رفتار کند. شخصیت‌هایی مانند سنگری را خداوند به این روزگار هدیه کرده است و چه می‌شود که باز هم دکتر سنگری‌ها را داشته باشیم؟
حدادعادل: سنگری را به عاشورایی‌بودن می‌شناسیم
غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در مراسم رونمایی از کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» اظهار داشت: انقلاب اسلامی 40ساله شده است. ما طی این مدت 4 دهه پرفراز و نشیب را پشت سر گذاشته‌ایم و سرمایه خوبی از تجربه مدیران در اختیار داریم.
وی ادامه داد: یکی از کارهایی که باید مقارن این 40سالگی وسعت یابد، تدوین تجربه‌های مدیریتی است. در همه حوزه‌ها مستندسازی و کارهایی که مدیران موفق کرده‌اند باید ثبت شود و در آموزش و پرورش شاید این کار از سایر بخش‌ها ضروری‌تر باشد.
وی افزود: ما در آموزش و پرورش دچار یک خلأ متون و منابع نظری بوده‌ایم، نه اینکه پیش از انقلاب دست‌مان از کارها کوتاه بوده بلکه ما نظریه‌پردازی به‌اندازه کافی برای تعلیم و تربیت نداشتیم.
حدادعادل به فرموده امام(ره) اشاره کرد و گفت: ایشان فرموده بودند "اگر آموزش و پرورش و صدا و سیما را به دست ما بدهید ما انقلاب می‌کنیم"؛ حالا انقلاب پیروز شده و کنار این دو دستگاه سایر دستگاه‌ها نیز در اختیار ما است اما ما چه کرده‌ایم؟ ما مشکلات نظری داشته و هنوز هم داریم و اقدام شایسته‌ای که می‌تواند این خلأ را جبران کند یکی این است که کسانی که کار کرده‌اند عالم بوده و تجربه دارند از تجربیات خود بگویند و ثبت شود.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تذکر اینکه نباید این کارها دست‌کم گرفته شود تصریح کرد: در حدود 64سالگی با آقای سنگری این مصاحبه‌ها صورت گرفته که فکر می‌کنم سن خوبی است؛ چون پس از این سن و سال قوای ذهنی فرد تحلیل می‌رود، درست زمانی که 40 سال تجربه کاری داشته آن‌ها را نیز بیان کرده است.
حدادعادل با ابراز اینکه "این روزها من نیز هفته‌ای دو ساعت کارهایی را که در آموزش و پرورش انجام داده‌ام بازگو می‌کنم که احتمال می‌دهم مطالبی که ارائه می‌کنم هزار صفحه بشود"، گفت: اعتقاد دارم این کار باید صورت گیرد.
وی افزود: وقتی نام سنگری میان نیروهای انقلابی شنیده می‌شود اولین تصویر ما از او عاشورایی بودن ایشان است، یعنی بیش از هر کلمه و مفهوم دیگری سنگری خود را با التزام به عاشورا شناسانده و انقلاب اسلامی در نظر او احیای عاشورا در دوران ما است. او با آثار خود این پیام را داده است که همان‌گونه که در زیارت عاشورا از اصحاب ایشان یاد می‌شود او نیز جزو آن‌هاست، زیرا اصحاب امام حسین(ع) تنها 72 تن نبودند، بلکه یاران ایشان ادامه‌دار هستند. در روزگار ما از انقلابیون و بچه رزمنده‌ها، جانبازان و اسرا و افرادی که پای انقلاب ایستاده‌اند همه در خط و مسیر شهادت‌طلبانه امام حسین(ع) کار می‌کنند.
به‌گفته وی، این اولین تصویر از زندگی دکتر سنگری است اما تصویر دیگری که در ذهن‌ها می‌ماند استاد بودن او در دانشگاه است آن هم استادی تمام‌عیار، او یک معلم باسابقه و باتجربه است که در انواع سطوح تدریس داشته، و چهره سوم کارشناسی و مدیریت انقلابی او در درگاه حساسی مثل آموزش و پرورش است.
وی افزود: سنگری عمر خود را در آموزش و پرورش سر کتاب‌های درسی صرف کرد، هرچند دانشگاهی‌ها به کار در آموزش و پرورش رغبتی ندارند اما اندک هستند کسانی که کار در آموزش و پرورش را به کار در دانشگاه ترجیح می‌دهند و یکی از آن‌ها دکتر محمدرضا سنگری است که قدر مدرسه را می‌داند.
حدادعادل ضمن اشاره به اینکه هیچ آینده‌ای برای ایران قابل تصور نیست مگر اینکه سنگ بنایش در آموزش و پرورش نهاده شود، گفت: سنگری هرگز در برابر هیاهوها مرعوب نشد خط و ارادتش به امام و رهبری تغییر نکرد؛ چرا که او دارای شخصیتی سالم و محبوب است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: سنگری هرگز دنیاطلبی نکرد او تنها به تحقیق پرداخت و مورد احترام همگان است. او همت کرد در روزگاری که بسیاری از روشنفکران راغب نیستند ادبیات انقلاب اسلامی را بپذیرند ایشان با اعتماد به نفس ادبیات انقلاب را به کتاب‌های درسی و تعلیم و تربیت و هر محفلی که نامی از انقلاب دارد برد سخنرانی کرد، مقاله نوشت و کتاب تعریف کرد.
حدادعادل گفت: کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» چند روزی است به دستم رسیده و آن را خوانده‌ام. من می‌دانم دکتر سنگری چه کشیده است. او 13 سال تمام با من همکار بود و برای کتاب‌های درسی با هم سر و کار داشتیم. خدا را شکر می‌کنم اگر از سازمان پژوهشی رفتم لااقل پای امثال دکتر سنگری را به آنجا باز کرده‌ام. ای‌کاش دکتر سنگری 10 سال زودتر متولد شده بود و به سازمان می‌آمد در این صورت کتاب‌های فارسی و ادبیات وضع بهتری می‌داشت.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به سال‌های ابتدایی انقلاب اشاره و تغییرات را با روند کند در کتاب‌های درسی مطرح کرد و گفت: من بهترین کاری که کردم تألیف سه جلد کتاب‌های فارسی برای دوران راهنمایی بود که در یک گروه 4نفره با اساتیدی چون احمد سمیعی، محمدجواد شریعت و خانم سیما وزیرنیا این کار انجام شد. مهم نیست کسی کتابی بنویسد و آن کتاب تغییر کند و از هیچ کتاب درسی نباید انتظار داشت تا ابدی شود. مهم این است که کسی که بعداً می‌آید کتاب بهتری بنویسد و من وقتی کتاب می‌نوشتم دلم می‌خواست کتاب‌هایم در آموزش و پرورش خوانده شود اما می‌گفتم من تلاشم را می‌کنم کتاب خوب بنویسم اما باید روزی کسی بیاید و خوب بنویسد تا گامی در جهت تعالی کشور باشد که امیدوارم در آموزش و پرورش این اتفاق افتاده باشد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه "خدا را شکر می‌کنم آقای سنگری توانسته در بهترین سال‌های عمرش در بهترین نهادهای کشور از جمله سازمان تألیف کتب درسی به انقلاب کمک کند"، گفت: این را بدانید هیچ کتابی به‌اندازه کتاب‌های درسی خوانده نمی‌شود.
حدادعادل در پایان سخنرانی خود به تلاش‌های برخی معاندین نظام در راستای سیاه‌نمایی مسیر انقلاب اشاره کرد و گفت: روزهایی که خوزستان و خرمشهر آب نداشت، دیدیم که در فضای مجازی چه‌غوغایی به‌پا کردند، البته حق با مردم بود، اما به هر حال باید زودتر اقدام می‌شد. ولی چه اخبار کذبی همین شبکه‌های معاند نظام منعکس می‌کردند، ولی به‌سرعت به‌همت بچه‌های سپاه لوله‌های 2متری به‌مسافت 90 کیلومتر بنا شد و آب به‌سرعت رسید. آیا امروز که آب به خوزستان رسیده ما به همان اندازه که برخی سیاه‌نمایی کردند اخبار فعالیت مثبت سپاه را منتشر کرده‌ایم؟ جایی که باید کارهایی برای انقلاب صورت بگیرد انجام شده ما نیز باید برای انقلاب حرف بزنیم ولی می‌بینیم که قلم‌ها خشک می‌شود ولی کار دکتر سنگری هم مقابله با چنین سیاه‌نمایی‌ها است.
مرجع : تسنیم
