کد مطلب : ۳۳۴۸۰
پرهیز از سرودن غزل مرثیه های «مکشوف»
رضا اسماعیلی: تامل در این نکته از آن جهت مهم است که توصیف مو به مو و جز به جز حوادث روزعاشورا و نحوه شهادت اباعبدالله و یاران وفادارش و همچنین مصائب تلخی که بر اهل بیت آن حضرت وارد شده است در قالب شعر و نوحه، در بسیاری از موارد حکم «روضه مکشوف» را پیدا می کند که اگر توانایی پرداخت هنرمندانه و عزّت مدارانه آنها را در خود نمی بینیم، نگفتن آنها مقرون به صواب تر است. چرا که بیان این وقایع و مظالم دلخراش با لهجه الکن و بیان غیر هنری حاصلي جز تنزل شأن آن امام همام و وهن اهل بیت(ع) ندارد.
نکته دیگر این که وقتی در مورد یک مسئله دینی بین مورخان و محدثان شیعی اختلاف نظر وجود دارد - به حُکم عقل و دین - مقرون به صواب آن است که نه بر انکار آن پای بفشاریم، و نه به دنبال تبلیغ آن باشیم – بخصوص در شعر آیینی که در روز و روزگار ما یکی از بزرگ ترین و تاثیرگذارترین تریبون های معرفی شیعه است – مگر آن که در پرتو حجتی روشن به یقین برسیم.
تماشای کربلا، در قاب سرخ عشق و حماسه
رسالت شاعر اصیل آیینی این است که از نگاه حسین(ع) و زینب(س) کربلا را ببیند و عاشورا را همچون حضرت زینب که فرمود «ما رایت الا جمیلا» در قاب سرخ عشق و عرفان و حماسه به تماشا بگذارد. ولی متاسفانه ما در شعر آیینی گاهی به خاطر جذابیت تصویری بعضی از روایت های غیر مستند و به قصد ایجاد شور و هیجان کاذب، با واگویه و بازنشر آنها، ناخودآگاه در مسیر خواست یزید – لعنت الله علیه - حرکت می کنیم و با چشم یزید به تماشای کربلا می نشینیم و در این میدان افتخار و عزت، چیزی جز خون و آتش و تیر و سرنیزه و خنجر نمی بینیم. واقعیت این است که با بزرگ نمایی مظالم و فجایعی که در روز عاشورا به دست یزید و ابن زیاد و عمر سعد رقم خورد، تصویری سیاه، خشن و دل آزار از کربلا ارائه می دهیم که این تصویر غبار گرفته و مجعول شایسته اسلام و مسلمانی نیست. این یعنی ارائه «تصویر شکست» به جای «تصویر پیروزی» از کربلا و حماسه حسینی، یعنی شاعر در بیان واقعه فقط و فقط نقطه های منفی و سیاه را ببیند و به تصویر بکشد. صحنه هایی چون: سرهای برآمده بر نیزه، گودال قتلگاه، تنور، خیمه های آتش گرفته، سیلی خوردن کودکان و اسیران و ... این کربلا، پیش و بیش از آن که کربلای حسینی و زینبی باشد، کربلای یزیدی است. دقیقا همان چیزی که یزید می خواهد: «معرفی واقعه کربلا به عنوان یک شکست بزرگ»، اینجاست که با کمال تاسف باید گفت: «باعث رونق کفر است، مسلمانی ما !»
استاد شهید آیت الله مرتضی مطهری نیز که حضرت امام خمینی(ره) در ستایش از شخصیت علمی ایشان فرمود:«آثارى كه از او هست - آثار قلمی و زبانی - بیاستثناء همه آثارش خوب است و من كس ديگرى را سراغ ندارم كه بتوانم بگويم بیاستثناء آثارش خوب است»، با اعتراض به تحریف حماسه حسینی می گوید:
«چرا باید حادثه کربلا را همیشه از نظر صفحه سیاهش مطالعه کنیم و چرا باید همیشه جنایت هاى کربلا گفته شود؟ چرا همیشه باید حسین بن على از آن جنبهاى که مورد جنایت جانیان است مورد مطالعه ما قرار بگیرد؟ چرا شعارهایى که به نام حسین بن على مى دهیم و مى نویسیم، از صفحه تاریک عاشورا گرفته شود؟ چرا ما صفحه نورانى این داستان را کمتر مطالعه مى کنیم، درحالى که جنبه حماسى این داستان صد برابر بر جنبه جنایى آن مى چربد و نورانیت این حادثه بر تاریکى آن خیلى مى چربد.»
(حماسه حسینی، استاد شهید مرتضی مطهری، ج17، ص30)
اگر ما نیز همچون استاد مطهری درد دین داشته باشیم، به حکم غیرت دینی و مرام مسلمانی هرگز به خود اجازه نخواهیم داد که از «عاشورا» - این مینیاتور باشکوه الهی - فقط صحنه های سیاه را به تماشا بگذاریم. به قول زنده یاد سید حسن حسینی «مشت در نمای درشت»! چون ما بر این اعتقاد و باوریم که قیام کربلا پیروزی حق بر باطل و خون بر شمشیر بود.
نکته دیگر این که وقتی در مورد یک مسئله دینی بین مورخان و محدثان شیعی اختلاف نظر وجود دارد - به حُکم عقل و دین - مقرون به صواب آن است که نه بر انکار آن پای بفشاریم، و نه به دنبال تبلیغ آن باشیم – بخصوص در شعر آیینی که در روز و روزگار ما یکی از بزرگ ترین و تاثیرگذارترین تریبون های معرفی شیعه است – مگر آن که در پرتو حجتی روشن به یقین برسیم.
تماشای کربلا، در قاب سرخ عشق و حماسه
رسالت شاعر اصیل آیینی این است که از نگاه حسین(ع) و زینب(س) کربلا را ببیند و عاشورا را همچون حضرت زینب که فرمود «ما رایت الا جمیلا» در قاب سرخ عشق و عرفان و حماسه به تماشا بگذارد. ولی متاسفانه ما در شعر آیینی گاهی به خاطر جذابیت تصویری بعضی از روایت های غیر مستند و به قصد ایجاد شور و هیجان کاذب، با واگویه و بازنشر آنها، ناخودآگاه در مسیر خواست یزید – لعنت الله علیه - حرکت می کنیم و با چشم یزید به تماشای کربلا می نشینیم و در این میدان افتخار و عزت، چیزی جز خون و آتش و تیر و سرنیزه و خنجر نمی بینیم. واقعیت این است که با بزرگ نمایی مظالم و فجایعی که در روز عاشورا به دست یزید و ابن زیاد و عمر سعد رقم خورد، تصویری سیاه، خشن و دل آزار از کربلا ارائه می دهیم که این تصویر غبار گرفته و مجعول شایسته اسلام و مسلمانی نیست. این یعنی ارائه «تصویر شکست» به جای «تصویر پیروزی» از کربلا و حماسه حسینی، یعنی شاعر در بیان واقعه فقط و فقط نقطه های منفی و سیاه را ببیند و به تصویر بکشد. صحنه هایی چون: سرهای برآمده بر نیزه، گودال قتلگاه، تنور، خیمه های آتش گرفته، سیلی خوردن کودکان و اسیران و ... این کربلا، پیش و بیش از آن که کربلای حسینی و زینبی باشد، کربلای یزیدی است. دقیقا همان چیزی که یزید می خواهد: «معرفی واقعه کربلا به عنوان یک شکست بزرگ»، اینجاست که با کمال تاسف باید گفت: «باعث رونق کفر است، مسلمانی ما !»
استاد شهید آیت الله مرتضی مطهری نیز که حضرت امام خمینی(ره) در ستایش از شخصیت علمی ایشان فرمود:«آثارى كه از او هست - آثار قلمی و زبانی - بیاستثناء همه آثارش خوب است و من كس ديگرى را سراغ ندارم كه بتوانم بگويم بیاستثناء آثارش خوب است»، با اعتراض به تحریف حماسه حسینی می گوید:
«چرا باید حادثه کربلا را همیشه از نظر صفحه سیاهش مطالعه کنیم و چرا باید همیشه جنایت هاى کربلا گفته شود؟ چرا همیشه باید حسین بن على از آن جنبهاى که مورد جنایت جانیان است مورد مطالعه ما قرار بگیرد؟ چرا شعارهایى که به نام حسین بن على مى دهیم و مى نویسیم، از صفحه تاریک عاشورا گرفته شود؟ چرا ما صفحه نورانى این داستان را کمتر مطالعه مى کنیم، درحالى که جنبه حماسى این داستان صد برابر بر جنبه جنایى آن مى چربد و نورانیت این حادثه بر تاریکى آن خیلى مى چربد.»
(حماسه حسینی، استاد شهید مرتضی مطهری، ج17، ص30)
اگر ما نیز همچون استاد مطهری درد دین داشته باشیم، به حکم غیرت دینی و مرام مسلمانی هرگز به خود اجازه نخواهیم داد که از «عاشورا» - این مینیاتور باشکوه الهی - فقط صحنه های سیاه را به تماشا بگذاریم. به قول زنده یاد سید حسن حسینی «مشت در نمای درشت»! چون ما بر این اعتقاد و باوریم که قیام کربلا پیروزی حق بر باطل و خون بر شمشیر بود.
