چهل منبر؛ آیین ارادت به حضرت زینب (س)

عزاداری برای سیدالشهدا (ع) همه ساله در ماه محرم در شهرهای ایران با آیین‌ها و نمادهای مختلف برگزار می‌گردد. از جمله این آیین‌های سنتی می‌توان به مراسم مشق شمشیر در قم، شام غریبان در حرم امام رضا (ع)، تعزیه‌خوانی‌ در اصفهان و دیگر شهرها، تشت گذاری در شهرهای ترک زبان، دمام زنی در بوشهر و نخل گردانی در یزد و ... اشاره کرد.
در این خصوص، یکی از آیین‌های ویژه محرم که قدمتی دیرینه دارد؛ مراسم چهل منبر در استان لرستان و خصوصا شهرهای خرم آباد و بروجرد است که همزمان با تاسوعای حسینی اجرا می‌شود.
چهل منبر یا (دختران چهل منبری)، آیینی‌ست که طی آن از صبح تاسوعا زنان و دختران سیاه پوش و نقاب زده با پای برهنه به یاد اسارت و رنج حضرت زینب (س) با روشن کردن چهل شمع در چهل مجلس به عزاداری می‌پردازند. این بانوان در هر مجلسی که مراسم روضه خوانی برپاست، مکث کوتاهی پای منبر دارند و بعد به مجلس و منبر بعدی می‌روند. آن‌ها منزل به منزل عشق و ارادت خود را به ساحت حضرت زینب (س) نشان داده و از خواسته‌ها و اسرار درونی خود با حضرت سخن می‌گویند.
برای این بانوان فرقی نمی‌کند که این مراسم در چه فصلی از سال برگزار گردد، آنچه مهم است نشان دادن عشق و علاقه به کاروان اسرای اهل بیت بخصوص حضرت زینب (س) است. گاهی خستگی زیادی بر این بانوان غالب می‌شود ولی باز همچنان این منازل را یکی پس از دیگری طی می‌کنند تا به منبر چهلم برسند.
 گاه این مراسم تا غروب تاسوعا طول می‌کشد. در سال‌های نخست، این رسم منحصر به همان منبری بود که در دهه عاشورا روضه می‌خواندند، بعدها در هر مجلس منبری می‌گذاشتند تا مردم رویش شمع روشن کنند.
در شهر بروجرد آیین چهل منبر تنها به زنان اختصاص ندارد و مردان هم در آن شرکت می‌کنند و تفاوت دیگر آن با مراسم خرم آباد این است که افراد در طی روز و اجرای این رسم دیرین، روزه سکوت می‌گیرند و با آرامش و طمانینه خاصی به مجالس سوگواری امام حسین (ع) می‌روند و شمع روشن می‌کنند و ضمن ابراز همدری با خاندان اهل بیت پیامبر برای برآورده شدن آرزوهای خود دعا می‌کنند.
این آیین معنوی زیبا بعنوان میراث معنوی کشورمان به ثبت ملی و همچنین در فهرست جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسیده است.
تا هست جهان شور محرم باقیست             این جلوه جان در همه عالم باقی ست